ڤیدیۆیەکە، فەرمانی پێویستم دەرکرد بۆ بەدواداچوون بۆ بابەتەکە." داواکاری گشتیی پارێزگای کرماشان گوتی، "بەمەبەستی لێکۆڵینەوەی زیاتر لە وردەکارییەکانی ئەم رووداوە، گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی پەروەردەش...
گۆڵۆباڵیزم ( کەئەوکات بەسیستەمی نوێی جیهان) پێناسە دەکرا.
ئەو ململانێ فکریەش لە نێوان (ساموئل هانتینگتون ) ی خاوەن تێزی (پێکدادانی شارستانیەکان) و فرەنسیس فۆکۆیامای خاوەن...
ساڵ و دەیان ملیار دۆلاری تێچووی بوو . بەتایبەتی دوای ئەوەی ئیسرائیل بە بەکار هێنانی جۆرە موشەکێکی ئەمەریکی توانیتی حەسەن نەسرولله کە لە قولای...
و بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و تەنها لەسەر پرسی ئەتۆم، دانوستان لەگەڵ ئەمریكا ئەنجام بدات.
هەروەها لە بەرامبەریشدا، ترامپ بە كۆمەڵێك پێشمەرجی زۆر و قورسەوە، نامەیەك بۆ...
کۆچی دواییکرد و تەرمەکەی ناگەڕێندرێتەوە رۆژهەڵاتی کوردستان. رەنج پشدەری، چالاکڤانی کورد لە سوێد، ئەمڕۆ هەینی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "سەید عەلی رەحیم پوور،...
کەناڵی فەرمی دەوڵەتی تورکیا TRT 6 کە 24 کاژێر بە کوردی پەخش دەکات. بڕیاریدا ناوی خۆی بگۆڕێت بۆ TRT Kurdi.
لە ئێوارەی 10-1-2015 بە دواوە بینەرانی کەناڵەکە لۆگۆی نوێی ئەو کەناڵە بە ناوە نوێیەکەی لەسەر شاشەکەی دەبینن.
ئەم کەناڵە رۆژی 25-12-2008 وەک بەشێک لە سیاسەتەکانی حکومەتی تورکیا بۆ کرانەوە بە رووی کورد، دەستی بە پەخش کرد. چاودێرانیش پێیانوایە ئەم هەنگاوەی حکومەتی تورکیا دەربڕینی نیازپاکی زیاترە بۆ بەرەوپێشچوونی پرۆسەی ئاشتی.
10/1/2015
سیروان بارزانی، سەرپەرشتیاری میحوەری گوێڕ – مەخمووری هێزی پێشمەرگە تایبەت بۆ رووداو باسی لە شەڕەكەی شەوی رابردووی میحوەری گوێڕ كرد. ئەو جەختدەكاتەوە كە ئەو شوێنانەی چەكدارانی داعش لێوەی دزەیان كردبوو، ئێستا بەتەواوی لەژێر كۆنترۆڵی هێزی پێشمەرگەدایە.
سیروان بارزانی بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، كە ئەوان زانیارییان هەبووە لەسەر هێرشی چەكدارانی داعش بۆ سنوورەكە‌و لە ئامادەباشیدا بوون، بەڵام وەك خۆی دەڵێ "هێرشی داعش لە رێگەی ئاوەوە بۆ ئێمە چاوەڕواننەكراو بوو، ئەو تاكتیكەیان نوێ بوو ، بەڵام سەركەوتوو نەبوون و موجازەفەیان كرد، چونكە خەڵكی زۆریان لێ كوژرا". سیروان بارزانی جەختیكردەوە "ئەوەی داعش كردی شەڕی پارتیزانی بووەو هیچ شوێنێكیان كۆنترۆڵ نەكردووە". گوتیشی "پێش ئەوەی خەڵكی هەولێر لە خەو هەستن هەموو ئەو شوێنانەمان كۆنترۆڵكردەوە". بە گوتەی سیروان بارزانی داعش لە 9 قۆڵەوە ئەو هێرشەیان كردووە.
سەپەرشتیاری میحوەری گوێڕ- مەخمووری هێزی پێشمەرگە گوتیشی: "ئەبو بەكر بەغدادی خودی خۆی لە نەمروودەوە سەرپەرشتی هێرشی هەموو قۆڵەكانی كردووە". ئاماژەی بەوەشكرد كە بۆ بەغدادی ئەو میحوەرە گرنگە بەوپێیەی نزیكە لە هەولێر.
سەبارەت بەوەی لە هێزەكانی ئاسایشی ئەو سنوورە 24 كەس شەهید بوون و دەگوترێت بۆ ماوەیەك پێشمەرگە پاشەكەشەی كردووە، سیروان بارزانی گوتی : "لە شەڕدا هەموو كاتێك بردنەوە نییە، تووشی شكستیش دەبیت، بەڵام ئێمە زوو هاتینەدەست و بەپێی پلانێك لە هەموو قۆڵەكانەوە هێرشەكانمان تێكشكاندن و لە سنوورەكە نەمان".
سیروان بارزانی ئاماژەی بەوەكرد، كە بەپێی زانیارییەكانی ئەوان 500 چەكداری داعش بەشداری هێرشی 9 قۆڵەكەیان كردووە. گوتیشی "38 چەكدار كوژراون و دوانیان ئەمیرن". روونیكردەوە كە ئەو دوو ئەمیرە یەكێكیان لە گوندی سوڵتان عەبدوڵڵا كوژراوەو ئەوی دیكەشیان لە كەپران.
سەبارەت بە ترسی خەڵكی مەخموور، كە ئێستا بەهۆی ئەو هێرشانەوە ترسیان لێنیشتووەو ناوچەكانیان جێدەهێڵن، سیروان بارزانی جەختیكردەوە كە میحوەری مەخموور بە تەواوی لەژێر كۆنترۆڵی پێشمەرگەدایەو تۆپ و هاوەنی داعشی ناگاتێ. بەڵام ئامادەنەبوو دڵنیایی بداتە خەڵکی گوێڕ كە بگەڕێنەوە ناوچەكانیان و گوتی "نێوانی ئێمەو داعش تەنیا 500 مەترە، من ناتوانم بە خەڵك بڵێم بگەڕێنەوە لەكاتێكدا تۆپی داعش بگاتە ناوچەكە".
rudaw
10/1/2015
بەرپرسێکی پارتی کرێکارانی کوردستان PKK ، بەناوی زەردەشت شنگالی ، بە ماڵپەڕێکی نزیک لە PKKی راگەیاند کە ئەو هێزەی ئەوان بەناوی (یەکینەکانی بەرخۆدانی شنگال YBŞ ) لە چیای شنگال دروستیانکردووە لە کوردانی ئێزدی ، دەمێنێتەوە، چونکە ئەوە " سوپای ئێزدییەکانە". هەروەها پێداگیری لەسەر دروستکردنی سوپا و ئیدارەیەکی سەربەخۆ لە دەڤەری شنگال دەکاتەوە، وەک چۆن بەرپرسی دیکەی PKK پێشتر باسیانکردووە.
زەردەشت شنگالی کە گوتەبێژی YBŞ یە ، بەجۆرێک لە هۆشداریدانەوە دەڵێ " راستە ئەمڕۆ بە دەیان گرووپ و پێشمەرگە لە شنگالن ، بەڵام دەبێ هەموو کەس باش ئەوە بزانێت کە YBŞ، سوپای داهاتووی ئێزدییەکانە ".
ئەوە لە کاتێکدایە کە سەرۆکی هەرێمی کوردستان داوای یەکخستنەوەی بەتەواوی هێزی پێشمەرگە دەکات ، وەزارەتی پێشمەرگەش بوونی هێزی دیکە قبوڵناکات و تائێستا بوونی هێزی YBŞی قبوڵنەکردووە . هەروەها بەرپرسانی پارتی دیموکراتی کوردستانیش لە دەڤەری شنگال ، بوونی هێزی دیکە جگە لە پێشمەرگە ، وەک هێزێکی تایبەت بە باشووری کوردستان و دەڤەری شنگال قبوڵناکەن .
زەردەشت شنگالی ، لە رێوڕەسمی دەرچوونی 30 شەڕڤانی تازە لە خولی پەروەردەیان لە چیای شنگال ، گوتی " راسته، ئێمه کۆمه‌ڵکوژییه‌کمان بینی ، به‌ڵام هه‌موو دۆست و دوژمنان باش بزانن، که ئه‌مڕۆ گه‌لی ئێزدی خاوه‌ن وره‌یه، ئه‌مڕۆ شه‌ڕڤانانی گه‌لی ئێزدی ماڵی ئێزدی ده‌پارێزن و خۆیان ئاماده ده‌که‌ن، بۆئه‌وه‌ی ئێزدییه‌کان بتوانن به شێوه‌یه‌کی ئازاد و یه‌کسانی و دیموکراتی له‌سه‌ر خاکی خۆیان بژین؛ سوپای خۆیان، سیاسه‌ت و به‌ڕێوه‌به‌رییه‌کی سه‌ربه‌خۆی خۆیان دابمه‌زرێنن. له‌به‌رئه‌وه ئێمه ئیراده و به‌رخودانی خۆمان درێژه پێده‌ده‌ین".
10/1/2015
دوای ئەوەی سێ رۆژی پڕ ئاڵۆزی لە فەرەنسا بە كوژرانی هەر سێ چەكدارە هێرشكەرەكە و ژمارەیەكی خەڵكی دیكە لە كۆتایی هات، رێكخراوی قاعیدە لە یەمەن هەڕەشەی ئەنجامدانی هێرشی دیكەی هاوشێوە لە فەڕەنسا دەکات.
قاعیدە لە یەمەن ئاماژەی بەوەشكردووە، لەبەرامبەر بڵاوكردنەوەی وێنەی كاریكاتێریی، كە وێنەی ئیسلام ناشیرین بكات، بێدەنگ نابێت.
لە گرتەیەكی دەنگیدا، یەكێك لە سەركردەكانی قاعیدە لە نیمچە دوورگەی عەرەبی لە یەمەن، بەناوی حارس نەزاری، دوپاتی كردووەتەوە، كە قاعیدە پەیوەندی لەگەڵ ئەنجامدەرانی هێرشەكەدا هەبووە و ئاگاداری پلانی ئەو هێرشانە بووە.
شەریف كۆواشی، یەكێك لەو دوو برایەی ئەنجامدەری سەرەكی هێرشەكەی سەر بارەگای گۆڤاری شارلی ئێبدۆ بوو، پێش كوژرانی كاتێك پەیوەندی بە تەلەڤزیۆنێكی فەرەنسیەوە كردبوو، باسی لەوە كردبوو، كە ئەو لەلایەن قاعیدەی یەمەنەوە هاوكاری ماددی كراوە و لەلایەن ئەوانەوە بۆ ئەو كارە راسپێردراوە.
10/1/2015
دوای گەمارۆدانیان لە سوپەرمارکێتێک، گومانلێکراوانی هێرشەکەی پاریس کە دوو بران، لەلایەن پۆلیسی ئەو وڵاتەوە کوژران.
بەپێی زانیارییەکان ئەو دوو کەسەی کوژراون سەعید کواشی و شەریف کواشین، ئەوان دوو بران و بە رەچەڵەک خەڵکی جەزائیرن، بەڵام خاوەنی رەگەزنامەی فەرەنسین.
ئەو دوو برایە لە گوندی دانمارتان کوژراون.
شەریف تەمەنی ٣٢ ساڵە، لە ساڵانی دوای ٢٠٠٣ یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی تۆڕی بوتسشاومۆنت، کە تۆڕێکی ئەلیکترۆنی سەر بە قاعیدە بووە و کاری هاوکاریکردنی خەڵک بووە بۆ چوونە ناو قاعیدە، بە تایبەت رەوانەکردنیان بۆ عێراق لە دوای جەنگی ٢٠٠٣.
سەعیدی برای شەریف تەمەنی ٣٤ ساڵە، کە پێکەوە لە مزگەوتێکدا لای مەلایەکی رادیکاڵی ئیسلامی لە پاریس قورئانیان خوێندووە. پۆلیسی فەرەنسا ئای دی کارتی سەعید کواشی لەناو ئۆتۆمبێلەکەدا دۆزیوەتەوە کە دوای ئەنجامدانی هێرشەکە و هەڵاتنیان بەجێیان هێشتبوو.
9/1/2015
ئێستا لە باکووری رۆژهەڵاتی پاریس دەنگی تەقە دەبیسترێ و پۆلیسی فەرەنساش رایگەیاند چەند کەسێک بەبارمتە گیراون، بەڵام تاوەکو ئێستا نازانرێ ئەو کەسانەی دەستگیرکراون تۆمەتبارە گومانلێکراوەکانن یان نا، میدیاكانی فەرنساش بڵاویكردووەتەوە كە بەهۆی تەقەكردنەكەوە 2 كەس كوژراون و 20ی دیكەش بریندارن.
لەو ناوچەیەی دەنگی تەقەی لێدەبیسترێ ئۆتۆمبێلێک دزراوە، کە گومان دەکرێ دوو برا گومانلێکراوەکان دزیبێیتان. وەزیری ناوخۆی ئەو وڵاتەش رایگەیاند هێزێكی تایبەتیان ناردووەتە ناوچەی دەمارتان بۆ دەستگیرکردنی گومانلێکراوەکان. میدیاكانی فەرنسا بڵاویكردووەتەوە كە بەهۆی تەقەكردنەكەوە 2 كەس كوژراون و 20ی دیكەش بریندارن، لە ئۆپەراسیۆنەكەش هەلیكۆپتەر بەكارهێندراوە.
هاوكات ئەمڕۆ هەینی 9-1-2015، ئەندرۆ بارکەر، سەرۆکی دەزگای هەواڵگی بەریتانیا (MI 6) رایگەیاند،" گرووپێکی تووندڕەوەی ئیسلامی کە لە سووریاوە گەڕاونەتەوە بۆ بەریتانیا، پلانی ئەنجامدانی هێرشی تیرۆرستی دادەڕێژن".بەگوتەی ئاندرو پلانەکەی ئەو گرووپە پلانێکی فڕاوانە.
9/1/2015
لەسەر سنووری نێوان چین و كازاخستان، سێ گوند هەن كە تەواو لە گوندەكانی باكووری كوردستان دەچن. دانیشتووانی ئەم گوندانە نە چینین و نە كازاخی، بەڵكو لە بنەڕەتدا خەڵكی ناوچەی سەرحەدی باكووری كوردستانن و 80 ساڵە لە زیدی باب و باپیرانیان دوورخراونەتەوە، كەچی بەهیچ جۆرێك دەستبەرداری داوونەریتی باب و باپیرانیان نەبوون.
لەم ناوچە سنوورییە كە نزیكەی 5 هەزار كیلۆمەتر لە باكووری كوردستانەوە دوورە، ژمارەیەك گوندی كوردی هەن، بەڵام دەكرێت تەنیا بە گوندەكانی كاراسای، كارابولاك و ئاشیبولاك بگوترێت گوندی كوردی، چونكە دانیشتووانەكانیان جگە لەوەی هێشتا بە زمانی كوردی قسە دەكەن، وەك ئەوەیە تازە لە كوردستانەوە كۆچیان كردبێ بۆ ئێرە و ژیانێكی تەواو كوردەواریانەیان هەیە.
سەرجەم كوردەكانی دانیشتووی ئەم سێ گوندە لە ناوچەی سەرحەد و دەوروبەری گۆلی وانەوە لەلایەن دەسەڵاتدارانی توركەوە راونراون بۆ وڵاتانی قەفقاسیا، ساڵانی دواتر بە فەرمانێكی ستالین راگوێزراون بۆ كازاخستان و قیرغیزستان و ئۆزبەكستان.
ئەو كوردانەی لە كازاخستانن سەر بە هەردوو عەشیرەتی بروكان و جەلالین، بروكانییەكان لەساڵی 1937 لە ئەرمەنستان و نەخچیڤانەوە راگوێزراون بۆ كازاخستان. لەدەوروبەری شاری چیمكەنت 7 گوندی كوردی هەن، لە شاری جامبولیش 8 گوندی كوردی هەن، هەروەها لە دەوروبەری شاری ئالمائاتاش ژمارەیەك گوندی كوردی هەن كە دیارترینیان گوندەكانی كەراسای، كارابولاك و ئاشیبولاكن.
وا هەست دەكەی كوردستانە
گوندی كاراسای یەكێكە لە گوندە دڵگیرەكانی كازاخستان كە 50 كیلۆمەترێك لە ئالمائاتا دوورە. لە وەرزی زستاندا هاتوچۆ بۆ گوندەكە زۆر زەحمەت دەبێت، چونكە بەفرێكی زۆر دەبارێت، دانیشتووانی ئەو گوندە بەشێكیان لە ساڵی 1937 لە ئەرمەنستانەوە راگوێزراون، بەشەكەی دیكەش لە ساڵی 1944 لە جۆرجیاوە راگوێزراون. بەڵام ئەوانەی لە ئەرمەنستانەوە هاتبوون پاشان گوندێكی دیكەیان ئاوا كرد بە ناوی ئاكباستاو.
نزیكەی 500 خێزان لەو گوندەدا دەژین كە 350 لەوانە كوردن، ئەوانی دیكەش رووس و كازاخین. سەرجەم كوردی ئەو گوندە موسڵمانن، مەلای مزگەوتی گوندەكەش كوردێكە بەناوی ئاپێ رزگۆ.
لەو گوندەدا قوتابیانی كورد جگە لە وانە زانستییەكان و زمانی كازاخی، زمانی كوردیش دەخوێنن، لە كۆی 320 قوتابی گوندەكە تەنیا 15 قوتابی رووسی و كازاخین، ئەوانی دیكە كوردن. قوتابی هەتا پۆلی 11 لەو قوتابخانەیە دەخوێنن.
سینەم مورتەزایێ كۆرۆخل كە چەندین ساڵە لەو قوتابخانەیە مامۆستایە، گوتی قوتابیان دوای تەواوكردنی خوێندن لەو قوتابخانەیە، دەچنە زانكۆ و پەیمانگای شارەكان. سینەم گوتی "كوڕەكەم و نەوەكەم لێرە خوێندنیان تەواو كردووە".
زیاتر لە 80 ساڵە كورد لەو گوندە كازاخییە دەژین، بەڵام نەریتەكانیان، شین و شاییان تەواو كوردییە و هیچ گۆڕانكارییەكی بەسەردا نەهاتووە. كە دەچیتە ئەو گوندە وا هەست دەكەی لە گوندێكی كوردستانی.
كرمانجەكانی كارابولاك یەك نین
سەرجەم گوندە كوردنشینەكانی كازاخستان لە وەرزی بەهار و هاویندا سەوز دەچنەوە، بەڵام كارابولاك لە هەموویان دڵگیرترە، هەرچەندە گوزەرانی خەڵكەكەی زۆرباش نییە و زۆربەیان لەدوای رووخانی یەكێتی سۆڤیەت لەبەر بێكاری روویان لە شارە گەورەكان كرد.
زۆربەی دانیشتووانی ئەو گوندە لە گوندی كاشكابولاكەوە لە دەوروبەری ئالمائاتا هاتوون. 500 خێزان لەو گوندە دەژین كە 150 خێزانیان كوردن. گوندەكە جگە لە كورد، رووس و تورك و كازاخی تێدایە. دانیشتووانی ئەو گوندە مژولی ئاژەڵدارین، بەهۆی ئەوەی لە شاریش نزیكە، هەندێك لە دانیشتووانی ئەو گوندە خەریكی كاری بازرگانین.
ماڵباتی موسا دومۆیێ ئەلۆ، یەكێكە لەو خێزانانەی لە ساڵی 1991ەوە لەو گوندە دەژی. ئەوان لە ساڵی 1937 راگوێزراون بۆ كازاخستان. ماڵباتی مام موسا 20 ساڵ لەمەوبەر لە گوندی ئاكباستاو بووە، خۆیان لە عەشیرەتی بەشكی ناوچەی وانن. ئەو بە لاواندنەوە باسی ژیانی خۆی دەكات "من كوڕی دۆمۆیێ عەلۆمە، عەلێی خەلۆ، خەلیلێ بشۆ و بشۆیێ كۆتین، ئەوە 80 ساڵە لە كازاخستان دەژین، من لێرە لەدایكبووم و لێرەش گەورە بووم، سێ كچ و دوو كوڕم هەن، ئێرە وڵاتی ئێمە نییە، ئێمە لەژێر دەستی خەڵكداین، لەوێ لەبن دەستی توركەكانداین، لێرەش لەبن دەستی كازاخییەكان، بە داخەوە كرمانجەكان یەك نین، پێویستە یەك بن".
سینەم موسا كە ژنێكی دانیشتووی گوندی كارابولاكە، دەڵێت راگواستنی ئەوان قەت لەبیر ناكرێت، چونكە جگە لەوەی مێژوونووسەكان باسیان كردووە، دەنگبێژەكانیش بە شێوەی لاوك و حەیران باسی ئەو راگواستنەیان كردووە و تاوەكو ئێستاش ئەو لاوك و حەیرانانە دەگوترێنەوە.
هەراتا حەسۆیێ دەمۆ، تەمەن 60 ساڵ كە دانیشتووی گوندی كارابولاكە، لەسەر زاری باپیرانییەوە باسی راگواستنیان دەكات و دەڵێت "سەربازەكان خێزانەكانیان كۆكردنەوە، هێنانیانە بەردەم واگۆنی شەمەندەفەران، هەموویان خستنە نێو واگۆنەكان، لەوێ نان نەبوو، ئاو نەبوو، جێگە نەبوو، تەنانەت ئاودەستیش نەبوو، كچ و بووكی كورد لە شەرمان نەیاندەتوانی دەست بەئاو بگەیەنن، بەو هۆیەوە سكیان ئاوسابوو. هەر كەسێك دەمرد، سەربازەكان لە شەمەندەفەرەكە فڕێیان دەدایە دەرەوە".
ئاشیبولاك.. گوندی شاعیر و دەنگبێژان
زۆربەی دانیشتووانی گوندی ئاشیبولاك لەدوای شەڕی ئەرمەنستان و ئازربایجانەوە لەو گوندە نیشتەجێ بوون. لەو گوندەدا نزیكەی 700 ماڵی كورد هەن، ژمارەی كوردی ئەو گوندە زۆر لە ژمارەی كازاخییەكان پترە.
گوندی ئاشیبولاك نزیكەی 20 كیلۆمەتر لە شاری ئالمائاتا دوورە. بۆیە زۆربەی دانیشتووانی ئەو گوندە لەشاردا خەریكی كاری بازرگانین. جگە لەوەش هەندێكیان سەرقاڵی كاری كشتوكاڵی و ئاژەڵدارین.
ئەوەی ئەو گوندە لە دوو گوندەكەی دیكە جیادەكاتەوە، ژمارەیەك دەنگبێژ و شاعیرەكانیەتی كە دیارترینیان رۆژنامەنووس و هەڵبەستڤان حەسەنێ حاجی سلێمان، هەڵبەستڤان باریێ بالا، هەروەها دەنگبێژ مەجیدێ سلێمانە. ئەو دوو هەڵبەستڤانە ژیانێكی تەواو كوردەواریان هەیە و منداڵ و نەوەكانیشیان لەسەر هەمان رێچكەی خۆیان پەروەردە كردووە.
لە وەرزی زستاندا بەردەوام چۆكێك بەفر دەبارێرت و مەجیدێ سلێمان، كە كچەكەشی وەكو خۆی دەنگبێژە، وەكو رادیۆیەكی لێهاتووە بۆ خەڵكی گوندەكە، ئەو بەردەوام دیوەخانەكانی گوند بە لاوك و بەستە گەرم دەكات و بەسەرهاتی راگواستنی كوردی قەفقاسیا دەگێڕێتەوە.
rudaw
8/1/2015
پیاوێكی كوردی باكووری كوردستان سێ سەدە دەبینێت، بەڵام توركەكان ناهێڵن ئەو پیاوە وەكو بەتەمەنترین پیاوی كورد بناسرێت و بە "تورك" بە رۆژنامە جیهانییەكان و لێكۆڵەرە بیانییەكانی دەناسێنن.
بەشێك لە مرۆڤەكان سەدەیەك و بگرە زیاتریش دەژین، لە وڵاتانی خوداپێداو كە بەتەنگ مرۆڤەكانەوەن، هەوڵی خۆشگوزەرانی دەدەن تا هاووڵاتیەكانیان تەمەندرێژ بن، ئەوەش بەهۆی دابینكردنی جێگا و رێگای باش، خواردنی باش و دەستەبەركردنی پێداویستییەكانی كە دەبنە هۆی تەمەندرێژی، هاندانی خەڵك بۆ وەرزشكردن و یۆگا، بەڵام زارۆ ئاغا لە وڵاتی خواپێداوان نەژیاوە، كەچی تاوەكو ئێستا وەكو بە تەمەنترین پیاوی باكووری كوردستان و توركیا ناوی دەهێنرێت.
زارۆ ئاغا (1774 – 1934) پیاوێكی كوردی هەرێمی بتلیس بووە لە باكووری كوردستان كە بە ناوچەیەكی جوان و رازاوەی كوردستان ناسراوە و هەرێمێكی چیاییە، هەوایەكی ساف و بێگەردی هەیە، هەر هیچ نەبێت لەو سەردەمەی زارۆ ئاغای تێیدا ژیاوە كە هێشتا دەستی رەشی شەڕ بەتەواوەتی نەگەیشتبووە ئەو دەڤەرانە و ژینگەی كوردستانیان پیس نەكردبوو.
هەرێمی دێرسیم بەوە ناسراوە كە خەڵكەكەی زۆرتر دەژین و تەمەنیان درێژترە. گەلێك رۆژهەڵاتناس و گەڕۆكی رۆژئاوایی لەسەر كۆمەڵگەی كوردییان نووسیوە، یەكێك لەوانە هۆرنلە كە (Hörnle) لەسەر مرۆڤی كورد نووسیویەتی و دەڵێت "هەرچەندە لە تەمەنێكی منداڵیدا دەست بەكاركردنی گران دەكەن، بەڵام ئەوە نابێتە ئاستەنگ لەبەردەم ئەوەی كە زۆر بژین. كورد بە گشتی نزیكەی 100 ساڵ دەژین و لە رووی فیزیكی و دەروونییەوە بەهێزن".
هەروەها ریچ لەلای خۆیەوە پشتگیری قسەكانی هۆرنل دەكات و دەڵێت ''زۆر جێگای جیهان گەڕاوم، زۆر شوێنم بینیوە، بەڵام هیچ پیر و كاڵم نەدیوە وەك ئەوەی لە كوردستاندا هەیە، لە هیچ شوێنێك هیچ گەلێكم نەدی هێندەی كورد تەندروستییان باش بێت".
زۆربەی سەرچاوەكان كە باسی زارۆ ئاغایان كردووە، لەسەر ئەوە كۆكن كە لە ساڵی 1774 لەدایكبووە. هێشتا تەمەنی 17 ساڵان دەبێت روو دەكاتە ئیستەنبوڵ بۆ كاركردن، دیارە قەدەری كورد ئەو كاتەش وابووە، زارۆ ئاغا دەبێت بە كۆڵبەر یانیش حەماڵ، پاشان دەبێتە دەرگاوانی هۆتێلێك و ماوەیەكی باش لەوێ دەمێنێتەوە.
لەماوەی ژیانیدا، زارۆ ئاغا، حەشری بە ژنهێنان كردووە، 12 جار ژیانی هاوسەرگیری پێكهێناوە و 28 منداڵی هەبووە، تەنانەت لە تەمەنی 90 ساڵیدا كوڕێكی هێناوەتە سەر دونیا، بەڵام لە هەموو منداڵەكانی زیاتر ژیاوە تەنیا كچێكی نەبێت كە لە كاتی مردنی زارۆ ئاغا لەساڵی 1934دا تەمەنی هەشتا ساڵ بووە.
تەمەنی زارۆ ئاغا دەبێتە جێی سەرنجی خەڵكانی بیانی لە ئیستەنبوڵ، ئەوە بوو گرووپێك لێكۆڵەر و زانستكاری ئەمریكی لەگەڵ خۆیان دەیبەن بۆ ئیتاڵیا و پاشانیش ئەمریكا، ئیدی زارۆ ئاغا كورد گوتەنی نانی دەكەوێتە رۆنەوە و بەرناكەوێت، دەیان رۆژنامە و گۆڤاری ئەو سەردەمە لەسەری دەنووسن.
رۆژنامەی كۆرنۆكۆپیا كە بە زمانی ئینگلیزی دەردەچێت، كاتی خۆی بابەتێكی دوورودرێژی لەسەر زاۆئاغا بڵاوكردووەتەوە بە ناونیشانی "چیرۆكی مرۆڤێكی ئەفسانەیی.. دوایین شێری شێران".
بەڵام توركەكان ئەو تەمەنە بە مرۆڤێكی كورد رەوا نابینن و وەكو تورك دەیناسێنن، تەنانەت كاتێك سەفیری توركیا دەچێتە خزمەتی و لەگەڵ رۆژنامەنووسان كۆدەبنەوە، قسەكانی زارۆ ئاغا دەكەنە ئینگلیزی، لە دەمی زارۆ ئاغاوە، بە خراپە باسی شۆڕشی شێخ سەعید دەكەن. ئیدی توركەكان وا دەكەن كە ناوی وەكو تورك بڕوات، بەڵام زارۆ ئاغا هۆشیاری ئەوەی هەبووە كە زۆرجار بە رۆژنامەنووسەكانی گوتووە ئەو كوردە و تورك نییە.
رۆژنامەی حوڕیەتی توركی لە ساڵی 1934 بابەتێكی لەبارەی زارۆ ئاغا بڵاوكردەوەتەوە و رای گشتی چەواشە كردووە. رۆژنامەكە دەنووسێت ''گومانی تێدا نییە كەسی هەرە لەشساخی دنیا توركە".
رۆهات ئەلەكۆم لە لێكۆڵینەوەیەكی خۆیدا باسی ئەوە دەكات كە تەنانەت ئەتاتورك گوتوویەتی "رێگا نادەین كەسێكی تەمەندرێژی دونیا، تورك نەبێت". مردنی زارۆئاغا دەبێتە جێی سەرنجی میدیاكانی جیهان، لەوانەش رۆژنامەی سوێدی (Hvar 8 Dagar) دەڵێت بە تەمەنترین مرۆڤی دونیا كۆچی دوایی كرد.
زارۆ ئاغا مەتەڵی تەمەندرێژیەكەی بە ماستخواردنەوە دەبەستێتەوە و دەڵێت ''تەنیا بەرەكەتی خوا نییە كە هێندە تەمەنم درێژە، بەڵكو كەرەمی ماستیشی تێدایە".
رووداو – ئیستەنبوڵ
8/1/2015
نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە پەیامێكدا ئیدانەی هێرشەكەی رۆژی چوارشەممە 7/1/2015 ی پاریسی پایتەختی فەرەنسا دەكات كە كرايە سەر گۆڤاری شارلی ئەبدووی كۆمێدی و رایدەگەیێنێت، " هێرشه‌كه‌ی سه‌ر گۆڤاری شارلی ئه‌بدۆ كارێكی تیرۆستییه، كه هیچ پاساوێكی نییه و به تووندی ئیدانه‌ی ده‌كه‌ین". لە هێرشەكەدا 12 كەس كوژران، 9 یان رۆژنامەنووس بوون لەگە 3 پۆلیس، هەروەها 10 كەسی دیكە برینداربوون.
سەرۆكی حكومەت لە پەیامەكەیدا دەڵێت،" به ناوی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌وه سه‌ره‌خۆشی له خانه‌واده و كه‌سوكاری قوربانیان ده‌كه‌ین. له دژی تیرۆر به هه‌موو جۆره‌كانییه‌وه، به هه‌موو شێوه‌یه‌ك پشتگیری له گه‌لی فه‌ڕه‌نسا ده‌كه‌ین، وه‌ك چۆن فه‌ڕه‌نسا له شه‌ڕی دژی تیرۆردا له وڵاته‌كه‌مان، پشتگیری له گه‌لی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات". پێشتریش مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان پەیامێكی هاوخەمی بەهۆی رووداوەكەوە ئاراستەی فرانسوا ئۆلاند، سەرۆكی فەرەنسا كردبوو.
نێچیرڤان بارزانی هێرشه تیرۆرستییه‌كه‌ی پاریس ئیدانه ده‌كات
هێرشه‌كه‌ی ئه‌مڕۆی سه‌ر گۆڤاری شارلی ئه‌بدۆ له پاریسی پایته‌ختی فه‌ڕه‌نسا، كارێكی تیرۆستییه، كه هیچ پاساوێكی نییه و به توندی ئیدانه‌ی ده‌كه‌ین. به ناوی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌وه سه‌ره‌خۆشی له خانه‌واده و كه‌سوكاری قوربانیان ده‌كه‌ین. له دژی تیرۆر به هه‌موو جۆره‌كانییه‌وه، به هه‌موو شێوه‌یه‌ك پشتگیری له گه‌لی فه‌ڕه‌نسا ده‌كه‌ین، وه‌ك چۆن فه‌ڕه‌نسا له شه‌ڕی دژی تیرۆردا له وڵاته‌كه‌مان، پشتگیری له گه‌لی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات.
نێچیرڤان بارزانی
سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان
7ی یه‌نایه‌ری 2015
8/1/2015
رۆژنامەی گاردیانی بەریتانی لە زاری سەرچاوەکانی پۆلیسی فەرەنساوە، بڵاویکردەوە پۆلیس ناسنامەی ئەو 3 چەکدارەی ئاشکراکردووە کە رۆژی چوارشەمەە هێرشیان کردە سەر گۆڤاری شارلی ئەبدوو لە پاریس.
بە پیی راپۆرتی پۆلیس هێرشبەرەکان تەمەنیان 18، 32 و 34 ساڵە، پۆلیس مەزەندە دەکات یەکێکیان خەڵکی شاری رێمعس بێت کە دەکەوێتە دووری 1000 کیلۆمەتر لە رۆژهەڵاتی پاریس.
رۆژی چوارشەممە 7-1-2015، سێ چەكدار بە چەكەوە هێرشیان كردە سەر گۆڤاری (شارلی ئەبدوو)ی كۆمێدی فەرەنسی لە پاریسی پایتەخت، بەهۆیەوە 12 كەس كوژران، 9 یان رۆژنامەنووس بوون لەگە 3 پۆلیس، هەروەها 10 كەسی دیكە برینداربوون، تاوەكو ئێستاش هیچ كەسێك بەهۆی رووداوەكە دەستگیرنەكراوە.
8/1/2015
مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەهۆی ئەو هێرشەی ئەمڕۆ كرایە سەر گۆڤاری "شارلی ئەبدوو"ی کۆمێدی فەرەنسی، پەیامێكی هاوخەمی بۆ فرانسوا ئۆلاند، سەرۆكی فەرەنسا دەنێرێت.
لەو هێرشەی رۆژی چوارشەممە 7-1-2015 كرایەر سەر گۆڤاری شارلی ئەبدوو 12 كەس كوژران كە 9 یان رۆژنامەنووس بوون لەگە 3 پۆلیس، لە هێرشەكەدا 10 كەسی دیكە برینداربوون. بارزانی لە پەیامەكەیدا بۆ ئۆلاند دەڵێت،"بە بیستنی هەواڵی پەلاماری تیرۆریستان بۆ سەر گۆڤاری شارلی ئێبدۆ لەناو شاری پاریس و گیانلەدەستدانی ژمارەیەك رۆژنامەنووس و هاووڵاتیی بێتاوان زۆر خەمبار بووم. بە ناوی خۆم و گەلی كوردستان سەرەخۆشی لە بەڕێزتان و گەلی فەڕەنسا و كەسوكاری قوربانییانی ئەم رووداوە دەكەین و زۆر بە تووندی ئیدانەی ئەو كردەوە نامرۆڤانە و قێزەوەنە دەكەین".
فەرەنسا یەكێك لە ئەندامانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشە و چەك و هاوكاریی سەربازیشی بۆ باشووری كوردستان ناردووە. لە پەیامەكەیدا سەرۆكی هەرێمی كوردستان هەروەها دەڵێت،" لەو رۆژە ناخۆشەدا گەلی كوردستان لە كاتێكدا كە بە شێوەیەكی راستەوخۆ لەگەڵ دڕندەترین جۆری تیرۆر لەشەڕدایە، پشتیوان و هاوخەمی گەلی فەڕەنسایە".
بەڕێز فڕانسوا هۆڵاند سەرۆك كۆماری فەڕەنسا
بە بیستنی هەواڵی پەلاماری تیرۆریستان بۆ سەر گۆڤاری شارلی ئێبدۆ لەناو شاری پاریس و گیانلەدەستدانی ژمارەیەك ڕۆژنامەنووس و هاووڵاتیی بێتاوان زۆر خەمبار بووم. بە ناوی خۆم و گەلی كوردستان سەرەخۆشی لە بەڕێزتان و گەلی فەڕەنسا و كەسوكاری قوربانیانی ئەم ڕووداوە دەكەین و زۆر بە توندی ئیدانەی ئەو كردەوە نامرۆڤانە و قێزەوەنە دەكەین.
لەو ڕۆژە ناخۆشەدا گەلی كوردستان لە كاتێكدا كە بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ لەگەڵ دڕندەترین جۆری تیرۆر لەشەڕدایە، پشتیوان و هاوخەمی گەلی فەڕەنسایە.
جارێكی دی سەرەخۆشی لە كەسوكاری قوربانیانی ئەم ڕووداوە دڵتەزێنە دەكەم و هیوای چاكبوونەوەیش بۆ برینداران دەخوازم. لەوەیش دڵنیام كە لە ئەنجامدا تیرۆریستان تێكدەشكێن و مرۆڤایەتی سەردەكەوێت.
مسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
7ـی 1ـی 2015
ئەو رۆژنامەنووسە هۆڵەندییەی لەلایەن هۆبەی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆرەوە لە ئامەد دەستگیركرا، هۆكاری دەستگیركردنەكەی ئاشكرا دەكات و دەڵێت: "زۆرترین پرسیاریان لەبارەی ئەو چاوپێكەوتنە لێكردم كە لەگەڵ جەمیل بایك ئەنجاممدابوو".
رۆژی سێشەممە 06/01/2014 رێدریكە گیردینك، رۆژنامەنووسی هۆڵەندی كە لەساڵی 2006ـەوە لە شاری ئامەدی باكووری كوردستان نیشتەجێیە، دوای ئەوەی ماڵەكەی پشكنرا تۆمەتی "تیرۆر"ی دەدرێتەپاڵ و دەستگیركرا.
گیردینك دوای ئازادكردنی بە كەناڵی CNNturk ی راگەیاند: "ماوەی كاژێرێك یان زیاتر ماڵەكەمیان پشكنی، هەشت پۆلیس و ژنێك بوون، دواتر منیان بردە بنكەی پۆلیس و زۆرترین پرسیاریان لەبارەی ئەو چاوپێكەوتنە لێكردم كە لەگەڵ جەمیل بایك، (هاوسەرۆكی كۆماجڤاكێن كوردستان) ئەنجاممدابوو، لە وڵامدا گوتم، زۆر رۆژنامەنووسی دیكەش چوون و چاوپێكەونیان لەگەڵ كردووە".
هەروەها دەڵێ: "نە بەبێ یاسایی لە سنوور پەڕیومەتەوە، نە شتێكی نایاساییم كردووە، هەر شتێك دەكەم لە تۆڕی كۆمەڵایەتی بڵاویان دەكەمەوە".
هەروەها ئاشكرای دەكات بێرت كۆندەرێس، وەزیری دەرەوەی هۆڵەندا لە توركیا بووە و بەوهۆیەوە زیاتر هەستی بە ئارامی كردووە، ئاماژە بەوەش دەكات: "بەختم هەیە، چونكە هاووڵاتییەكی هۆڵەندیم و هەر كات بمەوێ دەتوانم بڕۆم، بەڵام من توركیا بەجێناهێڵم، كێشەكە لەسەر ئەو رۆژنامەنووسە تورك و كوردانەیە، ئێرە وڵاتی ئەوانە، بەڵام رەوشەكە بۆ ئەوان زۆر خراپترە".
rudaw
7/1/2015
سەرچاوەیەکی ئەمنی لە پارێزگای ئەنبار رایگەیاند:'' لە ئۆپەراسیۆنێکی هێزە ئەمنییەکانی عێراق و بە هاوکاری حەشدی شەعبی توانرا ناوچەی ئەبو ناسڕ لە نزیک گوندی ئەلسەجارییەی رۆژهەڵاتی روومادی کۆنترۆڵ بکەنەوە، لەو ئۆپەراسیۆنەشدا دەیان چەکداری داعش کوژراون''.
ئەو سەرچاوەیە دەشڵێت:'' دوای کۆنترۆڵکردنەوەی ئەو ناوچەیە هێزەکانی پووچەڵکردنەوەی بۆمب گەڕەکەکانی ناوچەکەیان لە بۆمبی چێندراو پاککردەوە و لەماوەیەکی نزیکدا کار بۆ گەڕاندنەوەی خەڵکی ناوچەکە دەکرێت''.
فڕۆكە جەنگییەکانی عێراق و هێزە ئەمنییەکان و چەکدارانی هۆزەکان چەند رۆژێکە ئۆپەراسیۆنێکی سەربازییان لە رۆژهەڵات و رۆژئاوای روومادی دەستپێکردووە کە لەلایەن چەکدارانی داعشەوە گەمارۆدراوە.
6/1/2015
لە دوای ئەو گردبوونەوەیەی خەڵکی کۆریای باكوور بۆ پاڵپشتیکردن لە کیم جۆنگ ئوی سەرۆکی وڵاتەكەیان ئەنجامیاندا، پارک گیون هی، سەرۆکی کۆریای باشوور داوای لەو وڵاتە کرد کە بە خێراترین کات دەست بە دانوستاندنەکان بکەن بۆ پێکهێنانی کۆریایەکی یەکگرتوو و داوایکرد بە زوترین کات کۆببنەوە و قسەکان بخەنە بواری پراکتیکەوە.
بە دەیان هەزار کەس لە خەڵکی کۆریای باکوور بۆ پاڵپشتیکردن لەو قسانەی کە کیم جۆنگ ئوی سەرۆکی کۆریای باکوور لە سەری ساڵی تازە کردنی و یاساو رێساکانی کۆریای باکوور گردبوونەوەیەکی گەورەیان پێک هێنا.
کیم جۆنگ ئوی، سەرۆکی کۆریای باکوور كە بە "گەنجە دیكتاتۆرەكە" ناسراوە، لە سەری ساڵی تازەدا رایگەیاند، بە تەواوی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ کۆریای باشوور ئاسایی دەکەنەوە و لە ساڵی 2015 دەست بە دانوستاندن دەکەن، بۆ ئەوەی پەیوەندی نێوان هەردوو کۆریا باشترببێتەوە و کۆریایەکی یەکگرتوو پێکبهێنن ، ئەو رایگەیاند هەموو هەوڵی خۆیان دەدەن بۆ ئەوەی ئەو بنەماڵانەی کە لە ئەنجامی دابەشبوونی کۆریاوە لە یەکدی جیابوونەتەوە دووبارە یەک بگرنەوە. خەڵکی کۆریای باکووریش بە مەبەستی پاڵپشتیکردن لە قسەکانی سەرۆکی وڵاتەکەیان بە دەیان هەزار کەس لەو وڵاتە کۆبوونەوە و پاڵپشتیان لە قسەکانی کیم جۆنگ ئو کرد.
هەفتەی رابردوو کۆمەڵێک لە بەرپرسانی باڵای کۆریای باکوور و کۆریای باشوور کۆبوونەوە و راستەوخۆ دوای قسەکانی کیم جۆنگ ئو دەستیان بە دانوستاندن كردووە و هەموو هەوڵی خۆیان دەدەن بۆ پێکهێنانی کۆریایەکی یەکگرتوو.
کۆریا لە جەنگی ساڵانی 50ــاکان بۆ هەردوو کۆریای باکوور و کۆریای باشوور دابەشبوو، لەو کاتەوە تا ئێستا خەڵکی هەردوو کۆریا بە هیچ شێوەیەک پەیوەندییان بە یەکەوە نەکردووە و تەنانەت هەندێک بنەماڵە هەن کە تا ئێستا یەکتریان نەبینیوەتەوە و هیواخوازن ئەم هەنگاوەی سەرۆکی کۆریای باکوور بە یەکیان بگەیێنێتەوە.
6/1/2015
هەموو ئەو هەواڵانەی لەبارەی كۆبانێوە دەیانبیستین ناخۆش نین، ئەوەتا شارەوانی ئامەد دەرفەتی خوێندن بۆ ئەو منداڵە پەنابەرانە دابیندەكات، كە لەترسی هێرشەكانی داعش بۆ سەر كۆبانێ روویان لە باكووری كوردستان كردووە و لەنێو وانەكانیشدا زمانی كوردی و مێژووی كوردستان دەخوێنن.
شارەوانی باغڵاری سەر بە ئامەد لەسەر خواستی ماڵباتی منداڵەكان بۆ ئەوەی لە خوێندن دانەبڕێن "ماڵی هاندانی خوێندن" ی كردووەتەوە و تێیدا وێڕای خوێندنی زمانی ئینگلیزی، فێرە زمانی كوردی و مێژووی كوردستان دەكرێن، هاوكات وانەی هونەری وێنەكێشان و شەترەنجیش دەخوێنن.
بیرسەن كایا ئاكات، سەرۆكی شارەوانی باغڵاری سەر بە ئامەد دەڵێ: "داواكاری خوێندنی منداڵەكان لە ماڵباتەكانیانەوە بۆ ئێمە هات، خواستێكی زۆر هەبوو بۆ ئەوەی منداڵەكان لە خوێندن دوانەكەون، پۆلەكان پڕن لە منداڵ، هەموو خەرجی و پێداویستییەكانیشیان شارەوانی باغڵار دابینی دەكات".
ئێستا 100 منداڵ، كە تەمەنیان لەنێوان 6-12 ساڵیدایە وانەیان پێدەگوترێتەوە ماوەی خوێندنیشیان 6 مانگ دەخایەنێت و دوای تەواوبوونی خوێندنیش كارتی دەرچوونیان پێدەدرێت و پێشانگا و پێشبڕكێیەكی یاری شەترەنجیش لەژێر ناوی: "كارەساتی منداڵانی كۆبانێ" سازدەكرێت.
7/1/2014
