هەر كە قسە دێتە سەر ئۆپەراسیۆنی كۆنترۆڵكردنەوەی مووسڵ، ئەو پرسیارە زەق دەبێتەوە ئایا رێ بە حەشدی شەعبی دەدرێت بەشداریی بكات؟
سەركردە سوننەكان بە توندی دژی ئەم بیرۆكەیەن، لە كاتێكدا بەرپرسانی شیعە جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە میلیشیاكانی حەشدی شەعبی مافی ئەوەیان هەیە لە هەموو عێراقدا بەشداریی جەنگ بكەن.
شێخ موزاحیم ئەحمەد ئەلحویت، گوتەبێژی هێزە تایفییەكانی نەینەوا لەوبارەیەوە رایگەیاند "ئێمە دژی بەشداریی حەشدی شەعبین"، ئەلحویت دڵنیایە لەوەی 15,000 چەكدارەكەی هێزە سوننەكان دەتوانن بە یارمەتیی هێزەكانی دیكەی وەكوو "سوپای عێراق، پێشمەرگە و هاوپەیمانان" شارەكەی خۆیان رزگار بكەن.
هێشتا وادەی دوایین هێرش بۆ كۆنترۆڵكردنەوەی مووسڵ دیاری نەكراوە، بەڵام پێشتر ئەندامانی تاراوگەنشینی ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا بە كۆی دەنگ بڕیاریان دابوو كە میلیشیا شیعەكان هیچ مافێكیان لە مووسڵ و جەنگی ئازادكردنی مووسڵدا نییە.
شێخ موزاحیم سەبارەت بە رۆڵی میلیشیا شیعەكانی حەشد لە بەشەكانی دیكەی عێراقدا ئەوەشی خستەڕوو كە "ئەوان لە ناوچەكانی دیكەی وەكوو روممادی و فەللوجە تاوانیان كردووە، بۆیە دەترسێین لەوەی لە مووسڵیش هەمان كار بكەن."
لە كاتی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی ئازادكردنی فەللوجەدا سەرچاوەكانی هەواڵ ئاماژەیان بە دەستبەسەركردنی بەكۆمەڵ، ئەشكەنجە و كوشتنی هاووڵاتیانی مەدەنی دەكرد، هەر ئەمەش كۆمەڵگەی سوننە و بە تایبەتیش پارێزگاری ئەنبار و رێكخراوە نێودەوڵەتییەكانی ناوەوە و دەرەوەی عێراقی هێنایە دەنگ.
حەشدی شەعبی بە فەتوای ئایەتوڵڵا عەلی سیستانی لە كاتی هێرشەكانی داعش لە 2014 و نزیكبوونەوەیان لە بەغدا دامەزرا، لەو كاتەشەوە هێندە بەهێز بوونە كە حكومەتیش ئەستەمە بتوانێت رایانبگرێت.
د.دیلان ئۆدریسكڵ، توێژەر لە ئینستتیوتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ لێكۆڵینەوە (ناسراو بە مێری) پێیوایە هەڕەشەكانی داعش و كاردانەوەی خێرای میلیشیا شیعەكان وایكردووە سەركردە عێراقییەكان بایەخێكی زۆر بە حەشد بدەن.
ئۆدریسكڵ بە (رووداو)ی راگەیاند "ئەمڕۆ داعش و مەسەلەی دەستگرتنی بەسەر مووسڵدا گەورەترین هەڕەشەیە لەسەر عێراق، هەر بۆیە ئەگەر بەشداری بە حەشد نەكرێت، مەشروعییەت و داهاتووی ئەم میلیشیایە وەكوو هێزێكی سەربازی رووبەڕووی هەڕەشە دەبێتەوە. راستە بەغدا پێویستی پێیانە، بەڵام ئەمە یارمەتیدەر نابێت، لەبەر ئەوەی حەشد لەم رێگەیەوە مەرجەكانی خۆیان دەسەپێنن، نەك ئەوەی مەرجەكانی حكومەت جێبەجێ بكەن."
بەبۆچوونی توێژەرەكەی (مێری)، بەشداریكردنی حەشد تەنانەت دەشێت خەڵكی ناوچەكە زیاتر هان بدات بۆ پاراستنی خۆیان پشتگیری لە داعش بكەن. لە كاتێكدا "هێنانی حەشد هەڕەشەیە بۆ پرۆسەی چەسپاندنی دادپەروەری و ئاشتەوایی لە مووسڵ. تۆڵەسەندنەوەكانی حەشد بە دۆكیۆمێنتكراون و ئەمەش دەشێت وابكات خەڵكی ناوچەكە لەگەڵ داعش بكەون، لەبەر ئەوەی ئەوان لە حەشد دەترسن و ئەمەش دەشێت ئەگەری پێكدادانی تایفی زیاتر بكات".
سەركردە شیعەكانی حكومەتی عێراق گوێیان لە هیچكام لەمانە نییە و لای ئەوان حەشد یەكەیەكی سەرەكییە لەو هێزانەی بەغدا بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش پێكیهێناون. یەك لەوان كەریم نووری، گوتەبێژی میلیشیا شیعەكانە كە پێیوایە "ئەوانەی داوای لادانی حەشد لە ئۆپەراسیۆنەكەی مووسڵ دەكەن ئامانجێكی سیاسییان هەیە". نووری پێداگری دەكات لەسەر ئەوەی ئەوان بەشداری لە ئۆپەراسیۆنەكەدا دەكەن و گوتی "داعش لە ئێمە دەترسێت، هەر بۆیە بەشداریی ئێمە گرنگە و بەبێ ئێمە ئازادكردنی ناوچەكانی دیكەی وەكو فەللوجە، شتێكی مەحاڵ بوو."
هەفتەی پێشوو حەیدەر عەبادی، سەرۆكوەزیرانی عێراق، لە وەڵامی وەزیری دەرەوەی سعودیە بەرگرییەكی توندی لە حەشد كرد و رایگەیاند كە سووكایەتی بە حەشد سووكایەتییە بە عێراق. بەڵام بەشێك لە مشتومڕەكان لەوێوە سەرچاوە دەگرن كە عەبادی و حكومەتی عێراق هیچ دەسەڵاتێكیان بەسەر حەشددا نییە.
ریناد مەنسوور، توێژەر لە ناوەندی (كارنیجی) بۆ توێژینەوە لە كاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، رای وایە "عەبادی بۆ پشتگیری لە هێزە ئەمنی و سەربازییەكانی عێراق پێویستی بە حەشدە، بەڵام ناتوانێت دژایەتی حەشد بكات، لەبەر ئەوەی ئەمە بێدەسەڵاتیی عەبادی دەردەخات. هەر بۆیە ناتوانیت بڕیارەكانی خۆی بەسەر ژمارەیەكی زۆر لە گرووپەكانی ناو حەشددا بسەپێنێت". مەنسوور گوتیشی "حەشد وەكوو چەترێك وایە بۆ زۆر گرووپ، ئەمەش واتە هەموو گرووپە چاك و خراپەكان لە ژێر یەك چەتردا كار دەكەن. هەر ئەمەش وایكردووە حەشد لە گوتار و كرداردا یەكڕەنگ نەبێت."
بە گوتەی برێت مەكگورك، نوێنەری تایبەتی ئەمریكا لە هاوپەیمانێتیی دژی داعش، تەنیا 15 بۆ 20%ی گرووپەكانی حەشد لە ژێر دەسەڵاتی حكومەتدا نین و ئەوانی دیكە لەلایەن حكومەتەوە چاودێریی دەكرێن.
عەبدولقادر شەهیر، ژەنەراڵی خانەنشین و شرۆڤەكاری سەربازی پێیوایە سوپای عێراق خۆی توانای ئەوەی هەیە جەنگی مووسڵ بكات. شەهیر بە (رووداو)ی راگەیاند "ئەگەر هەموو هێزەكانی سوپای عێراق لە گرتنەوەی مووسڵدا بەشدار بن، ئەوە پێویست بە بەشداریی حەشد ناكات. سوپای عێراق لە رەوشێكی باشدایە، بەتایبەتیش دوای سەركەوتنەكەی فەللوجە. بۆیەش پێموایە ئەوان دەتوانن پێشەنگی ئۆپەراسیۆنی مووسڵ بن."
حكومەتی عێراق سوورە لەسەر ئەوەی بەشداری بە میلیشیا شیعەكانی حەشدی شەعبی بكات، هەر ئەمەش شێخ موزاحیمی گەیاندووەتە ئەو قەناعەتەی دەبێت واقیعبینانەتر سەیری مەسەلەكە بكرێت.
بە گوتەی شێخ موزاحیم "دەبێ رێككەوتنێكی سیاسی لە نێوان بەغدا و هەولێردا هەبێت. ئەگەر بڕیار بێت میلیشیا شیعەكان لە ئۆپەراسیۆنەكەدا بەشدار بن، ئەوە دەبێت بە رەزامەندیی بەغدا، حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئەنجوومەنی پارێزگای مووسڵ و حەشدی عەشایرەكان بێت".
5/7/2016