نۆسترادامۆسی عه‌ره‌ب، له خه‌ندان-ه‌وه پێشبینیی له‌باره‌ی داهاتووی عیراق وكوردستان بڵاوده‌كاته‌وه
دكتۆر ئه‌حمه‌د شاهین، فه‌له‌كناسی میسری، ناسراو به نۆسترادامۆسی عه‌ره‌ب، له دیدارێكدا له گه‌ڵ خه‌ندان، كه له‌رێگه‌ی ئینته‌رنێته‌وه ئه‌نجامدراوه، پێشبینییه‌كانی خۆی له‌باره‌ی داهاتووی عیراق و هه‌رێمی كوردستان و پێكهێنانی حكومه‌تی داهاتووی فیدڕاڵ، ده‌خاته‌ڕوو.
ئه‌و فه‌له‌كناسه، كه تائێستا زۆرێك له پێشبینییه‌كانی هاتوونه‌ته دی، رایده‌گه‌یه‌نێت، كورد ده‌بێته خاوه‌ن ده‌وڵه‌تی خۆی، به‌ڵام ئه‌و ده‌وڵه‌ته ته‌نها هه‌رێمی كوردستان له‌خۆ ناگرێت.
له‌سه‌ره‌تای دیداره‌كه‌یدا، نۆسترادامۆسه‌كه‌ی عه‌ره‌ب، سه‌باره‌ت به پێشبینییه‌كانی بۆ پێكهێنانی حكومه‌تی داهاتوو، رایگه‌یاند، "وه‌ك چۆن پێشتر باسم له‌وه‌كردبوو، نوری مالیكی له هه‌ڵبژاردنه‌كه‌دا سه‌ركه‌وتوو ده‌بێت، بۆیه گومانی تێدا نییه، كه ده‌بێته‌وه به سه‌رۆك وه‌زیران، به‌ڵام ئه‌مه دواهه‌مین ویلایه‌تی ده‌بێت، پێشبینیش ده‌كه‌م، له ماوه‌یه‌كی نزیكدا، سه‌رۆك وه‌زیرانی عیراق، بكوژرێت".
ئه‌و فه‌له‌كناسه، وتیشی : له‌رێگه‌ی پێشبینی و لێكدانه‌وه‌كانی ده‌سته‌ی فه‌له‌كی ئاگادار له دۆخی عیراق و ئیئتیلاف و لایه‌نه‌كان، ئاماژه هه‌یه بۆ دابه‌شكردنی ده‌سه‌ڵاته‌كان له ماوه‌ی دهاتوودا.
له وه‌ڵامی پرسیارێكی خه‌ندان، كه ئایا پێشبینیتان چییه بۆ پێكهێنانی حكومه‌تی داهاتووی عیراق؟
له وه‌ڵامدا، وتی : نوری مالیكی كه له 20ی حوزه‌یرانی 1950 له‌دایكبووه و سه‌ر به بورجی دووانه‌یه، كه‌سێكی هه‌وایی و شانسداره به سه‌ركه‌وتنی سه‌ردانه‌كان و په‌یوه‌ندییه‌كانی، به‌دوای ئه‌ویشدا هاوپه‌یمانی كوردستانی دێت.
وه‌كخۆی ده‌ڵێت : پێشبینی ده‌كه‌م، مالیكی ببێته‌وه به‌سه‌رۆك وه‌زیران، له‌گه‌ڵ به‌ده‌ستهێنانی چه‌ند پۆستێكی دیكه‌ش.
سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئایا مالیكی چۆن ده‌توانێت ویلایه‌تی سێیه‌م وه‌ربگرێته‌وه، له كاتێكدا زۆربه‌ی كوتله سیاسییه‌كان به‌رهه‌ڵستكاری ده‌كه‌ن؟
دكتۆر ئه‌حمه‌د شاهین، وتی : مالیكی ده‌توانێت حكومه‌تی داهاتوو پێكبهێنێت و ویلایه‌تی سێیه‌م به‌ده‌ستبهێنێت، سه‌رباری ئه‌وه‌ی چه‌ند كوتله‌یه‌ك به‌رهه‌ڵستكاری ده‌كه‌ن و له نێویشاندا كوتله‌ی ئه‌حرار سه‌ر به ره‌وتی سه‌در و كوتله‌ی مواتن به‌سه‌رۆكایه‌تی عه‌ممار حه‌كیم.
پێشبینیشیكرد، ئه‌و به‌رهه‌ڵستكارییه به دابه‌شكردنی ده‌سه‌ڵات، بڕەوێته‌وه و نه‌مێنێت، وتیشی :له شانسی عیراق، ئه‌و وڵاته به خولێكی فه‌له‌كی باش و جیاوازدا تێده‌په‌ڕێت به‌تایبه‌ت له خانه‌ی یانزده‌هه‌مدا (خانه‌ی ته‌شریعات و حكومه‌ته‌كان و په‌رله‌مانه‌كانه، هتد..).
ده‌رباره‌ی ئاینده‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم و حكومه‌تی فیدڕاڵ، ئایا كورد به‌شداری حكومه‌تی داهاتوو ده‌كات و یاخود هاوپه‌یمانێتی ده‌به‌ستێت؟
نۆسترادامۆسه‌كه‌ی عه‌ره‌ب، وتی : به‌ڵێ پێشبینی ده‌كه‌م هاوپه‌یمانی كوردستانی به‌شداربێت له حكومه‌تی داهاتوودا، هاوكات هاوپه‌یمانیی له‌نێوان سه‌رجه‌م كوتله كوردستانییه‌كانیشدا دروست ده‌بێت.
سه‌باره‌ت به پێشبینییه‌كانی بۆ داهاتووی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان و حكومه‌تی فیدڕاڵ له به‌غدا، وتی : به‌داخه‌وه كێشه و ئاسته‌نگێكی زۆر له به‌رده‌مدایه، ئه‌و ئاسته‌نگییانه په‌یوه‌ندییه‌كان ئاڵۆزتر ده‌كه‌ن له ئاینده‌دا، ره‌نگه زیاده‌ڕۆیی نه‌بێـت گه‌ر بڵێم، روبه‌ڕوبوونه‌وه‌ی یاسایی و واقعی له‌سه‌ر خاك له نێوان هه‌رێمی كوردستان كه ده‌بێته ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆ له ئاینده‌دا، نه‌ك ته‌نها هه‌رێمێك له‌گه‌ڵ حكومه‌تی عیراقی فیدڕاڵ دروست ببێت كه عیراق-یش دابه‌ش ده‌بێت بۆ سه‌ر چه‌ند وڵاتێكی شیعه مه‌زهه‌ب و سوننه مه‌زهه‌ب و كورد، بۆیه له ئاینده‌دا حكومه‌تێك نامێنێت به‌ناوی حكومه‌تی فیدڕاڵه‌وه.
پرسیاری ئه‌وه‌مان لێكرد، كه هه‌رێمی كوردستان هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌نجامدانی راپرسی ده‌كات، له ئه‌گه‌ری وه‌رگرتنه‌وه‌ی ویلایه‌تی سێیه‌م له‌لایه‌ن مالیكی، ئایا پێشبینی ده‌كه‌یت، كورد هه‌ڕه‌شه‌كانی جێبه‌جێبكات؟
له وه‌ڵامدا، وتی : به‌ڵێ پێشبینی ده‌كه‌م هه‌رێمی كوردستان رووبكاته ئه‌نجامدانی راپرسی گشتیی له هه‌رێمدا سه‌باره‌ت به سه‌ربه‌خۆیی و جیابوونه‌وه له عیراق، ئه‌مه‌ش له حاڵه‌تێكدا گه‌ر مالیكی ببێته‌وه به سه‌رۆك وه‌زیران، هه‌رچه‌نده وه‌ك پێشبینیم كرد پێشتر، ده‌بێته‌وه به‌سه‌رۆك وه‌زیران و هه‌رواش ده‌بێت، به‌ڵام ده‌وڵه‌تی كوردستان ته‌نها هه‌رێم ناگرێته‌وه، به‌ڵكو هه‌ریه‌ك له كوردستانی باكوور و كوردستانی خۆرئاوا وكوردستانی خۆرهه‌ڵاتیش له خۆ ده‌گرێت و له‌ده‌وڵه‌تی كوردستانی گه‌وره كۆده‌بنه‌وه.
وابێت كورد ده‌بێته خاوه‌ن ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی خۆی، ئه‌گه‌ر بوو به خاوه‌ن ده‌وڵه‌ت ئه‌ی كێ سه‌رۆكی ئه‌و وڵاته ده‌بێت؟
فه‌لكه‌ناسه‌كه، وتی : كورد سه‌ربه‌خۆیی له ماوه‌ی پێنج ساڵی داهاتوودا وه‌رده‌گرێت و ده‌بێته خاوه‌ن ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆ و ئه‌مه‌ش ته‌ئكید ده‌كه‌مه‌وه، پێشبینیش ده‌كه‌م مه‌سعود بارزانی، ببێته سه‌رۆكی ئه‌و ده‌وڵه‌ته.
گریمان مالیكی نه‌بووه‌وه به‌سه‌رۆك وه‌زیران، كێ نزیكه له وه‌رگرتنی ئه‌و پۆسته، هه‌روه‌ها پۆستی سه‌رۆك كۆمار و پۆستی سه‌رۆكی په‌رله‌مان؟
دكتۆر ئه‌حمه‌د شاهین، به‌دڵنیاییه‌وه ته‌ئكیدی ده‌كرده‌وه، كه مالیكی ده‌بێته‌وه به سه‌رۆك وه‌زیرانی داهاتوو، وتیشی : هیچ بوارێك نه‌ماوه‌ته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی كه‌سایه‌تی دیكه ده‌ستنیشان بكه‌ین بۆ وه‌رگرتنی ئه‌و پۆسته، چونكه سه‌رۆكایه‌تیكردنی حكومه‌تی داهاتوو، بۆ مالیكی ته‌ئكید بووه‌ته‌وه.
پێشبینیشكرد، ئوسامه نوجه‌یفی، ببێته سه‌رۆك كۆماری داهاتووی عیراق، دەشڵێت : سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران بۆ كه‌سایه‌تییه‌كی كورد ده‌بێت كه كه‌س چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ی نه‌كردووه ئه‌و پۆسته بدرێت به‌و كه‌سه، هه‌روه‌ها چه‌ند پۆستێكی باڵاش ده‌درێته سه‌ركرده‌كانی ره‌وتی سه‌در و حه‌كیم .
له‌باره‌ی ئاینده‌ی عیراق و پێگه‌ی وڵاته‌كه، وتی : به‌داخێكی زۆره‌وه، عیراق به‌م سنووره‌ی ئێستایه‌وه نامێنێته‌وه، له ئاینده‌دا ده‌وڵه‌تێك نامێنێت به‌ناوی ده‌وڵه‌تی عیراق، به‌ڵكو دابه‌ش ده‌بێت بۆ سێ ده‌وڵه‌ت، ئه‌وانیش بریتین له: ده‌وڵه‌تی كوردی، ده‌وڵه‌تی سوننه، ده‌وڵه‌تی شیعه.
له كۆتایی دیداره‌كه‌دا، له‌باره‌ی باشبوونی باری ئه‌منی عیراق و كۆتاییهاتن به تیرۆر، وتی : تیرۆر له عیراقدا ئه‌و كاته كۆتایی پێدێت، كه عیراق دابه‌ش ده‌بێت بۆ چه‌ند وڵاتێك.
تێبینی: نۆسترادامۆس، یان میشێل دی نوسترادام (1503- 1566) ژیاوه، زیاتر به نۆسترادامووس به‌ناوبانگه، ده‌رمانسازو فه‌له‌كناسێكی فه‌ڕه‌نسی بووه، كۆمه‌ڵێك پیشبینی له چوارچێوه‌ی كتێبێكدا بڵاوكرده‌وه كه چاپی یه‌كه‌می له ساڵی 1555 بڵاوبووه‌وه، له‌وكاته‌وه له‌هه‌موو جیهاندا ناسراوبووه، كتێبه‌كه‌ی چه‌ندین پێشبینی له خۆده‌گرێت، كه بڕوا هه‌بووه به‌وه‌ی ئه‌و پێشبینییانه تا كۆتایی ژیان دێنه‌دی و پێشبینی كردووه ساڵی 3797ی زاینی، كۆتا ساڵی ژیان بێت له‌سه‌ر زه‌وی، پێشبینییه‌كانیشی له شێوه‌ی چوارینه به ده‌ستوخه‌تێكی ئاڵۆز نووسیوه‌ته‌وه.
ئه‌م فه‌له‌كناسه میسرییه‌ش، به‌هۆی به‌دیهاتنی زۆرێك له پێشبینییه‌كانی، نازانوی نۆسترادامۆسی عه‌ربی پێبه‌خشراوه.
كورته‌یه‌ك له‌سه‌ر ئه‌حمه‌د شاهین:
ئه‌ندامی یه‌كێتی فه‌له‌كناسانی ئه‌مریكایه، ئه‌ندامی كۆمه‌ڵه‌ی كه‌ونی‌ییه بۆ پێشبینیكردن، ئه‌ندامی یه‌كێتی جیهانیی روحانییه‌كانه، خزمه‌تگوزاری فه‌له‌كی و روحی و پێشبینیكردن و شیكردنه‌وه‌ی كه‌سایه‌تی و رۆژژمێره فه‌له‌كییه‌كان پێشكه‌ش ده‌كات.
پێشبینی و راوێژی فه‌له‌كی پێشكه‌ش به رێكخراو و دامه‌زراوه وده‌سته‌و كه‌سایه‌تییه‌كان پێشكه‌ش ده‌كات، هه‌روه‌ها راوێژكاری فه‌له‌كیی زۆرێك له سیاسی و هونه‌رمه‌نده میسری و عه‌ره‌به‌كانه، هاوكات راوێژكاری فه‌له‌كی بنه‌ماڵه ده‌سه‌ڵاتداره‌كانی وڵاتانی كه‌نداوه.
خه‌ندان- سۆران كه‌ریم
07/06/2014
