مسته‌فا شه‌مامی/ دیاکۆ

^{نه‌ته‌وه و ناسیۆنالیزم/ ناسیۆنالیزم له ره‌وه‌نگه‌ی لیبرال- دێمۆكراسی و ماركسیستی(ماركس، ئینگلس)به‌شی 2هه‌م} 

^{له‌به‌شی 1كه‌می نه‌ته‌وه ‌و ناسیۆنالیزم دا له‌مه‌ر گرینگی پرسی سه‌روه‌ری سیاسی و ده‌ۆله‌تی نه‌ته‌وه‌یی، و ره‌ۆتی ساغكردنه‌وه‌ی پرۆژ‌ه‌ی ده‌ۆله‌ت- نه‌ته‌وه له لایه‌ك، وه فه‌قییر بوونی ئه‌ده‌بیاتی سیاسی كورد له هه‌مبه‌ر پرسێكی ئاوه گرینگ‌و چاره‌نووس سازدا له لایه‌كی دیكه‌وه، ئاماژه به‌م خالانه‌‌ی خواروو كرابوو :
•1/ خه‌لك وه‌ك تووخم و ئێلێمێنتی سه‌ره‌كی ده‌ۆله‌ت.
•2/ ئیده‌ی نه‌ته‌وه، نه‌ته‌وه‌ی سیاسی.
•3/ ئیده‌ی نه‌ته‌وه، نه‌ته‌وه‌ی كولتووری.
•4/ پرۆسه‌ی مێژوویی سه‌رهه‌لدان‌و شكلگیری(فۆرماسێون)سه‌روه‌ری سیاسی‌و نه‌ته‌وه‌یی له چه‌شنی ده‌ۆله‌تی نه‌ته‌وه‌یی.
به‌شی 2هه‌م ته‌رخان كراوه به ناسیۆنالیزم له ره‌ۆه‌نگه‌ی لیبرال-دێمۆكراسی وه ماركسیستی، پرینسیپی میلییه‌ته‌كان ، وه ئه‌سلی مافی دیاریكردنی چاره‌نووس.
به‌شی 3هه‌م ته‌رخان ده‌كه‌م به لایه‌نی حقووقی ئه‌م پرسه له چوارچێوه‌ی نیزامی حقووقی نێۆنه‌ته‌وه‌یی.}

 عەبدولڕەحمان سدیق

^{سروودی نیشتمانی پارچە مۆسیقایەكی نیشتمانیی دانپێدانراوە كە بە وشەكانی خەباتی گەل و كەلتووری كۆمەڵگەو مێژووی وڵاتێك بەرز رادەگرێت و حەماسەت بەگیانی نیشتمانپەروەری و خۆشویستنی نیشتمان دەدات. سروودی نیشتمانی یان لە بڕگەیەكی دەستووری وڵاتدا یان بە یاسایەكی تایبەت لەلایەن پەرلەمانەوە، یان لەڕێگەی عورف و نەریتی كۆمەڵگەوە پەسەند دەكرێت. سروودی نیشتمانی یان بەزمانی فەرمیی وڵات دەبێت، وەك زۆربەی وڵاتان. یان بەزمانێكی دیكە دەبێت وەك سروودی نیشتمانیی هیندستان (جانا گانا مانا) كە بەزمانی سەنسكریتی بەنگالییە. یان بەگشت زمانەكانی وڵاتەكە دەبێت وەك سروودی نیشتمانیی سویسرا. یاخود وەك سروودی نیشتمانیی كەنەدا دەبێت كە وشەكانی بە زمانە فەرمییەكانی (ئینگلیزی) و (فەرەنسی)یە. جیاوازیی نێوان سروودی نیشتمانی و گۆرانیی نیشتمانی: یەكەم: لەڕووی (كات)ەوە سروودی نیشتمانیی هەر وڵات و هەرێمێك، هاوكاتە لەگەڵ}

 ئاریتما موحەممەدی

^{بەشێک لە مرۆڤە مەزن و کاریگەرەکان قۆناغ و دۆخی تاییبەت هەڵیان دەخەن و پێناسەی بەشێکی دیکەش ڕۆڵ و هەوڵ و تێکۆشانی خۆیانە کە لە پێناو ئازادی و مافەکانی مرۆڤ، هەوڵدان و خەبات کردن بۆ ڕزگاری نەتەوە بندەستەکانیان دەستیان پێکردووە. ئەو مرۆڤە مەزنانە هەمیشە لە پێناو دابین کردنی کەسایەتییەکی سەربەست و ئازاد بۆ گەلان خەبات دەکەن، بۆ بەدەست هێنانی کەرامەت و گەورەیی مرۆڤ بوون لە هیچ ڕەشە باو کلورەیەکی بەفرو باران سڵ ناکەن، هەر لەکاتی دەسپێکردن و هەنگاونان بەرەو پێشەوە ئاسۆی ڕوونی ئازادی و سەربەستی و دابین کردنی مافەکانی مرۆڤ و بەختیاری کۆمەڵ و سەرکەتن دەبینن و لەو پێناوەدا بەورەن و ئازاو لەسەرخۆن، پشوو درێژو ماندوو نەناسن، لەهەر قۆناغێکدا خەباتی ئەو قۆناغە دەکەن و بەپێی دۆخ و هەلومەرجی ئەو قۆناغە چاوەڕێی دەستکەوت دەبن و بەدەستی دەهێنن، لە قۆناغە دژوارو پڕ لە هەورازونشیوەکانەوە دەستپێ دەکەن و لە}

^{موعتەسەم نەجمەدین}

^{بە شێوەیەكی گشتی نكۆڵی لەوە ناكرێت ئەوەی ئەمرۆ لە سەر ئاستی گەردونی رودەدات، جێگیربونی فەوزا و ئاڵۆزیەكی زۆرە لە سەرجەم جومگەكانی ژیان، هۆكاری سەرەكی ئەمەش ئەوەیە كە ئەمرۆ جیهان لە قۆناغی پەرینەوەدایە بۆ قۆناغێكی باڵاتر، ئەمەش لە سەر ئەرزی واقع بارێكی ناجێگیر و ئاڵۆزی، سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابوری و كلتوری و دەرونیشی دروستكردوە، ئەم ناجێگیری و پەرینەوەو بەرەوپێشچونەش لە هەموو ناوچە و وڵاتەكاندا بە یەك خێرایی و یەك ئاراستە و هاوشان ناچێت بە رێوە، هەر وڵاتێك بە باڵای خۆی پشكی گۆران و نوێبونەوە یان بەرەو پێشچونی بەر دەكەوێت، لەم چوارچێوەیەدا خێرایی و ئارستەی بەرەوپێشچون و گەشەكردنی وڵاتانی دواكەوتوو، جگە لە هەڵگری خەسڵەتی سستی و ئیفلیجی، هەڵگری كۆمەڵێ قەیرانی ئیداری و كۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابوریشە، ئەم رەوشە لەم وڵاتانە وایكردوە كێشە و گرفتەكانی پەرینەوە زۆر خەستر و ناجێگیرتر بێت لە}

هێرش عەلیزادە

^{هاتنەسەرکاری کۆماری ئیسلامیی ئێران لەکۆتایی ساڵی ١٣٥٧ی هەتاوی (٢٢ی ڕێبەندان) و پاشان لە سەرەتاکانی ١٣٥٨ گەمەی ڕیفەراندۆمی سەرتاسەریی لە ئێران بە مەبەستی دەنگی "ئەرێ یا نا" بە "کۆماری ئیسلامیی باڵی شیعە مەزهەب لە ئێران (کە زۆرینەیشن)، توانییان لەژێر ناوی ریفەراندۆمێکدا، شەرعیەت بە هاتنەسەرکاری خۆیان وەکوو کۆماری ئیسلامیی ئێران بدەن.}  هەر لەو سەردەمەدا گەلی کورد لە کوردستانی خۆرهەڵات تێکڕا (بە حیزبەکانیشەوە) دەنگی "نا"یان بە کۆماری ئیسلامیی ئێران دا، سەرەڕای ئەوەی کە بە هۆی رێژەی کەمی خەڵکی کوردستانەوە گەلی کورد نەیدەتووانی لەسەر سەرئەنجامی ڕیفەراندۆمەکە کاریگەریی ببووایە، بەڵام خەڵکی کوردستان بوێرانە لە رووانگای بەرژەوەندی خۆیانەوە دەنگی ”ئەرێ“ ی خۆ‌یان بە کۆماری ئیسلامیی ئێران نەدا. بۆ منێک کە ئەو کات گەنجێک بووم و دەنگی منیش وەکوو باقی خەڵکی کوردستان نا بە هاتنەسەرکاری کۆماری ئیسلامیی ئێران بوو، ماناکەی

 حوسێن نازدار 

^{ئازادیی ئه‌قڵ وئه‌ندیشه‌ی مرۆڤ له‌کۆت وبه‌ندی خورافات،نه‌ریت،ئایدیۆلۆژی ودیکتاتۆری:
ئازادی چه‌مکێکی رێژه‌ییه‌، به‌ واتای" نه‌بوونی کۆت وبه‌ند و زۆر"ه‌ نه‌ک ئانارشیزم وبێ سه‌ره‌و به ره‌یی وبه‌ره‌ڵایی،ئازادی بریتیه‌ له‌و کرداره‌ جه‌سته‌یی وهزریانه ی که‌مرۆڤ له‌ژیانی کۆمه‌ڵگاکه‌یداوله‌ چواچیوه‌ی یاسایه‌کی دێموکراتیک وگه‌ل په‌سند دا ئه‌نجامی ده‌دات به‌بێ ئه‌وه‌ی زیان به‌ که‌سانی دیکه‌ وبه‌رژه‌وه‌ندیی گشتی بگه‌یه‌نێ،ئازادی هه‌قێکی ره‌وای مرۆڤه‌وهیچ چه‌شنه‌ ناهه‌قییه‌ک هه‌ڵناگرێ،ئازادی که‌رامه‌ت وشه‌خسییه‌ت ده‌دابه‌مرۆڤ ورێگه ‌نادا بکرێ به ‌ئامرازومۆره‌، ئازادی په‌ناو پشتیوان وپاسه‌وانی مافی مرۆڤه‌ونه‌خشی سه‌ره‌کیی هه‌یه ‌له‌هێنانه‌دی چاکه‌وبه‌خته‌وه‌ری وخۆشگوزه‌رانی بۆمرۆڤ و کۆمه‌ڵگا.  مرۆڤ بوونه‌وه‌رێکی ئه‌قڵمه‌نده‌؛ئه‌قڵ گرینگترین توانایه‌ که‌مرۆڤ بۆ سه‌ربه‌خۆیی بوونی خۆی هه‌یه‌تی،ئه‌قڵ گه‌وهه‌ری یاسای ژیانی مرۆڤه ‌و چرایه‌که‌ بۆ رێنوێنی کردنی خواسته‌کان، واته رێنوێنی ده‌دا به ‌مرۆڤ که‌ چ بخوازێ وچ بڵێ}

 ئاریتما موحەممەدی

^{«دەیان کەس لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان هەڵگری ئەو نەخۆشییەن، بەڵام لێی ئاگادار نین»   ئەمڕۆ یەکشەمە ١٠ی سەرماوەزی ٢٧١٣ی کوردی ڕۆژی جیهانی ئایدزە لە هەموو جیهان. ئایدز نەخۆشییەکی کوشندەیە کە کار دەکاتە سەر بەرگری لەش و ڕێگە ئاسان دەکات بۆ ئەوە کە لەش بەرگری خۆی لە دەست بدات و تووشی دەیان نەخۆشی کوشندە بێت کە لە ئاکامدا گیانی نەخۆشەکە دەگرێت و کۆتایی بە ژیانی دەهێنێت. تاکوو ئیستا لە جیهان دەیان ملیۆن کەس بەو نەخۆشییەوە دەناڵێنن و چەندین ملیۆنیش بەهۆی ئەو نەخۆشییەوە گیانیان لە دەست داوەو ساڵانە سەدان هەزار کەس لەهەموو جیهان بەهۆی ئەو نەخۆشییەوە گیان لەدەست دەدەن و دەمرن. نەخۆشینی ئایدز لە ڕیگەی پێوەندی سێکسی، گواستنەوەی خوێن لەڕێگای دەرزی و لە سەرتاشخانەکان و هەروەها لەکاتی دەرهێنان یان خود پڕ کردنەوەی ددان تووشی مرۆڤ دەبێت و گیانی دەخاتە مەترسی و ژیانی دەهەژێنێت.}

 ئازاد محەممەدزادە

^{بیرورای ئازاد و ئەخلاق و زانست و ئابووری و دێموکڕاسی دەبێ لە خزمەتی چینی بورژوای کۆمەڵگا و دەسەلاتدارانی (ئەرەستۆکرات)و ئایدۆلۆژیای رەسمی‌دا بێ و هەڵویستێکی جودا لەوە بڤەیە و روناکبیری نوێخواز دەکەوێتە بەر هێرش و تیرۆری شەخسیەتی گۆپاڵبەدەستانی دەسەڵات .ئایدۆلۆژیای رەسمی کۆمەڵگای ئێمە لە فۆرمی ژێرنۆتۆکراسی ) پیرسالاری و مانەوە لە مێژوودا و نەگۆڕینی ئەقلانیەت و یاسای عەشیرەیی‌دایە. ئەگەر چی هەندێک جار لە قالبی دروشم‌ و کاغەز رەشکردن‌دا باس لە هەندێک چەمکی وەک ئازادی رادەربڕین و مافەتاکەکەسی و گشتی‌یەکان و بەرابەری دەکرێ بەڵام ئەو دیوی دراوەکە شتێکی ترە چۆن لە سیستەمی دوگم و فاشل پرنسیپە گشتیەکان و ئازادی رادەربرین و مافە تاکەکەسی‌یەکان لە لایەن ئەو چینە باڵادەستە دیاری دەکرێن کە هەم خاوەنی هێزی سەرکوتگەرن و هەمیش شارەگی ئابووری یان بە دەستە و لەولاشەوە خۆیان دارێژەری یاسای}

حوسێن نازدار

تایبه‌تمه‌ندییه‌ به‌رزه‌کانی مرۆڤ;

<sup>*- سروشت وبوونه‌وه‌ران وژیان پێوه‌ندییه‌کی گه‌وهه‌ری وپته‌و وچالاکیان پێکه‌وه‌ هه‌یه‌ ،ئه‌وپیوه‌ندییه‌ بۆ به‌رده‌وامبوونی ژیانی بوونه‌وه‌ران پێویسته‌،بۆ پاراستنی ئه‌و پێوه‌ندییه‌ وگه‌شه‌و دره‌و شانه‌وه‌ی مرۆڤایه‌تی، پێویسته‌ مرۆڤ ماف وئه‌رک وتێکۆشانی مرۆڤانه‌ی هه‌بێت.
*- تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی مرۆڤ رێژه‌یین؛پێویستی ژیان،کاروئه‌زموون،ئازادی،کات،شوێن،ژینگه‌،که‌شوهه‌وا هه‌وا،
بنه ماڵه،کۆمه‌ڵگا،کولتوور،په وه‌ر‌ده‌، زانست وتێکنۆلۆژی،ئایین،نه‌ریت،باروودۆخ،سیستمی‌سیاسی،ئابوری
کۆمه‌ڵایه‌تی،کاریگه‌ری گرینگیان له‌سه‌رلایه‌نی ئه‌رێنی ونه‌رێنی تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی مرۆڤ هه‌یه‌.
* - مرۆڤ بوونه‌وه‌رێکه‌ که ‌جه‌سته‌، مێشک،ئه‌قل،زمان،هۆش وئه‌ندیشه‌ی له‌بوونه‌وه‌رانی دیکه‌ پێگه‌ یشتووتر وپێشکه‌وتووتره‌و به ‌پێی پێویستی ژیان به‌ره‌ به‌ره‌ گه‌شه‌ی کردوه‌وبۆته‌ بوونه‌وه‌رێکی قسه‌که‌ ر.</sup>

 قادری خەندەڕەش 

^{باشترین ڕێگاچارە بۆ گەیشتن بە مرۆڤ سالاری چی‌یە؟
سەرەتا داوای لێبوردن دەکەم لەوەی کە بابەتەکەم بەهۆی هەندێک کێشەوە دوا کەوت و نەمتوانی لە کاتی خۆیدا بڵاوی بکەمەوە، چونکە بەڕاستی دەمویست بەر لە ٢٥/١١ بابەتەکە بڵاو بێتەوە و دۆستان و خۆشەویستان بیروڕای خۆیان لەسەر دەربڕیبا، بەڵام بەهەرحاڵ باس و خواسەکان لەسەر کێشەی ژنان هەمیشە هەر گەرم و گوڕە و وەک دەلێن ماسی هەر کات لە ئاوی دەربێنی هەر تازەیە! کەوایە ئەو بابەتەش کە پەیوەندی بە کێشەی ژنانەوە هەیە، ڕەنگە ئەگەر لە هەر کاتێکدا بڵاو بکرێتەوە هەر گونجاو بێت. لە کەس شاراوە نی‌یە کە هەر لەگەڵ دەسپێکی یەکەم شۆڕشی کورد، ژنانیش دەستیان داوەتە خەبات و تێکۆشان و لەم پێناوەشدا شوێن پەنجەی ژنانی کورد دیار و بەرچاوە، دیارە تێکۆشانی ژنان لە ڕیزی شۆڕشی حەقخوازانەی نەتەوەکەماندا بۆ دوو ئامانجی جیاواز و بەڵام لە یەک سەنگەر دابووە، یەکەمیان بۆ دەرباز}