وەزیری ناوخۆی ئێران دەڵێ. لەهەولی ئەوەداین کە دابەشبونی جوگرافیای ئێران لە نوێوە دارێژینەوە بۆ چەند ناوچەی بەرێوەبەری جیا لەوەی ئێستا کە هەیە.

رەحمان فەزلی وەزیری ناوخۆی ئێران لە لێدوانێک‌دا بۆ ناوەندەکانی راگەیاندن دەڵێ لەجیاتی ئەو دابەشکردنەی ئێستا کە بە شێوەی پارێزگایە، دەکرێ چەندین ناوچەمان هەبێ‌و هەرناوچەش لە ٤ یان ٥ پارێزگا پێکبێ‌و ئەو ناوچەیە بەشێکی زۆر لە کارو بارەکانی خۆی بەرێوەبەرێ‌و سەرۆک ناوچەش هەبێ‌و لە ئاستی میللیشدا سەرۆکی ناوچە دەتوانێ بەشداری کۆبوونەوە و بریاردان بێ.

فەزلی دەڵێ: دەکرێ لە جیاتی ٣١ پارێزگا شەش ناۆچەمان هەبێ، وەزیری ناوخۆی ئێران لە درێژەدا دەڵێ. بەشداریی کردنی خەڵک لە دەسەڵات‌داو دابەشکردنی دەسەڵات لەگەڵ خەڵکی ناوچەکان و دانی بەشێک لە بەرێوەبەریی ناوچەکان بە خەڵکی خودی ئەو ناوچانە بێگومان دەبێتە مایەی پێشکەتن‌و بەهێزبونی پێگەی سیاسی‌و ئابووریی ئێران بەگشتی‌و بەشێکی زۆر لە کێشەکان لە جێدا چارەسەر دەبن.

ناوبراو هەروەها وتی: ئێستا پارێزگایەک بەناوی سیستان‌و بەلووچستان هەیە کە دوو میلیۆن‌و پێنجسەد هەزار کەس دانیشتووی ئەو ناوچەیەن کە ١١ کارگەی لێیە کە تەنیا ١٠٠ کرێکار کاری تێدا دەکەن، بۆیە ناکرێ چاوەرێری پاراستنی ئاسایش‌و تەناهی لەوێ بین، خەڵکەکە ناچارن بۆ بژێوی خۆیان پەنابەرنە ئەوەی ئێمە ناومان لێناوە "قاچاخ". ئەو کێشەیەمان لە کوردستان، ئیلام، خوراسانی باشوورو هورموزگانیش هەیە.

13/5/2014

^{ئوسامە نوجەیفی، سەرۆكی پەرلەمانی عێراق جەختدەكاتەوە كە ئەوان لە دژی پێكهێنانی حكومەتی زۆرینەی سیاسین لە عێراق. ئاماژەی بەوەشكرد پرسی بودجەی فیدراڵی و پەیوەندییەكانی هەولێرو بەغدایان لەگەڵ یاریدەدەری بریكاری وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا تاوتوێ كردووە. نووسینگەی ئوسامە نوجەیفی، سەرۆكی هاوپەیمانی موتەحیدون، كە دیارترین لایەنی سیاسیی سوننەیە لە عێراق لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند:"وەك هاوپەیمانی موتەحیدون بۆ چاكسازی دژی پێكهێنانی حكومەتی زۆرینەی سیاسین لە عێراق، بەڵكو داوای پێكهێنانی حكومەتی شەراكەتی نیشتمانی دەكەین بە بەشداری هەموو پێكهاتەو لایەنەكان، بۆ ئەوەی توانای بەدیهێنانی هیواكانی گەلی عێراقی هەبێ". ئوسامە نوجەیفی گوتیشی "لە دیدارێكدا پرسی بودجەی فیدراڵی و پەیوەندییەكانی نێوان هەولێرو بەغداو پێشهاتە سیاسییەكانی عێراق ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی داهاتوومان لەگەڵ بێرت مكێرك، یاریدەدەری بریكاری وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا تاوتوێ كرد". ئەمە لەكاتێكدایە ماوەی چەند مانگێكە پرۆژە یاسای بودجەی فیدراڵی ساڵی 2014 بەهۆی ناكۆكییەكانی نێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق لەسەر میكانیزمی هەناردەكردنی نەوتی كوردستان و خەرجكردنی داهاتی ئەو نەوتە لە پەرلەمان چەقی بەستووە.}

^13/5/2014

^{ئەم بابەتە رۆژانەیەو هەموو بەیانییەك كورتەی چەند وتارێكی نێو رۆژنامە كوردی، عەرەبی و بیانییەكان دەخەینە بەرچاوی خوێنەر.}

^{رۆژنامەی كوردستانی نوێ لە ژمارە 6379ی رۆژنامەی كوردستانی نوێدا بابەتێك به ‌ناویشانی "گەڕانەوە بۆ یاسای خۆپیشاندان" بە پێنووسی فەرید ئەسەسەرد بڵاوكراوەتەوەو نووسەر هەمواركردنەوەی یاساكە بە پێویست دەزانێ، بەتایبەتی لە پرسی مۆڵەت وەرگرتندا و دەنووسێت "لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا مشتومڕە خەستەكە لەسەر ئەوەبوو كە بۆچی دەبێ خۆپیشاندان پێویستی بە مۆڵەت بێ، لەكاتێكدا خودی یاساكە خۆپیشاندانی به ‌مافێكی ئاسایی هاووڵاتی ناسیوە؟  لەپراكتیكدا شێوەی جێبەجێكردنی یاساكە لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا زۆرجار ناوەڕۆكی یاساكەی لە «رێكخەری» خۆپیشاندانەوە كردووە بە «قەدەغەكەری» خۆپیشاندان، چونكە یاساكە مافی قەدەغەكردنی خۆپیشاندانی به ‌دەسەڵات داوەو له ‌دۆخێكی وادا مافی خۆپیشاندان هیچ مانایەكی نامێنێ‌ و پوچەڵ دەبێتەوە".}

^{رۆژنامەی حەیات عیسام خوفاجی، نووسەرێكی عێراقییە لە رۆژنامەی حەیاتی لەندەنی لە بابەتێكدا بە ناونیشانی (موفتی و ئەمیری پێكهاتەیەك) نووسیویەتی: "پێش چەند رۆژێك لە بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی داهاتووی عێراق، گرتەیەكی ڤیدیۆیی لە یوتیوب بڵاوكرایەوە 33 هەزار بینەری هەبوو، تێیدا بەشیر نەجەفی، یەكێك لە چوار گەورە مەرجەعییەتی شیعە لە حەوزەی عیلمی نەجەف هەڵوێستی خۆی لە دژی مالیكی بەرامبەر هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق راگەیاند، ئەم هەنگاوەی نەجەفیش بێوێنە بوو، چونكە مەرجەعییەتی شیعە بەردەوام بانگەشە بۆ ئەوە دەكات كە گوایە دەست لە سیاسەت وەرنادات، هەنگاوێكی بێوێنە بوو لەلایەن مەرجەعییەتێكەوە لە دژی سەرۆك وەزیرانێك كە لەهەمانكاتدا سەرۆكی حیزبێكی شیعە مەزهەبەو خاوەنی زۆرترین دەسەڵات و پێگەی جەماوەرییە لە نێو شیعە لە عێراق". دەشڵێ "بەڵام كۆمێنتە ئەرێنییەكانی سەر ئەو لاپەڕەی كە گرتە ڤیدیۆییەكەی تێدا بڵاوكراوەتەوە ئاشكرای دەكات، كە ئەوانەی ئەو گرتەیان بڵاوكردووەتە ویستیان پەنا بەرنە بەر كەسێك لە پێگەی مەرجەعییەتی نەجەفی بۆ هاندانی خەڵكی لە دژی مالیكی كە زۆرن ئەوانەی دەیانەوێ لە دەسەڵاتی دوور بخەنەوە".}

^{رۆژنامەی شەرقولئەوسەت مشاری زایدی، نووسەرێكی سعودییە لە رۆژنامەی شەرقولئەوسەت لە بابەتێكدا بە ناونیشانی (داعش گوتی.. ئێمە دژی ئێران نین) نووسیویەتی:"رێكخراوی چەكداری دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام (داعش) بە زمانی خۆی رایگەیاند "تیرۆری ئێمەو (قاعیدە) بە مەبەستەوە لە دژی ئێران نییە". ئەبو محەممەدی عەدنانی، گوتەبێژی (داعش) لە گرتەیەكی ڤیدیۆییدا كە تێیدا هێرشی تووندی كردە سەر ئەیمەن زەواهری، رابەری رێكخراوی (قاعیدە) زیاتر رایگەیاند "ئێمە وەك پابەندبوون بە فەرمانەكانی قاعیدە بە درێژایی چەند ساڵی رابردوو هێرشمان نەدەكردە سەر ئێران و لێگەڕاین شیعە لەوێ لە نیعمەتی ئاسایش و سەقامگیری بحەسێنەوە، هەرچەندە داعش لە سەرەتای دروستبوونییەوە دەیتوانی ئێران بكاتە جۆگەلەیەكی خوێن، ئێمە پابەندی فەرمانەكانی قاعیدە بووین لەكاتێكدا بە سیخوڕی بۆ ئێران تۆمەتبار دەكراین، چونكە ئێرانمان بە ئامانج نەدەكرد، بۆئەوەی قاعیدە سەرچاوەی پشتگیری لەدەست نەدات. نووسەر دەڵێ"ئەوە هاوپەیمانییەكە لێی تێدەگەین، چونكە ئێران دەستناپارێزێ بۆ بەكارهێنانی هەر كارتێك بۆ تۆقاندنی ركابەرانی لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، و قاعیدەش لایەنێكی دەوێ پشتگیری بكات، ئەگەر چی ئەو لایەنە خودی شەیتانیش بێ، بۆ بەئامانجكردنی وڵاتانی عەرەبی لە ناوچەكە لەپێش هەمووشیانەوە سعودییەو عێراق و میسر".}

^{رۆژنامەی واشنتن پۆست جیمی كارتەر 39هەمین سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە ساڵانی 1977 بۆ 1981 لەسەر لیستی دیموكراتەكان، بابەتێكی بەناونیشانی" حكومەتی یەكگرتووی فەلەستین پێدەچێت هەلێكی نوێ بۆ ئاشتی بەدەستەوە بدات" لە ژمارەی ئەمڕۆی واشینتۆن پۆستدا بڵاوكردووەتەوە و تێیدا باس لەوە دەكات، كە هەرچەندە هەوڵەكانی جۆن كیری وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لەپێناو ئاشتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا سەركەوتوو نەبوون و هیچ رێككەوتنێكی لێنەكەوتەوە، بەڵام فەلەستینییەكان كارێكی دیكەیان دەستپێكردووە و هێشتا دەتوانن دەستكەوتی باش بەدەستبهێنن. كارتەر پێیوایە، هەردوو لایەنی فەلەستینی و ئیسرائیلی بەرژەوەندییان لە دامەزراندنی دوو دەوڵەتی یاساییدا هەیە، بەگوێرەی یاسا نێودەوڵەتییەكان و بڕیارەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان، بەڵام كێشەكان ئێستا ئاڵۆزتربوون و پرسی ئاسایشی سنوورەكان و گەڕانەوەی ماف بۆ فەلەستینییەكان و كێشەی رۆژهەڵاتی ئۆرشەلیم، كۆمەڵێك رێگرن لەبەردەم ئەم بەرژەوەندییە هاوبەشەدا. كارتەر دەنووسێت : پلانی فەلەستینییەكان بۆ چەند مانگی داهاتوو لە پرۆسەی ئاشتیدا روونە: دامەزراندنی حكومەتێكی نوێی یەكگرتوو، هەروەها فراوانكردنی بەشداری نەتەوە یەكگرتووەكان لە پرسەكەدا، هەرچەندە ئەم پلانەی فەلەستین لەسەر بڕیاری سەركردەكانی رێكخراوی سەربەخۆیی فەلەستین و بزووتنەوەی حەماس، لەلایەن هەندێك لایەنەوە ئیدانە دەكرێت، بەڵام ئەوان بەو بڕیارە دەتوانن لایەنە جیاوازەكانی ئەو وڵاتە ئاشت بكەنەوە و بەرەو هەڵبژاردن بڕۆن كە توانای دەستكەوتی باشی دەبێت.}

^{رۆژنامەی دی ڤێڵت "لاوازیی ئەوروپا تەنها پوتین سوودی لێوەردەگرێت"، ئەمە ناونیشانی بابەتێكی رۆژنامەی دی ڤێڵتی ئەڵمانییە، كە لەلایەن نووسەری ئەڵمانی كریستۆڤ شیڵتز- ەوە نووسراوە و تێیدا باس لەوە دەكات نەبوونی كۆدەنگی و هاوڕایی لەنێوان وەزیرانی دەرەوەی یەكێتی ئەوروپا و ئەنجامدانی كۆبوونەوەكان بەبێ گەیشتن بە بڕیارێكی هاوبەش، وایكردووە ئەوەی لەم بۆشاییە سوودمەند بێت، تەنها رووسیای ڤلادیمێر پوتین بێت. شێڵتز ئاماژە بەوە دەكات، ئەوروپا تا ئێستا رۆڵێكی تەواو لاوازی گێڕاوە لە مامەڵەكردن لەگەڵ پرسی ئۆكراینادا، ڤلادیمیر پوتین بەهیچ جۆرێك مامەڵەی ئەوروپای بە گرنگ نەزانیوە، چونكە لاوازییەكەی بە ئاشكرا دیارە، بە بڕوای شێڵتز یەكێك لە هۆكارەكانی لاوازی ئەوروپا، نەبوونی كۆدەنگییەكەی لەناو یەكێتی ئەوروپادا، چونكە تا ئێستا هیچكام لە وەزیرانی دەرەوەی یەكێتی ئەوروپا رۆڵێكی وەهای نەگێڕاوە تا دەنگە جیاوازەكان كۆبكاتەوە. شیڵتز دەڵێت: "پوتین دەزانێت، كۆدەنگی لە ئەوروپا بوونی نییە، ئەو سەرقاڵی كارە دیپلۆماسییەكانی خۆیەتی، ئەوەی دەیەوێت تا ئێستا بەدەستی هێناوە، بەبێ ئەوەی یەك میلیمەتر لەجێگەی خۆی بجووڵێت، بەڵام هەموو شت بەو ئاراستەیدا روودەدات كە ئەو دایناوە، رۆژهەڵاتی ئۆكراینا قوت دەدرێت، ئەوروپاش هەر تەماشا دەكات، لەهەمان كاتیشدا گەلی رووسیا ئێستا لە پشت سەرۆكەكەی خۆیان زیاتر كۆدەبنەوە"} 

^13/5/2014

^{شاندێکی پاکستانی بە سەرۆکایەتی محەممەد نەواز شەریف، سەرۆک وەزیرانی ئەو وڵاتە بە سەردانێک گەیشتە تارانی پایتەختی ئێران و چەند رێککەوتتنامەی ئابووری و ئەمنییان واژۆ کردووە.  ئێران رەخنەی لە پاکستان گرتووە کە چاودێری سنوورەکانی ناکات و بە گوتەی بەرپرسانی ئێرانی، گرووپە تووندڕەوە ئیسلامییەکان لە پاکستانەوە دەچنە ناو خاکی ئێران و کردەوەی تووندوتیژی ئەنجام دەدەن.}  

^13/5/2014

بەمەبەستى گەیاندنى ناڕەزایی حکومەتى هەرێمى کوردستان بە کۆمارى ئیسلامى ئێران سەبارەت بە بڵاوکردنەوەى بابەتێک لە ماڵپەرى فەرمى کونسوڵگەرى ئێران لە شارى سلێمانى، ئەمڕۆ فەلاح مستەفا بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت و سەفین دزەیى ووتەبێژى حکومەتى هەرێم، بانگهێشتى محسن بەوەفا کونسوڵى گشتى کۆمارى ئیسلامى ئێران بە وەکالەت کرد.

لە میانەى کۆبوونەوەکەدا بە فەرمى نیگەرانى و ناڕەزایی حکومەتى هەرێم بە کونسوڵى گشتى کۆمارى ئیسلامى ئێران بە وەکالەت لە هەولێر راگەیەندراو داواى روونکردنەوەى فەرمیان لە کۆمارى ئیسلامى ئێران کرد سەبارەت بە بڵاوکردنەوەى ئەو بابەتە لە ماڵپەرى فەرمى کونسوڵگەرى ئێران لە شارى سلێمانى.

هاوکات جەخت کرایەوە لەوەى کە سیاسەتى کاروبارى دەرەوەى حکومەت لە لایەن کاربەدەستانى باڵاو دامەزراوە تایبەتمەندەکانى حکومەت دادەڕێژرێت، هەربۆیە کونسوڵ ئەو مافەى نیە کە ئەو جۆرە دەربڕینانە بەکاربهێنێت و زێدەڕۆییە لە دەسەڵاتى خۆى. بۆیە بە پێویست زانرا کە لایەنى حکومەتى کۆمارى ئیسلامى ئێران بە فەرمى روونکردنەوە دەربارەى ئەم بابەت بدات.

هەر لە کۆبوونەوەکەدا باس لە خەبات و مێژووى گەلى کوردستان و بزووتنەوەى رزگاریخوازى کورد کرا، جەخت لەوەش کرایەوە کە گەلى کوردستان خاوەنى خاک و زمان و کەلتورى تایبەتى بەخۆیەتى و شانازى پێوەدەکات و هەر لەم پێناوەشدا گەلێک قوربانى داوە. هاوکات تیشک خرایە سەر ئەزمونى حکومڕانى هەرێمى کوردستان کە فاکتەرى سەرەکى سەقامگیرى بووە لە ناوچەکەى پڕ لە ململانێ، ئەمەش وێڕاى ئەوەى کە دەستى هاوکارى و هەماهەنگى بۆ هەموولایەک درێژکردووە لەسەر بنەماى رێزلێکگرتن و بەرژەوەندى هاوبەش.

هەرچەندە محسن بەوەفا گووتى کە ئەوە سیاسەت و هەڵویستى کۆمارى ئیسلامى ئێران نیە، بەڵام داواى لێ کرا کە ئەم پەیامە بگەیەنێتە لایەنە پەیوەندارەکان لە حکومەتى ووڵاتەکەى لە تاران تاوەکو بە فەرمى وەڵامى حکومەتى هەرێم بدەنەوە. بۆیە لەبەرامبەردا گووتى کە ئەو نیگەرانى و هەڵوێست و ناڕەزاییانە دەگەیەنێتە وەزارەتى دەرەوەى ئێران و هاوکات حکومەتى هەرێم لە وەڵامى فەرمى حکومەتى کۆمارى ئیسلامى ئێران ئاگادار دەکاتەوە.

13/05/2014

http://www.krg.org/a/d.aspx?s=010000&l=13&a=515حکومەتى هەرێم ناڕەزایی فەرمى گەیاندە کاربەدەستانى کۆمارى ئیسلامى ئێران15