"مەسعود بارزانی" سەرۆکی هەرێمی کوردستان، پەیامێکی بەبۆنەی رۆژی جیهانیی مافی مرۆڤ بڵاو کردەوه.
ئەمەش دەقی پەیامەکەیه:
"جاڕنامەی جیهانیی مافەكانی مرۆڤ لە 10ـی دیسەمبەری 1948 هەنگاوێكی پڕبایەخی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بوو لەپێناو دانانی چوارچێوەیەك بۆ ناساندن و زامنكردنی مافە سەرەتاییەكانی مرۆڤ كە بەهۆی شەڕ و كاولكاری و دیكتاتۆری پێشێل دەكران. جێگەی داخە پاش شەستوپێنج ساڵ لەو رووداوە مێژووییە هێشتا پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ لە ناوچەكەمان و هەندێ شوێنی دیكەی جیهان بەردەوامە. سەرباری رووخانی دیكتاتۆرییەت دۆخی مافەكانی مرۆڤ لەعێراقدا پاشەكشەی كردووە و ئاسوودەیی و ژیانی هاووڵاتیان و مافەكانی ئافرەت و منداڵ لەژێر مەترسیدان. توندوتیژی و توندڕۆیی و دەمارگیریی تاییفی و گەندەڵی هەڕەشەی زۆر گەورەن لەسەر مافەكانی مرۆڤ و كەرامەت و ژیانی هاووڵاتیانی عێراق.
لەم چەند ساڵەی دواییدا لەهەرێمی كوردستاندا هەنگاوی باش بە ئاڕاستەی پاراستنی مافەكانی مرۆڤ و رەچاوكردنی مافە تاكەكەسیی و مەدەنییەكانی خەڵك نراوە بەڵام هێشتا لە ئاستی پێویستدا نییە و هەندێجار پێشێلكاریی دەبینرێت بۆیە پێویستە رەچاوكردنی مافەكانی مرۆڤ لە هەرێمی كوردستان گەشەی زیاتری پێ بدرێت. گەلەكەمان خۆی گەورەترین قوربانیی پێشێلكاریی مافەكانی مرۆڤ بووە بۆیەشە پێویستە مافەكانی مرۆڤ ببێتە ئامانجی سەرەكیی گشت چالاكییە حكوومی و مەدەنییەكانی وڵاتەكەمان و لەژیانی گشتی و تاكەكەسی و خێزانیشدا رەنگ بداتەوە.
لەپێناو رێگەگرتن لە پێشێلبوونی مافەكانی مرۆڤ لە كوردستاندا دەبێ كۆمەڵگەی مەدەنی و میدیاكان بە چاوكراویی و هەست بەبەرپرسیارێتیی زیاتر كار بكەن. بەو هیوایەی كاركردن بە بەها و مافەكانی مرۆڤ لە وڵاتەكەماندا لەهەموو كایەكاندا بچەسپێت و ببێتە فەرهەنگێكی رەگداكوتاو."
مەسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
10ـی 12ـی 2013
پەرلەمانتارێكی هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند: حكومەتی عێراق لە هەوڵی كڕینی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانە لە ئێران. پەرلەمانتارێكی هاوپەیمانیی كوردستانیش دەڵێ دیارە ئەو هەنگاوە لە بەرامبەر دواكەوتنی ئەمریكایە لە فرۆشتنی فڕۆكەی هاوشێوە بە عێراق.
فوئاد دەهلەكی، پەرلەمانتاری هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا كە نوری مالیكی، سەرۆك وەزیرانی عێراق سەرۆكایەتی دەكات بە رۆژنامەی (مەدا)ی عێراقی راگەیاند:"نوری مالیكی لە دوایین سەردانیدا بۆ ئێران داوای لە بەرپرسانی تاران كردووە فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان بە عێراق بفرۆشن هاوشێوەی ئەو فڕۆكانەی كە حیزبوڵڵای لوبنان بۆ چادێریكردنی سنووری ئیسرائیل بەكاری دەهێنێ".
دەهلەكی گوتیشی: "ئێران توانایەكی پێشكەوتووی لە بواری هەواڵگری و بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر هەیەو دەكرێ عێراق سوود لەو توانایە وەربگرێ".
حەسەن جیهاد، ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری لە پەرلەمانی عێراق بە(رووداو)ی راگەیاند:"ئەم هەنگاوەی مالیكی ئەگەر بە فەرمی پشتڕاستبكرێتەوە، ئەوا لە بەرامبەر دواكەوتنی ئەمریكا دێ لە فرۆشتنی فڕۆكەی هاوشێوە بە عێراق، هەرچەندە تواناكانی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی ئێرانی هیچ كات ناگاتە تواناكانی فڕۆكەی ئەمریكی هاوشێوە".
ئاژانسی (رووسیا بۆ دەنگوباس) پێشتر لە راپۆرتێكدا ئاشكرای كرد، كە مالیكی لە دوایین سەردانیدا بۆ ئێران وتووێژی لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە كردووە لەبارەی پێدانی زانیاریی هەواڵگری و فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان لەلایەن ئێرانەوە بە عێراق بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر.
10/12/2013
زاناكانی ئەمریكا توانییان شوێنەواری دەریاچەیەك لە ئاوی پاراو لەسەر هەسارەی مەریخ بدۆزنەوە بەهۆی ئەو هەوڵو گەڕانانەی كە لەلایەن رۆبۆتی " كیۆرتزی"یەوە ئەنجامدراون. لە لێكۆڵینەوەیەكیشدا دەركەوتووە كە رۆژێك لە رۆژان دەریاچەكە ژیانی مایكرۆیی (زیندەوەرە یەك خانەكان ئەوانەی بە چاو نابینرێن) تێدابووە. ناسا ئەوەشی روونكردەوە كە ئەوان بۆیان دەركەوتووە كە دەریاچەكە پێش 3 ملیار و 600 هەزار ساڵ پێش ئێستا بوونی هەبووە. زاناكان ئەمەشیان روونكردەوە كە ئەم ئاوە نە سوێر بووە و نە لە ناوەندێكی ترشدا بووە، بەڵكو وەكو ژینگەیەك و ناوەندێكی گونجاو بووە بۆ ژیان. لەم بارەیەوە پرۆفیسۆر سانجێف گوبتا، كە یەكێكە لە تیمی لێكۆڵینەوەكە دەڵێت "پێویستە ئەوە بزانرێت ئێمە بەڵگەمان لەسەر بوونی ژیان نەدۆزیوەتەوە لەسەر مەریخ، بەڵكو رەنگە بەر لە ملیاران ساڵ رووی هەسارەكە بۆ ژیانێكی مایكرۆیی گونجاوبووبێت و ئەوەی ئێستاش پێی هەستاوین بە هەنگاوێكی پۆزەتیڤ دەبینرێت لە زیادبوونی شارەزایمان لەسەر هەسارە سوورەكە". كیۆرتزی لە ساڵی 2012دا گەیشتە هەسارەی مەریخ و چەند زانیارییەكی گواستەوە، كە دەریدەخست دەریاچەكە ئەوەندە قووڵ نییە و ئاوەكەشی پاراو بووە. سەرۆكی تیمەكەی مەریخ دەڵێت ئەو ئاوەی كە لەسەر مەریخ هەبووە بۆ خواردنەوە شیاو بووە، ئەو زانیارییەشیان دوای پشكنینی ئەو بەردانەی كە لە نشێوە قوڕینەكانیدا هەبوون دەستكەوتووە و لە پێكهاتەكەشیاندا ئەوە روونبووەتەوە، كە پێویستە ئاوی پاراو لە دەریاچەكەدا هەبووبێت تاوەكو ئەو بەردە پێكبێت.
10/12/2013
رێکخراوی بەرگریی لە مافی مرۆڤی کوردستان رۆژی جیهانی مافی مرۆڤ و پەسند کردنی راگەیەندراوی جیهانی مافی مرۆڤ لە خەڵکی ئێران، کوردستان و سەرجەم ویژدانە زیندووەکان پیرۆزبایی دەکات و وێڕای پشتیوانی خۆی لە چالاکانی مافی مرۆڤ بەمەبەستی باشترکردنی دۆخی مافی مرۆڤ لەئێران، نیگەڕانی خۆشی لە درێژەی پێشێڵکارییەکانی مافی مرۆڤ و سەرکوت کردنی ئازادییەکان دەردەبڕێ.
بەداخەوە لەماوەی ئەمساڵدا بەتایبەت پاش هاتنە سەرکاری رۆحانی، پێشێڵکردنی مافی مرۆڤ و درێژەی فشارە سیاسییەکان نە تەنیا رانەوەستاوە بەڵکوو لەژێر سێبەری وتووێژە ناوکییەکاندا وڵاتی ئورووپایش بێدەنگیان لەهەمبەر پێشێڵکاریەکاندا هەڵبژاردووە و بەپێچەوانەی بەڵێنییەکانی پێش هەڵبژاردن هیچ هیوا و ئومێدێک بۆ باشتر بوونی دۆخی مافی مرۆڤ و ئازادی و کەم بوونەوەی فشارەکان بۆ سەر چالاکانی سیاسیی و مافی مرۆڤ کە لەدۆخێکی زۆر نالەباردان، بەدی ناکرێ.
لەو نێوەدا محەممەد سەدیق کەبوودەوەند بەرپرس و دامەزرێنەری رێکخراوەکە کە ماوەی ٧ ساڵە لە زیندان دایە، لەگەڵ هەڕەشەی نوێی ئەمنیەتیی بەرەوڕوو بۆتەوە، یان ئاغای عەبدولفەتاح سوڵتانی کە بە تاوانی پشتیوانی کردن لەمافی مرۆڤ لە حەبس دایە و هەروەها ژمارەیەک زیندانی دیکە بەناوەکانی موحسین میردامادی، عەبدوڵڵا رەمەزانزادە، مستەفا تاجزادە، قوربان بهزادیان، عەبدوڵڵا موئمێنی، محەممەد داوەری، حەسەن زەیدئابادی، عەلیرەزا رەجایی، مەسعوود پێدرام، سەعید مەدەنیی، کەیوان سەمیمی ، ئەمیر خوڕەم عێماد بەهاوەر، محەممەد سەیفزادە و ... تەنیا بەتاوانی چالاکیی ئاشتی خوازانە و رێفوڕم لەگرتووخانەکان دان.
لەلایەکی دیکەوە چالاکانی مافی مرۆڤی کورد بەناوەکانی خوسرەو و مەسعوود کوردپوور و هێندێچالاکی کرێکاری سێنفی دیکە وەکوو بێهنام ئیبراهیم زادە، یاشار دارولشەفا، مەهدی خودایی، محەممەد یوسف پوور و فەرشید فەتحی و هەروەها زیندانیانی مەزهەبی بەناوەکانی غولامرەزا خوسرەوی، موحسین و ئەحمەد دانشپوور و قەنبەری و دەیان کەسی دیکە کە حوکمی ئێعدامیان هەیە لەگەڵ دۆخێکی زۆر نالەباری جەستەیی و ناو گرتووخانەدا بەرەڕوون و لەلایەکی تریشەوە رێبەرانی بزووتنەوەی سەوزیش لە دۆخێکی جێگای نیگەرانیدا ژیان بەسەر دەبن.
هەر بۆیە رێکخراوی بەرگریی لەمافی مرۆڤی کوردستان خوازیاری ئازاد کردنی سەرجەم زیندانیانی سیاسیی و مەدەنیە و داوا لە هەموو وێژدانە زیندووەکان دەکات هاودەنگ لەگەڵ رێکخراوی مافی کوردستان، داوا بکەن کە ئێعدامەکان لەئێران رابگیرێو کۆتایی بە پێشێڵکردنەکان بهێندرێو هەروەها محەممەد سەدیق کەبوودوەند و رێبەرانی بزووتنەوەوی سەوز لە زیندان و دەستبەسەری لەماڵەکانیدا ئازاد بکرێن.
١٨ی سەرماوەزی ساڵی ١٣٩٢ی هەتاوی
رێکخراوی بەرگریی لەمافی مرۆڤی کوردستان
بەپێی بەیاننامەکەى حکومەتی عێراق سەبارەت بەسەردانەکەى نورى مالیکى سەرۆک وەزیرانى عێراق بۆ ئێران و کۆبوونەوەى لەگەڵ بەرپرسانى ئەو ولاتە باس لەپێکهێنانى لیژنەیەکى دووقۆڵى کراوە بۆ چارەسەرکردنى کێشە سنوورییەکان و جێبەجێکردنى رێککەوتننامەى جەزائیر، کە لە ساڵى 1975 لەنێوان شاى ئێران و سەدام حوسێن واژۆکراوە. رێکەوتننامەى جەزائیر ساڵى 1975 دژى شۆڕشى کورد لەنێوان رژێمى ئەوکاتى ئێران و رژێمى عێراق واژۆکرا، لە ساڵى 1979 سەدام حوسێن رێککەوتنامەکەى رەتکردوەەتەوە، لەمیانى سەردانەکەى نورى مالیکى سەرۆک وەزیرانى عێراق بۆ کۆمارى ئیسلامى ئێران و کۆبوونەوەى لەگەڵ دەسەڵاتدارانى ئەو وڵاتە باس لە چارەسەرکردنى کێشە سنووریەکان و جێبەجێکردنى ئەو رێککەوتنامەیە کراوە. حاکم لەتیف مستەفا، ئەندامى لیژنەى یاسایی لە پەرلەمانى عێراق، بە رووداوى راگەیاند"کاتێک رێککەوتننامەیەک لەنێوان دوو دەوڵەت یان سەرۆکى دوو دەوڵەت واژۆ دەکرێ بە نەمانى رژێمەکان یان سەرۆکەکان رێککەوتننامەکە کۆتایی نایەت، ئەگەر دەوڵەتێک پێیەوە پابەند نەبوو ئەوا لەرووى نێودەوڵەتییەوە بەرپرسیارێتى یاسایی دەکەوێتە ئەستۆ". ساڵى 2007 جەلال تاڵەبانى، سەرۆک کۆمارى عێراق رایگەیاند: "رێککەوتننامەى جەزائیر کە ساڵى 1975 لە نێوان شاى ئێران و سەدام حوسێن واژۆ کراوە رەتکراوەتەوەو کارى پێناکرێت". ئەمیر کینانى، پەرلەمانتارى ئەحرار لە پەرلەمانى عێراق، بە رووداوى راگەیاند" حکومەت بەتەنیا ناتوانێ رێککەوتننامەى لەو جۆرە جێبەجێبکات پێویستە بگەڕێتەوە بۆ پەرلەمان". دەربارەى جێبەجێکردنیشی كينانى گوتى "پێموایە دەبێ گفتوگۆى زۆرى لەبارەوە بکرێ، هاوکات دەسەڵاتى پێشووى عێراقیش لاى خۆیەوە رێککەوتننامەکەى رەتکردووەتەوە". گوتیشی" بۆ تاوتوێکردنى هەموو ئەو رێککەوتنانەى رژێمى پێشوو واژۆى کردوون پێویستە لیژنەیەکى تایبەتى لەوەزارەتى دەرەوەو پەرلەمان و لایەنى پسپۆر بۆ پێکبهێنرێت و چاو بە سەرجەم رێککەوتننامەکاندا بخشێنێتەوە، ناشتوانین هیچ رێککەوتنێک رەتبکەینەوە تاوەکو لەپەرلەمان تاوتوێ نەکرێت".
10/12/2013
سهرۆكی ههرێمی كوردستان له پهیامێكی هاوخهمیدا سهبارهت به كۆچی دوایی نیلسۆن ماندێلا بۆ سهرۆكی ئهفریقای باشور، رایگهیاند، هەڵوێستەكانی ئەم پیاوە مەزنە مایەی ئومێدی گەلانی ژێردەست و ستەمدیدە بوو، وتیشی، ژیانی ئەو سیمبۆڵێكە بۆ تێكشكاندنی ئەو كۆتوبەندانەی مایەی شەرمی مرۆڤایەتین، سهرهخۆشی خۆی و گهلی كودستانی بۆ زۆما و خانەوادەی خوالێخۆشبوو ماندێلا و گەلی ئەفریقای باشوور كرد.
ئهمهش دهقی پهیامهكهیه:
بەڕێز جاكوب زۆما سەرۆكی كۆماری ئەفریقای باشوور
بەداخێكی زۆرەوە هەواڵی كۆچی دوایی نێلسۆن ماندێلای گەورەپیاوی ئاشتی و ئازادیخوازیمان بیست. بە بیستنی ئەم هەواڵە زۆر خەمناك بووین. بێگومان جیهان بەم ڕووداوە دەنگێكی بوێری مرۆڤدۆستی و ئاشتیپارێزی لەدەست دا.
بەرخودان و هەڵوێستەكانی ئەم پیاوە مەزنە مایەی ئومێدی گەلانی ژێردەست و ستەمدیدە بوو. ماندێلا ساتەكانی ژیانی خۆی بەخت كرد بۆ ئەوەی ئازادیخوازی بە نەمری بمێنێتەوە. ژیانی ئەو سیمبۆڵێكە بۆ تێكشكاندنی ئەو كۆتوبەندانەی مایەی شەرمی مرۆڤایەتین.
بە ناوی خۆم و گەلی كوردستانەوە سەرەخۆشی لە بەڕێزتان و خانەوادەی خوالێخۆشبوو ماندێلا و گەلی ئەفریقای باشوور دەكەم. بەو هیوایەی هزر و كردەوەكانی ماندێلا لەپێناو ئازادی و دادپەروەریدا ببێتە سەرمەشق بۆ هەموو جیهانیان.
لەگەڵ ڕێزماندا..
مسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
7ـی 12ـی 2013
بەردەوامبوونی خۆپێشاندانەكانی ئۆكرانیا دژ بە بڕیاری رەتكردنەوەی رێككەوتن لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا زیاتر ئاڵۆزی بەخۆوە بینیوە و لە تازەترین رووداوی ئەو خۆپێشاندانەشدا، خۆپێشاندەران هەڵیانكوتایە سەر پەیكەری ڤلادیمێر لینین، گەورە سەركردەی كۆمۆنیستەكان و سەكردەی شۆڕشی بەلشەفیكی رووسی، كە دوای دامەزراندنی یەكێتی سۆڤێتی بەدوای خۆیدا هێنا. خۆپێشاندەران ئەو پەیكەرەی لینینیان لە ناوەڕاستی كیەڤ-ی پایتەختی ئۆكرانیا تێكشكاند. پۆلیسی ئۆكرانیا رایگەیاند چەند كەسێك لەنێو خۆپێشاندەرانەوە بە ماسكی رەشەوە پەیكەرەكەیان شكاندووە و ئاڵای پارتی سەربەخۆیی نەتەوەییان بەرزكردووەتەوە. میدیاكانی ئۆكرانیا باس لەوە دەكەن لەنێو ناسیۆنالیستە ئۆكرانییەكاندا رقێكی گەورە بەرامبەر دامەزررێنەری یەكێتی سۆڤیەت هەیە و هەر ئەمەشە وایكردووە پەرچەكردارێك لەبەرامبەر لینین نیشانبدەن و پەیكەرەكەی بشكێنن، چونكە پێیانوایە بیرۆكەی كۆمۆنیستی هۆكاری بڕیارەكەی حكومەتی ئێستای ئۆكرانیایە. ئەم توڕەییەی خۆپێشاندەران دوای ئەوە دێت، كە حكومەتی ئۆكرانیا لەجیاتی نزیكبوونەوە لە یەكێتی ئەوروپا پەیوەندی بە یەكێتییەك كردووە لەنێوان رووسیا و بێلاروس و كازاخستان. ئەو پەیكەرەی لینین لە ساڵی 1946 دوای كۆتاییهاتنی جەنگی دووەمی جیهانی لە گرانیتی سوور دروستكراوە و بەرزییەكەی 3 مەترو 45 سانتیمەتر بووە.
9/12/2013
بەمەبەستی بەشداریپێكردنی نەتەوەیەكگرتووەكان لە دۆسیەی لێكۆڵینەوەی تیرۆركردنی ڕۆژنامەنووس كاوە گەرمیانی ئەمڕۆ ڕۆژنامەنووسانی هەولێر چوونە بەردەم بارەگای نوێنەرایەتی نەتەوەیەكگرتووەكان لە شاری هەولێر.
لەبارەی ئەو خۆپیشاندانەوە بەهزاد موحسین ئەندامی گروپی زار بۆ بەرگریكردن لە ئازادییەكان، كە خۆپیشاندانەكەیان ڕێكخستووە، گوتی: ئەم خۆپیشاندانەی ئەمڕۆی هەولێر بۆ ئەوەیە كە ڕێكخراوەكانی نەتەوەیەكگرتووەكان و لایەنە پەیوەندیدارە نێودەوڵەتییەكان بێنینە ناو دۆسیەی تیرۆری رۆژنامەنوس كاوە گەرمیانی كە پێشتریش دۆسیەی وەهامان لە هەرێمی كوردستان هەبووە.
هەر لە خۆپیشاندانەكەدا یاداشتێك بۆ نوێنەرایەتی نەتەوە یەكگرتووەكان لە هەرێمی كوردستان بەرز كرایەوە كە دوای دەست خستنی بڵاوی دەكەینەوە.
سەعید عەبدوڵا/ج.ع
هۆشیار زێباری، وهزیری دهرهوهی عێراق رایدهگهیهنێت، عێراق فرمێسك بۆ رۆیشتنی بهشار ئهسهد ناڕژێت، بهڵكو ترسی ههیه دوای ئهسهد ئهمارهتێكی ئیسلامی جێگهی بگرێتهوه.
له مونتهدای گفتوگۆی ئاسایش كه له مهنامهی پایتهختی بهحرهین به ناونیشانی (قهیرانی سوریا و كاریگهریهكانی لهسهر ناوچهكه) بهڕێوهچو، هۆشیار زێباری، وهزیری دهرهوهی عێراق رایگهیاند: عێراق پشتیوانی بهشار ئهسهد ناكات و فرمێسكیش بۆ رۆیشتنی ناڕێژێت، بهڵام ترسی ئهوهمان ههیه ئهمارهتێكی ئیسلامی دوای ئهسهد له سوریا دابمهزرێت، كه زیانی بۆ ههمو جیهان دهبێت له مامهڵهكردن له گهڵیدا.
وتیشی:" ئێرانیهكانمان ئاگاداركردوهتهوه كه عێراق بهشێك نییه له ناكۆكی و ململانێكانی سوریا و چهكی بههیچ لایهنێكیان نهداوه و هیچ هێزێكی چهكداری عێراقیش لهسهر خاكی سوریا نییه.
راشیگهیاند: ئامانجهكانی گهلی سوریا شهرعیه بۆ گۆڕینی رژێمی وڵاتهكهیان، لهگهڵئهوهشدا ترسی دروستبونی ئیمارهتی ئیسلامیش بههۆی زۆربونی ژمارهی توندڕهوهكانه لهڕێزی ئهو كهسانهی دژی رژێم دهجهنگن.
سبهی
8/12/2013
رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان لە رێی شاندێکی پارتی ئاشتی و دیموکراسی و پارتی دیموکراتی گەلان 3 پێشنیاز پێشکەشی حکومەت دەکات و هاوکات بە هۆی گیان لەدەستدانی، ماندێلا بە ئەستێرەیەکی گەش وەسفدەکات. عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان PKK لە رێگای پەروین بوڵدان و ئیدریس باڵوکان، پەرلەمانتارانی پارتی ئاشتی و دیموکراسی BDP و سری سوڕەییا ئۆندەر، پەرلەمانتاری ئیستەنبوڵی پارتی دیموکراتی گەلان HDP، کە دوێنێ سەردانی ئیمڕالییان کردبوو، رایگەیاند، "ماندێلا ئەستێرەیەکی گەشبوو و ئەفریقیای رووناککردبووەوە". ئۆجەلان لە بارەی کوژرانی 2 هاونیشتیمانی لە گەڤەر، هیوای سەلامەتی بۆ خانەوادەکانیان خواستووە و داواشی کردووە، خەڵک "واز لە ئیستیفزازکردن بهێنن". بە گوێرەی پەیامەکە، رێبەری زیندانیکراوی PKK لە پڕۆسەی ئاشتی لە باکووری کوردستان و تورکیا بێهیوا نەبووە و چاوەڕێی هەنگاوی گرنگترە لە لایەن حکومەتی تورکیاوە. هەر لە رێی شاندەکەوە، عەبدوڵڵا ئۆجەلان 3 پێشنیازی بۆکاراکردنی پڕۆسەی ئاشتی بۆ حکومەتی تورکیا ناردووە: 1/ پڕۆسەی ئاشتی لە قاڵبێکی یاسایی دابڕێژرێ. 2/ لایەنە دانووستاندنکارەکان دەستنیشان بکرێن. 3/ چاودێرێکی بێلایەن هەڵسەنگاندن بۆ بارودۆخەکە بکات. ئۆجەلان لە بارەی نیڵسۆن ماندێلاوە گوتویەتی، "ماندێلا ئەستێرەیەکی گەشی ئەفریقیا بوو، ئێمە هەوڵدەدەین ئەو ئەستێرەیە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش رووناک بکاتەوە". شەوی پێنجشەممە 5.12.2013، نیڵسۆن ماندێلا، سەرۆکی پێشووی ئەفریقیای باشوور و سەرکردەی ناوداری جیهان کۆچی دوایی کرد.
روداۆ/ لەلایەن هەرمان خالید
8/12/2013
وەها بڕیارە سبەی دووشەممە، رۆژنامەنووسان و رۆشنبیرانی شاری هەولێر، گردبوونەوەیەكی ناڕەزایی لە بەردەم بارەگای نەتەوە یەكگرتووەكان ئەنجام بدەن و تێیدا، تیرۆركردنی رۆژنامەنووس كاوە گەرمیانی شەرمەزار بكەن و رۆژنامەنووسانی شاری هەولێر، داوای هێزی نێودەوڵەتی دەكەن بۆ پاراستنیان.
هەژار ئەنوەر، ئەندامی رێكخراوی زار بۆ بەرگری لە مافی مرۆڤ لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی هەواڵی(پەیامنێر) راگەیاند، بە مەبەستی شەرمەزراكردنی تیرۆركردنی رۆژنامەنووس كاوە گەرمیانی، بڕیارە سەعات 11ی پیشنێوەڕۆی سبەی دووشەممە، ژمارەیەك لە رۆژنامەنووسان و رۆشنبیران و چالاكوانی مەدەنی شاری هەولێر، گردبوونەوەیەك بۆ بەردەم بارەگای نەتەوە یەكگرتووەكان لە شاری هەولێر ئەنجام بدەن و داوا لە رۆژنامەنووسان و رۆشنبیرانی شاری هەولێر دەكەین، بەشداری تێدا بكەن".
ئەنوەر گۆتیشی "لە گردبوونەوەكەدا، جگە لە شەرمەزاركردنی رووداوی تیرۆكردنی كاوە گەرمیانی، نامەیەك بۆ نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان بەرز دەكەینەوە و تێیدا، داوا دەكەین تیمێكی نێودەوڵەتی بۆ لێكۆڵینەوە لەو پرسە بەشدار بێت."
قائید میرۆ مزوری
قسەكانی وەزیری دەرەوەی ئێران سەبارەت بە بەراوردی هێزی سەربازی ئێران و ئەمریكا و بەرگەنەگرتنی ئێران لەبەرامبەر ئەو هێزە، دەنگۆی زۆری لێكەوتووەتەوە و لەلایەن تووندڕەوەكانی ئێرانەوە رەخنەی تووندی لێدەگیرێت. پرسیاری یەكێك لە خوێندكارانی زانكۆی تاران، كە رەخنەی لە رێككەوتنی ئێران و وڵاتانی رۆژئاوا گرت و گوتی: "ئایا ئەوەی كە داومانە لەگەڵ ئەوەی كە وەرمانگرتووە وەك یەك وان"، كێشەی بۆ محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران دروستكرد، كە رۆژی سێشەممەی هەفتەی پێشوو لە زانكۆی تاران ئامادەبوو. زەریف لە وەڵامی ئەو خوێندكارەدا گوتبووی:"رۆژئاواییەكان لە چوار دەبابە و مووشەكی ئێمە ناترسن" هەروەها لەو خوێندكارەی پرسیبوو:"ئێوە بیرتان لەوە كردووەتەوە كە ئەمریكا بە یەك بۆمبی دەتوانێت هەموو سیستەمی سەربازی ئێمە تێكبشكێنێت،ئایا لە سیستەمی سەربازی ئێمە دەترسێت". ئەو قسانەی زەریف كاردانەوەی تووندی لەلایەن تووندڕەوەكانی ئێران لێكەوتەوە و حەیدەر موسلیحی وەزیری ئیتیلاعاتی ئێران لەسەردەمی ئەحمەدی نەژاد گوتی: "ئەو قسانە نیشانەی نەفامی ئەو كەسەیە كە ئەو قسەیەی كردووە، بۆ ئەو كەسانە هێشتا زووە هێزی سەربازی ئێران بناسن". هەروەها ماڵپەڕی رەجا نیوز، كە نزیكە لە دەسەڵاتدارانی ئێران نووسیویەتی: "ئەو قسانە، قسەی وەزیری شەڕی ئیسرائیل نییە، قسەی وەزیری شەڕی ئەمریكا، فەرەنسا و بەریتانیا نییە، ئەوە قسەی وەزیری دەرەوەی ئێرانە". ئەو قسانەی زەریف بە پێچەوانەی هەموو ئەو قسانەیە كە بەرپرسانی ئێران چەندین ساڵە پێیانوایە"كۆماری ئیسلامی ئێران، هێزی سەربازی خۆی گەیاندووەتە ئاستێك، كە هیچ وڵاتێك نەوێرێ هێرشی بكاتەسەر". بەڵام ئێستا زۆرێك لە كارناسانی سیاسی پێیانوایە ئەو قسانەی زەریف لەگەڵ راستییەكان نزیكە، لەبەرئەوەی دەوڵەتی ئێران بەهۆی ئەو فشارە ئابوورییانەی لە دەرەنجامی گەمارۆكانی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان، یەكێتی ئەوروپا و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا خراونەتەسەری، هەروەها مەترسی هێرشی سەربازی بۆ سەر وڵاتەكەی،ناچار كراوە دەست لە بەرنامە ئەتۆمییەكەی هەڵبگرێت و لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوا رێكبكەوێت.
7/12/2013
بێ ئەوەی وادەی بۆ دیاری بكرێت، ئەنجوومەنی نیشتیمانیی كوردی سووریا، كۆنگرەی نیشتیمانیی كوردیان بۆ كاتێكی نادیار دواخست. سەركردە لە ئەنجوومەنی نیشتیمانیی كوردی سووریا، سعوود موللایش هۆكارگەلێك بۆ نەبەستنی كۆنگرە دەخاتە بەر باس.
وەها بڕیار بوو كۆنگرەی نیشتمانیی كورد لە سووریا لە ناوەڕاستی ئەم مانگەدا ببەسترێت، بەڵام وەك سعوود موللا بە ئاژانسی هەواڵی پەیامنێری ڕاگەیاند، هۆكارگەلێك هەن كە لە نێویاندا ئامادەنەبوونی ئەندامانی كۆنگرەیە كە لە عەفرین و كوبانێ و هاوكات تەواو نەبوونی كارەكانی لیژنەی ڕێكخستنی كۆنگرە دەخاتە بەرباس.
موللا دەڵێت، ئەو كۆبوونەوەیەی كە ئەنجوومەنی نیشتیمانی دوێنێ دەستی پێ كردووە، وەها برشیارە درێژەی هەبێت بۆ تاوتووكردنی بەرنامەی كاری كۆنگرە و كۆنگرەی دووەمی ژنێڤ و بەشداریی كورد تێیدا؛ هاوكات كاركردن لەپێناو یەكخستنی شاندی كورد بۆ بەشداری لە كۆنگرەی ژنێڤ، كە ئەندامانی لە هەردوو ئەنجوومەنە كوردییەكە پێك بێت.
موللا هەروەها گوتی، كۆبوونەوە ئەمڕۆیش بەردەوام دەبێت و تێیدا چارەنووسی دەستەی باڵای كورد كە لە ماوەیەكە پەكی كەوتووە، كفتوگۆی لەبارەوە دەكرێت؛ هاوكات ئیدارەی كاتی كە پارتیی یەكێتیی دیموكرات(پەیەدە) یەك لایەنە ڕایگەیاندووە، هەڵوێستی كۆتایی لەبارەوە دەگیرێت.
م/ساڵح - قامیشلۆ
لهگهڵ ئهوهی نیلسۆن ماندێلا ناوبانگێكی جیهانی ههبوو، زۆربهی خهڵكیش بهشێكی زۆری وردهكارییهكانی ژیانی وهك سیاسییهك و تێكۆشهرێك دژی رهگهزپهرستی "ئاپارتاید" له باشووری ئهفریقا دهزانن، بهڵام شهش راستی ههن كه رهنگه زۆربهی خهڵك دهربارهی ئهو كهسایهتییه نهیزانن.
1-خولیای بۆكسێن بوو
له تهمهنی لاویدا، ماندێلا خولیای وهرزشی بۆكسێن و راكردنی دوورودرێژ بوو، تهنانهت لهو ساڵانهی له زینداندا بوو بهردهوام بوو له سهر ئهنجامدانی راهێنانی وهرزشی.
له یاداشتهكانیدا، ماندێلا دهڵێت: "هێندهی سهرسام بووم به هونهرهكانی پشت بۆكسێن، هێنده سهرسامی توندوتیژییهكانی نهبووم، ئهوهی بهلامهوه گرنگ بوو ئهوهبوو چۆن مرۆڤ جوڵه دهكات بۆ ئهوهی خۆی بپارێزێت، و چۆنێنی بهكارهێنانی ستراتیژیهتی هێرشكردن و كشانهوه و چۆن مرۆڤ بهدرێژایی یارییهكه خۆی هاوسهنگ دهكات".
نووسیویهتیشی: "بۆكسێن یهكسانی لهنێوان ههمووان دروست دهكات، له شوێنی یارییهكهدا جیاوازی تهمهن و چینایهتی و رهنگ نامێنێت... دوای ئهوهی چوومه دنیای سیاسهتهوه بۆكسێنم نهكردووه، بایهخی سهرهكی من مهشقكردن بوو، بۆمدهركهوت كه بهردهوام بوون لهسهر مهشقكردن دوودڵی كهمدهكاتهوه، دوای مهشقێكی توند ههستم به ئاسوودهیی جهسته و مێشك دهكرد".
لهنێو یادگارییهكانی مۆزهخانهی خێزانی ماندێلا له شاری سویتۆ، ئهو پشتێنی پاڵهوانێتییه بهدیدهكرێت كه لهلایهن شوگر رای لینار یاریزانی بۆكسێنی ئهمریكییهوه پێشكهشی كرابوو.
2- له بنهڕهتدا ناوی نیلسۆن نهبووه
رولیهلاهلا ماندێلا تهمهنی نۆ ساڵ بوو كاتێك لهلایهن مامۆستاكهیهوه له قوتابخانهكهی له كونوی باشووری ئهفریقا و بهپێی كلتووره باوهكان كه دهبوو ههموو منداڵێك ناوێكی نوێی لێبنرایه، ناوی نیلسۆنی لێنرا.
ئهم كلتووره له باشووری ئهفریقا و چهند ناوچهیهكی تری كیشوهری ئهفریقا باوبووه و كه ناوی ئینگلیزی له كهسهكان دهنرا بۆ ئهوهی بیانییهكان بتوانن به ئاسانی ناوهكان بڵێن.
رولیهلاهلا ناوێكی باو نهبووه له باشووری ئهفریقا و مانای "منداڵی گێرهشێوێن" دهگهیهنێت و له باشووری ئهفریقا به ناوی ماندێلایان دهوت "مادیبا" كه ناوی خێڵهكهی بوو، خهڵكیش به "تادیبا" ناویان دهبرد.
3- تا ساڵی 2008 ناوهكهی له لیستی تیرۆری ویلایهته یهكگرتووهكانی ئهمریكادا بوو
پێش ئهو مێژووه ماندێلا و ئهندامانی تری سهركردایهتی حزبی كۆنگرهی ئهفریقی نهیاندهتوانی سهردانی ویلایهته یهكگرتووهكان بكهن بهبێ مۆڵهتی تایبهتی وهزیری دهرهوه و ئهو حزبه وهك رێكخراوێكی تیرۆریستی لهلایهن حكومهتی ئاپارتایدی باشووری ئهفریقا ناودهبرا.
له ساڵی 2008دا كۆندالیزا رایس وهزیری دهرهوهی ئهوكاتی ویلایهته یهكگرتووهكانی ئهمریكا ناڕهزایی خۆی لهو بڕیارهی حكومهتی وڵاتهكهی دهربڕی و رایگهیاند كه بڕیارهكه مایهی شهرمهزارییهكی گهورهیه و دواتر به یاسایهك كه لهلایهن هاوهرد بیرمان سهرۆكی لیژنهی كاروباری دهرهوهی كۆنگرێسی ئهمریكاوه دانرا، ناوی ماندێلا و حزبهكهی له لیستی تیرۆر لابرا.
له ههشتاكانی سهدهی رابردوودا رۆناڵد ریگن سهرۆكی ئهوكاتی ویلایهته یهكگرتووهگانی ئهمریكا ناوی حزبی كۆنگرهی ئهفریقی خستهناو لیستی تیرۆرهوه.
4- كاتێك له زیندان ئازاد كرا، چاویلكهكهی لهبیر چوو
دوای 27 ساڵ مانهوهی له زیندان، كاتێك له 11ی شوباتی 1990 ئازاد كرا، وهك دواتر خۆی رایگهیاند: ههستی به سهرسوڕمان و كهمێك نیگهرانی كردووه.
دوای ئازادكردنی ماندێلا و وینی ژنی ئهو كاتی گوازرانهوه بۆ ناو جهماوهرێكی زۆر كه بهبۆنهی ئازادكردنییهوه كۆبووبوونهوه بۆ ئهوهی وتهیهك پێشكهش بكات، كاتێك وتارهكهی دهرهێنا و ویستی بیخوێنێتهوه، زانی كه چاویلكهكهی لهبیرچووه و داوای له وینی هاوسهری كرد چاویلكهكهی بداتێ بۆ ئهوهی وتارهكهی بخوێنێتهوه.
5- جلوبهرگی شۆفێری لهبهردهكرد بۆ ئهوهی پۆلیس نهیناسێتهوه
دوای ئهوهی بههۆی چالاكییهكانیهوه له حزبی كۆنگرهی ئهفریقی پهنای بۆ خۆحهشاردان برد، بههۆی توانای له خۆشاردنهوه له هێزهكانی پۆلیس ماندێلا به "بمبرنلی رهش" ناودهبرا كه ئهو ناوه له چیرۆكی "بمبرنیل القرمزی"ی وهرگیرابوو كه باسی پاڵهوانێكی دهكرد ناسنامهكهی نهێنی بوو.
لهماوهی خۆحهشاردانی له پۆلیس، ماندێلا وهك شۆفێر و چێشتلێنهر و باخهوان خۆی دهردهخست بۆ ئهوهی بتوانێ لهناو وڵاتهكهیدا بگهڕێت بهبێ ئهوهی دهسهڵاتداران بیناسنهوه، تائێستاش كهس نازانێت دواجار چۆن ئاشكرا بوو و دهستگیركرا.
6- بهشداری دامهزراندنی نووسینگهی پارێزهرێتی كرد، بهبێ ئهوهی بڕوانامهی یاسای ههبێت.
ماندێلا بهشێوهیهكی پچڕپچڕ له 1939هوه بۆ ماوهی 50 ساڵ یاسای خوێند و له نیوهی بابهتهكاندا دهرنهدهچوو.
دوای تهواوكردنی قۆناغی زانكۆ بۆ ماوهی دوو ساڵ پهیمانگای خوێند بهمهش رێی پێدرا كاری پارێزهری بكات و له ئابی 1952 بههاوبهشی لهگهڵ ئۆلیڤهر نامبۆ یهكهم نووسینگهی پارێزهرییان دامهزراند كه لهلایهن پارێزهرانی رهشپێستهوه له جۆهانسبێرگ له باشووری ئهفریقا بهڕێوهدهبرا و بهردهوام بووتا له ساڵی 1989دا له زیندان توانی بڕوانامهی یاسا بهدهست بهێنێت.
سهرچاوه: BBC
07/12/2013
جێگری سەرۆک کۆماری ئێران بۆ کاروباری یاسایی، رەشنووسی جاڕنامەی هاووڵاتیبوون بڵاودەکاتەوە. لە خاڵی یەکەمی ئەو جاڕنامەیەدا ئاماژە بە مافی یەکسانی هاووڵاتی بوونی هەموو دانیشتووانی ئێران دراوە، بەدەر لە رەگەز و ئیتنیک. بە ئەرکی حکومەتیش زانراوە، کە کار لەسەر گەشەپێدان ئەو مافە بکات. مەبەست لە نووسینی ئەو جاڕنامەیە "پاراستنی مافی هاووڵاتی بوونی دانیشتووانی ئێرانە". لە رەشنووسەکەدا بە کورتی ئاماژە بە مافی گەل و ئایینە جیاوازەکانی ئێران دراوە. چالاکڤانانی کورد دەڵێن، حکومەتی ئێران وەکوو هاووڵاتی پلە دوو هەڵسوکەوت لەگەڵ هاونیشتمانییانی کورد دەکات. ئەوان پێیان وایە نووسینی ئەو جاڕنامەیە نیشانەی ئەوەیە، کە خۆی حکومەت هەست بەو نابەرابەرییە دەکات. لەو رەشنووسەدا بە کورتی ئاماژە بە مافی پێکهاتە نەتەوەیی و ئایینیە جیاوازەکانی نێو ئێران دراوە. بۆیە چالاکڤانانی سیاسی کورد رەخنەیان لە ناوەڕۆکی هەیە و بە ناتەواوی دەزانن. هاوکات نووسەرانی رەشنووسەکە داوایان کردووە، خەڵک تێڕوانینی خۆیانیان لە ماوەی مانگێکدا بۆ بنێرن، تاوەکوو لە دەقی پەسەندکراودا بیگونجێنن. چالاکڤانانی کوردیش نایانەوێ لەمبارەوە بێ هەڵوێست بن. چالاکڤانان و رێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی پارێزەری مافی مرۆڤ، حکومەتی ئێران بە پێشێلکردنی مافی دانیشتووانی ئەو وڵاتە تۆمەتبار دەکەن. دەرکردنی ئەو جاڕنامەیەش لە لایەک بە پشتڕاستکردنەوەی ئەو تۆمەتە دەژمێردرێ و لەلایەکی دیکە جێبەجێکردنی یەکێک لە بەڵێنەکانی حەسەن رۆحانی، سەرۆک کۆمارە بە خەڵکی ئێران.
8/12/2013