- اورلا گورین
- شغل,
خبرنگار ارشد بین‌المللی - در گزارش از شمال شرق سوریه
- ۲ دی ۱۴۰۳ - ۲۲ دسامبر ۲۰۲۴
سوریه‌ای جدید در تقلای شکل‌گیری است، ولی تهدیدهای قدیمی دوباره سر بر می‌آورند. یکی از فرماندهان ارشد کُرد که در سال ۲۰۱۹ نقش مهمی در شکست داعش در سوریه داشت، معتقد است آشفتگی پس از سقوط بشار اسد، برای بازگشت داعش «راه را هموار کرده است». او می‌گوید که این بازگشت عملاً آغاز شده است.
ژنرال مظلوم عبدی، فرمانده «نیروهای دموکراتیک سوریه» که عمدتاً متشکل از شبه‌نظامیان کُرد و مورد حمایت آمریکاست، می‌گوید: «فعالیتهای داعش به شدت افزایش یافته و خطر احیای مجدد آن دو برابر شده است. آنها اکنون از توانمندی‌ها و فرصت‌های بیشتری برخوردارند.»
عبدی می‌گوید که بر اساس گزارش‌های اطلاعاتی، شبه‌نظامیان داعش موفق به تصرف بخشی از تسلیحات و مهمات به جا مانده از نیروهای رژیم سوریه شده‌اند.
او نسبت به «تهدید واقعی و جدی» حمله این شبه‌نظامیان به زندان‌های تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال شرق سوریه نیز هشدار می‌دهد. این زندان‌ها حدود ۱۰ هزار نفر از اعضای داعش را در خود جای داده‌اند. علاوه بر این، نیروهای دموکراتیک سوریه حدود ۵۰ هزار نفر از اعضای خانواده‌های آنها را نیز در اردوگاه‌ها نگهداری میکند.
مصاحبه ما با ژنرال عبدی اواخر شب در مکانی محرمانه انجام شد.
او از سرنگونی رژیم اسد، که چهار بار او را بازداشت کرده بود، ابراز خرسندی کرد. اما خسته به نظر می‌رسید و اعتراف کرد که از احتمال رویارویی دوباره با نیروهایی که پیشتر با آنها جنگیده، احساس ناامیدی میکند.
عبدی با اشاره به تلفات سنگین نیروهای دموکراتیک سوریه گفت: «ما در نبرد با داعش ۱۲ هزار نفر از نیروهایمان را از دست دادیم. به نظرم تا حدودی مجبوریم به نقطه شروع بازگردیم.»
به گفته عبدی خطر احیای مجدد داعش به دلیل حملات فزاینده ترکیه و گروه‌های شورشی تحت حمایت آن به نیروهای دموکراتیک سوریه تشدید شده است. این حملات باعث شده بخشی از نیروهای دموکراتیک سوریه به مقابله با این تهدید اختصاص یابند. او به ما می‌گوید که نیروهای دموکراتیک سوریه ناچار به توقف عملیات ضدتروریستی علیه داعش شده و صدها نگهبان زندان - از میان چندین هزار نیروی موجود - برای دفاع از روستاهای خود به خانه بازگشته‌اند.
آنکارا نیروهای دموکراتیک سوریه را شاخه‌ای از پ‌ک‌ک می‌داند - گروه جدایی‌طلبان کُرد که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا گروه تروریستی شناخته می‌شود. ترکیه مدت‌هاست خواهان ایجاد یک «منطقه حائل» ۳۰ کیلومتری در منطقه کردنشین شمال شرق سوریه است. پس از سقوط اسد، ترکیه فشار بیشتری برای تحقق این خواسته وارد کرده است.
ژنرال عبدی می‌گوید: «در حال حاضر، تهدید اصلی ترکیه است، زیرا حملات هوایی آن باعث کشته شدن نیروهای ما می‌شود. این حملات باید متوقف شوند، چرا که توجه ما را از تأمین امنیت مراکز بازداشت منحرف میکند. اگرچه ما همچنان تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست.»
در زندان الصناعه، بزرگترین مرکز نگهداری اعضای داعش، شاهد لایه‌های متعدد امنیتی بودیم و تنش در میان کارکنان کاملاً محسوس بود.
این مرکز که پیشتر یک مؤسسه آموزشی در شهر الحسکه بوده، اکنون محل نگهداری حدود ۵ هزار مرد مظنون به عضویت یا حمایت از داعش است.
الصناعه بزرگترین زندان نگهداری اعضای داعش است
تمامی درهای سلول‌ها قفل دارند و با سه عدد پیچ محکم شده‌اند. راهروها با دروازه‌های آهنی سنگین به بخش‌های مجزا تقسیم شده‌اند. نگهبانان با صورت‌های پوشیده و باتوم به دست مشغول گشت‌زنی هستند. بازدید از این مکان به ندرت امکان‌پذیر است.
به ما اجازه داده شد تا نگاهی کوتاه به داخل دو سلول بیندازیم، اما امکان صحبت با زندانیان وجود نداشت. به آنها گفته بودند که ما خبرنگار هستیم و می‌توانند در صورت تمایل چهره خود را بپوشانند. تعداد کمی این کار را انجام دادند. بیشتر زندانیان در سکوت روی پتوها و تشک‌های نازک نشسته بودند. دو نفر نیز در حال قدم زدن در سلول بودند.
به گفته منابع امنیتی کُرد، بیشتر زندانیان الصناعه تا آخرین لحظات سقوط داعش با این گروه همراه بوده و به شدت به ایدئولوژی آن پایبند هستند.
ما با یک زندانی ۲۸ ساله ملاقات کردیم که نمی‌خواست نامش فاش شود. او فردی لاغراندام و آرام بود. اگرچه مدعی بود آزادانه صحبت میکند، اما در مورد مسائل حساس چیز زیادی نگفت.
بی‌بی‌سی با یک زندانی ۲۸ ساله استرالیاییِ عضو داعش، مصاحبه کرد که مدعی شد «ناخواسته سر از حلب درآورده است»
او گفت که در ۱۹ سالگی استرالیا، کشور زادگاهش را به قصد دیدار با مادربزرگش در قبرس ترک کرده است.
او ادامه داد: «پس از آن، اتفاقات متعددی رخ داد و در نهایت سر از حلب درآوردم». او مدعی شد که هنگام تصرف شهر رقه به دست داعش، با یک سازمان غیردولتی مردم‌نهاد در آنجا همکاری می‌کرده است.
از او پرسیدم آیا دستش به خون آلوده شده و در قتل کسی دخالت داشته است؟ او با صدایی که به سختی شنیده می‌شد پاسخ داد: «نه، من چنین کاری نکرده‌ام.»
وقتی از او پرسیدم آیا از اقدامات داعش حمایت می‌کرده، پاسخ داد: «مایل نیستم به این سؤال پاسخ دهم، زیرا ممکن است بر پرونده من تأثیر بگذارد.»
او امیدوار است روزی به استرالیا بازگردد، اگرچه مطمئن نیست که مورد استقبال قرار خواهد گرفت.
در فاصله حدود سه ساعت رانندگی از زندان الصناعه، در پشت سیم‌خاردارهای اردوگاه روژ، بسیاری بر این باورند که آزادی به نحوی در راه است.
این منطقه وسیع و دلگیر پر از چادر - که با دیوارها، حصارها و برج‌های نگهبانی محصور شده - محل اسکان حدود ۳ هزار زن و کودک است. اگرچه این افراد هرگز محاکمه یا محکوم نشده‌اند، اما خانواده‌های جنگجویان و حامیان داعش محسوب می‌شوند.
در این اردوگاه چندین زن بریتانیایی نیز حضور دارند. ما با سه نفر از آنها دیدار کوتاهی کردیم. همگی گفتند که وکلایشان به آنها توصیه کرده‌اند از صحبت کردن خودداری کنند.
در گوشه‌ای از اردوگاه که در معرض وزش باد قرار داشت، با زنی به نام سعیده تمیربولاتووا ملاقات کردیم که تمایل به گفتگو داشت. این زن ۴۷ ساله که پیشتر بازرس مالیاتی در داغستان بوده، به همراه پسر ۹ ساله‌اش علی که آرام در کنارش ایستاده بود، امیدوار است سرنگونی اسد به آزادی هردوی آنها منجر شود.
سعیده و پسر ۹ ساله‌اش جزو ۳ هزار زن و کودکی هستند که طی پنج سال گذشته در اردوگاه روژ بازداشت هستند
«احمد شرع، رهبر جدید [رهبر گروه اسلامگرای هیئت تحریر شام] در سخنرانی خود وعده آزادی همگان را داده است. ما هم خواهان آزادی هستیم و می‌خواهیم از اینجا برویم، احتمالاً به مقصد روسیه. روسیه تنها کشوری است که حاضر به پذیرش ماست.»
مدیر اردوگاه که به دلایل امنیتی خواست نامش فاش نشود، به ما گفت برخی دیگر از ساکنان معتقدند داعش برای نجات و آزادسازی آنها خواهد آمد.
او گفت: «از زمان سقوط اسد، اردوگاه در آرامش به سر می‌برد. معمولاً چنین سکوتی نشان می‌دهد که زنان در حال سازماندهی خود هستند. آنها وسایلشان را جمع کرده و آماده رفتن هستند. می‌گویند: «به زودی از این اردوگاه خارج می‌شویم و زندگی تازه‌ای می‌سازیم. ما بار دیگر در قالب داعش بازخواهیم گشت.»
مدیر اردوگاه می‌گوید که حتی در رفتار کودکان نیز تغییری محسوس مشاهده می‌شود. آنها شعار می‌دهند و به رهگذران ناسزا می‌گویند: «می‌گویند: «ما برمی‌گردیم و از شما انتقام می‌گیریم. داعش به زودی باز خواهد گشت.»
در مدت حضور ما در اردوگاه، بسیاری از کودکان انگشت اشاره دست راست خود را بالا می‌بردند. این حرکت اگرچه معمولاً در نماز روزانه توسط مسلمانان استفاده می‌شود، اما در میان نیروهای داعش نیز بسیار رایج است.
زنان اردوگاه روژ تنها کسانی نیستند که در حال جمع‌آوری وسایلشان هستند.
برخی از غیرنظامیان کرد در شهر الحسکه نیز برای ترک منطقه مهیا می‌شوند. آنها از بازگشت جهادی‌ها و حمله زمینی دیگری از سوی ترکیه به شمال شرق سوریه هراس دارند. این چهارمین تهاجم نیروهای ترکیه خواهد بود و انتظار می‌رود به زودی آغاز شود.
جوان، معلم ۲۴ ساله زبان انگلیسی، علی‌رغم میل باطنی‌اش آماده رفتن می‌شود.
او می‌گوید: «وسایلم را جمع کرده‌ام و مدارک شناسایی و اسناد مهمم را آماده می‌کنم. نمی‌خواهم خانه و خاطراتم را ترک کنم، اما همه ما در وحشت دائمی به سر می‌بریم. ترک‌ها ما را تهدید می‌کنند و راه برای داعش باز است. آنها می‌توانند به زندان‌هایشان حمله کنند و هر کاری که بخواهند انجام دهند.»
جوان که پیشتر در سال ۲۰۱۱ و در آغاز جنگ داخلی سوریه مجبور به ترک شهر حلب در شمال غرب کشور شده بود، نمی‌داند این بار به کجا پناه ببرد.
او می‌گوید: «این وضعیت نیازمند مداخله فوری بین‌المللی برای حفاظت از غیرنظامیان است». وقتی از او می‌پرسم آیا فکر میکند چنین مداخله‌ای صورت خواهد گرفت، به آرامی پاسخ می‌دهد: «نه». اما از من می‌خواهد تا درخواستش را منعکس کنم.
