جلیل روشندل
بررسی ساختارهای نظری- سال ۱۳۹۵ قطعا یکی از سالهای پر تحرک در سیاست خارجی ایران بود که درخلال آن سیاست خارجی ایران با فرصتها و چالشهای منحصر به فردی مواجه شد. برای ارزیابی نحوه برخورد با چالشها و استفاده از فرصتها توسط ایران، بررسی عوامل تاثیر گذار بر سیاست خارجی ضرورت پیدا میکند.در سال گذشته دو عامل عمده بر سیاست خارجی ایران تاثیر مداوم داشته است:– اول ضرورت حفظ دستاوردهای توافق هسته ای با غرب که یگانه محصول حدود سه سال کار دولت روحانی بود تا بتواند آن را به عنوان یک سیاست موفق در داخل و خارج از ایران رضه و بر مبنای آن مناسبات آتی ایران را بنا نهد؛
– دوم کوشش در جهت گشایش روابط جدید با سایر کشورها – از جمله همسایگان عرب – به عنوان یک حرکت حمایتی برای تداوم بخشیدن خط متمایل به اعتدال در سیاست خارجی ایران.اینکه ایران تا چه حد موفق شد به اهداف سیاست خارجی خود برسد بحث دیگری است که سعی میشود در این مقاله به آن پرداخته شود ولی چنین قضاوتی قبل از هر چیز نیازمند شناخت عمیقتری از محرکهها و شاخصههای موثر بر دو عامل اصلی فوقالذکراست. به همین منظور نگاه کوتاهی به ساختار سیاست خارجی دولت روحانی میتواند روشنگر چرایی و علل جهت گیریهای آن باشد
ساختار سیاست خارجی ایران – سیاست خارجی ایران محصول همکاری و رقابت عوامل متعددی است که به طور همزمان با هم در حرکت هستند و در پاره ای موارد در هم تداخل بازدارنده دارند. این عوامل و زیر ساختها عبارتند از: