در آستانه برگزاری دور تازه گفتگو های هسته ای ایران و گروه۱+ ۵ در استانبول ترکیه، علی اکبر صالحی وزیر خارجه ایران ابراز امیدواری کرده که " اعضای گروه پنج به علاوه یک در مذاکرات استانبول مواضعی مثبت اتخاذ کنند."

به گزارش سایت وزارت خارجه ایران، آقای صالحی در گفتگوی تلفنی با "کارل بیلت" وزیر خارجه سوئد گفته که "با توجه به حسن نیت و ابتکارات سازنده ایران، متقابلا طرف مقابل نیز با اتخاذ مواضع مثبت، زمینه را برای انجام مذاکراتی موفق و رو به جلو فراهم آورد." بنابر گزارشی که وزارت خارجه ایران در وبسایت خود منتشر کرده آقای بیلت از مذاکرات استانبول "حمایت" کرده و در گفتگو با آقای صالحی بر "ضرورت حل و فصل موضوع هسته ای از طریق مذاکرات سیاسی و سازنده" تاکید کرده است.

کلیکدرباره یادداشت علی اکبر صالحی در روزنامه واشنگتن پست

قرار است روز شنبه ۲۶ فروردین (۱۴ آوریل) مذاکرات هسته ای ایران با اعضای گروه پنج به علاوه یک در استانبول برگزار شود. اعضای تیم مذاکره کننده ایران به سرپرستی سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، صبح روز جمعه، ۱۳ آوریل (۲۵ فروردین) وارد استانبول شده اند. آقای جلیلی مذاکره کننده ارشد ایران پیش از سفر به استانبول گفت که "نمایندگان ایران با ابتکارهای جدید در مذاکرات شرکت خواهند کرد و امیدواریم کشورهای ۱+۵ نیز با رویکردهای سازنده وارد گفت‌و‌گو شوند." او توضیح بیشتری درباره این پیشنهادها ارائه نکرده است. بنابر گزارش خبرگزاری های ایران پیش از آغاز گفتگوها، علی باقری، معاون سیاست خارجی و امنیت ملی شورای عالی امنیت ملی که برای شرکت در مذاکرات به استانبول رفته با "ما جائو شو"، معاون وزیر خارجه چین و "سرگئی ریابکوف"، معاون وزیر خارجه روسیه در محل کنسولگری ایران در استانبول دیدار کرد.

گزارشی از محتوی مذاکرات نمایندگان ایران با نمایندگان کشورهای روسیه و چین که همکاری های گسترده ای با ایران دارند، منتشر نشده است اما خبرگزاری دولتی ایران- ایرنا، از استانبول گزارش داده که در این دیدارها در خصوص مذاکرات هسته ای با گروه ۱+۵ "بحث و تبادل نظر" شده است.

پنج کشور عضو دایم شورای امنیت متشکل از آمریکا، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه - و همچنین آلمان، به عنوان عضو اتحادیه اروپا، در گروه ۱+۵ عضویت دارند و معمولا ریاست هیات مذاکره کننده این گروه را مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر عهده می گیرد. بنابر گزارش‌ها، در نشست استانبول کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم حضور خواهد داشت. آخرین باری که این گروه با ایران به پای میز مذاکره رفت، پانزده ماه پیش در استانبول بود که بدون نتیجه به پایان رسید. تا کنون چند دور مذاکرات بین ایران و گروه پنج به علاوه یک صورت گرفته اما به نتیجه ای نرسیده است. در حالی که این گروه تاکید داشته که باید موضوع توقف بخشی از برنامه های اتمی ایران، به خصوص غنی سازی اورانیوم محور چنین مذاکراتی را تشکیل دهد، جمهوری اسلامی خواستار طرح مسایل متنوع جهانی در چنین مذاکراتی بوده و برای مشارکت در حل و فصل این مسایل ابراز آمادگی کرده است.

برخی کشورهای غربی هدف دولت ایران از طرح چنین موضوعاتی را تلاش برای دفع الوقت دانسته و گفته اند که هدف جمهوری اسلامی این است که در فرصتی که به دست می آورد، به برنامه های اتمی خود ادامه دهد و جهان را در برابر کار انجام شده قرار دهد. اصرار ایران بر نادیده گرفتن مصوبات شورای امنیت سازمان ملل و شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد تعلیق بخشی از برنامه های هسته ای این کشور باعث تشدید تحریم های تجاری و مالی خارجی از جمله کاهش صادرات نفت خام و دشواری در دریافت عواید ارزی حاصله از صادرات شده است. علاوه بر تحریم های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌های مصوب آمریکا علیه ایران از روز ۲۸ ژوئن (هشتم تیر) و تحریم های اتحادیه اروپا از ابتدای ماه ژوئیه (یازده تیر) امسال اجرایی می‌شوند و با نزدیک شدن این موعد، تعداد کشورهایی که اعلام کرده‌اند به تبعیت از این تحریم‌ها واردات نفت ایران را متوقف می‌کنند، در حال افزایش است. همزمان با تنگ تر شدن حلقه تحریم های بین المللی، در آستانه برگزاری نشست تازه هسته ای ایران در استانبول، باراک اوباما و نیکلا سارکوزی، رؤسای جمهوری آمریکا و فرانسه، در تماسی ویدئویی، از ایران خواسته اند دور جدید گفتگوها را جدی بگیرد. آنها همچنین درخواست کردند ایران فعالیت های "حساس" هسته ای را متوقف کند.

در بیانیه ای که دفتر آقای سارکوزی منتشر کرده است، آمده: "هر دو رییس جمهوری بر این موضوع تاکید کردند تا زمانی که ایران به تعهدات بین المللی خود، مخصوصا آنچه مربوط به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص فعالیت های نظامی هسته ای اش است جامعه عمل نپوشد، این کشورها فشار بیشتری از طریق تحریم ها ایجاد خواهند کرد." قدرت‌های غربی می‌گویند که نگران ابعاد نظامی احتمالی برنامه اتمی ایران هستند. آنها ایران را متهم می‌کنند که در پی دست یافتن به توانایی تولید سلاح اتمی است، اما ایران همواره تأکید می‌کند که این برنامه تنها اهداف صلح‌آمیز را دنبال می‌کند. آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران در نخستین روز فروردین ماه در مشهد گفت: "ما به دلایل خودمان به هیچ‌وجه به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم. نه تولید کرده‌ایم و نه تولید خواهیم کرد."

هزاران مصری در میدان تحریر، در مرکز قاهره، در حال تظاهرات علیه عمر سلیمان، رییس سابق سازمان اطلاعات مصر، هستند.

تظاهرکنندگان به اعلام نامزدی آقای سلیمان اعتراض دارند. این تظاهرات در پی فراخوان اخوان‌المسلمین، با حمایت گروه‌های سیاسی هم‌فکر و با شعار "پاسداری از انقلاب" انجام می‌پذیرد. تظاهرکنندگان از تلاش هواداران رژیم سابق برای بازگشت به قدرت بیم دارند. در پی اعلام نامزدی آقای سلیمان، مجلس مصر روز پنج‌شنبه قانونی را به تصویب رساند که نامزدی مقامات دولت حسنی مبارک برای ریاست‌جمهوری را ممنوع می‌کند. البته تحلیلگران بر این باورند که شورای نظامی حاکم با این مصوبه مخالفت خواهد کرد.

با فرا رسیدن ضرب الاجل جدید برقراری آتش بس در سوریه، عملیات نظامی طرف های درگیر در این کشور متوقف شده است.

گزارش های رسیده از سوریه حاکی از آن است که از ساعت ۶ بامداد به وقت محلی در روز پنجشنبه، ۲۴ فروردین (۱۲ آوریل)، آتشباری واحدهای ارتش سوریه به سوی مناطق مسکونی شهرهای این کشور متوقف شده و مخالفان مسلح حکومت این کشور نیز دست از تیراندازی به سوی نیروهای دولتی برداشته اند. روز گذشته کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان ملل برای خاتمه دادن به خشونت در سوریه وعده داد که از ساعت ۶ صبح پنجشنبه، "بهبودی مشهودی" در وضعیت سوریه دیده خواهد شد. در ساعات پس از برقراری آتش بس، رسانه های بین المللی با استناد به اظهارات شاهدان عینی و گزارش های منابع خبری وابسته به مخالفان حکومت و رسانه های دولتی، گفتند که "فعلا" در شهرهای حمص، حما و ادلیب، که در هفته های اخیر هدف حملات واحدهای زرهی و توپخانه ارتش قرار داشته، آرامش برقرار است و شهر دمشق، پایتخت نیز، آرام به نظر می رسد. به گفته مخالفان دولت سوریه، آتش بس صبح پنجشنبه پس از آتشباری سنگین ارتش به سوی مناطق مسکونی شهر حمص طی ساعات شب گذشته برقرار شده است اما نشانه ای از خروج یگان های نظامی از مناطق مسکونی این شهر دیده نمی شود.

براساس طرح پیشنهادی آقای عنان، لازم است پس از برقراری آتش بس، واحدهای ارتش همراه با جنگ افزارهای سنگین و تک تیراندازان از مناطق مسکونی خارج شوند تا معترضان بتوانند به برگزاری تظاهرات و ابراز مسالمت آمیز اعتراضات علیه حکومت مبادرت ورزند. وزارت دفاع سوریه روز گذشته با صدور اطلاعیه ای اعلام کرد که از بامداد پنجشنبه، عملیات نظامی در شهرهای این کشور را متوقف می کند اما به خروج واحدهای ارتشی از مناطق مسکونی اشاره ای نکرد. این اطلاعیه تاکید کرده است که واحدهای نظامی و امنیتی "به حمله گروه های تروریستی به نهادها و نفرات حکومتی، شهروندان و اموال دولتی و خصوصی واکنشی متناسب" نشان خواهند داد. پیشتر سخنگویان مخالفان دولت سوریه گفته بودند که با رعایت آتش بس، عملیات مسلحانه علیه نیروهای ارتشی را متوقف کرده اند اما بر "اجرای کامل" طرح پیشنهادی کوفی عنان از جمله خروج واحدهای ارتشی از مناطق مسکونی نیز تاکید نهادند.

در طرح صلح کوفی عنان، که از حمایت شورای امنیت و اتحادیه عرب برخوردار است، اعزام ناظران بین المللی برای نظارت بر اجرای آتش بس پیش بینی شده و انتظار می رود که در صورت دوام آتش بس، در روزهای آینده اقداماتی در این زمینه صورت گیرد. برخی گزارش ها حاکی از آن بوده است که مقامات سوریه تنها با اعزام ناظران از کشورهایی که مورد تایید آنان باشد موافقت خواهند کرد اما این گزارش ها مورد تایید قرار نگرفته است.

تردید نسبت به تعهد دولت

در همانحال، گروه های مخالف بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، نسبت به نیت واقعی وی در توقف خشونت ابراز تردید کرده و گفته اند که با توجه به سابقه دولت سوریه در زیر پا گذاشتن تعهدات خود، امیدی به حل و فصل مسالمت آمیز بحران کنونی ندارند. به گفته آنان، با توجه به شدت عمل نیروهای نظامی و امنیتی علیه شهروندان غیرنظامی و گسترش دامنه اعتراضات طی یک سال گذشته، بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، مشروعیت سیاسی خود را از دست داده و تنها با ادامه سرکوب شدید خواهد توانست قدرت را حفظ کند و توقف عملیات نظامی تنها به گسترش اعتراضات و مقاومت مدنی منجر می شود و زمینه مساعدتری را برای تضعیف و سقوط وی فراهم می آورد. به همین دلیل، این امکان وجود دارد که ارتش با ادامه حضور در داخل و یا اطراف شهرها، به طور متناوب عملیاتی را علیه مناطق شهری به اجرا بگذارد و آن را با توسل به بهانه های مختلف، از جمله نقض آتش بس از سوی طرف مقابل، توجیه کند. تظاهرات اعتراضی در سوریه از بیش از یک سال پیش با درخواست از آقای اسد برای اصلاحات سیاسی و مبارزه با فساد حکومتی آغاز شد اما برخورد خشونت آمیز واحدهای ارتشی را در پی آورد و گفته می شود طی این مدت، بیش از نه هزار تن کشته و هزاران تن دیگر بازداشت، شکنجه و ناپدید شده اند.

در طول ماه های بعد، گروهی از نظامیان با ترک خدمت، تشکیلاتی را با نام ارتش آزاد سوریه و با هدف حمایت از غیرنظامیان در برابر ارتش ایجاد کردند که اگرچه نفرات آن عمدتا به اسلحه سبک مجهز هستند، اما ظاهرا توانسته اند تاحدودی مانع از تسلط کامل نیروهای دولتی بر مناطق شهری شوند. منابع دولتی از کشته شدن چند صد تن از افراد نظامی و امنیتی در اثر حملات مخالفان مسلح خبر داده و هدف از حملات نظامی به مناطق مسکونی را منهدم کردن آنان اعلام کرده اند. با وجود توافق دولت سوریه با آتش بس، بسیاری از مخالفان بشار اسد و شماری از کشورهای غربی و عربی نسبت به موفقیت طرح کوفی عنان و خاتمه سرکوب مردم سوریه ابراز تردید کرده و گفته اند که لازم است دولت سوریه تحت فشار بین المللی شدید قرار گیرد و برای حفاظت از شهروندان سوری در برابر عملیات نظامی دولت این کشور اقدامات بیشتری انجام شود. از جمله اقدامات مورد نظر این گروه از کشورها، ایجاد منطقه امن تحت حفاظت بین المللی در نواحی مرزی سوریه با ترکیه است تا شهروندان سوری که از برابر حملات ارتش این کشور می گریزند، بتوانند به این مناطق پناه ببرند. پیش از این، تلاش های شورای امنیت سازمان ملل برای وارد کردن فشار بر دولت سوریه به دلیل مخالفت روسیه و چین، از اعضای دارای حق وتو در این شورا، به نتیجه نرسیده است اما دامنه و شدت عملیات ارتش سوریه علیه شهروندان این کشور ظاهرا باعث شده است که مقامات روسی دولت سوریه را برای خاتمه دادن به این عملیات تحت فشار قرار دهند. ساعاتی پیش از انتشار گزارش های مربوط به برقراری آتش بس در سوریه، سرگتی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، گفت که برخی از کشورهای غربی و عربی طرح کوفی عنان را "پیشاپیش شکست خورده" می دانند، اما باید به این طرح فرصت بیشتری برای موفقیت داده شود. آقای لاوروف گفت که رئیس جمهوری سوریه "به ما اطمینان داده که آماده اجرای طرح شش ماده ای کوفی عنان است" و افزود که لازم است وعده دولت سوریه و همچنین میزان تعهد نیروهای مخالف به توقف خونریزی به آزمایش گذاشته شود.

احمد بن بلا، اولین رئیس جمهوری منتخب الجزایر در سن ۹۶ سالگی به دنبال دوره‌ای بیماری در منزلش در الجزیره، پایتخت این کشور درگذشت.

او از رهبران جنگ استقلال الجزایر علیه فرانسه به شمار می‌رفت. در سال ۱۹۶۲ او اولین نخست وزیر کشور تازه استقلال یافته الجزایر شد اما سه سال بعد دولتش در کودتایی، سرنگون و خود او به زندان انداخته شد. او سپس به سوئیس رفت و برای مدتی به حال تبعید در آنجا زندگی کرد و در سال ۱۹۹۰ به کشورش بازگشت اما نفوذ چندانی بر امور سیاسی کشورش نداشت.

کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد و نماینده ویژه این سازمان برای خاتمه دادن به خشونت در سوریه، در تهران به سر می برد و صبح چهارشنبه، ۲۳ فروردین (۱۱ آوریل) با علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران، ملاقات کرده است. به گزارش خبرگزاری مهر، آقای عنان در نشست خبری مشترک با وزیر خارجه ایران، اظهار داشت که مخالفین حکومت سوریه با آتش بس موافقت کرده اند و او انتظار دارد از ساعت ۶ بامداد روز پنجشنبه، "شاهد تغییر اوضاع در سوریه" باشد و با سپاسگزاری از حمایت ایران، ابراز میدواری کرد که "جمهوری اسلامی ایران بخشی از راه حل بحران سوریه باشد." آقای صالحی نیز در این نشست خبری، ضمن ستایش از شخصیت و سابقه فعالیت های کوفی عنان، گفت که "معتقدیم مردم سوریه مانند سایر کشورهای دیگر حق برخورداری از تمامی حقوق مانند آزادی احزاب، آزادی انتخابات، قانون اساسی دربرگیرنده آمال و آرزوهای یک ملت" را دارند. وی درعین حال افزود که "اگر هر تغییری بخواهد در سوریه رخ دهد، باید توسط خود دولت سوریه انجام شود" و با اشاره به وعده های رئیس جمهوری سوریه برای برخی اصلاحات، گفت "باید فرصت لازم به حکومت سوریه داده شود که این تغییرات به طور طبیعی در داخل سوریه و تحت رهبری بشار اسد صورت گیرد."

آقای صالحی گفت که جمهوری اسلامی با این نظر برخی کشورها مخالف است که کناره گیری بشار اسد برای حل بحران سوریه ضرورت دارد و افزود: "ما خوشحالیم که در پیشنهاد آقای عنان، هیچ بحثی از رفتن و تغییر حکومت در سوریه نیست." طرح کوفی عنان از جمله شامل عقب نشینی نیروهای ارتش و انتقال تسلیحات سنگین از مناطق شهری و توقف عملیات نظامی علیه مناطق مسکونی، اجرای آتش بس بین نیروهای دولتی و مخالفان، آزادی زندانیان سیاسی و امدادرسانی به غیرنظامیان در مناطق درگیری است. دولت سوریه این طرح را، که مورد تایید اتحادیه عرب و حمایت روسیه و چین نیز هست، پذیرفته و قرار بود از بامداد روز سه شنبه، واحدهای ارتشی را از مناطق شهری منتقل کند اما آقای عنان گفته است که اگرچه نقل و انتقالاتی در برخی مناطق صورت گرفته، اما همزمان، مناطق غیرنظامی جدیدی هدف حملات سنگین نیروهای حکومتی قرار گرفته است.

سفر آقای عنان به تهران در حالی صورت گرفته که روز گذشته، ضرب الاجل وی برای آغاز اجرای طرح صلح وی در سوریه و توقف حملات نیروهای ارتش آن کشور به مناطق شهری به سر آمد بی آنکه نشانه چندانی از اجرای این طرح توسط دولت سوریه مشاهده شده باشد. به گزارش منابع خبری ایران، کوفی عنان همچنین با سعید جلیلی، دبیر شورای امنیت ملی در تهران، و محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری، در سالن تشریفات فرودگاه قشم ملاقات و در مورد مسایل منطقه ای و بحران سوریه با آنان تبادل نظر کرده است.

موضع ایران

جمهوری اسلامی از معدود حامیان حکومت بشار اسد است و مقامات و رسانه های دولتی ایران، به تبعیت از مقامات سوریه، اعتراضات جاری در آن کشور را ناشی از مداخله خارجی دانسته، مخالفان مسلح حکومت را به عنوان اعضای گروه های تروریستی و تبهکار محکوم کرده و درخواست آنان برای کناره گیری بشار اسد را مردود دانسته اند. به گفته مقامات جمهوری اسلامی، حکومت سوریه عضوی مهم از "جبهه مقاومت"، شامل دولت ها و گروه هایی است که با مذاکرات فلسطینیان و اسرائیل و روند صلح خاورمیانه مخالفت می ورزند و اخیرا آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، با تاکید بر موضعگیری دولت سوریه در این زمینه، گفت که دولت ایران از سوریه "دفاع می کند." مقامات جمهوری اسلامی معتقدند که مردم کشورهای مسلمان باید از هر دولتی که با اسرائیل خصومت می ورزد و با روند صلح خاورمیانه مخالف است حمایت کنند و هرگونه مخالفتی با چنین رژیم هایی را مردود می دانند.

البته برخلاف جمهوری اسلامی، حکومت سوریه مذاکره با اسرائیل و برقراری صلح بین دو کشور را به صورت اصولی مردود نمی داند اما پیش شرط چنین مذاکراتی را تامین منافع ملی این کشور شامل خروج اسرائیل از بلندی های جولان اعلام کرده که از زمان جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷ در اشغال اسرائیل بوده است. در عین حال، سقوط رژیم بشار اسد در سوریه به معنی از میان رفتن معدود کشورهای دوست جمهوری اسلامی خواهد بود. احتمالا آقای عنان در دیدار با مقامات ایرانی، از آنان می خواهد بشار اسد را به قبول و اجرای طرح صلح وی به خصوص توقف عملیات ارتش علیه غیرنظامیان ترغیب کنند هر چند گفته می شود که با توجه به دامنه مخالفت با آقای اسد، وی تا کنون با توسل به خشونت توانسته است موقعیت خود را حفظ کند و توقف عملیات نظامی علیه معترضان، ممکن است به گسترش تظاهرات اعتراضی و تشدید مقاومت مدنی، و در نهایت، سرنگونی رژیم منجر شود. در مقابل، با توجه به موضعگیری کشورهای منطقه در قبال بحران سوریه، به خصوص حمایت برخی از دولت ها از مخالفان مسلح آقای اسد و ناتوانی نظامیان او در سرکوب اعتراضات یکساله، تداوم وضعیت موجود هم ممکن است به تشدید جنگ داخلی و احتمالا گسترش نا آرامی به کشورهای همسایه منجر شود.

به گزارش خبرگزاری مهر، آقای عنان نیز تاکید کرده است که "منطقه خاورمیانه شاهد شوک ها و بحران های زیادی بوده و دیگر قادر به تحمل شوک دیگری نیست." برخی منابع خبری ایران گفته اند که ملاقات با محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری، و سعید جلیلی، دبیر شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی نیز در برنامه سفر دو روزه آقای عنان گنجانده شده و احتمال دارد وی برای دیدار با آقای احمدی نژاد به بندر عباس سفر کند.

 روزنامه وال‌استریت ژورنال روز چهارشنبه چهارم آوریل (۱۶ فروردین)، با انتشار گزارشی، از سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران به عنوان مسئول اجرای سیاست‌های ایران در خاورمیانه و فعالیت‌های مقابله‌جویانه علیه آمریکا نام برد.

در مقاله وال‌استریت ژورنال نویسندگان، جی سولومون و شیوبان گورمن پیشینه‌ای از فعالیت‌های آقای سلیمانی در منطقه و نفوذی که وی در به اجرا درآوردن سیاست‌های ایران در آنجا دارد، ارائه می‌کنند.

آنها به نقش پیچیده فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران اشاره می‌کنند؛ از جمله براساس این گزارش، در برخی مواقع، آقای
سلیمانی با مقام‌های آمریکایی تماس‌های غیرمستقیم داشته است.

براساس این گزارش، او در سال ۲۰۰۸ میلادی، پیغامی را از طریق احمد چلبی، سیاستمدار عراقی، به دیوید پترائوس که در آن زمان فرمانده نیروهای نظامی آمریکا در عراق بود، فرستاد که در آن گفته بود شخصا سیاست ایران را در نقاطی مثل عراق، لبنان، نوار غزه، و افغانستان هدایت می‌کند.

در این گزارش آمده است که در مواقعی، آقای سلیمانی از فعالیت‌های آمریکا در منطقه نارضایتی کمتری نشان داده است و حتی همکاری‌هایی را هم به طور غیرمستقیم انجام داده است که مبارزه با طالبان و نیز سرنگون کردن رژیم صدام حسین که منفعت دوجانبه برای ایران و آمریکا داشته است، از جمله آنهاست.

جی سولومون، یکی از نویسندگان این مقاله، می‌گوید که تحقیقاتش نشان می‌دهد که رابطه ملایم‌تر سپاه قدس و فرمانده‌اش با آمریکا ادامه نیافته است.

آقای سولومون گفت: "زمانی رابطه نیروی قدس و قاسم سلیمانی با آمریکا رو به تیرگی عمیق‌تری گذاشت که حضور آمریکا در منطقه، به یک اشغال نظامی و طولانی‌مدت درآمد. ایرانی‌ها بیش از همیشه احساس خطر کردند. در هر دو طرف مرزهای این کشور، نیروهای نظامی آمریکایی حضور داشتند و دولت جورج بوش هم ایران را محور شرارت خواند."

به گفته برخی از افرادی که آقای سولومون و همکارش با آنها درباره نقش آقای سلیمانی گفت‌وگو کرده‌اند، وی مسئول طراحی اقداماتی است که ایران در خارج از کشور بر علیه آمریکا و دیگر قدرت‌های رقیب آن در منطقه انجام می‌دهد.

از جمله نویسندگان این گزارش می‌گویند که نقشه ترور سفیر عربستان در واشنگتن یا مسلح کردن و آموزش نظامی گروه‌های شیعه در عراق، از نتایج تلاش‌های نیروی قدس، با فرماندهی آقای سلیمانی بوده است.

ایران دست داشتن در طرح ترور سفیر عربستان سعودی در واشنگتن را رد می‌کند.

در این میان به گفته آقای سولومون، موضوع سوریه نیز مورد دیگری است که در آن نیروی قدس سپاه پاسداران حضور پررنگ دارد.

در ماه ژانویه گذشته، یک مقام ارشد آمریکا به بی‌بی‌سی فارسی گفت که آقای سلیمانی برای مشاوره و هماهنگی نحوه سرکوب معترضان در سوریه به این کشور سفر کرده است. او در آن زمان گفته بود که اطمینان دارد آقای سلیمانی، توسط عالی‌ترین مقام‌های دولت سوریه، از جمله شخص بشار اسد مورد استقبال قرار گرفته است.

نویسنده مقاله وال‌استریت ژورنال، درباره درگیری میان کشورهای منطقه که از آغاز اعتراضات در سوریه به وجود آمد، می‌گوید: "از خیلی نظرها، موقعیت کنونی (در سوریه) تبدیل به یک جنگ نیابتی در منطقه شده است. ایرانی‌ها به رژیم بشار اسد کمک می‌کنند؛ آمریکا و هم‌پیمانانش هم به مخالفان آن."

اما آقای سولومون می‌گوید که حتی پس از خروج نیروهای آمریکایی از منطقه نیز رابطه سپاه قدس پاسداران و دیگر کشورها تغییر نخواهد کرد.

تیر ماه سال گذشته، اتحادیه اروپا، تحریم‌هایی را علیه آقای سلیمانی و تعداد دیگری از اعضای ارشد سپاه پاسداران ایران وضع کرد. این اتحادیه، دلیل این تحریم‌ها را حمایت ایران از رژیم سوریه در سرکوب مخالفان عنوان کرد.

هوشیار زیباری، وزیر امور خارجه عراق گفته است که ایران پیشنهاد داده تا مذاکرات این کشور با کشورهای پنج بعلاوه یک بر سر برنامه هسته‌ای، به جای ترکیه، در بغداد برگزار شود.

آخرین دور مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ در ژانویه سال ۲۰۱۱ میلادی در استانبول بدون آن که به نتیجه‌ای برسد، برگزار شد.

هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا روز شنبه اعلام کرد که مذاکرات دو طرف در تاریخ ۱۳ و ۱۴ آوریل در استانبول ترکیه برگزار می شود، اگرچه روسیه گفته است زمان و مکان این مذاکرات هنوز مشخص نیست.

چند هفته پیش کردستان عراق از امضا قرارداد با شرکت اکسان موبیل برای اکتشاف نفت در این منطقه پرده برداشت.

میدان های نفتی منطقه خودمختار کردستان عراق برای عقد قراردادهای نفتی، از فضای کاری آسان تر، امن تر و احتمالاً پرسودتری برخوردار هستند. به نظر می رسد این مجموعه عوامل، برگ برنده شرکتهای نفتی کوچکتری همچون دنو نروژ بوده اند که با سود اندک، هم اکنون در این منطقه فعالیت می کنند.

بنا به گفته منابع صنعت نفت، شرکت رویال داچ شل از این قرارداد عقب نشینی کرد و تصمیم گرفت تا بر توافقنامه ۱۷  میلیارد دلاری گاز در جنوب عراق تمرکز کند، و برای اکتشاف (نفت و گاز) با دولت منطقه ای کردستان قراردادهایی امضا کند، اقدامی که دولت مرکزی آن را غیرقانونی می خواند و احتمال دارد برای شرکت شل پیامدهای منفی به همراه داشته باشد.

احتیاط شرکت شل و سکوت شرکت اکسان در مورد قراردادهای این شرکت و مطرح شدن اختلاف نظر بین بغداد و کردستان در مورد پرداختهای مربوط به صادرات نفت اثبات می کند که برقراری توازن و تعادل بین دولت مرکزی و مناطق خودمختار کردستان برای این شرکتها چالشی است که آنها در بحبوحه اختلاف نظر شمال و جنوب عراق برای کنترل ثروت نفتی عظیم کشور روبرو با آن هستند.

اختلاف نظر در مورد نفت در بطن تفاوتهای عمیقتری است که بین دولت مرکزی عراق در بغداد و منطقه کردستان وجود دارد. منطقه کردستان عراق به طور فزاینده ای در مورد خودمختاری منطقه ای، قلمرو و نفوذ سیاسی با بغداد در تضاد قرار گرفته است.   

عراق برنامه های بلندپروازانه ای برای توسعه میادین نفتی عظیم کشور در جنوب دارد. این میادین نفتی طی چند سال آینده به طور بالقوه بزرگترین منبع نفت جدید خواهند بود و تعداد اندکی از شرکتهای نفتی جرات می کنند تا با خشمگین کردن بغداد خود را از چنین نعمت و ثروتی محروم کنند.

برخی از مدیران اجرایی شرکتهای نفتی می گویند کردستان به طور فزاینده ای به موضوع بحث جلسات این شرکتها بدل شده، زیرا کاهش نرخ تولید و محدودیتهایی که برای فعالیت در پروژه های زیربنایی در منطقه جنوب وجود دارد، توجه و علاقه به برنامه نفت دولت مرکزی را تا حدودی از این منطقه منحرف کرده است.

شرکتهای عظیم نفتی هم اکنون در حاشیه، اقدام شرکت اکسان در ایجاد تعادل بین بغداد و اربیل را نظاره می کنند. شرکت نفتی توتال فرانسه نیز آخرین شرکتی بود که با ابراز علاقه به کردستان، موجبات نارضایتی بغداد را فراهم آورده است.

یکی منبع مطلع صنعت نفت در عراق کار می گوید: «تلاش شرکتها بر این متمرکز شده است که به جایی برسند که هم در شمال و هم در جنوب عراق سرمایه گذاری کنند. اما در برهه کنونی آنها نمی توانند این کار را انجام بدهند. چنین کاری به عزم راسخ، تلاش و برقراری تعادل بین طرفین نیاز دارد.»

عراق که چندین دهه درگیر جنگ و تحریم بود، با  اکسان، شل و بریتیش پترولیوم قراردادهای چندین میلیارد دلاری برای توسعه میادین نفتی جنوب کشور امضا کرده است. بیشترین میزان نفت خام عراق از منطقه جنوب استخراج می شود. عراق امیدوار است تا بتواند با صدور حدود ۸ تا ۵/۸ میلیون بشکه در روز به یکی از بزرگترین صادرکنندگان عمده نفت جهان بدل شود.

اما محدودیتهای زیربنایی، اختلاف بر سر نحوه پرداختها و موانع تدارکاتی پیش روی تولید در دو سال گذشته سود چندانی برای شرکت های نفتی خارجی به همراه نداشته است. میزان تولید سال گذشته به طور متوسط ۷/۲ میلیون بشکه در روز بود اما این رقم در سال ۲۰۰۹، ۴/۲ میلیون بشکه در روز بود.

دولت بغداد برای عقد قرارداد با شرکتهای خارجی مقررات سخت گیرانه ای اعمال کرده است. بغداد به ازای خدمات این شرکتها دستمزد پرداخت می کند و بر سود این شرکتها کنترل بسیاری اعمال کرده است و بنابراین، فرصت چندانی برای منفعت از افزایش جهانی قیمت انرژی وجود نداشته است.

شرکتهای نفتی به منظور اخذ روادید برای پیمانکاران و کارمندان امنیتی خود و نیز انتقال تجهیزات، ماشینهای سنگین و اخذ مجوز کار در عراق با مشکلاتی روبرو بوده اند. چنین دردسرهایی سبب می شود که کردستان، در مقایسه با بغداد برای فعالیتهای نفتی جذابتر به نظر بیاید.

شرکت نفتی استات اویل نروژ اولین شرکت نفتی بزرگی بود که به همین دلیل از یکی از پرسودترین قراردادهای نفتی عراق چشم پوشید.

بحران سیاسی

رویارویی تازه بین بغداد و اربیل پیرامون نفت در بحران سیاسی بغداد نقش موثری ایفا کرده و توافق نامه شکننده و حساس تقسیم قدرت که به هدف پیشگیری از احیای درگیری های قومی و نژادی در عراق عقد شده بود، را به خطر انداخته است.

نوری المالکی، نخست وزیر شیعه رهبری ائتلافی را به عهده دارد که اقوام کرد و سنی مذهبها در آن جای گرفته اند. درست زمانی که آخرین نیروهای ایالات متحده در ماه دسامبر عراق را ترک می کردند، دولت مالکی برای طارق الهاشمی، معاون رئیس جمهوری و یکی از بلندپایه ترین سیاستمداران عرب سنی حکم بازداشت صادر کرد.

هاشمی به منطقه کردستان متواری شد و مسعود بارزانی، رئیس جمهوری منطقه کردستان عراق از استرداد وی به بغداد خودداری کرد.

شرکتهای نفتی کوچک و متوسطی همچون دنو، شرکت نفتی بریتانیایی آفرن، شرکت کانادایی تالسمن انرژی و پترولیوم کی استون خلیج برای اکتشاف نفت در میادین نفت کردستان عراق قراردادهایی را امضا کرده اند.

شرکتهای نفتی بزرگ ترجیح می دهند تا قراردادهای تقسیم تولید (با عراق) امضا کنند که برای آنها فرصتی فراهم می کند تا میزان ذخایر نفتی را محاسبه کنند و به ازای تولید هر بشکه نفت پول بیشتری به دست بیاورند و با افزایش قیمت نفت، سود بیشتری کسب کنند. آنها همچنین کنترل عملیات بهره برداری را در اختیار خواهند داشت و دارایی آنها به سهولت قابل انتقال و فروش خواهد بود.

با وجودی که میادین نفتی کردستان بسیار جذاب به نظر می رسند اما شرکتهایی که در این منطقه فعالیت می کنند با چالش مهم چگونگی دریافت پول خود روبرو هستند.

کردها ۱۷ درصد کل درآمد صادرات نفت عراق را دریافت می کنند، رقم بسیار کلانی که عامل رونق اقتصادی این منطقه بوده است اما در عوض، فقط دولت مرکزی اجازه صدور قانونی نفت کردستان را صادر می کند.  یعنی تا زمانی که وضعیت قانونی قراردادهای نفتی کردستان در بغداد مورد اختلاف نظر باشد، شرکتهایی که در کردستان فعالیت می کنند، راهی برای صدور این نفت به بازار و کسب سود حاصل از فروش آن نخواند داشت.

براساس قانون اساسی عراق، دولتهای منطقه ای و مرکزی باید با همکاری یکدیگر مدیریت ذخایر نفت و گاز کشور را به عهده داشته باشند و درآمد حاصل از این ذخایر را تقسیم کنند. اما سالهای متمادی است که نمایندگان عرب و کرد مجلس عراق برای حل و فصل این مسئله، میزان تولید و میزان درآمد اختلاف نظرهای قانونی و حقوقی عمده دارند.

شرکتهای نفتی امیدوار هستند که حضور اکسان در کردستان بتواند به عنوان یک تسهیل کننده برای وادار کردن بغداد و اربیل به همکاری و اصلاح قانون نفت عمل کند.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، گفته است که مخالفان سوریه هرگز نیروهای مسلح این کشور را شکست نخواهند داد حتی اگر "تا بن دندان مسلح شوند."

آقای لاوروف هشدار داده است که اگر دولت های غربی و عربی دخالت نظامی کنند و به گروه های مخالف سوریه اسلحه برسانند، "به سال ها کشتار منجر خواهد شد."

Read more...