فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2025-04-23-20-28-02 گۆڵۆباڵیزم ( کەئەوکات بەسیستەمی نوێی جیهان) پێناسە دەکرا. ئەو ململانێ فکریەش لە نێوان (ساموئل هانتینگتون ) ی خاوەن تێزی (پێکدادانی شارستانیەکان) و فرەنسیس فۆکۆیامای خاوەن...
2025-04-23-19-52-21 ساڵ و دەیان ملیار دۆلاری تێچووی بوو . بەتایبەتی دوای ئەوەی ئیسرائیل بە بەکار هێنانی جۆرە موشەکێکی ئەمەریکی توانیتی حەسەن نەسرولله کە لە قولای...
2025-04-23-19-49-44 و بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و تەنها لەسەر پرسی ئەتۆم، دانوستان لەگەڵ ئەمریكا ئەنجام بدات. هەروەها لە بەرامبەریشدا، ترامپ بە كۆمەڵێك پێشمەرجی زۆر و قورسەوە، نامەیەك بۆ...
2025-04-12-15-08-33 زیانی یەکجار زۆری پێکەتووە و دەبێت چاوەڕوان بکات لە یەمەن و عێراقیش هەمان زیان و خراپتریشی پێ بکرێت. لەهەمان کاتدا نایشارنەوە "ئەوان دژی گفتوگۆ لەگەڵ...
2025-04-04-11-24-39قۆڵی لەنێوان (ئێران و تورکیاو رووسیا)، بۆ کۆتایهێنان بەشەڕی ناوخۆ لەسوریا سازدرا. کە ڕۆژێک پێشتر لە (١٢/٦ )هێزەکانی دەستەی تەحریری شام، شاری (حەمایان ) کۆنترۆڵ کردبوو. بەمانایەکی...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

زكری مووسا

بۆچی گەلان دەست بە مێژووی خۆیانه‌وه‌ دەگرن و شانازی پێوە دەكەن؟ بۆچی ڕێزی هێما و سیمبۆلە نەتەوەیی و نیشتیمانییەكانیان دەگرن؟ بۆچی ئەوەندە پێداگرن لەسەر خاك و جیۆگرافیایان؟ بۆ جەخت لە سەروەریی خۆیان دەكەنەوە؟ ڕاستە زێدەڕۆیی لە خۆشەویستیی خاك و نیشتیمان ڕەنگە ببێتە هۆی نەژادپەرستی و فاشیزم؛ بەڵام ڕێزگرتنی مێژوو و سیمبۆلەكان و پاراستنی خاك لەنێو گەلە پێشكەوتوو و دیموكراتخوازەكانیشدا هەیە و، بگرە قووڵتر و ڕەگ داكوتاوترە. بۆیە دەكرێ لە یەك كاتدا ڕێزی مێژوو و توراسی خۆمان بگرین و خاكمان خۆش بوێت و ئاشتیخواز و مرۆڤپارێزیش بین و، نەبینە سەرئێشە بۆ گەلانی تر.گەلان شانازیی بە مێژووییەكەیان دەكەن بۆ ئەوەی بە جیهانیان بڵێن دەستكەوت و سەركەوتنەكانیان بەرهەمی ماندووبوون و قوربانیدانیانە، ئەوەی هەیانە مەكرەمە و بەخشیش نییە بەڵكو دەرئەنجامی خەباتی خۆیانە. دەیانەوێ بڵێن ئێمە كردوومانە و ئەوەی هەمانە پەرچەكردار نییە. بە خۆیان دەڵێن مێژوومانە و ئێمە دروستمان كردووە و ئێستا و داهاتووییش هەر خۆمان دروستی دەكەین.


گەلان دەست بە خاك و جیۆگرافیای خۆیان دەگرن بۆ ئەوەی بتوانن تێیدا مێژوو دروست بكەن، بەرەو پێشەوە بچن. گەلان داوای سەروەری دەكەن بۆ ئەوەی خۆیان بپارێزن و گەشە بكەن و بگەنە سەقامگیری و، لە مرۆڤبوون و بەهاكاندا قووڵ ببنەوە.
ئەو گەلەی حەزی لە پاشكۆیەتی و كۆیلایەتی نییە، مێژوو و جیۆگرافیای خۆی خۆش دەوێت. چاك دەزانێ بۆ ئەوەی بتوانێ كار بۆ ئاشتی و بووژانەوە و بنیاتنانی فەرهەنگ بكات دەبێ خاك و مێژووی هەبێت بەبێ ئەوەی ڕێی ستەمكاری بگرێتە بەر لە دژی گەلانی دیكە.
لەنێو گەلی كورددا بەتایبەت بەشێك لە سیاسی و ڕۆشنبیرانیدا هەزمكردنی بایەخی جیۆگرافیا و مێژوو زۆر ئەستەمە. سەیر بكەن بەشێكی زۆری سەرقاڵی بنكۆڵكردنی مێژوو و سووكایەتیكردن بە دەستكەوت و هێماكانن. دەیانەوێ گەلەكەیان لە هەبوو و نەبووی بشۆرێنن. بەشێكیان ئاواز بۆ لەتلەتكردنی جیۆگرافیا و ناوچەگەری و كانتۆنسازی و بچووككردنەوە دەخوێنن. ئەوانە نازانن مانای وڵات و دەوڵەت و خاك و سەروەری چییە. هەردەم كاتی دەژیین و تەنیا بەرپێی خۆیان دەبینن، خوماری شار و كوچە و گەڕەكەكانیانن. ئەگەر هەموومان وەك ئەوان بین لە بێناویدا و لەنێو مێژوو و گۆڕانكارییەكاندا ون دەبین. ناتوانین وەك مرۆڤ بژیین و بۆشمان ناڕەخسێت خزمەتی مرۆڤایەتی بكەین.
كورد بە باشی لە ئەهەمیەتی مێژوو و جیۆگرافیا نەگەییشتووە. دەرهاوێشتەی ئەو ناتێگەییشتنە، گورجتربوونی پەتی كۆیلایەتی و پاشكۆبوونە بۆ نەتەوە باڵادەست و خۆبەزلزانەكان. بەهێزتربوونی مەكینەی بەرهەمهێنی جاشایەتییە بەهەموو جۆرەكانیەوە. تۆختربوونی هەستی خۆبەكەمزانین و ئەویتر بەزۆرزانینە. دەرئەنجامی بەهەندوەرنەگرتنی مێژوو و خاك، تەمبەڵی و سووك سه‌رنجدانی خود و مایەپووچبوونە، ونبوونە لەنێو ئەشكەوتە تاریكەكانی مێژوودا.
10/3/2016a

 

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان