دەیڤید ئۆین، وەزیری پێشووی دەرەوەی بەریتانیا، لە گوتارێکدا کە لە گۆڤاری کریستیانس ساینس بڵاوکراوەتەوە، گەڕانەوە بۆ رێککەوتننامەی ئاشتی سیڤەر لەساڵی ١٩١٩ بە چارەسەری بنەڕەتی شەڕو پێکدادانەکانی سووریا دادەنێت. دەنووسێت "بۆ ئەوەی ئومێدێک لە کۆنگرەی جنێف دوو هەبێت و کۆتایی بە شەڕی نێوخۆی سووریا بێت، پێویستە سێ هەرێم لە سووریا دابمەزرێن، رەنگە هەندێک بڵێن ئەمە ئەستەمە، بەڵام وانییە. دەیڤید ئۆین پێیوایە دامەزراندنی سێ ناوچە بۆ عەلەوی، کورد و سوننەکان چارەسەری بنەڕەتی قەیرانی سووریا دەکات. ئۆین روونیدەکاتەوە "سوننییەکان دەبێ باوەڕ بەوە بهێنن کە بەرپرسیارن لە دۆخی تەناهی و کارگێڕی ناوچەی حەما، کە ئێستا لە ژێر کۆنترۆڵی چەکدارەکانی قاعیدەدایە". لە ساڵی ١٩٨٢ حەما لە لایەن هێزەکانی حافز ئەسەدەوە بۆمببارانکراو نزیکەی پازدە هەزار سوننی کوژران. سەبارەت بە عەلەوییەکانیش عەلەوییەکان وەزیری پێشووی دەرەوەی بەریتانیا دەڵێ "دەبێ بگەڕێنەوە بۆ سنووری ئیداری ساڵی ١٩٢٥. ئەوان بەرپرسیار بن لە سنووری ناوچەکەیان. ئەو سنوورە لە چیاکانی ئەنساڕییەوە دەستپێدەکات و درێژدەبێتەوە بۆ شارەکانی کەناری دەریای سپی ناوەڕاست، لەوانەش حومس و لازیقییە و تەڕتووس". نووسەر سەبارەت بە کوردانی رۆژئاوا رایەکی جیاوازی هەیەو لە وتارەکەیدا نووسیویەتی "کوردەکانیش دەبێت بگەرێنەوە بۆ رێککەوتنەکانی ساڵی ١٩١٩، کە بەڵێنیان پێدرابوو دەوڵەتێکیان بۆ دابمەزرێنن، بەڵام بەڵێنەکە بەجێنەهێنرا". سەبارەت دابەشبوونی هێز لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەیڤید لە بڕوایەدایە کە چیدی وڵاتانی زلهێز ناتوانن نەخشەی نوێ بەسەر ناوچەکەدا بسەپێنن . لەبارەی هەڵوێستی ئەو وڵاتانە دەڤید دەنووسێت "وڵاتانی وەک تورکیا، عێراق، لوبنان و ئوردن کە هاوسنوورن لەگەڵ سووریا تێروانینی خۆیان دەبێت، بەڵام دوا بڕیار لە دەستی ئەوان نییە. بوونی ئاوارەیەکی زۆر لە وڵاتانە لە کۆتایدا بە ناچاری دەبێت لەگەڵ ئەو سێ هەرێمەی ناو سووریا پەیوەندی دروست بکەن و گفتوگۆیان لەگەڵدا بکەن. هەرچی پەیوەندی بە نەتەوەیەکگرتووەکانەوە هەیە دەیڤید پێیوایە کاتی ئەوە هاتووە ئەنجوومەنی ئاسایش هەنگاوێک بهاوێژێت و هێزەکانیان لەو ناوچانەی ئاگربەستیان تێدا رادەگەێنرێت چاودێر بێت، بەتایبەتی ئەگەر هەر پێنج ئەندامە هەمیشەییەکەی ئەنجوومەنی ئاسایش رازیبوون لەسەر ناردنی هێز بۆ چاودێریکرنی ئاگربەست.
19/1/2014
سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە سەردانێك، كە خۆی بە "سەردانێكی دۆستانە" وەسفی دەكات لە وڵاتی نەمسایەو لەوێشەوە لەبارەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان، كە بەغدا لێی نیگەرانە گوتی "ئێمە سازش لە سەر مافەكانی خۆمان ناكەین". مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە میانەی سەردانەكەیدا بۆ نەمساو دوای پێشوازیكردنی لەلایەن سەرۆك كۆماری نەمسا هانز فیشێر، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانی هاوبەشدا وەڵامی پرسیاری رۆژنامەوانانیان دایەوە. سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەبارەی ئەو سەردانەی بۆ نەمسا گوتی: "پێش ئەوەی هانز فیشەر ببێتە سەرۆك كۆمار، دۆستی ئێمەیە، زیاتر لە 30 ساڵە دۆستین، بۆیە ئەم سەردانە سەردانی دۆست بۆ لای دۆستە". مەسعود بارزانی هەروەها گوتی: "چاوپێكەوتنەكەمان زۆر دۆستانە بوو، لەبارەی چەندین پرس و بابەتی گرنگ و رەوشی ناوچەكە و جیهانەوە گفتوگۆمان كرد، بیروڕاكانمان لە یەكتر نزیكن". رۆژی 15.1.2014، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بەبێ رەزامەندی وەزیرە كوردەكان، بودجەی گشتی عێراقی بۆ ساڵی 2014 پەسەندكرد، ئەمەش وەك وەزیری گواستنەوەی عێراق بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، "بووە هۆی سەرهەڵدانەوەی كێشەكانی هەولێر و بەغدا". لە بارەی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا، سەرۆكی هەرێمی كوردستان گوتی: "ئێستا حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراقی فیدراڵ سەرقاڵی دانووستاندن و گفتوگۆن و هیوادارم بتوانن لە رێگەی گفتوگۆوە كێشەكان چارەسەر بكەن." لە بارەی پرسی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستانیشەوە، بارزانی گوتی: "دەستووری عێراقی فیدراڵ چۆنێتی هەڵسوكەوتكردنی لەگەڵ وزە ئاشكراكردووە، ئێمە وەك حكومەتی هەرێمی كوردستان لە چوارچێوەی ئەو دەستوورەدا ھەڵسوكەوت دەكەین و بە ھیچ شێوەیەك سازش لە سەر مافە دەستوورییەكانی خۆمان ناكەین".
رووداو
19/1/2014
ئەمڕۆ یەکشەممە، وەفدێکی کوردستان بە سەرۆکایەتیی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، نێچیرڤان بارزانی دەگاتە پایتەختی عێراقی فیدڕاڵ.
بە پێی هەواڵی پەیامنێری ئاژانسی هەواڵی پەیامنێر، وەفدی هەرێمی کوردستان چەند کاتژمێری دیکە دەگاتە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی بەغدا و لەلایەن جێگری سەرۆک وەزیرانی عێراق و بەرپرسانی حکومەتی ناوەندیەوە پێشوازیی لێدەکرێت.
نێچیرڤان بارزانی لەم سەردانەیدا لەگەڵ نوری مالیکی و حوسێن شەهرستانی و بەرپرسانی دیکەی عێراقی کۆدەبێتەوە و پرسەکانی هەناردەی نەوتی کوردستان بۆ تورکیا، گریبەستە نەوتیەکان و بودجەی هەرێمی کوردستان تاوتوێ دەکرێن.
رۆژێک پێشتر سەفین دەزەیی وتەببێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان، پێشوەخت سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانیی بۆ بەغدا راگەیاند و گوتی: دوابهدواى ئهو لێكگهیشتنهى له سهردانى ڕابردووى شاندى حكوومهتى ههرێمى كوردستان بۆ بهغدا له بیست و پێنجى دیسهمبهرى 2013دا دروست بوو، كه تیایدا ههردوولا چهندین بیروڕا و تێڕوانینیان بۆ چارهسهركردنى كێشهكان پێشنیار و ئاڵوگۆڕ كرد، لهم سهردانهشدا شاندى حكوومهتى ههرێم لهگهڵ حكوومهتى بهغدا گفتوگۆ لهسهر پرسى بودجه و دۆسیهى نهوت و كێشهكانى دیكهى نێوان ههولێر و بهغدا دهكات و بهمهبهستى گهیشتن به ئهنجامێك لهسهر بنهماى بهرژوهندیى ههموو خهڵكى عیراق، دانوستان و وردهكاریى زیاتر دهخهنه ڕوو و تاوتوێ دهكهن.
شیاوی ئاماژەیە پێشترێ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق هەڕەشەی ئەوەی کردبوو لەبەرانبەر ههناردەی نەوتی کوردستان بۆ تورکیا، ١٧ لەسەدی بودجەی هەرێم لە بەغداوە دەبڕێت.
سامان بابان/م.ا
لە داڤۆس، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، وەزیری دەرەوەی تورکیا و وەزیری دەرەوەی ئێران پانێڵێک سازدەکەن. دیپلۆماسی خێرا، رکابەرە مێژووییەکان و گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتییەکان چۆن لە رۆژهەڵاتی ناوەراست دەبنە هۆی سەقامگیری و خۆشگوزەرانی، ئەمە بابەتی یەکێک لە پانێڵەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانە، کە هەریەکە لە مەسعود بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان،ئەحمەد داودئؤغڵۆ، وەزیری دەرەوەی تورکیا و محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران دەبنە میوان و پێکەوە گفتوگۆی لەسەر دەکەن. پانێڵەکە بڕیارە رۆژی 24ـی ئەم مانگە لە داڤۆس لە سویسرا بەڕێوەبچێت و ئەو سێ سەرکردەیە باسی گۆڕانکارییەکانی ئەم ناوچەیە، بەتایبەتی کاریگەرییان لەسەر نەوەی داهاتوو بکەن. پانێڵەکە لە لایەن ریما مەکتەبی، یەکێک لە بێژەرە گەنجەکانی کەناڵی ئەلعەرەبییە بەڕێوەدەبرێ. مەسعود بارزانی دووەم جارە بەشداری لە کۆڕبەندی داڤۆس دەکات و لەوێ بڕیاڕە جگە لەم پانێڵە، چاوی بە چەندین سەرۆک و بەرپرسی وڵاتان بکەوێت. بارزانی لە پێگەی کۆربەندەکە وەک سەرکردەیەکی کاریگەر لە عێراق ناسێنراوە، کە هەوڵی داوە بۆ دیموکراسی و چەسپاندنی مافەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان.
rudaw
18/1/2014
لە میانەی دەستپێكردنی كۆنگرەی وڵاتە كۆمەكبەخشەكان بە سوریا بۆ پاڵپشتیكردنی بارودۆخی مرۆیی ئەم وڵاتە كە بان كی مۆن سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان داوای گرێدانی كرد ، هۆشیار زێباری وەزیری دەرەوە كە بە یاوەری شاندێكی هەرێمی كوردستان بە سەرۆكایەتی فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەكانی دەرەوە و شاندێكی وەزارەتی دەرەوەی عیراق كە بریكارانی وەزارەتی دەرەوە و وەزارەتی كۆچ و كۆچبەران و باڵیۆزی كوێت لە عیراق و سەرۆكی فەرمانگەی عەرەبی لە وەزارەتی دەرەوە بەشداری تیادا دەكات ، لە وتەكەیدا ستایشی رۆڵی حكومەتی هەرێمی كوردستانی كرد بۆ گەیاندنی خزمەتگوزاری و یارمەتی مرۆیی بۆ ئەو پەنابەرانەی لەكامپەكانیدا نیشتەجێن و رێژەی 97%ی پەنابەرانی سوریا لە عیراق پێكدێنن
ئاماژەی بەوەشدا تاوەكو ئێستا كۆمیسیۆنی باڵای پەنابەران 210 هەزار پەنابەری سوری لە عیراق تۆمار كردووە ئەمە جگە لە زیاتر لە 40 هەزاری دیكە كە لە پارێزگاكانی عیراق و هەرێم تۆمار نەكراون و لە دەرەوەی كامپەكانن .
لەو كۆنگرەیەدا كە 68 دەوڵەت و رێكخراوی نێودەوڵەتی بەشداریان تیادا كرد ، زێباری ئەوەی خستەڕوو كە حكومەتی هەرێمی كوردستان نزیكەی 70 ملیۆن دۆلاری بۆ یارمەتیدانی ئەم پەنابەرانە بەخشیوە ئەمە جگە لە دابینكردنی شوێنی حەوانەوە و ئاوی پاك و خۆراك ودروستكردنی خیوەتگە بۆیان ئەمە جگە لە دروستكردنی یەكەمین دەروازەیەكی ئاسمانی مرۆیی نێودەوڵەتی بۆ گواستنەوەی یارمەتی مرۆیی بەهاوكاری كۆمیسیۆنی باڵای پەنابەران لەرێگەی 10 فڕۆكەوە لە هەولێرەوە بۆ قامیشلۆ.
دواتر هەر لە پەراوێزی ئەم كۆنگرەیەدا شاندی عیراقی و شاندی هەرێمی كوردستان چەندین دیداریان لەگەڵ شاندە بەشداربوەكان ئەنجامدا.
18/01/2014
فوئاد حوسێن سهرۆكی دیوانی سهرۆكایهتی ههرێم له لێدوانێكدا رایگهیاند كه بهڕێز مسعود بارزانی سهرۆكی ههرێمی كوردستان به یاوهریی شاندێك؛ ئێوارهی دوێنێ چوارشهممه 15/1/2014 به مهبهستی سهردانیكردنی چهندین وڵات، بهرهو ئهوروپا بهڕێكهوت.
فوئاد حوسێن ههروهها ئاشكرای كرد كه سهرۆك بارزانی لهم گهشتهیدا سهردانی چهندین وڵات دهكات و وتووێژ لهگهڵ زۆر له سهرۆك و بهرپرسانی ئهو وڵاتانه دهكات وجهنابیان له كۆڕبهندی ئابووریی جیهانی داڤۆس بهشداریی دهكات كه له رۆژانی 22- 25ی ئهم مانگه له سویسرا بهڕێوه دهچێ و له پهراوێزی كۆڕبهندهكه سهرۆكی ههرێم كۆمهڵێ دیدار و چاوپێكهوتنی لهگهڵ سهركرده بهشداربووهكاندا دهبێت و له چهندین كۆڕێكدا ئاماده دهبێت سهبارهت به دۆخی ئابووریی و سیاسی عێراق و كوردستان و ناوچهكه.
شایانی باسه ئهمه دووهم جاره سهرۆك بارزانی بهشداریی لهم كۆڕبهنده جیهانییهدا دهكات و بانگهێشتكردنی بهڕێزیشیان بۆ ئهم كۆڕبهنده فراوانه كه ژمارهیهكی زۆر له سهركردهكانی وڵاتانی جیهان تێیدا ئاماده دهبن؛ پێگهی پهرهسهندووی ئابووریی و سیاسی ههرێمی كوردستان بهدیار دهخات كه به جۆرێك چۆته پێشهوه بۆته جێبایهخی ناوهنده گرنگهكانی جیهان لهسهر ئاستی جیاجیادا.
ئهو شاندهی یاوهریی سهرۆك بارزانی دهكهن لهم گهشته ئهوروپییهدا پێكهاتووه له بهڕێزان فوئاد حوسێن سهرۆكی دیوانی سهرۆكایهتی ههرێمی كوردستان و ئاشتی ههورامی وهزیری سامانه سروشتییهكانی حكوومهتی ههرێم و فهلاح مستهفا بهرپرسی فهرمانگهی پهیوهندییهكانی دهرهوهی حكوومهتی ههرێم و ژمارهیهك له راوێژكاران
18/01/2014
سەرۆک وەزیرانی تورکیا بۆ یەکەمجار دوای هاتنە سەرکاری رۆحانی سەردانی ئێران دەکات و پێشبینی دەکرێت پرۆسەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان و پرسی کورد لە تەوەرە سەرەکییەکانی کۆبوونەوەی ئەردۆغان لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئێران بێت. ماڵپەری فەرمی سەرۆک وەزیرانی تورکیا رایگەیاند، رەجەب تەیب ئەردۆغان 28ی ئەم مانگە سەردانێکی دوو رۆژە بۆ ئێران دەکات و لەگەڵ سەرۆک کۆماری نوێی ئەو وڵاتە کۆدەبێتەوە. ئەردۆغان دوای بەشداریکردن لە کۆڕبەندی داڤۆس و کۆنفڕانسی ژنێڤ 2 لەسەر بانگهێشتی کۆماری ئیسلامی ئێران دەچێتە تاران. بەگوێرەی زانیارییەکان، تورکیا و ئێران سەرەڕای پشتیوانی کردنیان لە چەند لایەنێکی دژبەری سووری، کۆمەڵێک نیگەرانی هاوبەشیان لەو وڵاتەدا هەیە و بڕیارە دەربارەی هاوکاری هاوبەشیان لەسەر سووریا رێکبکەون. پێشبینی دەکرێت پرۆژەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ تورکیا و پرسی کورد لە ناوچەکە، لە تەوەرە سەرەکییەکانی کۆبوونەوەی نێوان ئەردۆغان و بەرپرسانی ئێران بن. بەوپێیەی بەشیر ئاتاڵای، جێگری سەرۆك وەزیرانی توركیا لەم هەفتەیەدا رایگەیاندبوو، ئێران و ئەڵمانیا لە پرۆسەی ئاشتیدا هاوکاری تورکیا ناکەن. هەندێک لە میدیاکان قسەکانی وەك ئاماژەیەك بۆ پەیوەندییەکانی ئێران لەگەڵ پارتی کرێکارانی کوردستان لێكدەدەنەوە. سەرەڕای ناکۆکییە سیاسییەکانی تاران و ئەنقەرە بەتایبەت لەسەر رۆڵی ئەو دوو وڵاتە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەڵام هێشتاش تورکیا خوازیاری پەرەپێدانی پەیوەندییەکانێتی لەگەڵ تاران، بەو پێیەی ئێران سەرەکیترین وڵاتی فرۆشیاری نەوت و غازە بە تورکیا. بەگوێرەی رێککەوتنەکان، تورکیا رۆژانە 105 هەزار بەرمیل نەوت و ساڵانە زیاتر لە 8 ملیار مەتری سێجا غازی سرووشتی لە ئێران دەکڕێت. ئەوە لەکاتێکدایە کە کۆمپانیای حکومی گەنەل ئێنێرجی تورکیا زۆرترین ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتی لە هەرێمی کوردستان هەیە. یەکەم بەشی نەوتی کوردستان کە گەیشتووەتە بەندەری جیهانی تورکیا، بڕی دوو ملیۆن بەرمیلە و لەلایەن رێکخراوی مارکێتینگی نەوتی کوردستان ناسراو بە "کۆمۆ" خراوەتە تەندەرەوە. هەروەها بەپێی رێککەوتنی فرۆشتنی غازی سرووشتی هەرێمی کوردستان بە تورکیا، بڕیارە لە ساڵی 2017، یەکەم بەشی غازی هەرێمی کوردستان بە بڕی 4 ملیار مەتری سێجا ساڵانە بفرۆشێتە تورکیا و تاوەكو ساڵی 2020 ئەو رێژەیە بەرزبکرێتەوە بۆ 10 ملیار مەتر سێجا لە ساڵێكدا.
17/1/2014
دوای ئەوەی ئەمڕۆ سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق مەبەستی ئەوەبوو خوێندنەوەی یەکەم بۆ پرۆژە یاسایی بودجەی ساڵی ٢٠١٤ بکات کە لەبەرنامەی کاردا نەبوو, لایەنی کوردی بایکۆتی کۆبونەوەکەیان کرد و دانیشتنەکە دواخرا.
لەمبارەیەوە ئەشواق جاف ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەئاژانسی ھەواڵی پەیامنێری راگەیاند: دوای ئەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق پرۆژە یاسایی بودجەی بەبێ رەزامەندی کورد پەسەند کرد دواتر رەوانەی ئەنجومەنی نوێنەران کرد, ئەمڕۆ لەکارنامەی کۆبونەوەی ئەمڕی ئەنجومەن نەبوو بەڵام ئوسامە نوجەیفی سەرۆکی ئەنجومەن کۆبونەوەیەکی لەگەڵ سەرۆکی قەوارە سیاسییەکان ئەنجام دا بۆ ئەوەی پرۆژە یاساکە بخرێتە نێو کارنامەی کۆبونەوە, بەڵام ئێمە وەکو لایەنی کورد لەگەڵ ئەو کارە نەبووین و بەھیچ شێوەیەک لەگەڵ ئەو پڕۆژە یاساییە نین و بایکۆتی کۆبونەوەکەمان کرد, کۆبونەوەکە بۆ رۆژی شەممە دواخرا.
وتیشی: تا ئێستا حکومەتی عێراق پرۆژە یاسایی نەوت و غازی پەسەند نەکردووە, بۆیە مافی ئەوەی نییە باسی ھەناردەکردنی نەوت لەھەرێمی کوردستانەوە بۆ تورکیا بکات, ناکرێت بەبیانووی ھەناردە کردنی نەوت لە ١٧% بودجەی ھەرێم ببڕێت.
سامان بابان/ س . س
لێکۆڵهرێکى ئهمریکایى دهڵێت ، لهکاتێکدا ئۆپۆزیسیۆنى سورى یهکجار زۆر ناکۆکى لهناودایه و هیچ دهستڕۆیشتوو نین، واشینگتۆن هێزێکى وهکوو کوردانى لهڕۆژئاواى کوردستان له بهر چاو نهگرتووه .
( موتولو چیڤرى ئۆغڵوو ) ڕۆژنامهوان و شرۆڤهکارى نیشتهجێ له واشنگتۆن، له نووسینێک دا به ژێر ناوى "کاتى ئهوهى هاتووه که ئهمریکا کوردانى ڕۆژئاوا لهئامێز بگرێت" که له وێبسایتى ( سیئێنئێن ) دا بڵاو کراوهتهوه هاتووه، نهتهوهیهکگرتووهکان له کاتى دهسپێکى ئاڵۆزیهکانى سوریا لهمانگى مارسى 2011هوه بۆ دۆزینهوهى هاوپهیمانیهک له لێگهڕین دایه . بهڵام له حاڵێکدا ئۆپۆزسیۆنى سوریا ناکۆکى زۆریان له ناودایه ، واشنگتۆن هێزێکى وهکوو کوردانى ڕۆژئاوا له بهرچاو ناگرێت .
ئهو نووسهره ههروهها دهنووسێت ؛ کوردان ئهمنترین ناوچهکانى سوریا بهڕێوه دهبهن و بۆ پهیوهندى باشتر لهگهڵ ڕۆژئاوا ههوڵى زۆریان داوه . کاتى ئهوهى هاتووه که واشنگتۆن ئهگهر دهیههوێت سوریایهکى رهنگین که ئاشتى تێدا سهقامگیر بووبێت ببینێت، کوردان له سوریه باشترین هاوڕێن لهو ڕێگایهدا .
( چیڤرى ئۆغڵوو ) دهشنووسێت ؛ به پێچهوانهى ئۆپۆزسیۆنى سوریا ، کوردهکانى سوریا یهکگرتوون . بهم دواییانهش دوو گرووپ، ئهنجومهنی گهلى رۆژئاواى کوردستان و ئهنجومهنی گهلى کوردهکانى سوریا یهکیان گرتووه و رایانگهیاند که وهکوو هاوپهیمان بهشدارى کۆنفڕانسى ئاشتى جنێف 2 دهبن .
به وتهى ( چیڤرى ئۆغڵوو )، راستى ئهوهیه که کوردان ههوڵیان داوه که وڵاتى خۆیان بپارێزن و سیستهمى خۆبهڕێوهبهرى دابمهزرێنن . ئهوهی که ئهوان ناخوازن به نوێنهرایهتى لایهنهکانى دیکه شهڕ لهگهڵ رژێمى ئهسهد بکهن نایهته ئهو مانایه که لهگهڵ ئهسهد هاوپهیمانن .
ناوبراو ڕاشدهگهیهنێت، بیرکردنهوهى بهوشێوهیه هاوکات لهگهڵ ڕهتکردنهوهى ههر پێگهیهک بۆ کوردان لهلایهن تورکیا و هاوپهیمانانى ئهمریکا بۆ بهشدارى نهکردنى کوردان له جنێف 2 ئاڵۆزتر کردووه .
( چیڤرى ئۆغڵوو ) شارهزا لهپرسى کورد دهڵێت :" یهکینهکانى پاراستنى گهل ( YPG ) شایانى ئهوهیه که بهو بهرخۆدانهى له بهرامبهر گرووپه تووندڕهوهکان کردوویهتى به فهرمى بناسرێت . بهرخۆدانێک که تێیدا ژنانى شهڕڤان ڕۆڵیکى بهرچاویان گیڕاوه ".
ئهو نووسهره له کۆتاییدا دهنووسێت ؛ ئهمریکا و هاوپهیمانانى به قازانجیانه که کوردان لهبهرچاو بگرێت و پێشوازى له بهشدارى سهربهخۆییان له کۆنفڕانسى جنێف 2 دا بکات . کۆنفڕانسێک که گهورهترین نهتهوهى سوریا لهبهرچاو نهگرێت، هیچ ڕێکارێکى سهقامگیرلهگهڵ خۆیدا ناهێنێت .
کوردان له ئاستى جیهاندا یهکگرتوویى خۆیان لهگهڵ ڕۆژئاواى کوردستان نیشان داوه. کاتى ئهوه هاتووه که واشنگتۆنیش بهشدارى یهکگرتوویهکهیان بێت .
16/01/2014
بە پێی راپۆرتی ئاژانسە هەواڵدەریەکان ئێران، لە سەرەتای مانگی نیسانی ساڵی رابردوو تاوەکو ئێستا 72 کەس لە رۆژهەڵاتی کوردستان خۆیان کوشتووە، کە 41 کەسیان ژنن و 31ـیشیان پیاوبوون ، بە بەراورد بە ساڵی رابردوو ئەم رێژەیە یەکجار زۆر زیادی کردووە، چونکە ساڵی پێشتر لە رۆژهەڵاتی کوردستان 27 کەس خۆیان کوشتبوو، کە 15یان ژن و 12یان پیاوبوون، بەڵام ئەوەی لە ساڵی 2013 زۆر بەرچاوە ئەوەیە، کە بەشی زۆری ئەوانەی خۆیان کوشتووە گەنجن و تەمەنیان لەنێوان 15-24 ساڵدایە. بەپێی ئامارەکانی ئەو دوواییانەی ئێران، ژمارەیەکی زۆر خەڵک بەهۆی خراپی باری ئابووری، بێکاری، تووشبوون بە ماددەهۆشبەرەکان یان هەر هۆکارێکی دیکەی کۆمەڵایەتیەوە خۆیان کوشتووە. زۆربەی خۆکوشتنەکانیش بەهۆی خواردنی دەرمانەوە یان خۆ هەڵواسین بووە. بەڵام ئەوەی ،لێرەدا جێگای ئاماژە پێکردنە، زیادبوونی رێژەی خۆکوشتنە لەنێو منداڵ و گەنجەکاندا، بە جۆرێک کە تەمەنی خۆکوژی گەیشتووەتە خوار تەمەنی 10 ساڵان . لە دوو مانگی رابردوودا تەنها لە سەردەشت 3 کەس خۆیان کوشتووە، کە تەمەنیان 13 و 15 ساڵانن. ئارمان باوەڕی، تەمەن 13 ساڵان یەکێک لەو گەنجانەی، کە ئاگری لە جەستەی خۆی بەرداوە و بەو هۆیەوە گیانی لەدەست دا. هەر ئێوارەی هەمان رۆژ محەممەد شێخی، تەمەن 15 ساڵان و دانیشتووی سەردەشت خۆی هەڵواسی و گیانی لەدەست دا، بە هەمان شێوە کچێکی تەمەن 13 ساڵەی خەڵکی گوندی قەڵاڕەشەی سەر بە شاری سەردەشت بە ناوی ماریا رێحانی خۆی هەڵواسی و کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا، کە ئەمانە هەریەکەیان هۆکاری جیاوازیان هەبووە. شارەزایان لەو بڕوایەدان، زیادبوونی رێژەی خۆکوشتن لە وڵاتی ئێران دەگەڕێتەوە بۆ ناسەقامگیری سیاسی ئەو وڵاتە، نەبوونی داهاتوویەکی روون بۆ گەنجان، بێکاری و چەندین کێشەی کۆمەڵایەتی دیکەش.
16/1/2014
گوتەبێژی ئیدارەی راپەڕین رایگەیاند، لەپێناو هاوكاری و هەماهەنگی شاندێكی لایەنە پەیوەندارەكانی ئیدارەی راپەڕین سەردانی كارگێری مەرزی حاجی ئۆمەرانمان كردو تاوتوێی چەند پرسێكی تایبەت بە نێودەوڵەتیبونی مەرزەكەمان كرد.
عومەر حاجی بە پەیامنێری راگەیاند، شاندێكی ئیدارەی راپەرین كە پێكهاتبون لە بەرێوەبەری شارەدێی هەڵشۆو (شارەدێی هێرۆ و بەرێوەبەری گومرگی راپەرین و بەشی یاسایی ئیدارەی راپەرین, سەردانی كارگێری مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەرانیان كردو لەمیانی كۆبونەوەیەكدا شاندەكە ئاماژەیان بەوەكرد كە بەهۆی ئەوەی لە ئێستادا ئیدارەی راپەرین لە هەوڵی بەردەوام و كاری جدی دەكات بۆ بە نێودەوڵەتی كردنی مەرزی كێلێ بە پێویست زانرا سەردانی مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەران بكرێت و لە نزیكەوە ئاگاداری چۆنیەتی بەرێوەچوونی كارەكان بن لەم مەرزە,لای خۆشیانەوە لێپرسراوانی مەرزی نیودەوڵەتی حاجی ئۆمەران تیشكیان خستە سەر گرنگی كردنەوەی مەرزەكان و بە نێودەوڵەتی كردنیان كرد بۆ هەرێمی كوردستان لەم پێناوەش دا بە نێودەوڵەتی كردنی مەرزی كێلێ گرنگی تایبەتی دەبێت بۆ هەرێمی كورستان و راشیانگەیاند كە وەك مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەران ئامادەیی هەموو جۆرە هاوكای و هاریكاریەكی شاندی ئیدارەی راپەرین و بە نێودەوڵەتی كردنی مەرزی كێلێین .
گوتیشی،لەبەرامبەردا شاندی ئیدارەی راپەرین سوپاسی لێپرسراوانی مەرزی نێودەوڵەتی حاجی ئۆمەرانیان كردو هیواشیان خواست سەردان و هاریكاری لەم جۆرە بەردەوام بن لە پێناو خزمەت گەیاندنی زیاتر بەتایبەت كە لەدوای بەنێودەوڵەتیبونی مەرزەكە پێویستیان بە ئەزمون و زانیاریەكانی مەرزی حاجی ئۆمەران دەبێت.
دڵشاد ئەحمەد / ج
هاوسهرۆکى PYD سالح موسلیم له پاریس سهبارهت به کۆنفرانسى جنێف 2 ئاخاوت و رایگهیاند :" ئهگهر چارهسهرى کورد نهخرێته رۆژهڤهوه ، ئێمه بهشدارى له کۆنفرانسى جنێف٢ دا ناکهین ."
هاوسهرۆکى PYD ساڵح موسلیم له پاریس سهبارهت به کۆنفرانسى جنێف 2 کۆبوونهوهیهکى رۆژنامهوانى پێکهێنا و ههڵوێستى کوردى ئاشکرا کرد. موسلیم رۆژئاواى کوردستانى وهکو دڵى تێکۆشان بهناوکرد و بهبیرى هێنایهوه که ماوهى ( ٣ ) ساڵه له بهرامبهر رژێمدا له ناو بهرخودانێکى گهوره دان .
هاوسهرۆکى PYD رایگهیاند که ئهوانهى خۆیان وهک هێزى بهرههڵستکار بهناو دهکهن، نوێنهرایهتى ئیرادهى گهلى سورى ناکهن و ئهو لایهنانه به ناوى شۆرش شهرى دهستهڵاتدارى بهرێوهدهبهن .
موسلیم بۆ پێویستى بهشداربوونى کورد له کۆنفرانسى جنێف2 رایگهیاند:" دهبێت کورد وهکو لایهنێکى سهربهخۆ بهشدارى کۆنفرانس بکات. دهبێت له کۆنفرانسهکهدا چارهسهرى پرسى کورد بخرێته رۆژهڤهوه. ئهگهر نهخرێته ڕۆژهڤهوه ئێمه وهکو کورد بهشدار نابین." ووتیشى :"کورد بهشدارى کۆنفرانسهکه نابێت ئهگهر به تهنیا وهکو نمایشکردنێک بێت و خزمهتى هیچ شتێک نهکات . "
هاوسهرۆکى پارتى یهکێتى دیموکراتى PYD جهختى کردوه لهسهر چاوپێکهتنى به نوێنهرى ئهمریکا و روسیا و ووتی:" ئهو کۆمیتهى کۆنفرانس پێکدێنێت، کوردان له دهروه دههێڵێت. ئێمه لهگهڵ ههموویان چاوپێکهوتنمان ئهنجام داوه. لهسهرووى ههموویانهوه روسیا، ههموویان دهڵێن ئێستا پرسى کورد ناهێنینه رۆژهڤهوه ."
ههروهها موسلیم ئهمهى وهکو لۆزانى ( ٢ ) نرخاند و ووتی:" دهیانهوێت جنێف ٢ بگۆرن بۆ لۆزانى دووهم. بهڵام ئێمه ڕێگه نادهیهن و کوردانیش لهگهڵ بۆچوونهکانى ئێمه دهبن ."
15/01/2014
ئاژانسی هەواڵی ئێرنای ئێرانی لە زاری جەواد زەریف و هۆشیار زێباری نووسیویەتی، كە عێراق و ئێران بۆ كۆتاییهێنان بە كێشە سنوورییەكانی نێوانیان گەیشتوونەتە رێككەوتنێك بۆ سەرلەنوێ دەستنیشانكردنەوەی سنووری نێوانیان. سەرچاوەكان رایانگەیاند ئێران سەركەوتوو بوو لەوەی هێڵی تالوك لە شەتولعەرەب بكاتە هێڵی سنووری، بەگوێرەی رێككەوتنی ساڵی 1932ی نێوان ئێران و عێراق كە لە نەتەوەیەكگرتووەكان دانی پێدانراوە. سەرچاوەكان روونیان كردووەتەوە هێڵی سنووری تالوكی جووڵاوی نێو ئاوی شەتولعەرەب، بە هۆكاری سروشتی پەڕیوەتە نێو خاكی عێراق و بەلانی زۆرەوە وادەزانرێت شەتولعەرەب ئێرانییە، نەك دابەشكرابێت لەنێوان هەردوولا. لەكۆنگرە رۆژنامەوانییەكەی بەغدا، زەریف گوتی "لە دوو هەفتەی داهاتوودا چاوەڕوانی زێباری دەكەین بۆ گەیشتنە دوا قۆناخی ئەو رێككەوتنەی كە پێی گەیشتووین". هەروەك بەناوی عەلی لاریجانی، سەرۆكی پەرلەمانی ئێران، بانگهێشتی ئوسامە نوجەیفی سەرۆكی پەرلەمانی عێراقی كرد بۆ بەشداریكردن لە كۆنگرەی سەرۆكی پەرلەمانەكانی وڵاتانی ئیسلامی، كە بڕیارە لە تاران ببەسترێت. لەلایەكی دیكە حەسەن رووحانی سەرۆك كۆماری ئێران، لەكاتی سەردانی لەگەڵ گەورە بەرپرسانی وڵاتەكەی بۆ ئەهواز وتەیەكی بە زمانی عەرەبی پێشكەشكرد و ستایشی خەڵكی عەرەبی ئەهوازی كرد. نووسەری ئەهوازی یوسف عەزیزی، كە نیشتەجێی ئێرانە هۆكاری سەردانەكەی رووحانی و گەورە بەرپرسانی ئێرانی بۆ ئەهواز بۆ ترسی ئێران لە دروستبوونی بارودۆخێكی هاوشێوەی سووریا لە ئەهواز گەڕاندەوە، چونكە ئەهواز رۆژانە ناڕەزایی و خۆپیشاندان بەخۆیەوە دەبینێت. عەزیزی دەڵێت "راستە عەرەبەكانی ئەهواز شیعەن، بەڵام هاوسۆزی زیاتریان لەگەڵ عەرەبە سوننەكانی عێراق هەیە لەروانگەی نەتەوەیی و عروبە، هەروەك رقیشیان لە حكومەتەكانی عێراق دەبێتەوە بەهۆی نزیكی لە دەسەڵاتی ئێران و سووریا بەهۆی رادەستكردنەوەی چالاكڤانە ئەهوازییەكان بە ئێران و لەسێدارەدانیان لەلایەن ئێرانەوە". عەزیزی هەروەها دەڵێت "زۆربەی ئەو تەقینەوانەی لە بۆرییە نەوتییەكانی ناوچەكە روویانداوە، سوپای سووریای ئازاد و چەكدارانی ئەهوازی بەرپرسیارییەتی خۆیان لێ راگەیاندووە".
15/1/2015
وەزیری دەرەوەی ئێران لە دیدارێکدا لەگەڵ بەشار ئەسەد رایگەیاند: "رێگەچارەی قەیرانی سووریا تەنها لەدەستی سووریەکاندایە و تەنها ئەوانن، کە دەتوانن داهاتووی وڵاتی خۆیان دەستنیشان بکەن"، هاوکات راشیگەیاند، کە ئێران بەردەوام دەبێ لە هاوکاریکردنی سووریا لە شەڕ دژی چەکدارانی ئۆپۆزیسیۆن. محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران، کە رۆژی چوارشەممە گەیشتە سووریا رایگەیاند، "بە جەختکردنەوەی رێبەری ئێران،درێژە دەدەین بە هاوکاری لەگەڵ سووریا و پەرە دەدەین بە پەیوەندییەکانمان بە شێوەیەک سوودی بۆ هەردوو میللەتی ئێران و سووریا ببێت." وەزیری دەرەوەی ئێران بە ئاماژەدان بە کۆنفڕانسی جنێف 2، گوتی:"کۆنفڕانسی جنێف 2 هەلێکی سیاسی و نێودەوڵەتییە بۆ چارەسەری قەیرانەکانی سووریا و بەڕێوەچوونی سەرکەوتووانەی ئەو کۆنفڕانسە دەتوانێت رێگربێت لە درێژەدان بە کوژرانی خەڵکی بێتاوان و تووندوتیژی لەو وڵاتە." بەشار ئەسەد، سەرۆک کۆماری سووریا لە کۆبوونەوەی لەگەڵ زەریف، رایگەیاند: "بیرۆکەی وەهابی ئێستا نەتەنیا ناوچەکە، بەڵکو هەموو جیهان دەخاتە مەترسییەوە." ئەسەد جەختیکردەوە: "گەلی سووریا و بەشێک لە خەڵکی ناوچەکە، لە مەترسییەکانی ئەو بیرۆکە تیرۆریستییە ئاگادارن و هەموو دەبێت لەبەرامبەریەوە بوەستن و هەوڵبدەن بۆ ریشەکێشکردنی ئەو بیرۆکەیە." بڕیارە لە رۆژی 22-1-2014 کۆبوونەوەکانی کۆنفڕانسی جنێف 2 دەستپێبکات و تاوەکو ئێستاش ئێران بانگهێشتی ئەو کۆنفڕانسە نەکراوە.
16/1/2014