سعید کرامت
• از جانب برخی از متفکرین چپ، رفراندوم که در حقیقت پروژه بارزانی برای کسب اعتبار و تداوم کرسی اش بود، با عبارات رمانتیکی مانند "رفراندوم یعنی بازگشت به اراده مردم" تزێین و به جامعه فروخته شد. اکنون بایستی برای همه مبرهن شده باشد که ابراز اراده تحت مدیریت نیروهای ارتجاِعی به یک صنار نمی ارزد. ...
به دنبال دست بدست شدن کرکوک میان دولت مرکزی عراق و حکومت محلی کردستان، بسیاری ازمفسرین، بخصوص کمپ فعالین سیاسی کرد، روایت رسانه های گروهی پارت دمکرات کردستان به رهبری بارزانی را پذیرفتند و معتقد هستند که "خیانت شد"، "سازش شد"، "کرکوک فروخته شد"، "معامله شد"، "ایران و ترکیه بودند"، و غیرو . مسعود بارزانی هم در پیامش در این باره ادعا نمود که عده ای در یک جریان سیاسی معین زمینه این ناکامی را فراهم کردند. در میان این ادعاها بر کسی پوشیده نیست که ایران و ترکیه در ترغیب دولت عراق نقش داشته اند اما سایر ادعاها برای پنهان کردن حقیقت مسئله است.
دلیل شکست
علت اصلی این شکست ریشه درسیاستهای ناپخته، ارزیابی نادرست و خود بزرگ بینی کاذب آن دسته از سیاستمداران فرسوده ای دارد که با ذهنیت و قالب فکری عشایری به واقعیتهای سیاسی-اجتماعی جامعه و توان نظامی خودشان می نگرند. بارزانی و تیم همفکرش، یعنی "کمیسیون عالی رفراندوم"، (که بیشتر به کلوب سران عشایر شبیه