له میانه‌ی كۆبوونه‌وه‌كانی خولی نۆیه‌می رێككه‌وتننامه‌ی نێوده‌وڵه‌تی بۆ پاراستنی مرۆڤ له بێ سه‌روشوێنكردنی زۆره‌مڵی كه له جنێڤ ساز ده‌كرێ، دیندار زێباری جێگری فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه رزگار كردنی هه‌زاران كوردی ئێزیدی له‌لایه‌ن حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه به نیشانه‌ی پابه‌ندبوونی هه‌رێمی کوردستانی به رێكه‌وتننامه نێوده‌وڵه‌تییه‌كانی تایبه‌ت به بێسه‌روشوێنكردنی زۆره‌ملێ دانا.
دیندار زێباری لە بارەی بوونی زیندانی نهێنی لە هەرێمی کوردستان گوتی: لە هەرێمی کوردستان هیچ زیندانێکی نهێنی نییە هەرکەس دەستگیر بکرێت بەپێ یاسا مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا دیندار زێباری جێگری فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه وتاری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی پێشكه‌ش كرد و تێیدا تیشكی خسته سه‌ر ئه‌و نه‌هامه‌تیانه‌ی كه رووبه‌رووی گه‌لی كورد بوونه‌ته‌وه و گوتی: گه‌لی كورد به درێژایی مێژوو رووبه‌رووی گه‌وره‌ترین و مه‌ترسیدارترین هێرشی كۆمه‌ڵكوژی بووته‌وه له‌سه‌ر ده‌ستی رژێمه یه‌ك له دوایه‌كه‌كانی عێراق تا رژێمی به‌عس له ساڵی 2003، یه‌كێك له‌و تاوانانه‌ی كه دژ به كورد په‌یڕه‌و كرا بریتی بوو له بێسه‌روشوێنكردنی زۆره‌ملێ و تێیدا به هه‌زاران كه‌س له عێراق بوونه قوربانی كه به‌شی هه‌ره‌زۆریان له كوردستان بوون.
دیندار زێباری سه‌رۆكی شاندی كوردستان گوتیشی: بۆ هه‌موو لایه‌ك ئاشكرایه كه گه‌لی كوردستان به گشت پێكهاته ئایینی و نه‌ته‌وه‌ییه‌كانییه‌وه گه‌وره‌ترین قوربانی تاوانی بێسه‌روشوێن كردنی زۆره‌ملێ بوون به درێژایی مێژووی عێراق ئه‌مه‌ش خۆی له و بێسه‌روشوێنكردنی كورده فه‌یلییه‌كان له نێوان ساڵانی 1980-1990و پرۆسه‌ی به‌دناوی ئه‌نفالكردنی هه‌شت هه‌زار بارزانی و 182000 كوردی بادینان و گه‌رمیان، ئه‌م تاوانانه دژ به گه‌لی كوردستان به كۆتایی هاتنی رژێمی به‌عس كۆتاییان نه‌هات، به‌ڵكو تا ئێستاش به‌رده‌وامه دوای ئه‌وه‌ی رێكخراوی تیرۆریستی داعش به هه‌زاران هاووڵاتی كوردی ئێزیدی بێسه‌روشوێن كرد كه تا ئێستاش چاره‌نووسی زۆریان دیار نییه.
سه‌رۆكی شاندی كوردستان ئه‌وه‌شی روونكرده‌وه كه به هۆی گه‌وره‌یی ئه‌م تاوانه كه ده‌رهه‌ق به كورد ئه‌نجامدراوه ئێمه زیاتر هه‌ست به دڕنده‌یی و گه‌وره‌یی ئه‌م تاوانه ده‌كه‌ین كه ئاسه‌واره‌كانی به‌سه‌ر كه‌سوكاری قوربانیانییه‌وه دیاره و بۆ چه‌ند ساڵی دیكه‌ش به‌رده‌وام ده‌بێت، چونكه تا ئێستاش چاره‌نووسی به ده‌یان هه‌زار كه‌س نادیاره بۆیه پێویستی به چاره‌سه‌ر و كار كردنی به‌رده‌وام هه‌یه بۆ مسۆگه‌ركردنی دووباره نه‌بوونه‌وه‌ی ئه‌م تاوانه له داهاتوودا.
جێگری فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه پابه‌ندبوونی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی دووپات كرده‌وه به گشت ئه‌و رێكه‌وتننامانه‌ی كه له‌م باره‌یه‌وه ده‌رچوون، هه‌روه‌ها داوای له نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان و لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان كرد كه هه‌وڵی تۆمار كردنی ئه‌م تاوانه بده‌ن و له‌م باره‌ویه‌وه وتی: دیاره تا ئێستا ئه‌و تاوانانه‌ی كه ده‌رهه‌ق به گه‌لی كورد ئه‌نجامدراون وه‌كو پێویسته تۆمار نه‌كراون له‌لایه‌ن نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان له كاتێكدا ئه‌مه زۆر پێویسته بۆ ئه‌وه‌ی مافی كه‌سوكاری قوربانیان پارێزراو بێت، ئێمه له حكومه‌تی هه‌رێمی چه‌ندین جار داوامان له رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان كردووه كه پێویسته ئه‌و تاوانانه به دیكیۆمێنت بكرێن له‌وانه‌ش تاوانی بێسه‌روشوێن كردن كه ئاسه‌واره‌كانی تا ئێستاش به‌رده‌وامه، هیوادارم له‌و باره‌یه‌وه به رۆڵی خۆی هه‌ستێت و شاندی تایبه‌تی خۆی بۆ ئه‌م مه‌به‌سته بنێرێته كوردستان بۆ ئه‌وه‌ی له نزیكه‌وه ئاگاداری ئه‌و تاوانانه بن و چاویان به كه‌سوكاری قوربانیانی گشت ئه‌و تاوانانه بكه‌وێت كه له‌سه‌ده‌ی رابردوو له‌سه‌ر ده‌ستی رژێمه یه‌ك له دوا یه‌كه‌كانی عێراق روویانداوه تا ده‌گاته تاوانی بێسه‌روشوێن كردنی كوردانی ئێزیدی له‌سه‌ر ده‌ستی رێكخراوی تیرۆریستی داعش.
له‌لایه‌كی دیكه‌وه لیژنه‌ی جێبه‌جێكردنی رێككه‌وتننامه‌ی نێوده‌وڵه‌تی بۆ پاراستنی مرۆڤ له بێ سه‌روشوێنكردنی زۆره‌مڵی چه‌ند پرسیارێكی ئاراسته‌ی شاندی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ده‌رباره‌ی چه‌ند تۆمه‌تێك كه ئاراسته‌ی هه‌رێم كراون و په‌یوه‌ندییان به بێسه‌روشوێنكردنی زۆرملێوه هه‌یه، له‌وانه ره‌فتاری هه‌ندێك له چه‌نكداره‌كانی سه‌ر به كه‌مایه‌تییه‌كان و زیندانی نهێنی، شاندی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان وه‌ڵامی پرسیارانه‌كانی دایه‌وه و راستییه‌كانی بۆ لیژنه‌كه روونكرده‌وه، له باره‌ی هه‌بوونی میلیشیای سه‌ربازی له ده‌ره‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان وتی: هه‌موو یه‌كه سه‌ربازییه‌كان و هێزه‌كانی به‌رگری له كوردستان سه‌ر به وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ن كه ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ش به‌پێی یاسا دامه‌زراوه له یه‌كه‌مین كابینه‌ی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له ساڵی 1992 له ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردنێكی دیموكراسی. گشت پێكهات ئایینی و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان له رێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌دا هه‌ن و هیچ جۆره جیاوازییه‌كیش له‌سه‌ر بنه‌مای ئایین یان نه‌ته‌وه و نه‌ژاد له ریزی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه بوونی نییه و به هیچ شێوه‌یه‌ك رێگای پێنادرێ.
ئه‌ركه‌كانی پێشمه‌رگه ئێستا بریتین له به‌رگریكردن و پاراستنی هه‌رێمی كوردستان و پێشكه‌شكردنی هاوكاری بۆ هیزه‌كانی عێڕاق دژ به هه‌ر چالاكییه‌كی تیرۆریستان.
بوونی هێزی پێشمه‌رگه به‌شێویه‌كی یاساییه به‌پێی بڕگه‌ی (5) له مادده‌ی (121) ی ده‌ستوری عێڕاقی فیدڕاڵی ساڵی 2005 كه ئه‌ركه‌كه‌ی بریتییه له پاراستن وبه‌رگریكردن له هه‌رێمی كوردستان، له‌م بڕگه ده‌ستوورییه‌دا هاتووه: حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به‌رپرسه له به‌ڕێوه‌بردنی هه‌رێمی كوردستان، به‌تایبه‌تی درووستكردنی هێزه‌كانی ئاسایشی ناوخۆ وه‌ك پۆلیس و ئاسایش و پاسه‌وانی هه‌رێم.
ئه‌وه‌ی له باره‌ی بوونی میلیشیای چه‌كداری ئێزیدیش ده‌گوترێت دووره له راستی، چونكه ئێزیدیه‌كان ته‌نها فه‌وجێكی هه‌یه له‌سه‌ر میلاكی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌یه و گشت كار و جوڵانه‌وه‌كانی به‌پێی فه‌رمانی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌یه و ئێستا به‌رگری له خانه‌واده ئێزیدییه‌كان ده‌كات كه پێشتر له چیای شنگال گه‌مارۆ درابوون، هه‌ندێكی دیكه‌شیان له سه‌نته‌ری شاری شنگال له شه‌ڕدان دژی داعش و جگه له‌م هێزه فه‌رمییه‌ی سه‌ر به وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه ئێزیدییه‌كان هیچ هێزێكی دیكه‌ی سه‌ربازییان نییه ئه‌گه‌ر هه‌ر رووداوێكیش له‌لایه‌ن ئێزیدییه‌كان روویدا بێت ئه‌وا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رنامه بۆ داڕێژراو نه‌بووه به‌ڵكو ره‌فتاری تاكه كه‌سی بووه.
له وه‌ڵامی پرسیاری تایبه‌ت به بوونی زیندانی نهێنی له كوردستان سه‌رۆكی شاندی هه‌رێم وتی: حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان دووپاتی ده‌كاته‌وه هیچ زیندان و گرتووخانه‌یه‌كی نهێنی نییه و هه‌ركه‌سێك ده‌ستگیر بكرێ به‌پێی یاسا مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كرێ و دوای ئه‌وه‌ی راگیراو حوكمی له دادگاوه بۆ ده‌ره‌دچێت ره‌وانه‌ی داموده‌زگاكانی وه‌زاره‌تی ناوخۆ ده‌كرێ بۆ سه‌پاندنی سزاكه‌ی به‌پێی رێوشوێنه كارپێكراوه‌كان.
سه‌رۆكی شاندی كوردستان ئه‌وه‌شی روونكرده‌وه كه له هه‌رێمی كوردستان یاسای ژماره (3)ی ساڵی 2006 ده‌رچووه كه تایبه‌ته به به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی تیرۆر، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی كه به تۆمه‌تی تیرۆریش ده‌ستگیر ده‌كرێن رێگا نادرێ كه مامه‌ڵه‌ی خراپیان له‌گه‌ڵدا بكرێ و به‌پێی یاسای مافیان هه‌یه، بۆ نموونه له‌مانگی 6/ی 2014 ه‌وه (322) كه‌س ده‌ستگیركراون به تۆمه‌تی په‌یوه‌ندییان به داعشه‌وه، له‌و (322) كه‌سه (83) یان ئازادكراون و (239) كه‌س ماونه‌ته‌وه‌و له ژێر لێكۆڵینه‌وه‌دان و بۆیان هه‌یه پارێزه‌ر بگرن و كه‌س و كاریشیان ده‌یانبینن.
تا ئێستا به ده‌یان رێكخراوی ناوخۆیی و ده‌ره‌كی سه‌ردانی گشت بنكه‌كانی چاكسازی و راگرتن و گواستنه‌وه‌یان كردووه بۆ زیاتر ئاگادار بوون له ره‌وشی گیراوان.
له لایه‌كی دیكه‌وه سه‌رۆكی شاندی كوردستان تیشكی خسته سه‌ر پابه‌ندبوونی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به رێكه‌وتننامه نێوده‌وڵه‌تییه‌كانی تایبه‌ت به بێسه‌روشوێنكردنی زۆره‌ملێ و له‌م باره‌یه‌وه وتی: حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان هه‌وڵێكی زۆری داوه و به‌رده‌وامیشه بۆ رزگاركردنی ئه‌و كورده ئێزیدییانه‌ی كه له‌لایه‌ن رێكخراوی تیرۆریستی داعشه‌وه رفێندراون و ژماره‌یان 5838 كه‌سه كه 3192 یان ئافره‌ت و 2646 یان پیاو بوون و تاكو رێكه‌وتی 16/8/2015 توانراوه 2080 یان رزگار بكرێن له‌وانه 785 ژن و 302 پیاو و 483 منداڵى مێ و 510 منداڵى نێر و پێداویستی ماددی و مه‌عنه‌وی و خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروستییه‌كانی بۆ دابین كردوون.
كۆبوونه‌وه‌كانی خولی نۆیه‌می رێككه‌وتننامه‌ی نێوده‌وڵه‌تی بۆ پاراستنی مرۆڤ له بێسه‌روشوێنكردنی زۆره‌مڵی له باره‌گای نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان تا رۆژی 18/9/2015 به‌رده‌وام ده‌بێـت.
9/9/2015
