^25/11/2013

^{وته‌بێژى فه‌رمیى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان ڕه‌خنه‌ى له‌ سیاسه‌ته‌كانى حكوومه‌تى عیراق ده‌رباره‌ى دابه‌شكردنى بودجه‌ گرت و ڕایگه‌یاند له‌ كاتێكدا كه‌ ده‌بێ 17%ى بودجه‌ى عیراق بۆ هه‌رێمى كوردستان ته‌رخان بكرێت، به‌ڵام له‌ بودجه‌ى ساڵى 2014ى عیراقدا كه‌متر له‌11%ى بۆ ته‌رخان كراوه‌.} 

^{سه‌فین دزه‌یى وتیشی: بودجه‌ى عیراق بۆ ساڵى 2014 كه‌ خۆى له‌ نزیكه‌ى 175 تریلیۆن دینار ده‌دات، ته‌نیا 18 تریلیۆن دینار له‌و بودجه‌یه‌ بۆ هه‌رێمى كوردستان دانراوه‌، كه‌ ده‌كاته‌ كه‌متر له‌ %11، ئه‌مه‌ش به‌ هۆى زیادبوونى ساڵانه‌ى خه‌رجییه‌ سیادییه‌كان كه‌ له‌ لایه‌ن حكوومه‌تى عیراقى فیدراله‌وه‌ ده‌كرێت.}

^{دزه‌یى هه‌روه‌ها گوتى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان به‌ مافى خۆى ده‌زانێت، هه‌موو رێكارێكى یاسایى بگرێته‌ به‌ر بۆ به‌ده‌ستهێنانى ڕێژه‌ى دروستى 17%ى بودجه‌ى عیراق كه‌ مافێكى یاسایى و ده‌ستووریى هه‌رێمى كوردستانه‌.}

^{ماڵپه‌ڕى فه‌رمیى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان / س . س}

^{رووداو-bbc وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، كە لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوا لەسەر بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران رێككەوتوون. جەختدەكاتەوە كە لەمەودوا هەوڵەكانیان بۆ لابردنی گەمارۆكان لەسەر سەر ئێران چڕدەكەنەوە. محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران گوتی: "بەرنامەی ناوەكی ئێران درێژەی دەبێت. مافی خەڵكی ئێران سەبارەت بە بەرنامەی ئاشتیخوازانەی ناوەكی چەسپاوە و لەماوەی 6 مانگی داهاتوودا و لەگەڵ بەرەوپێشچوونی دانوستاندنەكان، هەوڵدەدەین  گەمارۆكانی نەتەوەیەكگرتووەكان و ئەو وڵاتانەی گەمارۆیان لەسەر ئێران داناوە،لاببرێت". ئەو رێككەوتنە،پاش پێنج رۆژ لە دانوستاندنەكانی نێوان وڵاتە زلهێزەكانی جیهان و ئێران لە جنێف لەسەر بەرنامە ناوەكییەكەی ئێران، لە كاژێر 3ی شەوی شەممە لەسەر یەكشەممە 24-11-2013 راگەیەندرا. باراك ئۆباما، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە گفتوگۆیەكی تەلەفزیۆنی كە بە شێوەیەكی راستەوخۆ دەگوازرایەوە رایگەیاند:"گەمارۆكان كاریگەریی خۆیان لەسەر ئێران دانا و لەوكاتەوە رۆحانی بووەتە سەرۆكی ئێران، دانو‌وستاندنی چڕوپڕمان لەگەڵ ئێران هەبووە، ئەمڕۆش دیپلۆماسی رێگایەكی لە بەرامبەر ئێمە كردەوە". ئوباما گوتی:" ئێمە هەوڵمان دا رێگربین لە بەرامبەر گەیشتنی ئێران بە چەكی ناوەكی و بەم رێككەوتنە لە مانگەكانی داهاتوودا و بۆ یەكەمین جار لە ساڵەكانی رابردوو، بەرنامەی ناوەكی ئێران بەرەوپێشچوون بەخۆیەوە نابینێت". هەروەها جۆن كیری، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند:"ئێمە گەیشتینە رێككەوتنێك كە بەو پێیە بەرنامەی ناوەكی ئێران بەوشێوەیەی پێشوو كە مەترسی هەبوو لەسەر وڵاتانی ناوچەكە درێژەی نابێت، بەرنامەی ناوەكی ئێران بەرەو دواوە دەچێت، ئەمە بە مانای ئاسایشە بۆ ئیسرائیل و هاوپەیمانانی ئێمە لە ناوچەكە". تاوەكوو ئێستا ناوەڕۆكی رێككەوتنەكانی نێوان ئێران و وڵاتانی زلهێزی جیهان بڵاونەكراوەتەوە و هەردوو لایەنی ئەم دانو‌وستاندنانە خۆیان بە براوەی گفتوگۆكان دەزانن. وڵاتانی ناوچەكە و وڵاتانی رۆژئاوا، بەرنامەی ناوەكی ئێران بە مەترسییەك بۆ ئاسایشی جیهان ناودەبەن و پێیانوایە ئێران دەیەوێت چەكی ناوەكی دروستبكات، بەڵام ئێران هەردەم ئەوە رەتدەكاتەوە و بەرنامە ئەتۆمییەكەی بە ئاشتیخوازانە دادەنێت.}

^24/11/2013

^{بەهۆى نەبوونى تاقیگەى وەک تاقیگاکانی نێو کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى لە حاجى ئۆمەران، ماوەى سێ رۆژ کاڵا خۆراکیەکانى هاوردەکراو لە سنور رادەگیرێن تا گەرانەوەى نمونەى وەرگیراویان لە تاقیگەکانى سۆران و هەولێر، لە پێناو کارئاسانى زیاتر بۆ بازرگانان و پشکنینى جۆرى ئەو کالاچیانەى هاوردەدەکرێن لە نێو کۆمەڵگاى گومرگى حاجى ئۆمەران تاقیگەى جۆرى دادەنرێت.} 

^{هاوردەدەکرێن لە نێو کۆمەڵگاى گومرگى حاجى ئۆمەران تاقیگەى جۆرى دادەنرێت. سەرپەرشتیارى کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى حاجى ئۆمەران مەسعود باتێلى بە ئاژانسى هەواڵى پەیامنێرى راگەیاند: لە ئێستادا ئەو کاڵاو شتومەکە خۆراکیانەى کە لە وڵاتى ئێرانەوە هاوردەى هەرێمى کوردستان دەکرێت، دەبێت نموونەى ئەو خۆراکانە رەوانەى تاقیگەکانى جۆرى سۆران و هەولێر بکرێن و تا گەرانەوەى پشکنینەکانیان ماوەى سێ رۆژ کامیۆنە بارهەڵگرەکان لە سنور دەمێنەوە، بەمەش هەم خەرجى زیاتر دەچێتە سەر کاڵاکەو هەمیش شوێنى مانەوەى ئەو سێ رۆژە شیاوى وەستانى کاڵاو کەل و پەلى خۆراکى نیە. وتیشى، لە ئێستادا سەرقاڵى بنیاد نانى بیناى تایبەتین بۆ تاقیگەو لەو چیتر نمونەى خۆراکە هاوردەبوەکان نانێردرێتە سۆران و هەولێر و لە سنور پشکنینى ئەو کالاچو کەل و پەلانە دەکرێت. بەختیار چۆمانى}

پەیامنێر

^{بزووتنەوەی گۆڕان بەفەرمی بڕیاری دا بەشداریی لەكابینەی هەشتەمی حكومەت بكات، بەڵام وردەكاری و شێوازی بەشداری كردنەكەی هێشتەوە بۆ لیژنەیەكی 7 كەسی. لە کۆبوونەوەی جڤاتی نیشتیمانی بزووتنەوەی گۆڕان، بە فەرمی بڕیاردرا بزووتنەوە بەشدارین پێکهێنانی کابینەی هەشتەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان بکات. بزووتنەوەکە شێوازی بەشداریکردنیان لە کابینەی داهاتوو بۆ لیژنەیەکی 7 کەسی گەڕاندەوە، كە نەوشیروان مستەفای رێكخەری بزووتنەوەكە، خۆی سەرۆكایەتی دەكات. فوئاد جەمال، ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی گۆڕان بە رووداوی راگەیاند: "ئەو وەفدەی لەلایەن بزووتنەوەی گۆڕانەوە دەستنیشانكراوە بۆ دانوسان لەگەڵ لایەنەكانی دیكە، ئەوان وردەكارییەكان لەناو وتووێژەكاندا باسدەكەن، بەڵام تاوەكو ئێستا پێشنیار بۆ ئێمە نەهاتووە تاوەكو قسەی لەسەر بكەین، ئەوەندەی هەیە، كە گۆڕان مەبدەئییەن بەشداری حكومەت دەكات بەپێی ئیستیحقاقی خۆی". هەروەها جەبار جەلال، ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی گۆڕان گوتی:"لەسەر كۆنگرە، بڕیار درا وردە وردە وردە دەست بكرێت بە ئیجرائاتەكانی كۆنگرە و لەكۆبوونەوەی داهاتووی جڤاتی نیشتیمانی بڕیاری رۆژی بەستنی كۆنگرە دەدرێت". لە كۆبوونەوەی هەفتەی رابردووی نێوان وەفدی پارتی و گۆڕان،. كە لەمەكۆی سەرەكی بزووتنەوەکە بەڕێوەچوو، نێچیرڤان بارزانی داوەتنامەی فەرمی مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستانی گەیاندووەتە نەوشیروان مستەفا، رێکخەری گشتی بزووتنەوەی گۆران. شێخ جەنگی ساڵەیی، ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی گۆڕان رایگەیاند:"باس لە پرێس كۆنفرانسەی نێوان كاك نەوشیروان و كاك نێچیرڤان بارزانی كرا و ناوەڕۆكی ئەو كۆبوونەوەیان بۆ باسكردین، كە ئایا شێوازی بەشداری بزووتنەوەی گۆڕان چۆنە، گۆڕان دەیەوێت بەشداری لە حكومەتێكی بنكە فرواندا بكات، كە هەموو لایەنەكانی لەگەڵ بێت". چەند رۆژێكە كۆبوونەوە لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان بۆ پێكهێنانی كابینەی هەشتەمی حكومەت لەلایەن نێچیرڤان بارزانییەوە دەستی پێكردووە، ناوبراو کاندیدی پارتی دیموکراتی کوردستانە، کە براوەی یەکەمی هەڵبژاردنی پەرلەرمانی کوردستان بوو، تاوەكو ئێستاش زۆربەی لایەنەكانیش ئارەزووی بەشدارییان لەو كابینەیە دەربڕیوە. بزووتنەوەی گۆڕان تاوەكو ئێستا بەشداری دوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی كردووە، لە ساڵی 2009دا 25 كورسی و لە هەڵبژاردنی 21ی ئەیلوولی ئەمساڵیش 24 كورسی پەرلەمانی کوردستانی بەدەستهێناوە و بەدووەم پارتی سیاسی لەهەرێمی كوردستان هەژماردەكرێت. هەروەها تەنیا حزبە، كە تاوەكو ئێستا كۆنگرەی خۆرێكخستنەوەی نەبەستووە.}

^{رووداو- سلێمانی}

^24/11/2013

^{پارتی چەپی ئەڵمانیا DIE LINKE بە مەبەستی راكێشانی سەرنجی رای گشتی، كچە پەناخوازێكی كورد كە لەژێر هەڕەشەی دیپۆركردندایە، كاندید دەكات بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمەكانی ئەڵمانیا. سوڵتان كارایگت، كە كچە پەناخوازێكی كوردە و لە هەرێمی میونشنی ئەڵمانیا دادەنیشێت، هەرچەندە مافی دەنگدان و خۆكاندیدكردنی نییە، بەڵام لەلایەن پارتی چەپەوە كاندید كراوە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمی میونشن. بەرپرسانی ئەو پارتە دەڵێن ئامانجیان لەو كارە ئاگاداركردنەوەی رای گشتییە لە دۆسیەی ئەو كچە كە تاوەكو ئێستا حكومەتی ئەڵمانیا مافی پەنابەرێتی نەداوەتێ. رۆزا كارایگت، یەكێكە لە بەرپرسانی پارتی HADEP كە ساڵانی نەوەتەكانی سەدەی رابردوو لەلایەن حكومەتی توركیاوە قەدەغەكرا، دوای فشارێكی زۆر لەسەری، ناچاربوو زێدی خۆی جێبهێڵێت و روو لە ئەڵمانیا بكات. دواتر سوڵتانی كچیشی هێنایە لای خۆی، چونكە سوڵتان بەشداری زۆربەی ئەو خۆپیشاندان و چالاكیانەی كوردانی دەكرد كە لە شارەكانی باكووری كوردستان سازدەكران، بۆیە لەلایەن پۆلیسەوە خرابووە ژێر چاودێری و چەندینجاریش پۆلیس ئاگاداری كردبووەوە كە واز لەو چالاكیانە بهێنێ. سوڵتانیش وەكو دایكی بەهۆی فشارەكانی پۆلیس ناچاربوو زێدی خۆی جێبهێڵێت، بەڵام كاتێك گەیشتە شاری نۆرنبێرگ و بە مەبەستی وەرگرتنی مافی پەنابەرێتی سەردانی فەرمانگەی كۆچبەرانی كرد، فەرمانگە جگە لەوەی مافی پەنابەری پێنەدا، بڕیاریشی دا كاتێك تەمەنی گەیشتە 18 ساڵ دیپۆرتی بكاتەوە بۆ توركیا. سوڵتان بە پشتگیریكردنی پارتی كرێكارانی كوردستان و ناوەندەكانی نزیك لەو حیزبە تۆمەتبار كرابوو، بۆیە حكومەتی ئەڵمانیا ئامادە نەبوو مافی پەنابەرێتی بداتێ. هەروەها پەیوەندیكردنیشی بە كۆمەڵەی میدیا لە شاری نۆرنبێرگ وەكو تاوان بۆ حیساب كرابوو. ئەمە لە كاتێكدایە كۆمەڵەی ناوبراو بەهاوكاری فەرمانگەی كەلتووری شاری نۆرنبێرگ چەندین چالاكی كەلتووری رێكخستوون. بەپێی قسەی هەندێك لە بەرپرسانی فەرمانگەی كۆچبەران "مانەوەی سوڵتان لە ئەڵمانیا مەترسی هەیە بۆ سەر ئاسایشی ئەڵمانیا". بۆیە داوایان لە حكومەتی ئەڵمانیا كردبوو ئەو كچە كوردە سنوورداش بكاتەوە بۆ وڵاتی خۆی.  سوڵتان لە ترسی دیپۆرتكردنەوەی سەردانی چەندین رێكخراو و ناوەندی تایبەت بە پەنابەرانی كردووە. هەرچەندە ئەو مافی ژیانی هەیە لەگەڵ كەسوكارەكەی لە ئەڵمانیا تاوەكو تەمەنی دەبێتە 18 ساڵ، بەڵام ئێستا لە شاری میونشن لە كەمپێكی پەنابەران دەمێنێتەوە. هەر لەبەر ئەوەی مافی مانەوەی نەدراوەتێ، سوڵتان ناتوانێت بشخوێنێت. سوڵتان ماوەیەكە مافی كاركردنی پێدراوە، لە پاڵ كاركردن لە قوتابخانەیەكی شەوانیش دەخوێنێت. تاوەكو ئێستا چەندین چالاكی بۆ پشتگیری لە سوڵتان رێكخراون، بەمدواییە پەرلەمانی هەرێمی میونشن بڕیارێكی ئەرێنی لەبارەی ئەو كچە كوردە دا، بە واژووی 2400 كەس هەندێك لە پەرلەمانتارانی هەرێمی میونشن سەردانی ئەو كچەیان كرد، بڕیارە بەر لە كۆتایی ئەمساڵ لە پەرلەمانی میونشن گفتوگۆ لەسەر دۆسیەی ئەو كچە بكرێت. پارتی چەپی ئەڵمانیاش رێگەیەكی نوێی تاقیكردووەتەوە بۆ پشتگیریكردن لە سوڵتان، دی لینكە بڕیاری داوە سوڵتان كاندید بكات بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمەكان لە شاری میونشن كە بڕیارە لە 16ی ئاداری 2014 ئەنجام بدرێ. هەرچەندە لێژنەی باڵای هەڵبژاردنی ئەڵمانیا رەنگە رێگە بە خۆ كاندیدكردنی ئەو كچە كوردە نەدات، بەبیانووی ئەوەی وڵاتینامەی ئەڵمانیای نییە، بەڵام دی لینكە دەیەوێ بەو رێگەیە سەرنجی رای گشتی بۆ دۆسیەی سوڵتان رابكێشێ.}

^23/11/2013

^{بانكی ناوەندیی عێراقی، دوێنێ هەینی ئاشكرای كرد كە نیازی وایە بۆ ساڵی داهاتوو، دراوی نوێی كانزایی وردە كە بە هەردوو زمانی عەرەبی و كوردی لەسەری دەووسرێت و دراوی 50 هەزار دیناری، دەخاتە بازاڕەوە.} 

^{پارێزگاری بانكی ناوەندیی عێراقی بە وەكالەت، عەبدولباسیت توركی، بە ئاژانسی هەواڵی مەدای ڕاگەیاندووە، بانكی ناوەندی بەپێی بەرنامە و بە چاودێریی لیژنەی پسپۆڕ لە هەوڵی دەركردن و خستنە بازاڕی دراوی بەها بەرزەوەن.}

^{تركی گوتیشی، بەرزترین بەهای دراو كە ئێستا لە بازاڕە 25هەزار دیناریی عێراقییە كە بەرانبەر بە 23دۆلاری ئەمەریكاییە، لەبەر ئەوە پێشنیاز هەیە لە لایەن بانكی ناوەندییەوە كە دراوی بە بەهاتر لەوەی ئێستا بخرێتە بازاڕەوە، نموونەی خستنەڕووی 50هەزار دیناری.}

^{تركی هاوكات دەڵێت، بانكی ناوەندی هەروەها دراوی كانزایی بەها كەم(دراوی وردە) دەرباكات و بیانخاتە بازاڕەوە، چونكە ئەو دراوەی وردە مامەڵەكردن و كڕینی شتومەك لە بازاڕەكانی عێراقدا بۆ هاووڵاتیان ئاسانتر دەكات. گوتیشی كە دراوە وردە كانزاییەكە بە هەردوو زمانی عەرەبی كوردی لەسەری دەنووسرێت.}

^{ئەو شاندەی كۆماری ئیسلامیی ئێران، كە بە سەرۆكایەتی محەممەد جەعفەری، گەورە راوێژكاری كۆماری ئیسلامیی ئێران سەردانی هەرێمی كوردستانیان كرد،دوای 4 رۆژ كۆبوونەوە لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان، ئەمڕۆ هەینی گەڕانەوە ئێران. شاندێكی كۆماری ئیسلامیی ئێران لە سەروبەندی گفتوگۆكانی پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی هەرێمی كوردستان، سەردانی هەرێمی كوردستانی كردو لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان كۆبو‌وەوە. سەرچاوەیەك لە پارتی دیموكراتی كوردستان بە تۆڕی میدیایی رووداو-ی راگەیاند، كە ئەوان لەگەڵ شاندی ئێرانی تاووتوێی دوایین پەرەسەندنەكانی كوردستان ‌و ناوچەكەیان كردووە. بە گوتەی ئەو سەرچاوەیەی رووداو، شاندەكەی ئێران جەختیان كردووەتەوە لە ئارامی و سەقامگیریی هەرێمی كوردستان بەتایبەتی پارێزگای سلێمانی، كە بەشێكە لە گرنگترین ئەو خاڵانەی لە ناوچەكە بایەخی پێدەدەن.}

^{رۆژی 20-11-2013 نێچیرڤان بارزانی، جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، لەمیانی سەردانیكردنی بۆ لای یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان، وەك سەرۆكی شاندی دانو‌وستاندنكاری پارتی، كە لەلایەن حیزبەكەیەوە بۆ پێكهێنانی كابینەی هەشت راسپێردراوە، لە وەڵامی پرسیاری پەیامنێری (رووداو) سەبارەت بە هاتنی شاندێكی ئێرانی بۆ هەرێمی كوردستان، پشتڕاستیكردەوەو گوتی "خۆم لەگەڵیان دانیشتووم و مەبەستی هاتنەكەیان بۆ ئەوەیە كە دڵنیاببنەوە لە ئارامی و سەقامگیریی هەرێمی كوردستان".}

^{بیلال سلێمان، ئەندامی مەكتەبی سیاسی كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان بۆ (رووداو) دانیشتنی نافەرمی حیزبەكەی لەگەڵ ئەو شاندە پشڕاستكردەوەو گوتی، وەك كۆمەڵی ئێسلامی ئەو شاندە ئێرانییەیان بینیوە. بیلال سلێمان ئامادە نەبوو ئاشكرای بكات شاندەكەی كۆماری ئیسلامی ئێران كەی و لەگەڵ كام لە بەرپرسانی كۆمەڵ كۆبووەتەوە، بەڵام بەپێی زانیارییەكان شاندەكە بە سەرۆكایەتی ئاغای جەعفەری لەگەڵا عەلی باپیر، ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی كۆبووەتەوە‌و چەند هێز‌و لایەنێكی دیكەی هەرێمی كوردستانیشیان بینیوە. سەردانی شاندی كۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ هەرێمی كوردستان و لە سەروبەندی گفتوگۆكانی پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو، بە رای شرۆڤەكارانی سیاسی گوزارشت لە گرنگبوونی پێگەی هەرێمی كوردستان دەكات لە ناوچەكەدا و ئەو رۆڵەی بە گشتی هەرێمی كوردستان لە هاوكێشە نێوخۆیی و دەرەكییەكانی عێراقدا هەیەتی.}

^23/11/2013

^{رووداو- بەسرە}

^21/11/2013