(2).jpeg)
دەیڤد رۆمانۆ
لەگەڵ ئەوەی هەفتە دوای هەفتە تەمەنی رژێمەكەی بەشار ئەسەد كورتتر دەبێتەوە، قسە و باس دەربارەی سووریای دوای ئەسەدیش بەرەو زیادبوون دەچن . توركیا زۆر ترسی لە دروستبوونی هەرێمێكی ئۆتۆنۆمی دیكەی كوردستان هەیە، بەتایبەتی هەرێمێك كە لەلایەن پارتی كرێكارانی كوردستانەوە كۆنتڕۆڵ بكرێت. سەرۆكی سوپای سوریای ئازاد رایگەیاند ئەوان "رێگەنادەن هەرێمی سەربەخۆی كوردستان لە سووریا دروست ببێت". ولایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاش رایگەیاند دژی سیستەمی فیدراڵییە لە سووریای دوای ئەسەد. واپێدەچێ هەموو لایەك دژی ئەو ئاواتەن كە زۆربەی كوردانی سووریا خەونی پێوە دەبینن، ئەویش بە لایەنی كەم ئۆتۆنۆمی یانیش لە باشترین حاڵەتدا دەوڵەتی كوردی (بەڵام لەگەڵ ئەوەش تائێستا هیچ پارتێكی سیاسیبە فەرمی ویستی خۆی ئاشكرا نەكردووە بۆ سەربەخۆیی تەواو). بێگومان هەڵوێستی تورك و عەرەبەكان بەرامبەر بەو مەسەلەیە ئاشكرایە. كورد زۆر لەمێژە لەژێر ئاوازی "دەوڵەتێكی مەركەزی و یەكگرتوو و بەهێزدا" چەوسێنراوەتەوە. ئەوەش شتێكی چاوەڕواننەكراو نییە، كە لایەنەكانی دیكە دەیانەوێ ئەو ئاوازە بەردەوام بێت. لەگەڵ ئەوەشدا توركەكان ترسێكی شەرعییان هەیە بەرامبەر كوردستانی سووریا، كە رەنگە ببێتە نیمچە دەوڵەتێك بۆ PKKی دوژمنیان.
رەنگە كورد هەڵوێست وەربگرن بەرامبەر بە ئۆپۆزیسیۆن، هەڵوێستی ئەمریكاش سەبارەت بە فیدرالی سووریا و وەك سوپرایزێكیش تەماشا بكەن، بەڵام رەنگە ئەو بۆچوونەی ئەمریكاش بەشتێكی باش تەماشا بكەن، لەبەرئەوەی تائێستا ئەمریكییەكان هیچ شتێكیان نەدركاندووە سەبارەت بە رووخانی رژێمی ئەسەد. بەڵام نابێ ئەوان تووشی سەرسوڕمان بن، یان زۆر گرنگی بەو قسانەی ئەمریكا بدەن. ئەمریكا بەدوای بەرژەوەندییەكانی خۆیدا دەگەڕێ لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا ، كە خاڵی سەرەكی ئەم ئامانجەش بەندە بە سەقامگیری و دابەزینی نرخی نەوت و مافەكانی مرۆڤ و زۆر گرنگی پێنادرێت كاتێك دێتە سەر ئەو مەسەلانە. ئەگەر خۆپیشاندانێكی گەورە یانیش یاخیبوونێكی گەورە وای لە ئەمریكا كرد كە پێویستە رژێم بگۆڕدرێت، بۆ بەردەوامبوونی سەقامگیری، ئەوكات پشتگیری لە گۆڕینی رژێم دەكات، ئەگەرنا ئەوان دەیانەوێ شتەكان وەك خۆیان بمێننەوە. هەر بۆیە ئەمریكا پشتی لە سەدام كرد لەدوای داگیركردنی كوێت و موبارەكیان فڕێدایە دەست خەڵكەكە، كەچی لەهەمانكاتدا بەردەوامن لە پشتگیریكردنی دیكتاتۆرەكانی وڵاتانی وەك بەحرێن و سعوودیە و ئێستا هەوڵێكی زۆر دەدات، رێگری لە ئیسرائیل بكات لە هێرشكردنە سەر ئێران. بەشێوەیەكی سروشتی دەوڵەمەند و زلهێزەكان هەمیشە حەزیان لە جیهانێكە كە وەك خۆی بمێنێتەوە و هەمیشە حەزیان لە سەقامگیری و ئاشتییە.
بەپێچەوانەوە خەڵكی هەژار و سەركوتكراویش حەزیان لە دادپەروەری و شۆڕشە. هەربۆیە ستراتیژییە سروشتییەكە بۆ كوردانی سووریا خۆئامادەكردنە بۆ شەڕ و ئەو شەڕەش بەمزووانە دەبێت. ئەركی ئەوان بریتییە لەوەی ئەوە پیشانی توركیا، ئەمریكا و هەموو ئەو وڵاتانە بدەن كە ئاشتی و سەقامگیرییان دەوێت، ئەو سەقامگیریەیان دەستناكەوێ ئەگەر مافە شەرعییەكانی كوردانی سووریا نەدەن. ئەگەر رێگەی فیدرالی و ئۆتۆنۆمیش بگرنەبەر لەجیاتی جیابوونەوە لە سووریا، رەنگە لایەنەكانی بەرامبەریش سازشیان بۆ بكەن.
لەحاڵەتی سوپای ئازاد و عەرەبیشدا، پەندێكی نووسەری نایجیری بەناوی چیناو ئاچیبی هەیە كە دەڵێ "ئەو پیاوەی لەكاتی بارانباریندا هاتووەتە ژوورەوەو خۆی وشككردووەتەوەو جلوبەرگە تەڕەكەی گۆڕیوە، بەزەحمەت قایل دەبێ جارێكی دیكە بچێتە دەرەوە، لەچاو ئەو پیاوەی كە هەموو رۆژەكە لەماڵ بووە". ئەگەر سوپای ئازاد توانیان رژێمی ئەسەد بڕووخێنن، رەنگە كوردانی سووریا بەشداری لە خۆشی و شادییەكان بكەن و هاوكاری خۆیان پێشكەش بكەن بەوەی بەشداربن لە بنیاتنانی سووریای نوێ، رێگەیان پێبدەن جلوبەرگی خۆیان وشكبكەنەوە. ئاوازەكەی كوردستانی عێراق كە "كوردستانێكی ئۆتۆنۆمی لەنێو عێراقێكی دیموكراسیدا" تەنیا ناوی عێراق بگۆڕە بە سووریا، ئاوازێكی باشە و سەركەوتووش بووە لەم بارودۆخەدا (بەڵام بەداخەوە هەمان ئاواز ئەوەندە باش نەبوو بۆ حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران).
لەهەمانكاتدا، بەشێوەیەك سروشتی كوردانی سووریا خەریكی "بنیاتنانی ئەرزی واقیعن" ئەمەش لە شێوازەكانی وەك دروستكردنی سیمبوول و رێكخراو و پارێزگا و هێزی تایبەتی خۆیان. كوردانی سووریا تاوەكو چەند بتوانن زۆرترین واقیع لەنێو سووریا دروستبكەن تاوەكو پێش رووخانی ئەسەد، ئەوا زۆر زەحمەتتر دەبێ بۆ لایەنەكانی ئۆپۆزیسیۆن، كە زیان لە بەرژەوەندییەكانیان بدات.
دەیڤد رۆمانۆ، پرۆفیسۆری سیاسەتەكانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستە لە زانكۆی ولایەتی مزووری لە ئەمریكا و نووسەری كتێبی (بزووتنەوەی نەتەوەی كورد) لە ساڵی 2006. ئەم گۆشەیە بە تایبەت بۆ (رووداو) دەنووسێ.
