عبدالرحمن الراشد
خبرگزاری رویترز گزارش داده است که ایرانی‌ها و روسیه در حال بررسی توافقنامه‌ای هستند که بر پایه آن، نفت ایران در مقابل کالا و ابزارهای نظامی، در اختیار روسیه قرار می‌گیرد. خبر این معامله، قانونگذاران در کنگره آمریکا را خشمگین کرده است. آن‌ها تهدید کرده‌اند که تصمیم برای کاهش تحریمهای ایران را متوقف خواهند کرد. اوضاع همچون گذشته نزدیک به دوره جنگ سرد است. چه کسی می‌داند شاید باز هم جهان به دو اردوگاه تقسیم شود. گرفتن چنین نتیجه‌ای بسیار زود است اما می‌تواند اوضاع سیاسی آکنده از بحران را توصیف کند. روسیه در دو سال گذشته، تمام پیشنهادهای کشورهای عربی مخالف اسد را نادیده گرفت. چرا ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه پیشنهادهای آشتی خلیجی را در مقابل حمایت از یک نظام بی‌ارزش یعنی نظام اسد در سوریه رد کرد؟ در یک سینی نقره‌ای، پیشنهادهایی از منافع اقتصادی و سیاسی به مسکو ارائه شد، اما پوتین همه آن را رد کرد! علاوه بر این اوضاع و حوادث اوکراین و همچنین اشغال کریمه، نشان از آن دارد که پوتین با ماجراجویی و جرات خود تنها یک پروژه در سر دارد... برخاستن روسیه به عنوان یک ابرقدرت در مقابله با اردوگاه غرب.
پوتین پیش‌تر هم به صراحت گفته بود که از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دردمند است. او بوریس یلتسین رئیس جمهوری پیشین روسیه را به همین دلیل مورد ملامت قرار داد. او همچون یک کمونیست سخن نمی‌گوید بلکه مواضع خود را همچون یک روس ملی گرا مطرح می‌کند که به ابرقدرت بودن کشور خود و تقسیم جهان میان آن و ایالات متحده ایمان دارد.
اگر واقعا روسیه می‌خواهد از ایران در پیچیده کردن مذاکرات هسته‌ای با غرب استفاده کند بدین معنی است که رقابت میان دو طرف را آغاز کرده است. یعنی مسکو بنای اردوگاه جدید خود را آغاز خواهد کرد که از شماری از کشورهای حاضر در منظومه کنونی مسکو تشکیل شود. علاوه بر این از نظر جغرافیایی نیز توسعه خواهد یافت.
برای پوتین این یک ماجراجویی بزرگ در شرایط رقابت سخت در نتیجه فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ است. با این وجود تمام مواضع مسکو در سوریه، ایران و دیگر کشور‌ها، این برداشت را ایجاد می‌کند که به دنبال ایجاد یک اردوگاه جدید هوادار خود است. در غیر این صورت چه چیزی مسکو را به خرید موضع ایران برای تخریب مذاکرات یا تشویق نظام ایران به عدم انعطاف در خواسته‌های خود در مقابل توافق اتمی با گروه ۱+۵ وا میدارد.
روسیه به مرحله امضای توافقنامه همکاری با ایران در این زمان تعیین کننده رسیده است؛ مساله‌ای که در صورت صحت، موضع غرب را تضعیف می‌کند. مسکو تلاش دارد این باور را به وجود بیاورد که آماده مقابله با غرب در مناطق بحرانی و خرید هواداری‌ها از دشمنان واشینگتن است.
این موضع مصر را تحت اداره نظام کنونی‌اش توجیه می‌کند که در واکنش به سیاست‌های واشینگتن و جانبداری‌اش از منافع اخوان المسلمین در مقابل جریان سیاسی دیگر، به مسکو پناه برد. رئیس جمهوری روسیه در اقدامی کم سابقه وزیر امور خارجه و دفاع خود را برای استحکام روابط با رهبری نظامی قاهره، به مصر فرستاد.
موضع روسیه در سوریه نیز نشان می‌دهد که ما با یک ماجراجویی سیاسی مواجه نیستیم. این مبارزه‌ای است در اول مسیرش بر روی صفحه شطرنج که یاد و خاطره دوره جنگ سرد را زنده می‌کند. چنانچه واشینگتن نتواند به راه حلی سیاسی با مسکو بر سر بحران اوکراین دست یابد، تنش بالا خواهد گرفت و اردوگاه‌های قدیم، فعال خواهد شد.
این سخن که «روسیه ثابت کرد در کنار همپیمانانش هنگام بحران می‌ایستد» در خاورمیانه بسیار تکرار می‌شود. دولت آمریکا دست به چه اقدامی در سوریه در مقابل نظام اسد زد؟ بر روی یک صندلی نشست تا بزرگ‌ترین و بد‌ترین کشتار را در منطقه، تماشا کند.
11/4/2014
