هاوشێوەی مەسیحی و جوو، موسوڵمانبوونی ئێمە شتێكە بۆمان ماوەتەوە. هەڵبژاردنی خۆمان نییە، لێرە كە ئازاد بووم، وازم لە ئاین هێنا". ئەوە قسەی كچە كوردێكی دانیشتووی سوێدە بەناوی (ل.ش) كە وازی لە ئاینەكەی هێناوە.
پێچەوانەی فراوانبوونی پێگەی ئیسلامییەكان لە وڵاتانی ئەوروپا، بەشێك لە موسوڵمانانی تاراوگەنشین واز لە ئاینەكەیان دەهێنن و ژمارەی ئەمانەش رۆژ بەڕۆژ لە هەڵكشاندایە. بەپێی زانیارییەكان، بە پلەی یەك فارسی تاراوگەنشین واز لە ئاین دێنن و بە پلەی دووەمیش كورد، دوای ئەوانیش عەرەب و ئەفغان.
(ل.ش) كە ئێستا خۆی بەبێ باوەڕ دەزانێت، بە (رووداو)ی گوت "من تەنیا نیم، ئەم ئازادییەی لێرە هەیە لە وڵاتانی تریش بەرقەرار بێت، دڵنیام زۆر كەس واز لە ئاینی خۆیان دەهێنن".
ئەو كچە كوردە دەڵێت ئێستا ئاین لەجیاتی ئەوەی هەڵبژاردنی باوەڕێك بێت بەشێوەیەكی ئازاد، بووەتە شتێكی بۆماوەیی. بۆیە دەڵێت "ئیتر كاتی ئەوە هاتووە خۆمان بڕیار لەسەر باوەڕی خۆمان بدەین" بەڵام كاركردنیش بۆ هەڵگەڕاندنەوەی خەڵك لە باوەڕەكانیان بە ئیشی خۆی نازانێ و دەڵێت ئەوەش هاوشێوەی تەبشیر و كاری ئیسلامی سیاسییە كە بانگەواز بۆ بیروباوەڕیان دەكەن.
لە كۆمەڵگە رۆژهەڵاتییەكاندا وا باوە، منداڵ بەپێی باوەڕی خێزانەكەی، شوناسە ئاینییەكەی دیاری دەكرێ، جا موسوڵمان بێت یان مەسیحی و یان هەر ئاینێكی دیكە.
ئالان، كوردێكی دانیشتووی فینلاندە، هەر لەگەڵ وەرگرتنی وڵاتینامەی ئەو وڵاتە، خۆی وەكو بێ باوەڕ ناساندووە. ئالان سەپاندنی ئاین بەسەر منداڵدا بە "تاوان" دەزانێت. ئەو بواری بۆ منداڵەكەی رەخساندووە كە خۆی لە داهاتوودا بڕیار لەسەر ئاینەكەی بدات "رێگەم نەداوە ئاین و باوەڕ لەسەر فۆرمی زانیاریی كوڕەكەم بنووسن. منداڵەكەم كە بووە 18 ساڵ خۆی بڕیار لەسەر ئەوە دەدات موسوڵمانە، مەسیحییە، یان بێ دینە". ئالان رازی نەبوو هیچ پرسیارێك لەبارەی ئاینەوە لە كوڕە تەمەن پێنج ساڵانەكەی بكەین.
زۆر لە دایك و باوكانی نیشتەجێی ئەوروپا پێیان ناخۆشە لەبارەی ئاینەوە پرسیار لە منداڵەكانیان بكرێ. لە قوتابخانەكانیش ئاین وەكو وانەیەك دەخوێندرێ، بەڵام وابەستەبوون بە كەشە ئاینییەكان لە قوتابخانەكاندا رێگەپێدراو نییە.
بەڵام جەلال ئەحمەد كە كوردێكی دانیشتووی سوێدە، دەڵێت بەشێك لە مامۆستایانی تاراوگەنشین ناڕاستەوخۆ بابەتی ئاین و باوەڕبوون بە خودایان ورووژاندووە، بەتایبەتی لەنێو منداڵانی تاراوگەنشین.
جەلال ئەحمەد زۆر تووڕە بووە كاتێك نەوای كچی هاتووەتەوە بۆ ماڵەوە و باسی باوەڕبوون بە خودا و رۆژی دوایی بۆ كردووە. دواتر بۆی دەركەوتووە یەكێك لە مامۆستاكانی قوتابخانەكەی ئەو باسانەی بۆ كردوون. جەلال سكاڵای لەسەر ئەو مامۆستایە تۆمار كردووە، بەو هۆیەوە دەوڵەت هەست دەكات دیاردەی لەو شێوەیە لەزۆر قوتابخانەی گەڕەكە بیانینشینەكانی وەك هیوزبی و تێنستا و رینكەبی لە ستۆكهۆڵمی پایتەختی سوید پەیدا بووە.
بە گوتەی جەلال، مامۆستاكەی نەوا، ئامۆژگاریی قوتابییەكانی كردووە بەهیچ شێوەیەك گۆشتی بەراز نەخۆن، چونكە ئەوە خواردنی كافرانە و پێی گوناهبار دەبن. رۆژنامەی (داگنسنیهیتر) راپۆرتێكی لەوبارەیەوە بڵاوكردەوە كە بووە رۆژەڤ لە سوێد.
جەلال موسڵمانە و ئەركە ئاینییەكانیشی جێبەجێ دەكات، بەڵام "بەئیسلامیكردن"ی كچەكەی بە مەترسی دەزانێت. جەلال گوتی "هاندانی خەڵك بۆ هەڵگەڕانەوە لە ئاین، هاندانی منداڵێكی بێگەرد و بێگوناه بۆ چوونە سەر ئاینێك، وەكو یەك بە تاوان دەزانم". جەلال هاوشێوەی كوردەكەی فینلاند، ئەو بڕیاری هەڵبژاردنی ئاین بۆ كچەكەی بەجێدەهێڵێت.
نەوزاد ئەحمەد، مامۆستا لە شاری ستۆكهۆڵم دەڵێت، جوڵانەوەیەك هەیە بۆ هەڵگەڕانەوەی خەڵك لە ئاین، یان بردنیان بۆ ئاینێكی دیكە "ئەم جوڵانەوانە و بەشێك لە بزووتنەوە ئیسلامییەكانیش كار لەسەر ئەو منداڵانە دەكەن كە لێرە لەدایك دەبن، یەكیان هەڵیدەگێڕێتەوە، ئەوی دیكە دەیەوێت بیكاتە ئیسلامی، یان مەسیحی".
ئەنجوومەنی ئاینی ئیسلامی لە سوێد، لەوبارەیەوە هیچیان بە (رووداو) نەگوت. شێخ ئەحمەد لە مزگەوتی (مێدبوریان پلاتسن)، كە هاوكات بەرپرسیارێتی لەو ئەنجوومەنە هەیە، بە تووڕەییەوە بە پەیامنێری (رووداو)ی گوت "ئێوەش دوعا بۆ مولحیدەكان دەكەن".
پێدەچوو تووڕەییەكەی بەهۆی چەندبارەبوونەوەی پرسیاری رۆژنامەنووسانەوە بووبێت لەسەر هەمان بابەت، چونكە وەك حاجی عەلی بناوی، یاریدەدەری شێخ ئەحمەد گوتی "كەمێك پێش ئێوەش ریپۆرتەرێكی رۆیتەرزی دەركرد كە بۆ هەمان بابەت هاتبوو".
حاجی عەلی بناوی بە (رووداو)ی گوت "زانیاری زۆرمان هەیە كە تاراوگەنشینان لە ئاینی خۆیان هەڵدەگەڕێنەوە، بەشێكی ئەوە لە پێناوی پارەیە". ئەو كە مامۆستای یەكێك لە مزگەوتەكانی سوێدە، گوتیشی "ئێرانییەكان كە بە فارسی قسە دەكەن، لە پێشەوەی هەموویانن و دواتر كورد و عەرەب و ئەفغانەكان دێن. بەداخەوە زۆر كوردی ئێمە چاو لە فارس و عەرەب دەكەن".
Atheist بە ئینگلیزی و (Ateist) بە سوێدی بەو كەسانە دەگوترێت كە باوەڕیان بە هیچ ئاینێك نییە. زۆر لەوان لە گرووپ و رێكخراودا كۆبوونەتەوە و بەشێكیان كار بۆ هەڵگەڕانەوەی خەڵك لە ئاین دەكەن.
رێكخراوی هیومانیستەكانی سوێد كە رێكخراوێكی گەورەی مرۆیی سوێدە و كۆكراوەی زۆرینەی ئەو كەسانەن كە بێباوەڕن و دژ بە چالاكیی ئاینی كار دەكەن، رەتیدەكەنەوە كار بۆ هەڵگەڕاندنەوەی خەڵك بكەن، بەڵام دژ چالاكیی ئاینیشن.
(رووداو) زانیویەتی لەنێو ئەنجوومەنی باڵای ئەو رێكخراوەدا دوو كچی كوردی باشووری كوردستان هەن. جێگری سەرۆكی رێكخراوی (جوڵانەوەی دژە ئاینەكانی فینلاند)یش كوردێكی باشووری كوردستانە. كوردەكەی فینلاد گوتی: "با جارێ پەلە نەكەین لە ئاشكراكردنی كارەكانمان و زووە بۆ ئاخاوتن".
هانس ئیندریشمان كە چالاكڤانێكی رێكخراوی هیومانیستەكانی سوێدە، كوردەكانی نێو رێكخراوەكەی بە كەسانی چالاك وەسفكرد و گوتی "چالاكیی هەڵگەڕاندنەوە لە ئاین كاری ئێمە نییە، بەڵام كار لە دژی ئەو سیستمانەش دەكەین كە رێگرن لە ئازادیی تاكەكەسی و بەزۆر ئاین دەسەپێنن".
ئەوان ئەو خەڵكانە دەپارێزن كە خۆیان وەكو هەڵاتوو لەو سیستمانە دەناسێنن كە ئازادیی تاكەكەسی زەوت دەكەن. بە گوتەی هانس "لە زۆربەی ئەو وڵاتانەی بێ باوەڕێ تێیدا سزای مەرگی هەیە، خەڵك وردە وردە واز لە ئاینەكانیان دێنن و دەبنە هیومانیست و بێ باوەڕ".
فاید جبووری، عەرەبێكی خەڵكی عێراقە و لە یەكێك لەو رێكخراوانەدا كار دەكات كە بانگەشە بۆ هەڵگەڕانەوە لە ئاین دەكەن، ئەو بە (رووداو)ی گوت "لە زۆربەی وڵاتانی ئیسلامیدا، كەسێك ئیعلانی ئیلحادی خۆی بكات دەكوژرێ، ئێمە دەمانەوێ ئەوانە ئازاد بن". جبووری ئەوە بە بانگەواز بۆ هەڵگەڕانەوە لە ئاین نازانێ و دەڵێت "ئەوە بانگەشەیە بۆ ئازادیی تاكەكەسی".
لۆگۆی بێ باوەڕەكان
ئێستا لەنێو تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا، بزووتنەوەیەكی فراوان دژ بە فەرزكردنی ئاین دروست بووە. وشەی (A) لۆگۆكەیانە، لۆگۆكەش بەپێی كۆدی وڵاتەكان دەگۆڕێت، بۆ نموونە (A)ی مەغریب هەیە، (A)ی سوریا هەیە و بەپێی رەنگ، یان وڵاتەكە دەگۆڕێت. حاجی عەلی بناوی كە مەلایەكی كوردی دانیشتووی سوێدە، دەڵێت "وڵاتانی رۆژئاوا لە پشت ئەو چالاكیانەی فەیسبووكن". بەڵام هانس ئیندریشمان كە چالاكڤانێكی رێكخراوی هیومانیستەكانی سوێدە، دەڵێت "هیچ پشتگیرییەكی ماددی ئەو بزووتنەوانە ناكەین، تەنیا پشتگیریی مەعنەوییان دەكەین".
10/12/2016
هیوا حاجی
