هاوار عەبدولڕەزاق

رووداو - هەولێر

ئیرلەندییەكان دەڵێن لێكچوونی مێژوو و ئاواتەكانی داهاتوویان لەگەڵ كوردستان وایكردووە كە ژمارەیەكی زۆر كۆمپانیای وەبەرهێنی ئێرلەندی رووبكەنە هەرێمی كوردستان بۆ كاری وەبەرهێنان. بەپێی قسەی سەرۆكی شاندێكی بازرگانی ئێرلەندی، لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا نزیكەی 40 كۆمپانیای ئەو وڵاتە هاتوونەتە هەرێمی كوردستان. رۆژی 13ی ئەم مانگە، شاندێكی بازرگانی ئێرلەندای باكوور بە نوێنەرایەتی 18 كۆمپانیای تایبەتمەند لە بوارەكانی كشتوكاڵ، گەشتوگوزار، خوێندنی باڵا، وزە و بیناسازی، سەردانی هەرێمی كوردستانیان كرد. شاندەكە رایگەیاند كە بۆ پتەوكردنی پەیوەندییە بازرگانی و ئابوورییەكانی نێوان هەردوولا هاتوون. 

نیول جۆنستۆن، سەرۆكی شاندەكە و بەرپرسی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستی ئاژانسی وەبەرهێنان لە ئێرلەندای باكوور، بە (رووداو)ی راگەیاند"ئامانجی ئەم سەردانە پەرەپێدانی پەیوەندییە ئابوورییەكانە". هەروەها گوتی "ئەمە چوارەم شاندی بازرگانی ئێرلەندای باكوورە بۆ كوردستان و نوێنەری كۆمپانیاكان دەیانەوێ شەریكێكی كورد بدۆزنەوە بۆ دەستبەكاربوون لە كوردستان و چەند یاداشتێكی لێكگەیشتنیشمان واژۆكردووە". ئێرلەندای باكوور یەكێكە لە دەوڵەتە پێكهێنەرەكانی شانشینی یەكگرتوو كە بە بەریتانیاش ناسراوە، بەڵام پەرلەمان و ئابوورییەكی سەربەخۆی هەیە و لە بوارەكانی خوێندنی باڵا، كشتوكاڵ و بیناسازیدا بەهێزن و ئابووری ئێرلەندای باكوور زیاتر پشتی بە بواری كشتوكاڵ بەستووە.  لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا نزیكەی 40 كۆمپانیای ئێرلەندای باكوور هاتوونەتە كوردستان و ساڵی رابردووش شاندێكی بازرگانی هەرێمی كوردستان سەردانی ئێرلەندای باكووری كرد.

جۆنستۆن دەڵێ "زۆر لێكچوونمان لەگەڵ هەرێمی كوردستان هەیە، لەڕووی جوگرافییەوە ئێمە وڵاتێكی بچووكین و وڵاتێكی گەورەتر حكومڕانیمان دەكات. ئێمەش وەك ئێوە شەڕ و ناكۆكیمان بینیوە و نزیكەی 30 ساڵ شەڕو تووندوتیژی لە ئێرلەندای باكوور هەبووە. بەڵام ئێستا لە قۆناغی ئاشتی و سەقامگیریداین و ئەم ئاشتییەش هەلێكی بەخشیوەتە وڵاتەكە كە كەرتێكی گەشتوگوزاری زیندووی هەبێت". بۆ بەهێزكردنی پەیوەندییەكانی هەردوولا، حكومەتی ئێرلەندای باكوور بڕیاریداوە نوێنەرێكی تایبەتی خۆی لە كوردستان هەبێ و نوێنەرەكەش، كوردێكە كە ماوەی 10 ساڵە لە بەریتانیا دەژی و ناوی نازم مستەفایە.

نازم مستەفا كە دەرچووی بەشی ئەندازیارییە لە بەریتانیا، لە لێدوانێكدا بۆ (رووداو) گوتی "ئێمە بەنیازین سەردانی وەزارەتەكان بكەین بەمەبەستی زانینی وادەی دەرچوونی تەندەرەكان، تاوەكو ئێمەش كۆمپانیاكانی ئێرلەندای باكوور ئاگادار بكەینەوە كە ئەوانیش بەشداری لە پرۆسەی تەندەرەكاندا بكەن".  هەروەها رایگەیاند كە بەرنامەیان هەیە ساڵانە دووجار شاندی بازرگانی ئێرلەندای باكوور بهێننە هەرێمی كوردستان.

لەبارەی ئەوەی تا چەند پرسی كورد و كوردستان لەنێو كۆمەڵگەی ئێرلەندی دا ناسراوە، نیول جۆنستۆن گوتی "كورد لە ئێرلەندای باكوور ناسراوە، لەبەرئەوەی وەزیرەكانی هەرێمی كوردستان سەردانی ئێرلەندایان كردووە و لەوێ لەگەڵ تەلەڤزیۆن و رۆژنامەكان قسەیان كردووە، هەروەها ئەو كۆمپانیا ئێرلەندایانەش كە سەردانی هەرێمی كوردستانیان كردووە، باسی ئەم هەرێمەیان كردووە".

وەزیری كۆچبەرانی هۆڵەندا رەتیدەكاتەوە بچێتە ژێر گوشاری ئەو 100 پەناخوازە كوردستانی و عێراقییەی ماوەی دوو هەفتەیە مانیانگرتووە. پەناخوازەكان داوادەكەن سەرلەنوێ چاو بە داواكاری پەنابەرێتییاندا بخشیندرێتەوە و وەزارەتی كۆچبەران لە بڕیاری دەركردنیان پەشیمان ببێتەوە. "تاوەكو وەڵاممان نەدەنەوە كەمپەكەمان چۆڵ ناكەین، چیدیكە ناتوانین لەسەرشەقام بژین". ئەمە قسەی (ئامانج)ی 25 ساڵە كە 5 ساڵە لە هۆڵەندا دەژی و خەڵكی باشووری كوردستانە. ئامانج كە لە رێگەی تەلەفۆنەوە قسەی لەگەڵ (رووداو) دەكرد، گوتی"دوو هەفتەیە لەبەرامبەر سەنتەری سەرەكی وەرگرتنی پەنابەراندا كەمپێكمان بە دار و بەتانی و نایلۆن دروستكردووە. لێرە ناڕۆین، چونكە دەزانین ئەگەر بڕۆین دەستگیرمان دەكەن و دەماننێرنەوە. یان دەبێ لەسەرشەقام بخەوین". بەدەم قسەكردنی ئامانجەوە گڤەی با دێت. ئەو دەڵێ "ئێستا سەرما نەماوە و هەوا كەمێك گەرم بووە. خەڵكی هۆڵەندی گوندەكانی ئێرەش زۆر هاوكاریمان دەكەن و بەردەوام خواردن و خواردنەوەمان بۆ دەهێنن."

لەوەتەی ئەو پەناخوازانە دەستیان بە مانگرتن كردووە، پرسی "پەنابەرە دۆسیە داخراوەكان" بووەتە باسێكی رۆژانە لە میدیا و پەرلەمانی هۆڵەندیدا. هەفتەی رابردوو پەرلەمانی ئەو وڵاتە خیرت لیرسی وەزیری كاروباری كۆچبەرانی بانگهێشتی پەرلەمان كرد بۆ روونكردنەوەی رەوشی ئەو پەناخوازانە. لیرس بە پەرلەمانتارانی راگەیاند كە ئەو پەناخوازانەی دەستیان بە مانگرتن كردووە سەرپشككراون لەوەی یان بەشێوەی یاسایی هۆڵەندا بەجێبهێڵن و حكومەت پشتیوانییان بكات، یاخود بەشێوەی نایاسایی لەسەرشەقام بن تاوەكو ئەوكاتەی پۆلیس دەستگیریان دەكات و بەزۆر دەیاننێرێتەوە.

ئامانج دەڵێ "كێشەی ئێمە ئەوەیە كە حكومەتی هۆڵەندا دەڵێ عێراق ئارامە و پێویستیتان بە پاراستن نییە. ئەوان نەهاتوون دۆسیەكانمان بخوێننەوە و بزانن لەبەرچی هەڵاتووین". وەزیری كاروباری كۆچبەرانی هۆڵەنداش ئەو قسانەی پشتڕاستكردەوەو لەبەردەم پەرلەمانی وڵاتەكەیدا رایگەیاند "بڕیاری داخستنی دۆسیەی ئەو پەناخوازانە لەسەر بنەمای راپۆرتێكی وەزارەتی دەرەوەمان بووە كە تێیدا دەڵێت: عێراق ئارامە و لەڕووی تەناهییەوە هیچ مەترسییەكی تێدانییە". لەگەڵ ئەوەشدا رێكخراوی پشتگیریكردن لە پەنابەران لە هۆڵەندا VWN لە بەیاننامەیەكدا پشتگیری خۆی بۆ ئەو پەناخوازە كوردستانی و عێراقییانە پیشانداوە و رایگەیاندووە: "سەرەڕای ئەوەی وەزارەتی دەرەوە دەڵێ عێراق ئارامە، بەڵام ئێمە رۆژانە هەواڵی تەقینەوە و تووندوتیژی لە عێراقەوە دەبیستین. بۆیە نەكردنەوەی دۆسیەی ئەو پەناخوازانە و پێداگرتن لەسەر ناردنەوەیان رێگەخۆشكردنە بۆ روودانی كارەساتێكی مرۆیی".

ئامانج دەربارەی ئەو كەیسەی لە هۆڵەندا بۆ داواكردنی مافی پەنابەری پێشكەشیكردووە دەڵێ "من كێشەی كۆمەڵایەتیم هەبوو و كچێكم خۆشدەویست، بەڵام باوكی نەیدامێ و دواتر كچەكەی كوشت، منیش رامكرد". ئەو دەڵێ لێكۆڵەرە هۆڵەندییەكانی وەزارەتی كۆچبەران پێیانگوتووە: "لەو چیرۆكانەمان زۆر بیستووە و چیدیكە بڕوای پێناكەین"، بەڵام ئامانج دەڵێ "ئەوەی من راستە و دەتوانم بیسەلمێنم كە وایە". كاربەدەستانی وەزارەتی كۆچبەرانی هۆڵەندا بەردەوام پەناخوازان بەوە تۆمەتبار دەكەن كە "لەپێناو بەدەستهێنانی مافی مانەوەدا چیرۆكی خەیاڵی دەهۆننەوە و زۆربەی چیرۆكەكانیش هاوشێوەن". ئامانج لە وەڵامی ئەو قسانەدا بە پێكەنینێكی تێكەڵ بە تووڕەییەوە دەڵێ "بەداخەوە كوردی دیكە درۆیان كردووە و ئێمە باجەكەی دەدەین. بڕوا بكەن چیرۆكی من خەیاڵی نییە و بەڕاستی ناتوانم بگەڕێمەوە."

سیروان حەجی بەركۆ

رووداو - هەولێر

بورهان غەلیون سەرۆكی ئەنجوومەنی نیشتیمانی سووریا كاتێك لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ (رووداو) گوتی "شتێك بەناوی كوردستانی سووریا نییە"، گەنجانی رۆژئاوای كوردستان لە هەینی دوای ئەوەدا بە درووشمی "ئێرە كوردستانە" لەشارەكانی رۆژئاوای كوردستاندا وەڵامیان دایەوە. بەڵام جگە لە حیزب و كۆمەڵەیەك، پارتە كوردییەكانی رۆژئاوای كوردستانیش "كوردستانی سووریا" یان "رۆژئاوای كوردستان" لە ناوی حیزبەكانیاندا نییە. دوای چەند هەفتەیەك، حەسەن عەبدولعەزیم سەرۆكی كۆمیتەی هەماهەنگی نیشتیمانی هێزەكانی گۆڕانی دیمۆكراتی سووریا، كە بەرەیەكی دیكەی لایەنەكانی سووریایە تەنیا پارتی یەكێتی دیموكراتی PYD وەك حیزبێكی كوردی تێیدا ئەندامە ، هەمان قسەی غەلیونی دووبارەكردەوە. حەسەن عەبدولعەزیم، گوتیشی كە ئەوان و PYD لەسەر ئیدارەی ناوخۆیی (الادارە المحلیە) رێككەوتوون. مەسەلەی بوون و نەبوونی بەشێكی خاكی كوردستان لە سووریا، تاوەكو ئێستا یەكێكە لە خاڵە جێگەی گفتوگۆیەكان لەنێو بزووتنەوەی سیاسی كورد لە سووریادا و لەنێوخۆی حیزبەكانیشیدا. 

ئێستاش لە سووریا سستمی ئیدارەی ناوخۆیی هەیە، بەڵام بەشێوەیەكی رێكوپێك پەیڕەوناكرێت و هەموو پۆستەكان بۆ كەسانی عەرەبی بەعسین. ئەحمەد سلێمان سەرۆكی ئەنجوومەنی نیشتیمانیی كورد لە سووریا دەڵێ گفتوگۆی بزووتنەوەی كوردی لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆن لەسەر بوونی كوردستانی سووریا و فیدرالی نییە. سلێمان بە (رووداو)ی گوت كە ئەوان بە ئیدارەی ناوخۆیی رازی نابن "ئیدارەی ناوخۆیی داواكارییە نەتەوەییەكانی كورد جێبەجێناكات". مەبەستی ئەم بەرپرسە كوردە ئەوەیە كە دەبێ هەرێمێك هەبێ كورد تێیدا دەسەڵاتداربێ.

پارتی یەكێتی كورد لە سووریا یەكێكە لەو پارتە دەگمەنانەی لە بەرنامەی سیاسی خۆیاندا ناوچە كوردییەكان بە "كوردستانی سووریا" ناودەبەن. هەروەها كۆمەڵەی رۆژئاوای كوردستان كە جەواد مەلا سەرۆكایەتی دەكات و حیزبی یەكێتی كوردستانی ، ناوی كوردستان لە ناوی حیزب و رێكخراو و پرۆگرامەكەیاندا دێنن. ئیسماعیل حەمێ سكرتێری (پارتی یەكێتی كورد لە سووریا) لەوە تێناگات كە بۆچی بزووتنەوەی كوردی دەستەواژەی "كوردستانی سووریا" بەكارناهێنێ. حەمێ بە (رووداو)ی راگەیاند"ئەم هەڵوێستەی بزووتنەوەی كوردی هیچ مانایەكی نییە. ئەمە دەرئەنجامی شرۆڤەكردنێكی هەڵەیە". ئەو حیزبە لە كۆنگرەی شەشەمیدا كە لە ساڵی 2009 بەڕێوەچوو بڕیاری لەسەر بەكارهێنانی دەستەواژەی "كوردستانی سووریا" دا و هەروەها داواكردنی ئۆتۆنۆمیشی كردە دروشمی خۆی. بەڵام ئێستا دوای شۆڕشی یەك ساڵەی خەڵكی سووریا ، پارتی یەكێتی كوردی لە سووریا و پارتی دیموكراتی كورد لەسووریا لەچوارچێوەی ئەنجوومەنی نیشتمانی كورد لە سووریا لەگەڵ ئەوەدان فیدرالی بكرێتە دروشم و داوای كورد بۆ چارەسەری كێشەی كورد لە رۆژئاوای كوردستان. دوای كۆنگرەی شەشەم، سێ بەرپرسی باڵای پارتی یەكێتی كورد لە سووریا، بۆ ماوەی چەند ساڵ زیندانیكران بە تاوانی "جیاكردنەوەی بەشێك لە خاكی سووریا" و دادگای ئەمنی دەوڵەت دۆسیەی بۆ كردنەوە، بەڵام دوای دەسپێكردنی شۆڕش لە سووریا لە ئاداری 2011، ئازادكران.

دوای دامەزراندنی ئەنجوومەنی نیشتیمانیی كورد لە سووریا لە تشرینی یەكەمی 2011دا، حیزبێكی دیكەی كوردیش دەستەواژەی "كوردستانی سووریا"ی خستە نێو بەرنامەی سیاسیی خۆیەوە. پارتی ئازادی كوردی لە سووریا لە كۆتایی 2011دا بە سەرۆكایەتی پارێزەر مستەفا ئۆسۆ رایگەیاند كە فیدراڵی باشترین رێگەچارەیە بۆ كێشەی كورد لە سووریا. عەبدولحەمید حاجی دەروێش ، كە هەر لەسەرەتای دامەزراندنی یەكەمین پارتی كوردی لە سووریا و تائێستا سكرتێری پارتی دیمۆكراتی پێشڤەرۆی كوردە لە سووریا، كە ئێستا پارتەكەی سەرۆكایەتی دەوری ئەنجوومەنی كوردی بەدەستەوەیە، پێیوایە كە زۆڵمی رژێمی سووریا لەسەر كورد هۆكارێكە بۆ بەكارنەهێنانی دەستەواژەی "كوردستانی سووریا". دەروێش بە(رووداو)ی گوت "ئێمە بەهۆی ئەم هەڵوێستەمان توانیمان تاڕاددەیەكی زۆر كوردی سووریا لە زیانی گەورە بپارێزین." بێجگە لە PYD ، وشەی "كوردی" لەنێو ناوی هەموو پارتە كوردییەكانی سووریادا هەیە. هەروەها پارتە كوردییەكان لە بەرنامەكانیاندا باسی دابەشكردنی كوردستان و بوونی بەشێكی كوردستان لە سووریاش دەكەن.

ساکار عەبدوڵڵازادە

رووداو- رۆژهەڵاتی کوردستان

ماوەی دوو هەفتەیە پەیوەندیی محەممەد سەدیق کەبوودوەند، سەرۆکی بەندکراوی رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان بە دەرەوەی زیندان بچڕاوە و بنەماڵەکەی هیچ زانیارییەکیان لەسەر نیه. ئیجلال قەوامی، گوتەبێژی رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان وێڕای پشت راستکردنەوەی هەواڵەکە به (رووداو)ی راگەیاند "پەیوەندی ئێمە لەگەڵ کەبوودوەند پچڕاوە و هیچ زانیارییەکمان لەسەر بارودۆخی ناوبراو نیه". کەبوودوەند لە ئاخرین پەیوەندیدا لەگەڵ بنەماڵەکەی رایگەیاندبوو بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین دژی جێ بەجێ نەکردنی بەڵینی بەرپرسانی ئێران، مانگرتنێکی بێ وادە بەڕێوە دەبات. ناوبراو لە نامەیەکدا بۆ کاربەدەستانی ئێران، رایگەیاندووە تا کاتی جێ بەجێ کردنی داواکارییەکەی درێژه به مانگرتن دەدات.

پەریناز حوسێنی، هاوسەری محەممەد سەدیق کەبوودوەند به (رووداو)ی راگەیاندبوو "لە ئاخرین پەیوەندیماندا کەبوودوەند رایگەیاند مان لە خواردن دەگرێت، بەڵام لەو ماوەیەدا من نەمتوانیوە هیچ پەیوەندییەکی لەگەڵ بگرم و دڵنیانیم کە مانی لەخواردن گرتووە یان نا". کەبودوەند خوازیاری پێدانی مۆڵەت بۆ گەڕانەوە بۆ ماڵ و دیتنی کوڕە نەخۆشەکەیەتی. پەریناز حوسێنی لەسەر ئەو باوەڕەیە ئەو مانگرتنەی کەبوودوەند بێ ئەنجام دەبێت و بەرپرسان وەڵامی داواکەی نادەنەوە. ناوبراوی گوتیشی "کەبوودوەند خۆیشی بارودۆخی تەندروستی باش نیه و ئێستا نازانم خەم لە کورەکەمان بخۆم یان نیگەرانی تەندروستی کەبوودوەند بم".

محمد سەدیق کەبوودوەند دامەزرێنەری رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستانە کە لە ساڵی 2007وە لە لایەن هێزه ئەمنییەکانی ئێران دەستبەسەر کراوە. کەبوودوەند لە لایەن دادگای شۆڕشی ئێران به تاوانی دامەزراندنی رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان و تێکدانی ئاسایشی نەتەوەیی و شێواندنی بیرورای گشتی ، به 11 ساڵ زیندان سزا درا. ناوبراو ئێستا 5 ساڵه له گرتووخانەی ئێوینی تاران دەستبەسەرە و به گوتەی هاوسەرەکەی لەو ماوەیەدا، بۆ یەک جاریش مۆڵەتی پێ نەدراوە بگەرێتەوە ناو خێزانی. سەرۆکی بەندکراوی رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان تا ئێستا براوەی چەندین خەڵاتی نێودەوڵەتییە و یەکێک لە بەرپژێرەکانی خەڵاتی ئاشتی نۆبێلی 2011 بووە. محەمەد سەدیق کەبودوەند، لە رێکەوتی 26/04/2012، لە لایەن وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا به "رۆژنامەنووسی رۆژ" هەڵبژێردرا. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا داوای لە حکومەتی ئێران کردووە، کەبوودوەند لە زیندان ئازاد بکات.

رووداو- هەولێر  

عەبدولڕەحمان ئالوجی، سکرتێری پارتی دیموکراتی کورد لە سووریا لە شاری هەولێر گیانی لەدەستدا. خزمێکی نزیک لە عەبدولڕەحمان ئالوجی بۆ (رووداو) هەواڵەکەی پشتڕاستکردەوە و رایگەیاند ئەمڕۆ کاژێر 4ی بەیانی عەبدولڕەحمان ئالوجی، سکرتێری پارتی دیموکراتی کورد لە سووریا لە هەولێری پایتەختی هەرێمی کوردستان گیانی لەدەستداوە.

عەبدولڕەحمان ئالوجی، سکرتێری پارتی دیموکراتی کورد لە سووریا ماوەیەکە باری تەندروستی ناتەواوبوو، نزیکەی ماوەی مانگێکە لە شاری هەولێر بوو، بەمەبەستی وەرگرتنی چارەسەری پزیشکی تاوەکو ئەمڕۆ کاژێر 4ی بەیانی گیانی لەدەستدا.

وتەبێژی هاوپەیمانیی ژنانی رۆژهەڵاتی کوردستان: بەفیرۆدانی کات بە بیانووی جۆراوجۆر لە قازانجی پرسی نەتەوەیی کورد نییە
لە یەکەم رۆژی کۆنفرانسی نەتەوەیی ژنی کورد، خاتوو هامنۆ نەقشبەندیی وتەبێژی هاوپەیمانیی ژنانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئەندامی کومیتەی ئامادەکاری کونفرانسەکە، لە سیمینارێکدا کە بەو بۆنەیەوە رێکخرابوو، وتارێکی پێشکەش کرد. خاتوو هامنۆ کە وەک یەکەم کەس بۆ پێشکەشکردنی وتارەکەی لە لایەن کومیتەی ئامادەکارەوە دیاری کرابوو، لە وتارەکەیدا روانگەی ژنی بۆ چارەسەری پرسی نەتەوەیی کوردی خستە بەر باس و لێکدانەوە.
ناوبراو وێرای ئەوەی پێی لەسەر ئامادیی کورد و بوونی مەرجەکانی بەدەوڵەتبوونی نەتەوەکەمان بۆ راگەیاندنی دەوڵەتی کوردی داگرتەوە، گوتی: لەجیهانی ئەمڕۆدا سەردەمی دەوڵەت نەتەوە دەسکردەکان کۆتاییان پێهاتووە و تووشی قەیران و مەترسی هەڵوەشانەوە هاتوون و هەر چەند ماوە جارێک کۆمەڵێک دەوڵەتی تازە درووست دەبن و بە ژمارەی دەوڵەتانی جیهان زیاد دەبن. عێڕاق و ئێران و سوریا و ترکیا کە هەر کام لەم دەوڵەتانە بەشێک لە نیشتمانی کوردیان دوور لە ئیرادە و ویستی نەتەوەکەمان پێوە لکێنراوە، ده‌چنه‌خانه‌ی دەوڵەت- نەتەوە دەسکردەکان.
وتەبێژی هاپەیمانیی ژنانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە درێژەی باسەکەیدا گوتی: ئەزموونی پێکەوە ژیانی نەتەوەی کورد لەگەڵ ئەو نەتەوانەی دەوڵەتەکانیان وڵاتەکەمانیان داگیر کردووە، نەک هەر ئەزموونێکی سەرکەوتوو نییە، بەڵکوو جگە لە نەهامەتی و ماڵوێرانی هێچ دەسکەوتێکی بۆ نەتەوەکەمان نەبووە و نابێ. هەروەها ناوبراو گوتی ئەگەر کەسانێک دڵیان بەوە خۆشە کە بە دێمۆکراتیزە بوونی ئەو دەوڵەتانە نەتەوەی کورد بە مافەکانی دەگا، دڵنیا بن ئەوە تەنیا کات بە فیرۆ دان و ساویلکەییە لە گوڕەپانی سیاسەتدا.
وتەبێژی هاوپەیمانی ژنانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە درێژەدا گوتی: ئەزموونی ئەو سیستەمە سیاسییە هاوبەشەی لە نێوان کورد و عەرەبدا لە ساڵی ٢٠٠٣ وە لە گۆڕێدایە راستی و درووستی ئەو بۆچوونانە دەسەلمێنێ.
ئەندامی کومیتەی ئامادەکاری کۆنفرانسی ژنانی کورد لە بەشێکی دیکە لە وتەکانیدا ئاماژەی بەوەکرد کە: بە فیرۆدانی کات بە بیانووی جۆراوجۆر لە قازانجی پرسی نەتەوەیی کورددا نییە و کورد هەتا دوو دەیە لەمەوبەریش بە هۆی سیاسەتی نێودەوڵەتییەوە لە گەمارۆیەکی جیهانیدا بووە. هێچ زەمانەتێک نییە کە ئەم دۆخەی ئێستا بە قازانجی کورد هەڵکەوتووە تا سەر بەو شێوەیە بمێنێتەوە، کورد هەتا ئێستاش دەرفەتی ئەوەی ماوە لەم باروودۆخە جیهانییە کەڵک وەرگڕێ و دەوڵەتی نەتەوەیی رابگەیەنێ، بەڵام ئەگەر ئەو دەرفەتانە بە هەر هۆیەک نەمان ئاوا کورد و بزووتنەوەکەی دەکەوێتە بەر هێرش و مەترسییەوە.
لە بەشێکی دیکەی وتەکانیدا، وتەبێژی هاوپەیمانیی ژنانی رۆژهەڵاتی کوردستان گوتی: بێگومان هەموو ئەمانە لە گرەوی تەبایی و یەکریزی و یەکگوتاری گشت حیزب و لایەنە سیاسییەکان و چین و توێژ و کەرتە کۆمەڵایەتییەکانی کوردستانە، بەرانبەر پیلانی نەیاران و ناحەزان و دوژمنانی نەتەوەکەمان.
خاتوو هامنۆ لە درێژەی باسەکەدا گوتی: ژنانی کورد وەک بەشێکی گرینگ و کاریگەر لە ژیانی نەتەوەکەمان، رۆڵێکی بەرچاویان لە وەدیهاتنی ماف و ئازادییە سیاسی و نەتەوەییەکانی کورددا هەیە. ژنانی کورد جگە لەوەی هاورێ و هاوژێن و هاوچارەنووسی پیاوانی کوردن، بەڵکوو بەو هۆیەی کە دایکن و ئەرکی گەورە کردن و پەروەردە کردنی رۆڵەکانی کوردیان لەسەرشانە، لە سەریانە جگەر گۆشەکانیان بە هزر و بیری نەتەوە و نیشتمان پەروەرییەوە گۆش و گەورە بکەن. لە وەها باروودۆخێکدا پێویستە ژن و پیاوی کورد لە پێناو رزگاریی یەکجاریی و سەربەخۆیی و بەدەوڵەتبوونی نەتەوەکەمان هەموو هێز و تواناکانیان یەکبخەن و هاوکار و پشتیوانی بزووتنەوەی رزگاریخوازیی کوردستان و برا و هاوڕێ و هاوسەنگەرەکانیان بن.
لە کۆتایی باسەکانیدا لە سیمینارەکەدا، ئەندامی کومیتەی ئامادەکاری کۆنفرانس ئاماژەی بەوەکرد کە: دوژمنانی نەتەوەکەمان هەرگیز "بژاردەی" نانەوەی ئاژاوە و هەناسەی قین و رق و چاندنی دووبەرەکی، بۆ لاواز کردن و لەت و کوت کردنی ریزی نەتەوەکەمانیان لە یاد نەکردووە و ناکەن و بە درێژایی مێژوو ئەو پیلانەیان بەرانبەر کورد و کوردستانییەکان رەچاو کردووە. یەکێک لەوانەش نانەوەی دووبەرەکی و رۆحی دۆژمنکاریی لە نێوان ژن و پیاوی کورد بەرانبەر یەکتر بووە. ئێمە پێمان وایە سەردەمی رزگاریی نەتەوەیی و بە دەوڵەتبوونی کورد نزیکە و ئیرادەیەکی پتەو و لێبڕاوی نەتەوەیی و کوردستانی دەتوانێ کورد بەرەو لووتکەی ئازادیی و سەربەخۆیی ببا. ئێمە ژنانی هەموو بەشەکانی کوردستان دەبێ دەوری خۆمان بە پشتیوانی لە گوتاری بەدەوڵەتکردنی کورد لە بزووتنەوەی رزگاریخوازیی نەتەوەیی کوردستاندا بگێرین و ریزەکانمان بۆ ئەو ئامانجە و تواناکانمان لەو پێناوەدا رێک و یەک بخەین.
هاپەیمانیی ژنانی رۆژهەڵاتی کوردستان

رووداو- هەولێر

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند كە گەلی كوردستان بەشی خۆی لە سامان و داهاتەكانی عێراق وەك "مەكەرەمە" قبوڵ ناكەن، مەنتق و سیاسەتی "چاكە" و " مەكرەمەكردن" ماوەی بەسەرچووە. بەپێی راگەیێندراوێكی ئەنجوومەنی وەزیران، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆبوونەوەی ئەمڕۆی حكومەتدا باسی سیاسەتی "نادەستووریانە"ی حكومەتی فیدرالیی عێراقی كرد بەرامبەر خەڵكی كوردستان لەڕووی سووتەمەنییەوەو پێداگیری لەسەر ئەوەكرد، كە "دەبێ وەزارەتی نەوتی عێراق و حكومەتی فیدرالیی عێراق لەسەر بنەمای دەستوور و هاوبەشبوونی گەلی كوردستان لە سامان و داهاتەكانی عێراقدا تەماشای هەرێمی كوردستان بكات، نەك بگەڕێتەوە سەر پەیڕەوكردنی سیاسەتی رژێمی دیكتاتۆریی سەددام حوسێن، كە بەهۆی ناكۆكییە سیاسییەكانەوە ئابلۆقەی سووتەمەنی و ئابووری دەخستە سەر گەلی كوردستان". هەروەها گوتی ئەوە "دەبێتە هۆی دروستبوونی رقێكی زۆر بەرامبەر حكومەتی فیدرالیی عێراق لە كوردستاندا، كە ئێمە ئەوە بە بەرژەوەندی گەلی عێراق و پێشكەوتنی ئابووری و پرۆسەی سیاسی و چارەسەری تەنگژەكانی عێراق نازانین". 

هەروەها گوتی "حكومەتی هەرێمی كوردستان و گەلی كوردستانیش لەگەڵیدا، سیاسەتی منەت بەسەرەوەكردن و مەكرەمەكاری رەتدەكاتەوە، بەڵكو ئێمە دەمانەوێ لەسەر بنەمای هاوبەشی و شەراكەتدا مامەڵە لەگەڵ گەلی كوردستاندا بكرێت، كە تەنیا ئەوەش لە دەستووری عێراقدا هەیە، نەك بەشی گەلی كوردستان وەك مەكرەمە بدرێتەوە گەلی كوردستان". هەروەها گوتوویەتی كە "حكومەتایەتیكردن و ناكۆكی سیاسی و رقهەڵگرتن لە بەرامبەر بەشێك لە گەل، دەبێ دووربێ لەكاری حكومەتایەتی لە وڵاتێكدا كە خۆی بە دیموكراسی بناسێنێ". 

نێچیرڤان بارزانی داوای لە حكومەتی عێراق كرد بەپێی رێككەوتنی ساڵی 2011 كە لەنێوان حكومەتی فیدرالیی عێراق و حكومەتی هەرێمی كوردستاندا كراوە، بجوڵێتەوە. ئەوەشی روونكردووەتەوە كە رۆژانە 600تاوەكو 700 هەزار بەرمیل نەوتی خاو لەهەردوو پاڵاوگەی بێجی و دۆرە دەپاڵێورێن، كە لە ئەنجامدا بەنزین، نەوتی سپی، گازوایل، نەوتی رەش و بەرهەمی دیكەی لێ بەرهەمدەهێنرێ. لەسەر بنچینەی رێژەی 17%ی بەشی هەرێمی كوردستان، دەبێ لەو نەوتە، 140 هەزار بەرمیلی نەوتە خاوەكەو بەرهەمە نەوتییەكانی دوای پاڵاوتنی، وەك بەشی هەرێمی كوردستان بدرێن بە هەرێمی كوردستان لەو 700 بەرمیلەی لە هەردوو پاڵاوگەكە دەپاڵێورێن. "بەڵام بەداخەوە ئەو بەشە هیچ كاتێك بەتەواوی نەدراوەتە هەرێمی كوردستان. لەسەرەتای ئەمساڵیشەوە نەوتی رەش لە هەرێمی كوردستان بڕدراوە، هەروەها لە سەرەتای ئەمساڵەوە لە بەرهەمەكانی دیكەش بە نەوتی سپی، گازوایل و بەنزینەوە، تەنیا 33هەزار بەرمیل رۆژانە دراوەتە هەرێمی كوردستان، ئەمەش لە دوای بڕیاری حكومەتی عێراق لە 21ی ئەو مانگەدا بۆ بڕینی هەموو سووتەمەنییەك لە هەرێمی كوردستان ، كەمكراوەتەوە بۆ كەمتر لە 15 هەزار بەرمیل". 

سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان گوتوویەتی بۆ پڕكردنەوەی پێداویستییەكانی خەڵكی كوردستان لەڕووی سووتەمەنی و كارەبا "حكومەتی هەرێمی كوردستان بە هەوڵ و توانای پاڵاوگە ناوخۆییەكان و بە هێنانی سووتەمەنی لە دەرەوە تاوەكو ئێستا توانیویەتی ئەو پێداویستییە ناوخۆییانە دابین بكات". بەڵام حكومەتی عێراق هەوڵیداوە كە ئێران رێگە نەدات ئەو سووتەمەنییەی لە وڵاتانی دیكە دەیكڕێ لە رێگەی ئێرانەوە بگاتە هەرێمی كوردستان، لەبەرئەوەش سوپاسی حكومەتی ئێرانی كردووە كە گوێی نەداوەتە ئەو داوایەی حكومەتی عێراق. هەروەها لە راگەیێندراوەكەی ئەنجوومەنی وەزیراندا هاتووە كە نێچیرڤان بارزانی روونیكردووەتەوە كە "هەرێمی كوردستان بۆ دابینكردنی سووتەمەنی بۆ پێداویستی رۆژانەی هاووڵاتیان و دابینكردنی كارەبا، بەشێكی كەمتر لە 17%ی بەشی هەرێمی كوردستانی درەهێناوە لە بیرە نەوتەكانی، لەو نەوتەی عێراق دەیپاڵێوێ بۆ دابینكردنی سووتەمەنی ناوخۆیی. ئەوەش لە پاڵاوگە ناوخۆییەكانی هەرێمی كوردستاندا پاڵاوتووە، بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەو بەرهەمەی لە دەرەوە دەیكڕێت، بەشی پڕكردنەوەی پێداویستییەكانی ژیانی هاووڵاتیان بكات، وەك ئەركێكی حكومەت بەرامبەر هاووڵاتیانی". بەڵام سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەوەشی راگەیاندووە " ئەگەر ناچاربین ئەوا پەنا دەبەینە بەر ناردنی نەوتی خاو بۆ دەرەوە، بۆ دابینكردنی پێداویستییە ناوخۆییەكان. بۆیەش داوا لە حكومەتی فیدرالیی عێراق دەكەین، ئەركی خۆی بەرامبەر خەڵكی كوردستان جێبەجێبكات بەپێی دەستوور".

سەبارەت بە بڕیاری حكومەتی عێراقیش لە رۆژی 21/5/2011 سەبارەت بە بڕینی سووتەمەنی بە تەواوی لە هەرێمی كوردستان، كە دواتر وەك بڵاوكرایەوە ، حوسێن شەهرستانی جێگری سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ كاروباری وزە ، لەسەر داوای جەلال تاڵەبانی سەرۆك كۆماری عێراق بڕیاریداوە بۆ ماوەی مانگێك كاركردن بەو بڕیارە رابگرێت ، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان گووتویەتی "بڕیاری حكومەتی عێراق بۆ راگرتنی هاتنی ئەو بڕە سووتەمەنییە زۆر كەمەش كە ئێستا دەینێرێ بۆ هەرێمی كوردستان لە 21ی ئەو مانگەدا، هەروەها راگرتنی كاركردن بەو بڕیارە بۆ ماوەی مانگێك بەشێوەیەكی كاتی، ئەوا ئێمە دەڵێین: بڕینی سووتەمەنی لە هەرێمی كوردستان بە یاسایی و كارێكی نیشتمانی نازانین، راگرتنی كاركردن بۆ ماوەی یەك مانگ بەو بڕیارەش وەك چاكە و مەكرەمەیەك قبوڵ ناكەین، چونكە بەپێی دەستوور ئەوە مافی خۆمانە كە بەپێی هاوبەشیمان لەو وڵاتەدا مافی خۆمان وەربگرین و ئێمە هاووڵاتی پلە دوو نین". 

داواشی لە بەرپرسانی كورد لە وەزارەتی نەوت و حكومەتی عێراقدا كردووە كە "بە ئەركی خۆیان هەڵبستن لەوەی كە حكومەتی عێراق ئەركەكانی بەرامبەر خەڵكی هەرێمی كوردستان جێبەجێبكات". هەروەها داواشی لە حكومەتی عێراق كردووە كە "گوشار هێنان بۆ ژیانی هاووڵاتیان نەكاتە چەكی ناكۆكی نێوان لایەنە سیاسییەكان. دەبێ حكومەتایەتیكردن بە رەچاوكردنی یەكسانی لەنێوان گەلی عێراق دا دووربێ لە ململانێی سیاسی".

رووداو- هەولێر

وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالکراوان و پارێزگاری سلێمانی بە مەبەستی بە دیکۆمێنت کردنی جینۆسایدی گەلی کورد، گرێبەستێک لەگەڵ زانکۆی تامپڵی ئەمریکی مۆر دەکەن. فواد عوسمان، گوتەبێژی وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالکراون لەو بارەوە به (رووداو)ی راگەیاند "بە مەبەستی زیندوو هێشتنەوەی یادی قوربانیانی ئەنفال و کیمیاباران، کەلوپەلی قوربانیان و دروست کردنی فیلمی دیکۆمێنتاری لەسەر کارەساتی ئەنفال و جینۆسایدی کورد، گرێبەستێک لەگەڵ زانکۆی تامپڵی فیلادلفیای ئەمریکا مۆر کراوە".

فواد عوسمان گوتیشی "ئەو گرێبەستە به ئامادەبوونی وەزیری شەهیدان و ئەنفالکراوان، پارێزگاری سلێمانی و سەرۆکی زانکۆی تامپڵی فیلادلفیا لە سلێمانی مۆر کرا".

گوتەبێژی وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالکراون راشیگەیاند "ئەو پڕۆژەیە 9 مانگ دەخایەنێت. بودجەکەی لە لایەن پارێزگاری سلێمانیەوە دابین دەکرێت و وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالکراوان تەنها سەرپەرشتی پرۆژەکە دەکات". ناوبراو گوتیشی "زانکۆی تامپڵ کە لەسەر جینۆساید و کۆمەڵکوژی کار دەکات، هەموو ئەو بەڵگەنامانەی لە کارەساتی ئەنفال و کیمیابارانکردنی کوردستان بەجێ ماون، بە مەبەستی زیندوو راگرتنی و ناساندنی به کۆمەڵگای نێودەوڵەتی ئەرشیڤ دەکات". فواد عوسمان راشیگەیاند "گرێبەستەکە ئەوش دەگرێتەوە ژووری تایبەت بۆ راگڕتنی ئەو بەڵگەنامانە دابندرێت و راهێنان بۆ چۆنێتی پاڕاستنیان دەکرێت". ئەو بەڵگەنامانە لە یەکێک مۆنۆمێنتەکانی کوردستان دەپارێزرێن.

موکریان نیوز

تەرمی 18 هاوڵاتی لە سنووری نێوان رۆژهەڵات و باکووری کوردستان دۆزرایەوە. تەرمی ئەو 18 کەسە لە هیڵی سنووری شاری سەلماسی رۆژهەڵاتی کوردستان دۆزرایەوە کە دەگوترێت ساڵی پار کەوتوونەتە ژێر رەنووە بەفر. بە گوێرەی زانیاریە ناوچەییەکان، ئەو 18 کەسە ساڵی پار ویستوویانە لە سنووری سەلماسەوە ئاودیوی باکووری کوردستان ببن، بەڵام کەوتوونەتە ژێر رەنووە بەفرەوە و هەر لەوێ نیژراون. به هاتنەوەی وەرزی گەرما و تواندنەوەی بەفری ناوچە، تەرمی ئەو هاوڵاتیانە دەرکەوتووە.

دوای دۆزینەوەیان، تەرمەکان بۆ نەخۆشخانەی شاری سەلماس گواستراونەوە و دواتر هەر لەو شارە نێژان. تا ئێستا ناسنامەی ئەو 18 کەسە ئاشکرا نەکراوە. شاری سەلماس لە پارێزگای ورمێ و لە سنوووری نێوان رۆژهەڵات و باکووری کوردستان هەڵکەوتووە. ساڵانە بەدەیان هاوڵاتی کورد و بیانی بۆ گەیشتن بۆ ئەورووپا، لە سنوورەکانی سەلماس و ورمێ دەپەڕنەوە. ئەو ناوچەیە ناوەندی چالاکی پارتی ژیانی ئازادی کوردستان PJAKه و تا ئێستا دیار نیه ئەو تەرمانه هی قوربانیانی شەڕی ئێران و PJAKن یا خود هی ئەو رێبوارانەن کە بۆ گەیشتن به ئەورووپا هاتوونەتە ئەو ناوچەیه.

سه‌رۆکی ئاژانسی ناوکی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان، پـێشـبینی ده‌کات به‌م نزیکانه‌ ئێران له‌گه‌ڵ ئاژانسی وزه‌ی ئه‌تۆم رێككه‌وتنێك مۆربکات بۆ رێـگه‌دان به‌ پـشـکنه‌رانی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان تاوه‌كو سه‌ردانی ئه‌و شوێنانه‌ بکه‌ن که‌ گومان ده‌کرێت بۆ به‌رنامه‌ی نهێنی چه‌کی ناوکی به‌کارده‌هێنرێن.
 یوکیۆ ئه‌مانۆ، سه‌رۆكى ئاژانسى ناوكى نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان دوێنێ له‌پاش سه‌ردانه‌ کورته‌که‌ی بۆ ئێران‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی بۆ ڤیه‌ننا رایگه‌یاند "هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێک جیاوازی هه‌یه‌، به‌ڵام پـێشبینی ده‌كرێت به‌م نزیكانه‌ رێككه‌وتنێك له‌گه‌ڵ ئێران مۆر بكه‌ین بۆ گه‌رانى تیمى وزه‌ى ئه‌تۆم له‌و شوێنانه‌ى ئێران كه‌ گومانى به‌رنامه‌ى نهێنى چه‌كى ناوكى لێ ده‌كرێت".
ئه‌مانۆ، له‌ سه‌ردانه‌که‌یدا بۆ تاران چاوی به‌ گه‌وره‌ وتووێژکاری ناوکی ئێران سه‌عید جه‌لیلی که‌وتووه‌، هه‌ردوولاش بڕیاریانداوه‌ به‌ رێکكه‌وتنێک بگه‌ن که‌ ڕێگه‌ به‌ پشـکنه‌رانی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان بدات بچنه‌ نێو ده‌زگاکانی ئێرانه‌وه‌، له‌وانه‌ بنکه‌ی پارچینی له‌شـکری. وڵاتانی رۆژئاوا گومانیان هه‌یه‌ ئێران بنکه‌ی له‌شـکری پارچین بۆ توێژینه‌وه‌کانی تایبه‌ت به‌ چه‌کی ناوکی به‌کاربهێنێت، ئێرانیش ده‌ڵێت "پارچین ته‌نها شوێنێکی تایبه‌ت به‌ چه‌کی ئاسایـیه‌‌و به‌رنامه‌ ناوکییه‌که‌ی ئاشـتیخوازانه‌یه‌".

سەرچاوە: VOA