به‌ڕێزان ( عوسمان عه‌به پێنجوێنی یان عوسمان قه‌ڵادزه‌یی) و( جه‌واد حه‌یده‌ری) به‌داخه‌وه وتیان به‌ڵێ ڕاسته و كۆچی دوایی كردووه؟
هونه‌رمه‌ند و پێشمه‌رگه ، سروودبێژ و گۆرانیبێژ...
کۆڕەوو شەنگال وتووەو دەیڵێت و بەشداریی کاریگەری لەئاهەنگەکانی سەرفیرازیدا بووەو دەبێت.
مستەفا داداری موکریانی مەهابادی خۆی بەخوێندکاری (مام هێمنی شاعیر ١٩٢١-١٩٨٦) دەزانێ و کاتێک قسە دەکا...
باسمان بۆ بکەن، ئەو ئۆرکێسترەی ئێوە چەنساڵێک ژەنیاری بوون؟ئەو ئۆرکێسترە بە ئۆرکێستری رادیۆ کرماشان ناسراو بوو و لە سەرەتاشەوە سەرپەرەشتییەکەی بەدەستی بەڕێز عەبدولسەمەدیان بوو کە...
بەر دەکەوێت بەڵام لەو لایشەوە هەر بە پاڵپشتی ئەو سامانە دەوڵەمەندە،خۆی دوو هێندە لە نێو ڕووبەری فەرهەنگیی کورددا دەردەخات. هێشتاکەیش کتێبخانەکەی پڕیەتی لە دەیان بەرهەمی...
چاودێری مافه‌كانی مرۆڤ له سوریا رایده‌گه‌یه‌نێت، له ئه‌نجامی شه‌ڕی ناوخۆیی ووڵاتدا تاوه‌كوو ئێستا لانیكه‌م 130 هه‌زار و 433 كه‌س كوژراون كه یه‌ك له سێی كوژراوه‌كانیش خه‌ڵكی مه‌ده‌نین، ره‌نگه ژماره‌ی دروستی كوژراوه‌كانیش زۆر له‌مه زیاتر بێت.
ئاڵۆزییه‌كانی بارودۆخی ناوخۆیی سوریا له ئازاری 2011 سه‌ریهه‌ڵدا كه سه‌ره‌تاكه‌ی به خۆپیشاندانی ئاشتیانه دژ به رژێمی ووڵات به‌ڕێوه‌چوو، به‌ڵام سه‌ر ئه‌نجام ئاڵۆزییه‌كان به‌هۆی سه‌ركوتكردنی خۆپیشانده‌ران له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵات، رێڕه‌وه‌كه‌ی بۆ شه‌ڕی ناوخۆ گوڕا.
له‌باره‌ی ژماره‌ی قوربانییه‌كان، چاودێری مافه‌كانی مرۆڤ له سوریا كه بارەگا‌ی سه‌ره‌كی له به‌ریتانیایە له دوا ئاماری بڵاویكردۆته‌وه، ده‌ڵێت: له سه‌رتاسه‌ری سوریا تاوه‌كوو ئێستا نزیكه‌ی 11 هه‌زار و 709 ئافره‌ت و منداڵ له ئه‌نجامی شه‌ڕوپێكدادانی رژێم و شۆڕشگێڕان كوژراون.
هه‌روه‌ها ئاماژه‌یداوه، له به‌ری ئۆپۆزسیۆن لانیكه‌م 29 هه‌زار و 83 كه‌س كوژراوه، به‌ڵام له هێزه‌كانی سه‌ر به رژێمی سوریا لانیكه‌ه‌م 52 هه‌زارو 290 كه‌س كوژراون كه 262 كه‌سیان له چه‌كدارانی سه‌ر به حزبوڵای لوبنان و 286 چه‌كداری دیكه‌شیان له شیعه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی سوریا بوون.
1/1/2014
بۆ سێیەمجار دوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستان لە 21/9/2013، محەممەد جەعفەری سەحراروودی، نوێنەری تایبەتی رێبەری كۆماری ئیسلامیی ئێران دێتە كوردستان. محەممەد جەعفەری، هەفتەی رابردوو بەنهێنی لە هەرێمی كوردستان بووە و لەگەڵ بەرپرسانی یەكێتی، پارتی، گۆڕان، كۆمەڵی ئیسلامی و یەكگرتووی ئیسلامی كۆبووەتەوە. بەپێی سەرچاوەی زانیارییەكانی تۆڕی میدیایی رووداو، هاتنی جەعفەری پەیوەندی بە دۆخی نێوخۆی یەكێتی و دۆخی عێراقەوە بووە، تەنانەت بە بەرپرسانی یەكگرتوو و كۆمەڵی ئیسلامی گوتووە “كێشەی یەكێتی لەبارەی پێكهێنانی حكومەت بەم زووانە چارەسەر دەكرێ”. پارتی دیموكراتی كوردستان، یەكێتی بەوە تۆمەتبار دەكات كە ئاستەنگە لەبەردەم پێكهێنانی حكومەت و دەڵێت “ئێستا كێكەكە 100% لەدەستی ئێمەدا نییە كە ئەوەی تۆ دەتەوێ بیدەم”. ئەو لایەنانەشی بەنیازن بەشداری لە حكومەت بكەن داوا لە پارتی دەكەن “سنوورێك” بۆ داواكانی یەكێتی دابنێ. لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ رووداو عەلی باپیر، ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی بە راشكاوی گوتی "یەكێتی گرێكوێرەیە لەبەردەم پێكهێنانی حكومەت". رۆژی 24/12/2013 هەردوو مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان كۆبوونەوە. یەكێتی لیستی داواكان و پشكی خۆی لە كابینەی هەشتەم خستە سەر مێزی پارتی، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (رووداو) پارتی بە داواكانی یەكێتی قایل نەبووە. لیستەكەی یەكێتی لە پۆستەكانی حكومەت بریتین لە (جێگری سەرۆكی حكومەت، سەرۆكی پەرلەمان، وەزارەتی دارایی و ئابووری، وەزارەتی پێشمەرگە كە دوو وەزارەتی سیادین لەگەڵ شەش وەزارەتی دیكە). پارتی دیموكراتی كوردستانە رەنگە تەنیا چەند رۆژێكی دیكە چاوەڕێی یەكێتی بكات، بەوپێیەی دڵشاد شەهاب، ئەندامی شاندی دانووستاندنكاری پارتی بە (رووداو)ی گوت “كاتی زۆر لەبەردەمماندا نەماوە و دوای سەری ساڵ بەجدی دەست بە گفتوگۆكان دەكەین، چونكە كاتەكە لەبەردەم ئێمە كراوە نییە”.
31/12/2013
ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له‌فراكسیۆنی هاوپه‌یمانیی كوردستان ئاماژه‌به‌وه‌ده‌كات، ئه‌و بارودۆخه‌ی له‌پارێزگای ئه‌نبار ده‌گوزه‌رێت، بۆ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانه‌‌و (نوری مالكی) سه‌رۆك وه‌زیران ده‌یه‌وێت پێشێلی ده‌ستوور بكات.
(بورهان محه‌مه‌د) بهNNA ڕاگه‌یاند، له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی هێزدا نییه بۆ سه‌ركوتكردن‌و كپكردنی خۆپیشانده‌ران، چونكه خۆپیشاندان ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌كی مه‌ده‌نی‌و یاساییانه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكرێت، وتیشی:"هه‌ر هێرشێكی چه‌كداری بۆ سه‌ر خۆپیشانده‌ران، به‌خه‌رقێكی ده‌ستوری عێراق له‌قه‌ڵه‌مده‌درێت، چونكه ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌كی سیاسی كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێن، نه‌وه‌ك به‌هێز".
ئه‌ندامه كورده‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ئه‌وه‌شیخسته‌ڕوو، ئه‌وه‌ی له‌ئه‌نبار ده‌گوزه‌رێت بۆ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه، چونكه مالكی ده‌یه‌وێت به‌شیعه‌كان‌و وڵاتانی دراوسێ به‌تایبه‌ت به‌ئێرانی ڕابگه‌یه‌نێت، كه له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی حكومه‌ته‌كه‌یدا كه‌س ناتوانێت كاری دژ به‌یاسا ئه‌نجامبدات، وتیشی:"مالكی ده‌یه‌وێت به‌شیعه‌كان بڵێت به‌چه‌ك كۆنترۆڵی عێراق ده‌كه‌م، به‌تایبه‌ت له‌كاتی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا".
دوێنێ به‌هۆی دروستبوونی گرژی له‌نێوان خۆپیشانده‌رانی هۆزه عه‌شائیره‌كانی پارێزگای ئه‌نبار‌و سوپای عێراق، ده‌یان كه‌س بونه قوربانی، بووه‌هۆی ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی (44) په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی عێراقیه، كه له‌نێویاندا سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراقی تیادایه.
بیلال جه‌عفه‌ر- NNA
31/12/2013
بوونی هەولێر بە پایتەختی گەشتیاریی عەرەبی بۆ ساڵی 2014، دەیان فێستیڤاڵی نێودەوڵەتی بەدوای خۆیدا دەهێنێ و بەوهۆیەوە ئەستێرە بەناوبانگەكانی جیهان لە هەولێر كۆدەبنەوە.
فەرهەنگ غەفوور، بەڕێوەبەری رۆشنبیری و هونەری هەولێر بە (رووداو)ی گوت” ساڵی نوێ بۆ هەولێر پڕ دەبێت لە فێستیڤاڵی نێودەوڵەتی كە فێستیڤاڵی شێوەكاری و سینەمایی و ئەدەبی و شانۆیی و چەندین فێستیڤاڵی دیكە لە هەولێر ساز دەكرێن”.
دەنگۆی ئەوە بڵاوبووەوە كە لەو چوارچێوەیەدا چەند ئەستێرەیەكی بەناوبانگی جیهانی بانگهێشتی هەولێر دەكرێن، فەرهەنگ گوتی “لە ئێستاوە ئامادەكاری كراوە بۆ ئەوەی چەندین ئەكتەر و نووسەر و ئەستێرەی جیهانی داوەتی فێستیڤاڵەكانی هەولێر بكرێن، بیریش لەوە كراوەتەوە چەند ئەكتەرێكی هۆلیوود و بۆلیوود بانگهێشتی هەولێر بكرێن، جگە لە هونەرمەندە عەرەب و بیانییەكان”.
30/12/2013
عەبدولسەلام مالیكی رایدەگەیەنێ پێویستە كۆتایی بە خۆپێشاندانەكانی ئەنبار بهێنرێ، چونكە بە ئاشكرا دروشمی تائیفی دەگوترێتەوە. عەبدولسەلام مالیكی، پەرلەمانتاری دەوڵەتی یاسا كە نووری مالیكی سەرۆك وەزیران سەرۆكایەتی دەكات بە (رووداو)ی راگەیاند لە خۆپێشاندان و ناڕەزاییەكانی ئەنبار بە ئاشكرا دروشمی تائیفی دەگوترێتەوە و بە دەستی دەرەكی هەوڵی نانەوەی فیتنەی تائیفی دەدرێت‌و پێویستە سنوورێكی بۆ دابنرێت و كۆتایی بە خۆپێشاندانەكانی ئەنبار بهێنرێت". ناوبراو ئاماژەی بە هەندێ لەو دروشمانە كرد كە دەگوترێنەوە لەوانە "بەرازەكان (وەك ئاماژەیەك بۆ شیعەكان)" ، "بەغدا ئێمە بەڕێوەین" و "ئازادكردنی بەغدا لە دەست سەفەوییەكان" و هەتا دواتر. لەبارەی داواكەی ئەیاد عەلاوی بۆ كشانەوەی وەزیرانی عێراقییە لە حكومەت، عەبدولسەلام مالیكی، رایگەیاند عێراقییە پارچە پارچەن و یەكگرتوو نین و عەلاوی-ش كاریگەری ئەوتۆی نەماوە، تاوەكو سەرجەم لایەنەكان گۆێڕایەڵی بن. هاوكات ناوبراو داوایكرد هەموو لایەك رۆڵی خۆیان لە سەقامیگری بنوێنن و خۆیان لە نانەوەی فیتنەو ئاشووب بە دوور بگرن و پاڵپشتی لە ئۆپەراسیۆنەكانی سوپای عێراقی بكەن. شێخ عەماش عوبەیدی، یەكێك لە سەركردەی خۆپێشاندەرانی گۆڕەپانی (عیزەو كەرامە) لە رومادی سەنتەری پارێزگای ئەنباری رۆژئاوای عێراق بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند :بڕیارە ئەمڕۆ خۆپێشاندانێكی گەورە لە مزگەوتەكانی رومادییەوە بە بەشداری پیاوانی ئایینی لە دژی سیاسەتەكانی حكومەتی عێراق و هەڕەشەكانی سوپای عێراق بۆ سەر خۆپێشاندەرانی ئەنبارو دەستگیركردنی ئەحمەد عەلوانی نوێنەری پارێزگای ئەنبار لە پەرلەمانی عێراق، ئەنجامبدرێ
30/12/2013
وته‌بێژی فه‌رمی پۆلیسی پارێزگای هه‌ولێر رایگه‌یاند، له 25ی ئه‌م مانگه‌وه تا 5-1-2014 هێزه‌كانیان به هاوكاریی پۆلیسی هاتوچۆ و زێره‌ڤانی و ئاسایش، پلانێكی ئه‌منیی تۆكمه‌یان داڕشتووه و هه‌موو ئاماده‌كارییه‌كیان بۆ پاراستنی سه‌ر و ماڵی هاوڵاتیان له بۆنه‌كانی سه‌ری ساڵی زایینیدا كردووه.
له لێدوانێكی نوسراودا كه وێنه‌یه‌كی بۆ خه‌ندان نێردراوه، تیایدا رائید كاروان عه‌بدولكه‌ریم، به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی پۆلیسی هه‌ولێر ئاشكرایكردوه: سه‌رجه‌م هێزه‌كانیان به هه‌ماهه‌نگیی پۆلیسی هاتوچۆ و زێره‌ڤانی و ئاسایش، خستووه‌ته ئاماده‌باشییه‌وه و له 25/12/2013 وه تا 5/1/2014، له ئاماده‌باشیدا ده‌بن بۆ پاراستنی ئه‌منییه‌ت و ئاسایشی ئه‌و شوێنانه‌ی كه به بۆنه‌ی سه‌ری ساڵه‌وه ئاهه‌نگیان تێدا ساز ده‌كرێت.
رائید كاروان هه‌روه‌ها روونیشی كرده‌وه: جگه له پاراستنی ئه‌منییه‌تی ئه‌و شوێنانه‌ی كه ئاهه‌نگیان تێدا به‌ڕێوه ده‌چێت، له رێگه‌ی تیمی گه‌ڕۆكه‌وه سه‌ر و ماڵی هاوڵاتیان له شه‌وی سه‌ری ساڵدا ده‌پارێزرێت، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش به شێوه‌یه‌كی به‌رده‌وام مه‌فره‌زه‌ی گه‌ڕۆك به‌ناو گه‌ڕه‌ك و كۆڵانه‌كاندا ده‌سووڕێنه‌وه.
29/12/2013
سه‌رۆكی لیستی عیراقییه هه‌ڕه‌شه له حكومه‌تی عیراق ده‌كات و رایده‌گه‌یه‌نێت، گه‌ر بارودۆخه‌كه وا بڕوات، كاری وه‌زیره‌كانی لیسته‌كه‌ی له حكومه‌تدا هه‌ڵده‌په‌سێرێت، په‌رله‌مانتارێكی ئیئتیلافی ده‌وڵه‌تی قانوونیش وه‌ڵامی ده‌داته‌وه.
ئه‌مڕۆ ئه‌یاد عه‌لاوی سه‌رۆكی لیستی عیراقیه له‌باره‌ی گرژی و ئاڵۆزییه‌كانی چه‌ند رۆژی رابردووی پارێزگای ئه‌نبار رایگه‌یاند: ناكرێت ناسنامه ببێته‌هۆكارێك بۆ دابه‌شكردنی كۆمه‌ڵگه و پێویستی حكومه‌تی عیراق ده‌ستبه‌رداری مامه‌ڵه‌ی تایه‌فیانه بێت.
عه‌لاوی داواشی له حكومه‌تی عیراق كرد شه‌ڕ له پارێزگای ئه‌نبار رابگرێت و وتووێژ له‌گه‌ڵ خۆپیشانده‌راندا بكات.
هاوكات عه‌لاوی هه‌ڕه‌شه‌ی هه‌ڵپه‌ساردنی كاری وه‌زیره‌كانی لیسته‌كه‌ی له حكومه‌تی عیراقدا كرد، گه‌ر بارودۆخه‌كه به‌مشێوه‌یه به‌رده‌وام بێت.
لای خۆیه‌وه فوئاد ئه‌لدوركی په‌رله‌مانتاری ئیئتیلافی ده‌وڵه‌تی قانوون وه‌ڵامی هه‌ڕه‌شه‌كانی ئه‌یاد عه‌لاوی دایه‌وه و رایگه‌یاند كه ناوبراو بووه به به‌شێك له رابردوو.
فوئاد ئه‌لدوركی په‌رله‌مانتاری ئیئتیلافی ده‌وڵه‌تی قانوون تایبه‌ت به خه‌ندانی وت: "ئه‌ید عه‌لاوی له گۆڕه‌پان سیاسی عیراق چووه‌ته‌ده‌ره‌وه و بووه به به‌شێك له رابردوو، ئه‌م وته‌یه‌ی به‌سه‌ردا جێبه‌جێ ده‌بێت (ئاماده‌بێت حسابی بۆ ناكرێت و ئاماده‌ش نه‌بێت هیچ شتێك له بارودۆخه‌كه ناگۆڕێت)".
ئه‌لدوركی جه‌ختی له‌وه‌شكرده‌وه كه پێویسته هه‌موو هاوڵاتییه‌كی عیراقی به ئه‌یاد عه‌لاویشه‌وه هه‌ڵوێستیان هه‌بێت به‌رامبه‌ر به‌گژداچوونه‌وه‌ی (داعش)، یان له‌گه‌ڵ ئه‌و رێكخراوه‌دا بن و عیراقییه‌كان بكوژن، یان له‌گه‌ڵ سوپای عیراقدا بن كه دژی ئه‌و رێكخراوه ده‌جه‌نگێت.
په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی ده‌وڵه‌تی قانوون وتی: "وه‌زیره‌كانی لیستی عیراقیه به‌پیر داواكه‌ی عه‌لاوییه‌وه ناچن، گه‌ر بیانویستایه بكشێنه‌وه به‌بێ داواكه‌ی عه‌لاوی ده‌كشانه‌وه".
جه‌ختیشی له‌وه كرده‌وه كه "گۆڕه‌پانه‌كانی مانگرتنی پارێزگای ئه‌نبار بوون به گۆڕه‌پانی فیتنه و مۆڵگه‌ی تیرۆر و تیرۆریستان، نه‌ك خۆپیشانده‌ران".
29/12/2013
رۆژی 17/12/2013، ئەو لایەنانەی كە وەبەرهێنان لە قۆناغی دووەمی پرۆژەی پەرەپێدانی كێڵگەی غازی شاهدەنیزی ئازەربایجان و هەناردەكردنی بۆ ئەوروپادا دەكەن، بڕیاری كۆتایی وەبەرهێنانیان لەو كێڵگەیەدا واژووكرد. لە رێوڕەسمێكدا كە چەندین بەرپرسی گەورەی وڵاتانی وەك سەرۆكی ئازەربایجان، سەرۆك حكومەتەكانی ئەلبانیا، بولگاریا، جۆرجیا و كرواتیا، سەرۆكی مۆنتینێگرۆ، وەزیرانی دەرەوەی بەریتانیا و ئیتالیا و وەزیری وزە لە كۆمیسیۆنی یەكێتی ئەوروپا و توركیا ئامادەی بوون، چوارچێوەی سەرمایەگوزاری لەو پرۆژەیەدا دیاری كرا. ئەو رێككەوتنە هەنگاوی یەكەمە بۆ جێبەجێكردنی پرۆژەی نوێی پەرەپێدانی هێڵی باشووری قەفقاز كە لە ئازەربایجانەوە دەستپێدەكات و بە جۆرجیادا تێدەپەڕێ و لەوێوە دێتە ناو خاكی توركیا و بە پرۆژەی هێڵی غازی سروشتیی ترانس ئاناتۆلی (TANAP) ناسراوە تا دەگاتە سنوورەكانی رۆژئاوای توركیا. غازی سروشتی هێڵی TANAP لە سنووری یۆنانەوە بەهێڵێكی دیكە كە بە پرۆژەی TAP (ترانس ئەدریاتیك پایپ لاین) ناسراوە، دەگوازرێتەوە بۆ ئیتالیا. كۆی ئەو دوو پرۆژەیە لەگەڵ هێڵی گواستنەوەی غازی سروشتی بۆ بولگاریا، بە پرۆژەی رێڕەوەی نوێی غازی باشوور (Southern Gas Corridor) ناسراوە. پرۆژەی هەناردنی غازی ئازەربایجان لە كێڵگەی زەبەلاحی غازی سروشتیی شاهدەنیزەوە بۆ وڵاتانی ئەوروپا، وەك جێگرەوەی هێڵی غازی رووسیا هەژمار دەكرێت و گرنگییەكی زۆری پێدەدرێت. كڕیارانی ئەوروپی غازی سروشتی دەمێكە هەوڵدەدەن جێگرەوەیەك بۆ غازی رووسیا كە لەلایەن كۆمپانیای گازپرۆم سەرپەرشتی دەكرێ، بدۆزنەوە. بەوپێیەی گازپرۆم نرخی غازی سروشتی گرێداوە بە نرخی نەوت و لە گرێبەستەكانی فرۆشتندا غاز بە نرخێكی بەرزتر دەفرۆشێتە كڕیاران، هاوكات وەكو كارتێكی سیاسیش مامەڵەی پێوەدەكات. جێبەجێكردنی ئەو پرۆژەیە، نەخشەی وزە لە ناوچەكەدا دەگۆڕێت و یارمەتی ئازەربایجان دەدات بەرەو گەشەكردنێكی بەردەوام هەنگاوبنێت. قۆناغی دووەمی شاهدەنیز و پرۆژەی رێڕەوی غازی باشوور نەك تەنیا نەخشەی وزەی ناوچەكە دەگۆڕێت، بەڵكو دەبێتە هۆكاری دەستخستنی راستەوخۆی غازی ئازەربایجان بۆ یەكەم جار بۆ وڵاتانی ئەوروپا. ئەو بەڵگەنامانەی كە لە باكۆی پایتەختی ئازەربایجان، هەفتەی رابردوو واژووكران، پەیوەستن بە چۆنیەتی وەبەرهێنان لە قۆناغی دووەمی كێڵگەی شاهدەنیز و هەروەها دوو پرۆژەی TANAP و TAP. لەو پرۆژانەدا، چەندین كۆمپانیای گەورەی ئەوروپی وەك STAT Oilی نەرویجی و BP ی بەریتانی و TPAOی توركی هاوبەشن لەگەڵ كۆمپانیای نەوتی نیشتمانیی ئازەربایجان ناسراو بە SOCAR. یەدەگی غازی شاهدەنیز بە 1.2 تریلیۆن مەتر سێجا خەمڵێنراوە و چاوەڕوان دەكرێت ساڵانە 16 ملیار مەتر سێجا غاز رەوانەی ئەوروپا بكات كە 6 ملیاری بۆ توركیا و 10 ملیارەكەی دیكەشی بۆ وڵاتانی یۆنان و بولگاریا و ئیتالیا هەناردە دەكرێت. یەكەم بەشی غاز بڕیارە لەساڵی 2019 لە رێگەی ئەو پرۆژەیەوە بدرێتە توركیا. كۆمپانیای SOCAR گرێبەستی هاوبەشكردنی بەرهەمی كێڵگەی شاهدەنیزی بۆ ساڵی 2048 درێژكردووەتەوە و هاوبەشەكانی بەپێی ئەو رێككەوتنە كارەكانی پەیوەست بە پەرەپێدان و دۆزینەوە لەو كێڵگەیەدا دەگرنە ئەستۆ. پێش ئەوەی كە پرۆژەی TAP بەهۆی كورتبوون و كەمیی تێچووەكەی و بەرزبوونی نرخی غاز لە ئیتالیا لەلایەن كۆنسێرتیۆمی شاهدەنیز-2 لە هاوینی ئەمساڵدا لە جیاتی پرۆژەی Nabucco هەڵبژێردرێ، وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی هەرێمی كوردستان هەوڵی زۆری دا گرنگیی سەرچاوەكانی غازی هەرێمی كوردستان بۆ هێڵی Nabucco بسەلمێنێ و تا رادەیەكی زۆریش سەركەوتوو بوون لە قەناعەتهێنان بە بەرپرسە نێودەوڵەتییەكان لە بەستنەوەی سەرچاوەكانی غازی هەرێمی كوردستان بەو هێڵەوە. بەڵام هەوڵەكانی ئەوان بەهۆی بەلاوەنانی پرۆژەی نابووكۆ بەهەدەرنەچوون، چونكە پرۆژەی TAP بەشی ئەوروپای رێڕەوەی غازی باشوورە و سەرچاوەكانی هەرێمی كوردستان هێشتا گرنگییەكی تایبەتیان هەیە، لەبەرئەوەی دەكرێ ببەسترێتەوە بە پرۆژەی TANAP لەنێو خاكی توركیا. رەنگە روویەكی گرنگی غازی سروشتیی هەرێمی كوردستان، پێویستی توركیا بێ بە سەرچاوەی هەرزان و لەبەردەستی وزە، بەڵام رووەكەی دیكەی، گرێدانی سەرچاوەكانی غازی هەرێمی كوردستانە بە ئەوروپاوە لەڕێی پرۆژەی TANAP. نهێنی هەوڵەكانی توركیا بۆ كڕینی غازی سروشتیی هەرێمی كوردستان و هەروەها درێژەپێدانی وتووێژەكانی لەگەڵ ئێران بۆ جێبەجێكردنی پرۆژەی هێڵی گواستنەوەی غازی سروشتیی ئەو وڵاتە كە دووەم سەرچاوەی گەورەی غازی جیهانە بۆئەوروپا، بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە دەیەوێت ئەو دوو پرۆژەیە گرێبدات بە پرۆژەی TANAP. بەوپێیەش رەوتێكی نوێی گەورەی وزە كە پێكدێت لە سەرچاوەكانی غازی سروشتیی ئازەربایجان و ئێران و هەرێمی كوردستان لەناو خاكی توركیا پێكەوە گرێدەدرێن و لە ئەنجامدا پێگەی توركیا وەك پردی وزەی ئەوروپا لەجاران بەهێزتر دەكات. سەركەوتوویی توركیا لە گرێدانی سەرچاوەكانی وزەی هەرێمی كوردستان و ئێران بە پرۆژەی TANAP ، نەك تەنیا دەسكەوتێكی گەورەی ئابوورییە، هاوكات سەركەوتنێكی سیاسیشە بۆ كۆتاییهێنان بە ناكۆكییەكانی ناوچەكە. هەر بۆیە توركیا دەبێتە سیاسەتی دڵنیایی ئەوروپا، ئەگەر هاتوو نێوانی یەكێتی ئەوروپاو رووسیا تێكچوو. ئازەربایجان كە یەكێك لە وڵاتە گرنگەكانی دابینكاری وزەی جیهانە، هێندەی كوردستان سەرچاوەی غازی سروشتیی نییە. ئەگەر بەرزترین خەمڵاندنەكان بۆ یەدەگی غازی ئازەربایجان رەچاوبكەین كە 3 تریلیۆن مەتر سێجایە، دەبینین ئینجا بەرابەرە لەگەڵ كەمترین خەمڵاندنەكانی یەدەگی غازی هەرێمی كوردستان. یەدەگی غازی سروشتیی هەرێمی كوردستان بە 3 تا 6 تریلیۆن مەتر سێجا خەمڵێنراوە. لێرەوە گرنگیی سەرچاوەكانی غازی هەرێمی كوردستان دەردەكەوێت. قۆناغی دووەمی پەرەپێدانی كێڵگەی شاهدەنیز كە پێشبینیكراوە زیاتر لە 40 ملیار دۆلاری تێبچێت (زیاتر لە بودجەی 5 ساڵی رابردووی هەرێمی كوردستان) بڕیارە لە ساڵی 2019 دەستبكات بە هەناردەكردنی ساڵانە 16 ملیار مەتر سێجا غاز بۆ ئەوروپا. پێویستی غازی ئەوروپا تا ساڵی 2020 بەپێی داتاكانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزە IEA، ساڵانە 500 ملیار مەتر سێجایە كە تەنیا دەتوانێت 135 ملیاری لەناوخۆوە دابین بكات و ناچارە ساڵانە 359 ملیار مەتر سێجا غازی سروشتی هاوردە بكات. بە بەراورد لەگەڵ گرێبەستی ئەو دواییانە، حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ توركیا كە لەبەر نەورووژاندنی بەغدا زانیاری زۆری لێ ئاشكرا نەكراوە، بڕیارە تا ساڵی 2017 ساڵانە 10 ملیار مەتر سێجا غازی سروشتی هەناردەی ئەو وڵاتە بكات، تەنانەت ئەو رێژەیە دەتوانێت بەرزبێتەوە بۆ ساڵانە 20 ملیار مەتر سێجا. لێرەدا گرنگیی و گەورەیی سەرچاوەكانی غازی هەرێمی كوردستان نەتەنیا بۆ داهاتووی ئەم هەرێمە، تەنانەت بۆ توركیا و وڵاتانی ئەوروپاش دەردەكەوێت. لە راستیدا، سەرچاوەكانی غازی هەرێمی كوردستان دەتوانن نزیكەی 100 ساڵ پێویستی غازی سروشتیی توركیا و نزیكەی 10 ساڵ پێویستی غازی ئەوروپا دابین بكەن. گرنگیی رێككەوتنی وزەی ئەم دواییەی هەرێمی كوردستان لەگەڵ توركیا لەوەدایە كە بەهۆی ئەوەی توركیا ئێستا پردی گەیاندنی وزەی ئەوروپایە و پێشتر ژێرخانی گواستنەوەی نەوت و غازی داناوە، باشترین بژاردەو بەختی هەرێمی كوردستانە بۆ ناردنە دەرەوەی سامانی سروشتیی خۆی بۆ بازاڕەكانی جیهان
rudaw/ لەلایەن عومەر ئەحمەد
29/12/2013
ئاژانسی یەكەی ئابووری EIU، كە كار لەگەڵ گر‌ووپە ئابو‌ورییەكان دەكات و كاریان ئەوەیە پێشبینكەر و راوێژكار بن، لە لیستێكدا ناوی ئەو وڵاتانەی خستووەتەڕوو كە پێشبینی سەرهەڵدانی خۆپێشاندنی تێدا دەكات لە ساڵی نوێدا. لازا كێكیك، سەرۆكی ئاژانسی یەكەی ئابووری EIU دەڵێت "زۆربەی هەرە زۆری خۆپێشاندانەكان بەهۆی تێكچوونی باری ئابوورییەوە روودەدەن، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئەوە روونی ناكاتەوە بۆچی بەمشێوەیە خۆپێشاندانەكان دەتەقنەوە". نزمبوونەوەی داهات و بەرزبوونەوەی ئاستی بێكاری هەمیشە نابنە هۆی نانەوەی پشێوی، بەڵكو كاتێك پشێوی دروست دەبێت، كە ئەمانە خۆیان هەبن و تێكەڵیش ببن بە نادادپەروەری لە داهات، بێدەسەڵاتی حكومەت، ئاستی نزمی چاودێری كۆمەڵگە و تو‌وندوتیژییە تایفییەكان. ئاژانسەكە ئاماژەی بەوەكردووە، كە ئەوەی بەسەر محەممەد مورسی، سەرۆكی پێشووی میسر هات تەنها سەرەتایەكە. دەشپرسێت ئایا ساڵی داهاتوو چ سەرۆكێك بەهۆی ئەو سیاسەتەی، كە پەیڕەوی دەكات پۆستەكەی لێدەسەندرێتەوە؟ یان ئایا ئەمجارەیان خۆپیشاندانەكان لەكوێ هەڵدەگیرسێنەوە؟. بۆ دیاریكردنی ئەمانەش EIU لە لیستێكدا پێشبینی بۆ هەڵگیرسانی خۆپیشاندانەكان لە 150 وڵات كردووە، كە لە ئەگەری كەمەوە بۆ ئەگەری زۆر ریزبەندی كردوون، هەر وڵاتێكیش لە رووی دامەزراوەیی و سیاسییەوە لاوازبێت خراوەتە ریزبەندی ئەو وڵاتانەی، كە ئەگەری زۆریان هەیە بۆ ئەوەی خۆپێشاندانیان تێدا رووبدات لە ساڵی 2014 و عێراقیش بە یەكێك لەو وڵاتانە دانراوە. وڵاتانی وەكو میسر، توركیا، بەرازیل، ئۆكرانیا، تونس، عێراق و مەكیسك ئەو وڵاتانەن كە لەماوەی 12 مانگی رابردوو خۆپێشاندانی ناڕەزایی زۆریان تێدا ئەنجامدراوە.
ئەمەش لیستی ئاژانسەكەیە:
رووداو – economist
29/12/2013
ڕاوێژكاری ئاسایشی ئابوری هه‌رێمی كوردستان ئاشكرایكرد، هه‌رێم كار بۆ ڕاكێشانی دوو بۆری دیكه‌ی گواستنه‌وه‌ی نه‌وت‌و غازی سروشتی ده‌كات بۆ توركیا.
ئاژانسی هه‌واڵی (ئه‌نادۆڵ)ی توركیا، له‌زاری دكتۆر (بێوار خه‌نسی) ڕاوێژكاری ئاسایشی ئابوری هه‌رێمه‌وه بڵاوكرده‌وه، پاش سه‌ركه‌وتنی ڕاكێشانی بۆری یه‌كه‌می گواستنه‌وه‌ی نه‌وت، ئێستا حكومه‌تی هه‌رێم كار بۆ ڕاكێشانی دوو بۆری دیكه بۆ توركیا ده‌كات، كه یه‌كێكیان بۆ هه‌نارده‌كردنی نه‌وت‌و ئه‌وی دیكه‌شیان بۆ غازی سروشتی ده‌بێت، پاش ئه‌وه‌ی ده‌درێته كۆمپانیاكان، وتیشی:"ڕاكێشانی ئه‌و دوو بۆریه‌ی گواستنه‌وه‌ی نه‌وت‌و غازی سروشتی، تاوه‌كو ساڵی (2016) كۆتایی به‌كاره‌كانی دێت".
ڕاوێژكاری ئاسایشی ئابوری هه‌رێم ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوه، هه‌رێم خاوه‌نی زیاتر له(60) ملیار به‌رمیل یه‌ده‌گی نه‌وته، به‌ڵام به‌هۆی كه‌می پشكنینه‌كان، تاوه‌كو ئێستا بوونی (45) ملیار به‌رمیل نه‌وت پشتڕاست كراوه‌ته‌وه.
29/12/2013
به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ئاسایشى رۆژئاواى کوردستان به‌لێدوانێک ئامارى رووداوه‌کانى 2013یان راگه‌یاند . به‌پێى لێدوانه‌که له‌ماوه‌ى ساڵێکدا (56) هێرش ئه‌نجام دراون ، ( 57 ) بۆمبیش پووچه‌ڵ کراونه‌ته‌وه ، ( 98 ) ئۆپه‌راسیۆنى مادده‌ى هۆشبه‌ر ئه‌نجام دراون ، ( 26 ) ته‌ن ماده‌ى هۆشبه‌ر ده‌ستى به‌سه‌ردا گیراوه ، ( 5 ) هه‌زار و ( 115 ) که‌س ده‌ستگیر کراون و ( 49 ) ئه‌ندامى ئاسایش گیانیان له‌ده‌ست داوه .
به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ئاسایشى رۆژئاواى کوردستان ( جوان ئیبراهیم و سدیق حسۆ ) له‌ناوه‌ندى گشتى ئاسایش له‌شارى قامیشلۆ کۆنفڕانسێکى راگه‌یاندنى یان به‌ست و ئامارى رووداوه‌کانى ساڵى ( 2013) یان راگه‌یاند .
( 56 ) هێرشى بۆمبى و خۆکوژى ئه‌نجام دراون
له‌کۆنگره رۆژنامه‌وانیه‌که‌دا به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایش ( جوان ئیبراهیم ) ئاماره‌که‌ى راگه‌یاند و ده‌ستنیشانى کرد که له‌ساڵى 2013 له‌سه‌رتاسه‌رى رۆژئاوا ( 18 ) هێرشى خۆکوژى ئه‌نجام دراوه‌و وتى :"له‌و هێرشانه ( 3 )یان له‌قامیشلۆ ، یه‌کیان له‌عه‌فرین ، ( 2 ) له چل ئاغا ، ( 4 ) له تربه‌سپى ، ( 4 ) له‌گرکێ له‌گێ ، یه‌ک له‌کۆبانێ ، یه‌ک له‌تلته‌مر ، یه‌ک له‌سه‌رێکانى و یه‌کیش له‌عامودێ ئه‌نجام دراوه ". ( جوان ئیبراهیم ) رایگه‌یاند :" له‌سه‌رتاسه‌رى رۆژئاواى کوردستان ( 38 ) ته‌قینه‌وه‌ى بۆمبى ئه‌نجام دراوه‌و که ( 7 )یان له‌قامیشلۆ و ( 9 ) له‌حه‌سه‌که ، یه‌کیان له‌کۆبانێ ، ( 4 ) له‌عه‌فرین ، ( 4 ) له‌عامودێ ، یه‌ک له چل ئاغا ، ( 7 ) له‌تربه‌سپى ، یه‌ک له‌گرکێ له‌گێ و ( 4 ) له‌تلته‌مر روویداوه ."
( 57 ) بۆمب پووچه‌ڵ کراونه‌ته‌وه
جوان جه‌ختى کرده‌وه که هێزه‌کانیان ( 57 ) بۆمبیان که له‌لایه‌ن چه‌ته‌کانه‌وه دانرابوو پووچه‌ڵ کردۆته‌وه‌و رایگه‌یاند :" ( 3 ) له‌بۆمبه‌کان له‌قامیشلۆ ، ( 6 ) له حه‌سه‌که ، ( 2 ) له‌کۆبانێ ، ( 2 ) له‌عه‌فرین ، ( 4 ) له‌عامودێ ، ( 7 ) له‌رمێڵان ، ( 7 ) له چل ئاغا ، ( 7 ) له‌تربه‌سپى ، ( 3 ) له‌گرکێ له‌گێ ، ( 3 ) له تلته‌مر و ( 13 ) له‌تلکۆچه‌ر پووچه‌ڵ کراوه‌نه‌ته‌وه ."
(49) ئه‌ندامى ئاسایش گیانیان له‌ده‌ست داوه
له‌به‌رده‌وامى لێدوانه‌که‌دا ( جوان ئیبراهیم ) وتى :" له‌سه‌رتاسه‌رى ساڵى 2013 دا ( 49 ) ئه‌ندامى ئاسایشى گیانیان له‌ده‌ست داوه که له‌قامیشلۆ ( 6 ) ، له‌حه‌سه‌که ( 3 ) ، له‌کۆبانێ ( 9 ) ، له‌عه‌فرین ( 4 ) ، له‌دێرک ( 4 ) ، له‌سه‌رێکانى ( 6 ) ، له‌عامودێ ( 8 ) ، له‌چل ئاغا ( 4 ) ، له‌تربه‌سپى ( 3 ) ، له‌دربێسى یه‌ک ، له‌تلته‌مر هه‌ڤاڵێکمان شه‌هید بووه . هه‌روه‌ها ( 57 ) ئه‌ندامى ئاسایش بریندار بوون ."
هه‌زار ( 533 ) که‌س به تاوانى ( تیرۆر ) ده‌ستگیر کراون
له‌باره‌ى ئه‌و که‌سانه‌ى له‌ماوه‌ى ساڵێکدا به تاوانى ( تیرۆر ) گیراون جوان ئیبراهیم رایگه‌یاند که هه‌زار و ( 533 ) که‌س ده‌ستگیر کراون و وتى :"له‌حه‌سه‌که ( 3 ) له‌کۆبانێ ( 90 ) له‌دربێسى ( 22 ) ، له‌گرکێ له‌گێ ( 277 ) ، له‌تل ته‌مر ( 2 ) ، له‌تلکۆچه‌ر ( 77 ) که‌س گیراون ".
( 3 ) هه‌زار و ( 582 ) که‌س له‌سه‌ر تاوان گیراون
جوان ده‌ستنیشانى کرد که ( 3 ) هه‌زار و ( 582 ) که‌س به تۆمه‌تى تاوان گیراون و رایگه‌یاند :" له‌ناویاندا ( 346 ) که‌س له‌قامیشلۆ ، ( 93 ) له‌حه‌سه‌که ، هه‌زار و ( 282 ) له‌کۆبانێ ، ( 660 ) له‌عه‌فرین ، ( 31 ) له‌دێرک ، ( 139 ) له‌سه‌رێکانى ، ( 389 ) له‌عامودێ ، ( 127 ) له‌رمێڵان ، ( 67 ) له چل ئاغا ، ( 93 ) له‌تربه‌سپى ، ( 13 ) له‌دربێسى ، ( 240 ) له‌گرکێ له‌گێ ، ( 49 ) له تلته‌مر و ( 53 ) له‌تلکۆچه‌ر گیراون ."
" له‌زیندانى ئاسایشدا که‌سێکى به تاوانى کارى سیاسى زیندانى نه‌کراوه‌و ئه‌و که‌سانه‌ش ئێستا ده‌ستگیر کراون په‌یوه‌ندیان به ( تیرۆره‌وه ) هه‌یه ."
( 98 ) ئۆپه‌راسیۆنى مادده‌ى هۆشبه‌ر
" له‌حه‌سه‌که ( 3 ) ئۆپه‌راسیۆن ، له‌کۆبانێ ( 45 ) ، له‌دێرک ( 2 ) ، له‌سه‌رێکانى ( 6 ) ، له‌عامودێ ( 12 ) ، له‌تربه‌سپى ئۆپه‌راسیۆنێک ، له‌دربێسى ( 4 ) ، له‌گرکێ له‌گێ ( 3 ) و تلته‌مر ( 22 ) و به گشتى ( 98 ) ئۆپه‌راسیۆن له‌دژى مادده‌ى هۆشبه‌ر ئه‌نجام دراون ." جوان رایگه‌یاند :"له‌و ئۆپه‌راسیۆنانه‌دا زیاتر له ( 26 ) ته‌ن مادده‌ى هۆشبه‌ر له‌ناو براون ، ژماره‌یه‌کى زۆریش قورسى هۆشبه‌ریان ، حه‌شیشى وشک کراو ، هێرۆئین ده‌ستى به‌سه‌ردا گیراوه ."
دواى راگه‌یاندنى ئاماره‌که ( جوان ئیبراهیم ) ساڵى نوێى له‌سه‌رجه‌م پێکهاته‌کانى رۆژئاوا به تایبه‌ت ساڵى نوێى له‌گه‌لى سوریانى پیرۆز کرد و پاشان وه‌ڵامى پرسیارى رۆژنامه‌نووسانى دایه‌وه .
به‌ڕێوه‌به‌رى ئاسایشى گشتى ( سدیق حسۆ ) له‌کۆنگره رۆژنامه‌وانیه‌که‌دا وتى :"له‌م ماوه‌ى دواییدا ئه‌و که‌سانه‌ى له‌گه‌ڵ خۆیاندا چه‌ک هه‌ڵده‌گرن رووى له‌زیادبوون کردووه‌و ئه‌وه‌ش بووه‌ته هۆى ئاڵۆزى ." حسۆ ووتى :" به پێى ئه‌وه‌ش هێزه‌کانى ئاسایش یاساى تۆمارکردنى چه‌که‌کانیان ده‌رکردووه پێویسته هه‌ر که‌س چه‌کى خۆى ژماره‌ى چه‌کى خۆى تۆمار بکات . هه‌روه‌ها هیچ که‌سێک ناتوانێت زیاتر له ( 2 ) چه‌ک له‌لاى خۆى هه‌ڵبگرێت . حسۆ وتى :" تۆمارکردنى ژماره‌ى سه‌رچه‌که‌کان له 1ى کانوونى دووه‌مى 2014 وه ده‌ستپێده‌کات و بۆ ماوه‌ى مانگێک به‌رده‌وام ده‌بێت ."
29/12/2013
ANF
له‌دووه‌مین ساڵڕۆژی کۆمه‌ڵکوژی رۆبۆسکی دا له‌شاری وان به به‌شداری هه‌زاران که‌س رێپێوانێکی پرۆتیستۆی به‌رێوه‌چوو
له‌دووه‌مین ساڵڕۆژی کۆمه‌ڵکوژی رۆبۆسکى که( 34 ) گه‌نجی کورد له رێکه‌وتی 27ی کانوونی یه‌که‌می 2011 له‌لایه‌ن فڕۆکه جه‌نگیه‌کانی سوپای تورک کۆمه‌ڵکوژکران ، ئه‌مڕۆ له‌شاری وان به ئاماده‌بوونی هه‌زاران که‌س رێپێوانێکی پڕۆتیستۆیی به‌رێوه‌چوو .
جه‌ماوه‌ر له‌به‌رده‌م ناوه‌ندی BDPی شاره‌که کۆبوونه‌وه‌و په‌ڕله‌مانتارانی BDPی وان ( ئۆزدال ئوچه‌ر ) ، سه‌رۆکی شاره‌داری شاری مه‌زن ( به‌کر کایا ) ، به‌ڕێوه‌به‌ری BDPی شاری وان ئاماده‌بوون ، به به‌رزکردنه‌وه‌ی وێنه‌ی رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدولڵا ئۆجالان و ئاڵاکانی PKK به‌ره‌و پارکی فه‌قیه ته‌یران رێپێوانیان کرد .
جه‌ماوه‌ر دروشمی ( بژی سه‌رۆک ئاپۆ ) و ( ده‌وڵه‌تی بکوژ حساب بده )یان وته‌وه‌و پلانکارته‌کانی ( دز و بکوژه‌کان حساب بده‌ن ) ، ( ئێمه کۆمه‌ڵکوژی رۆبۆسکی له‌بیر ناکه‌ین )یان به‌رزکرانه‌وه .
دوای رێپێوانه‌که به هۆی ئاسته‌نگی هێزه‌کانی پۆلیس په‌رله‌مانتاری BDPی وان ( ئۆزدال ئوچه‌ر ) وته‌یه‌کی پێشکه‌ش کرد و رایگه‌یاند که ته‌نیا به‌رپرسیارانی کۆمه‌ڵکوژیه‌که ئه‌م پۆلیسانه‌نین . ئوچه‌ر ده‌ستنیشانى کرد که به‌رپرسیاری کۆمه‌ڵکوژیه‌که حکومه‌ت و سه‌رۆک وه‌زیره و به‌و شێوه‌یه به‌رده‌وامى کرد :"جیا له‌رژاندنی خوێنی کوردان و زامدارکردنی دڵه‌کانیان به وته‌کانیشیان به هه‌سته‌کانیان گاڵته ده‌که‌ن . ده‌ڵێن ئێمه گه‌ره‌نتی ئه‌وان ده‌که‌ین . ده‌یانه‌وێت بڵێن ئێمه کۆمه‌ڵکوژیان ده‌که‌ین و پاره‌که‌شیان ده‌ده‌ین . ئه‌و ئازاره نه‌ک ته‌نیا شڕناخ به‌ڵکوو سه‌رجه‌م جیهان و تورکیا تێیدا ده‌ژی . ئێمه هیچ کۆمه‌ڵکوژیه‌کمان له‌یادنه‌کردووه‌و له‌بیریشی ناکه‌ین . به‌رپرسیاری ئه‌و کۆمه‌ڵکوژیه‌ش حکومه‌ته ".
28/12/2013
ANF
توندوتیژى له به‌رامبه‌ر ژنان تا ده‌چێت زیاتر ده‌بێت ، به‌گوێره‌ى ئاماره‌کانى ساڵى 2013 و ئاژانسى هه‌واڵى فورات له‌تورکیا (200 ) ژن کوژراون و هه‌روه‌ها ( 282) ژن و منداڵ ده‌ست درێژیان کراوه‌ته سه‌ر.
له ته‌واوى ساڵى 2013 دا ده‌ست درێژى کردنه سه‌ر ژنان له تورکیا زیاتربوون.
به‌پێى ئامارێکى ئاژانسى هه‌واڵى فورات ئه‌مساڵ نزیکه‌ى ( 200) ژن کوژراوه و ده‌ستدرێژى کراوه‌ته سه‌ر ( 282 ) ژن و منداڵ .
ئاماره‌کانى توندوتیژى له سه‌ر ژنان له یه‌کى کانونى دووهه‌مه‌وه هه‌تا 23 ى کانونى یه‌که‌م به‌مشێوه یه‌ى خواره‌وه‌یه.
له‌مانگى کانونى دووهه‌مدا (18 ) ژن کوژراوه و( 120) ژن ڕوبه‌ڕوى ده‌ستدرێژى سێکسى بونه‌ته‌وه و ده‌ستدرێژى کراوه‌ته سه‌ر (15) ژن .
له مانگى شوباتى دا (13) ژن کوژراون و ده‌ست درێژى سێکسى کرا وه ته سه‌ر (11 )ژن ، (120) ژن ئه‌شکه‌نجه دراوه و پێنج ژنیش ده‌ست درێژى کراوه‌ته‌سه‌ر.
له‌مانگى ئاداردا (14 ) ژن کوژراوه (13) ژن ڕوبه‌ڕوى ده‌ست درێژى سێکسى بون دووانیان منداڵ بوون .
ده‌ست درێژى کراوه‌ته سه‌ر( 28 )ژن و کچى منداڵ ، هه‌روه‌ها (25 ) ژن و منداڵیش ئه‌شکه‌جه دراون.
له‌مانگى نیساندا( 17 ) ژن کوژراوه ، ( 16 ) ژن ڕوبه‌ڕوى ده‌ست درێژى سێکسى بونه‌ته‌وه ( 14 ) ژن ئه‌شکه‌نجه‌دراون ، هه‌شت ژنیش ده‌ستدرێژیان کراوه‌ته‌سه‌ر.
له مانگى گوڵاندا (13) ژن کوژراوه و( 10) ژن ڕوبه‌ڕوى ده‌ست درێژى سێکسى بونه‌ته‌وه و ( 20 ) ژن ئه‌شکه‌نجه‌دراون و بریندارکراون ، هه‌روه‌ها ده‌ستدرێژى کراوه ته سه‌ر( 18 ) ژن .
له‌مانگى حوزه‌یراندا (15) ژن کوژراون (16)ژنیش ڕوبه‌ڕوى ده‌ست درێژى سێکسى بونه‌ته‌وه ( 19 ) ژن ئه‌شکه‌نجه‌دراون( 18 ) ژنیش ده‌ستدرێژیان کراوه‌ته سه‌ر .
له‌مانگى گه‌لاوێژدا ( 9 ) ژن کوژراوه و( 20 ) ژن ڕوبه‌ڕوى ده‌ست درێژى سێکسى بونه‌ته‌وه ، دوو منداڵ و ( 10 ) ژنیش ئه‌شکه‌نجه‌دراون و برینیدارکراون ، ده‌ست درێژى بۆ سه‌ر( 15 ) ژن و( 4 ) کچى منداڵ کراوه .
له‌مانگى ته‌مووزدا ( 24 ) ژن و کچى مندال کوژراون ، ده‌ست درێژى سێکسى کراوه ته سه‌ر ( 18 ) ژن که دوانیان منداڵ بوون ، ( 19 ) ژنیش ڕوبه‌ڕوى لێدان و ئه‌شکه‌نجه بو نه ته‌وه ( 5 ) ژن و ( 2 ) کچى منداڵ ده‌ستدڕێژییان کراوه‌ته‌سه‌ر.
له‌مانگى ئه‌یلولدا (24 ) ژن کوکوژراوه ( 14 ) ژن ڕوبه‌ڕوى ده‌ستدرێژى سێکسى بونه‌ته‌وه ( 9 ) ژن ئه‌شکه‌نجه‌دراون.
له‌مانگى تشرینى یه‌که‌مدا( 22 ) ژن کوژراون ( 16 ) ژنیش ده‌ست درێژى سێکسى کراوه‌ته‌سه‌ر و( 20 ) ژن ئه‌شکه‌نجه‌دراون ، شه‌ش ژن ( 5) و کچى منداڵ ده‌ست درێژیان کراوه‌ته سه‌ر.
له‌مانگى تشرینى دووهه‌میشدا ( 22 ) ژن کوژراون، ده‌ستدرێژى سێکسى کراوه ته‌سه‌ر ( 12 ) ژن و ( 25 ) ژن ئه‌شکه‌نجه‌دراون و ده‌ستدرێژى کراوه‌ته‌سه‌ر (27 ) ژن که زۆربه‌یان منداڵ بوون.
له مانگى کانونى یه‌که‌میشدا ( 18 ) ژن کوژراون و( 8 ) ژن و( 2 ) کچى منداڵ ده‌ستدرێژى سێکسى کراوه‌ته سه‌ریان ( 5 ) ژن ئه‌شکه‌نجه‌دراون و( 8 ) ژن و ( 3 ) کچى منداڵ ده‌ستدرێژیان کراوه‌ته‌سه‌ر/.
28/12/2013
ANF
دو هەفتە لەمەوبەر ئەرکی سازکردنی یەکەم کۆنگرەی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆران لەلایەن جڤاتی نیشتیمانیەوە روبەڕوی لیژنەیەکی ئامادەکار کرایەوە کە لە ١٣ ئەندام پێکهاتبون.
ئەرکی سەرەکی لیژنەی ئامادەکار بریتی بو لە دەستنیشانکردنی (٥) لیژنەی تایبەت بۆ هەریەک لە بوارەکانی بەرنامەی سیاسی رێنمایە بنەڕەتیەکان، ژورەکان، فراکسیۆنەکان، راگەیاندن.
کاری ئەم لیژنە تایبەتانە بریتی بو لە هەڵسەنگاندنی کاری سیاسی بزوتنەوەکە لەو بوارانەدا بۆ ماوەی چوار ساڵی کاری بزوتنەوەکە و پێشنیار کردنی راسپاردە و رێنمایی بۆ ساڵانی داهاتوی کاری بزوتنەوەکە.
هەر یەک لەو لیژنانە کە لە چەندین ئەندامی ئەکادیمی و پسپۆر و شارەزا پێکهاتبون لەسەر بنەمای وەرگرتنی راپۆرتی لایەنە پەیوەندیدارەکان بۆ ماوی دو هەفتە و رۆژانە بە بەردەوامی سەرقاڵی ئامادەکردنی ئەو راپۆرتانە بون کە دواتر بە چاپکراوی خرانە بەردەستی ئەندامانی کۆنگرە.
بۆ ئامادەکردنی ئەو راپۆرتانە لیژنەکان بۆ ماوەی چەندین رۆژ راوێژکاری چروپریان لەگەل خەڵکانی پسپۆر و خاوەن ئەزمون لە دەرەوە و ناوەوەی بزوتنەوەکە ئەنجامداوە.
لیژنەی ئامادەکار لە ماوەی ئەو دو هەفتەیەدا لە کۆبونەوەی بەردەوامدا بو، کە زیاتر لە (100) کاتژمێری خایاندوە، سەرپەرشتی کاری لیژنەکان و هەڵبژاردن و لیستی ناوی ئەندامانی کۆنگرە و لایەنی کارگێری و لۆجستی و راگەیاندنی لە ئەستۆ بوە.
دوێنی (٢٦/١٢/٢٠١٣) لە کاتی دیاریکراوی خۆیدا یەکەم کۆنگرەی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆران لە هەولێری پایتەختی هەرێمی کوردستان دەستی بە کارەکانی کرد.
سەرەتا وتاری لیژنەی ئامادەکاری کۆنگرە لە لایەن سەرۆکی لیژنەکەوە پێشکەشکرا، دوا بەدوای ئەوە وتاری جڤاتی نیشتیمانی بزوتنەوەکە لە لایەن بەریز رێکخەری گشتیەوە پیشکەش کرا کە تیایدا تیشکی خستە سەر کار و چالاکی بزوتنەوەکە و چوارچێوە و تێروانینێکی نوێی بۆ کاری ئایندە پێشنیار کرد.
دوای ئەوەی لیژنەی ئامادەکار کارەکانی خۆی کۆتایی پێهێنا دەستەی سەرۆکایەتی کۆنگرە لە لایەنی ئەندامانی کۆنگرەوە متمانەی پێبەخشرا.
یەکەم ئەرکی دەستەی سەرۆکایەتی بریتی بو لە دابەشکردنی ئەندامانی کۆنگرە بەسەر (5) کۆنفرانسی تایبەتدا کە بریتی بون لە کۆنفرانسەکانی (راگەیاندن، رێنماییە بنەرەتیەکان، بەرنامەی سیاسی، ژورەکان، فراکسیۆنەکان)، هەروەها دروستکردنی لیژنەی سکاڵا بۆ سکاڵاکانی ئەندامانی کۆنگرە.
لەو کۆنفرانسانەدا لیژنەی ئامادەکاری راپۆرتەکان هەڵوەشینرانەوە و لیژنەی نوێ بۆ سەرپەرشتی کردنیان لە لەلایەن ئەندامانی کۆنفرانسەکانەوە هەڵبژێڕدران.
لەم کۆنفرانسە تایبەتانەدا راپۆرتە ئامادەکراوەکان جارێکی تر خرانە بەر باس و لێکوڵینەوە وگفتوگۆی چر و پڕ و بە بیرورای ئەندامان گۆرانکاریان تێداکراو دەوڵەمەند کران.
گفتۆگۆکانی ناو کۆنفرانسەکان تا درەنگانی شەوی رابردو و بەیانی ئەمڕۆ بەردەوام بون و لە ئەنجامدا ئەم راپۆرتانە بەرهەم هاتن لە کە لەبەرنامەی کاری دوەم رۆژی کۆنگرە خوێنرانەوە و لەسەر بنەمای زۆرینە و کەمینە پەسەند کران.
لە هەردو رۆژی کۆنگرەدا لیژنەیەکی تایبەت بە سکاڵا دەرگای واڵابو لەبەردەم ئەندامانی کۆنگرە بۆ تاوتوێکردنی هەر گلەیی و سکالایەک و ئەنجامدانی بەدواداچونی پێویست بۆیان.
وتەبێژی کۆنگرە کە لەلایەن دەستەی سەرۆکایەتی کۆنگرەوە ئەو ئەرکەی پێسپێردرا بو لە هەردو رۆژی کۆنگرەکەدا جیا لە ئەنجامدانی دو کۆنفرانسی رۆژنامەوانی بە بەردەوامی لە پەیوەندیدا بوە لەگەڵ میدیاکاندا.
یەکەم کۆنگرەی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆران، وەک چۆن لە بواری بەرنامەی سیاسی و دەستور و ژورەکان و فراکسیۆنەکان و کاری راگەیاندن هەڵسەنگاندنی وردی بۆ (4) ساڵی رابوردو ئەنجامداوە لەهەمان کاتدا لە رێگای راسپاردەکانیەوە نەخشە رێگای کارکردنی سالانی داهاتوی دارشتوە.
ئەم کۆنگرەیە مۆدێلێکی نوێی سەرکەوتوبو لە کۆنگرەی حیزبی و شیوازێکی گونجاو بو بۆ بەشداری پێکردنی ئەندامان و هەڵسوراوان لە دەستنیشانکردنی ئاراستەی سیاسی بزوتنەوەکە.
بەو ئومێدەی کە کار و چالاکی داهاتوی بزوتنەوەی گۆران بەرجەستەکردنی دروشمی کۆنگرە بێت کە بریتیە لە (بەرەوە بە نیشتیمانیکردنی دامەزراوەکان و حکومەتی هاوڵاتی).
دەستەی سەرۆکایەتی یەکەم کۆنگرەی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆران
٢٧/١٢/٢٠١٣
سبەی
هەولێر
رێكخراوی زار بۆ به‌رگری له‌ئازادیه‌كان، له چوارچێوه‌ی جێبه‌جێكردنی پڕۆژه‌یه‌ك به‌ناوونیشانی "رۆڵی راگه‌یاندنی نووسراو و كه‌مكردنه‌وه‌ی له‌توندوتێژی خێزانی"، ئه‌مڕۆ ئه‌و پڕۆژه‌یه گه‌یشته كۆتایی چالاكییه‌كانی .
ئاراڵ كاكل رێكخه‌ری پرۆژه‌كه گوتی: له‌ماوه‌ی ئه‌م سیێ مانگهدا، دوو كۆنفرانسمان ئه‌نجام داوه و ئه‌مه‌ش دواهه‌مین كۆنفرانسه له‌شاری هه‌ولێر، كه له‌ماوه‌ی سێ مانگدا سه‌ره‌تا راهێنانمان به 20 ڕۆژنامه‌نووس كردووه و دواتریش راهێنانیان به 80 رۆژنامه‌نووس و فۆتۆگرافه‌ری تر كردووه، كە مە‌به‌ستمانه رۆڵی کاریگەربوونی راگه‌یاندنی نووسراو له‌توندوتیژی خێزانی، ده‌ربخه‌ین.
سەعید عەبدوڵا/ش.ب
pna
28/12/2013
- داواکاری گشتیی کرماشان: لێکۆڵینەوە لەبارەی لێدانی قوتابیان دەکەین
- هونەرمەندی نەتەوەیی کورد سەید عەلی سەردەشتی لەوڵاتی سوید کۆچیدوایی کرد
- گفتوگۆكانی ئێران و ئەمریكا لە عومان دوای دو کاتژمێر کۆتایی هات
- ئێران شەڕو دانوستانی ناڕاستەوخۆی پێ باشە!
- داواکارییەکانی ئێران و ئەمریکا لەیەکتریی چیە؟
- وەزیری بەرگریی ئیسرائیل هۆشداری دەداتە ئەحمەد شەرع
- وادەی هێرشی ئەمریکا بۆ سەر ئێران ئاشکرا کرا
- دەستووری کاتی سوریا نیگەرانی لایەن کوردییەکان و چاودێرانی لێدەکەوێتەوە
- بارودۆخی نالەباری ئابووریی ئێران پێدەچێت کۆماری ئیسلامی ناچار بکات لەگەڵ سەرۆک ترامپ ڕێککەوتن بکات
- عڕاقچی: هێشتا نامەکەی ترەمپ بە دەستمان نەگەیشتووە
- وەزیری دەرەوەی ئێران دەڵێت بڕیارە نامەکەی ترامپ لە لایەن نێردراوێکی وڵاتێکی عەرەبیەوە بگەیەنرێتە تاران
- مەزڵوم عەبدی و ئەحمەد ئەلشەرع بە ڕێکەوتن دەگەن
- 8ی مارس.. شۆڕشێك لەپێناو مافی ژنان
- سری سورەییا ئۆندەر: باخچهلی پێی گوتم، ڕۆژێک دێت پێکەوە هەڵپەڕکێی ئاشتیی دەکەین
- حكوومهتی ئێران : له‌گه‌ڵ ئهورووپا درێژه به گفتوگۆ ئهتۆمییهكان ده‌ده‌ین
- عەلی باپیر، سەرۆکی کۆمەڵی دادگەری کوردستان سەبارەت بە پەیامی ئۆجەلان"هیوادارم هەردوولا بە کردەوە بەدەم بانگەوازەکەوە بچن."
- ئەمینداری گشتیی یەکگرتوو پەیامی ئۆجەلان "پەیامێکی پڕ لە بەرپرسیاریەتی و بایەخ و واقعیەتە"
- سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی: پێشوازی لە پەیامەکەی بەڕێز عـ.ـەبدوڵا ئـ.ـۆجەلان دەکەین
- سەرۆک بارزانی: هیوادارین پەیامەکەی ئۆجەلان دەستپێکێک بێت بۆ ئەوەی پڕۆسەی ئاشتی رێی خۆی بگرێت
- زەینەب جەلالیان لە 17هەمین ساڵی زیندانیکردنیدا لە ناو زیندانەوە باس لە ئازارەکانی دەکات
- بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان ٢ی ڕێبەندان، ٧٩هەمین سالرۆژی دامەزرانی یەکەم کۆماری کوردستان، لە نەتەوەی کورد پیرۆزدەکات
- پەیامی پیرۆزبایی کۆماریخوازان بۆ بەرێز مەسعوود پزیشکیان
- پیرۆزبایی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی جێژنی پیرۆزی قوربان
- پەیامی پیرۆزبایی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی پێنجەمین کۆنگرەی ئاسایی هەدەپە
- پەیامی پیرۆزبایی بزوتنەوەی کۆماریخوازی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بۆنەی جێژنی ڕەمەزانی پیرۆزەوە
