<sup>100 ساڵ بەسەر واژۆکردنی رێککەوتننامەی سایکس- پیکۆ تێپەڕدەبێت کە تێیدا کوردستان بەسەر چوار وڵاتدا دابەشکرا، شارەزایەکی مێژووش باسی ئەو هۆکارانە دەکات کە رێگربوون لەوەی کوردستان ببێتە دەوڵەت پێش واژۆکردنی ریککەوتننامەکە.

د. هێرش عەبدوڵڵا، مامۆستای مێژوو لە زانکۆی سلێمانی، لە کاتی بەشداریکردنی لە ماوەی هەواڵی نووڕۆژی رادیۆ و تەلەڤزیۆنی رووداو، لەبارەی 100 ساڵ تێپەڕبوون بەسەر رێککەوتننامەی سایکس- پیکۆ رایگەیاند "رێککەوتننامەی سایکس- پیکۆ کە لە ساڵی 1916 لە نێوان فەرەنسا و بەریتانیا واژۆکرا، رێککەوتنێکی سیاسی بوو لە نێوان وڵاتانی خۆرئاوا بە گشتی و، بەریتانیا و فەرەنسا بەتایبەتی، کە بەهۆیەوە کۆمەڵێک کێشەی نێوان ئەو وڵاتانە چارەسەر کران".

مامۆستاکەی زانکۆ ئاماژەی بەوەشکرد، لە بنەڕەتدا مەبەست لە رێککەوتننامەی سایک- پیکۆ  دابەشکردنی دەوڵەتی عوسمانی بوو کە دواتر نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان گۆڕی، بەڵام رووسیا لە رێککەوتنەکە کشایەوە، دواتر دوو ئەفسەری بەریتانی و فەرەنسی رێککەوتنەکەیان واژۆکرد، هاوکات واژۆکردنی رێککەوتننامەی سایکس- پیکۆ بۆ پاراستنی بەرژەوەندی فەرەنسا و بەریتانیا بوو بە بێئەوەی بیر لە گەلانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بکەنەوە.

لەبارەی کورد لە نێو رێککەوتننامەی سایکسپیکۆ و نەبوونی بە دەوڵەت لەو سەردەمەدا، هێرش عەبدوڵلا گوتی" کورد لەو سەردەمەدا نەبوو بە دەوڵەت،  لەبەرئەوەی یەکەی سیاسی یەکگرتووی نەبووە لەگەڵ بنەماکانی دروستکردنی دەوڵەت. هەروەها عەرەب و فارس  و تورک خاوەنی کیانی دامەزراوەی پێشوەختە بوون و، زمان و کولتووریان رێگەخۆشکەربوون بۆ ئەوەی لە نەخشە و رێککەوتنامەکەی سایکس- پیکۆدا ببنەوە بە دەوڵەت،  لەبەرامبەریشدا عەرەب رێگربووە لە وەی کورد ببێتە دەوڵەت و کیانی خۆی هەبێت".</sup>

^16/5/2016

<sup>کۆسرەت رەسوڵ عەلی، جێگری یەکەمی سکرتێری گشتی یەکێتی نیشتمانی کوردستان لەگەڵ وەفدێكی باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران لە سلێمانی کۆبووەوە.

دوانیوەڕۆی رۆژی یەکشەممە 15-5-2016 شاندێکی باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران سەردانی کۆسرەت رەسوڵ عەلی، جێگری یەکەمی سکرتێری یەکێتی نیشتمانی کوردستانیان کرد و لەبارەگای خۆی پێشوازی لێکردن.

وەفدەکەی کۆماری ئیسلامی ئێران لە د.مەحموود عەلەوی، وەزیری ئیتڵاعات و وەفدێكی هاوڕێی پێکهاتبوون.

شاندەکەی یەکێتی پێکهاتبوون لە  د.بەرهەم ئەحمەد ساڵح، جێگری دووەمی سكرتێری گشتی و عومەر فەتاح و حاكم قادر حەمەجان كارگێڕانی مەکتەبی سیایسی و د.خەسرەو گوڵ محەمەد، ئەندامی سەركردایەتی و لاهور شیخ جەنگی ئەندامی ئەنجوومەنی ناوەندی.

كۆبوونەوەكە لەكاتێكدایە هەمان رۆژ مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە د. سەید مەحموود عەلەوی، وەزیری ئیتڵاعاتی ئێران و ئەندامی ئەنجوومەنی شارەزایانی رێبەری و شاندێكی یاوەری كرد و واشبڕیارە لەگەڵ نەوشیروان مستەفا، رێکخەری گشتی بزووتنەوەی گۆڕان کۆببێتەوە.

رۆژی شەممە 14-5-2016 نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكوەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوزای لە د. مەحموود عەلەوی، وەزیری ئیتڵاعاتی كۆماری ئیسلامیی ئێران و شاندێكی یاوەری كرد.</sup>

^15/5/2106

<sup>بارزانی وەزیری ئیتڵاعاتی ئێران كۆدەبنەوە و تاووتوێی ئامادەكارییەكانی كۆنترۆڵكردنەوەی موسڵ دەكەن.

رۆژی یەكشەممە 15-5-2016 مەسعود بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ئایەتوڵڵا دكتۆر سەید مەحموود عەلەوی، وەزیری ئیتڵاعاتی ئێران و ئەندامی ئەنجوومەنی شارەزایانی رێبەری و شاندێكی یاوەری كرد.

ماڵپەڕی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان بڵاویكردووەتەوە، وەزیری ئیتیڵاعاتی ئێران بۆچوونی وڵاتەكەی لەبارەی رەوشی سیاسیی عێراق و ناوچەكە خستەڕوو و جەختیكردەوە كە ئێران لە پشتیوانیكردنی هەرێمی كوردستان بەردەوام دەبێت. 
هەروەها داوای لە بارزانی كرد پێشبینی و بۆچوونی خۆی لەبارەی رووداو و پێشهاتەكانی ناوچەكە بخاتەڕوو.

لە كۆبوونەوەكەدا بارزانی كورتەیەكی لەسەر رەوشی مەیدانیی بەرەكانی شەڕ لەگەڵ داعش و بارودۆخی سیاسیی عێراق بۆ شاندی ئێرانییەكە خستەڕوو و جەختی لەوەشكردەوە كە شەڕی داعش پێویستی بە هەماهەنگی و هاوكاریی جددیی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییە.

سەرۆكی هەرێمی كوردستان ئاماژەی بەوەداوە كە بۆ تێكشكاندنی تەواوی داعش تەنیا رووبەڕووبوونەوەی سەربازی بەس نییە، بەڵكو پێویستە لەڕووی فكريی، ئابووريی و سیاسیشەوە داعش و هزری تووندئاژۆيى تێكبشكێندرێت.

لە بەشێكی دیكەی كۆبوونەوەكەی نێوان بارزانی و وەزیری ئیتڵاعاتی ئێران باس لە ئامادەكارییەكان كۆنترۆڵكردنەوەی موسڵ، پەیوەندییەكانی نێوان بەغدا و هەرێمی كوردستان و دوا پێشهاتە سیاسییەكانی ناوچەكە كرا.

لە كۆبوونەوەكەدا، هەر یەك لە مەسروور بارزانی، راوێژكاری ئەنجوومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان و فوئاد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان ئامادەبوون.</sup>

rudaw

^15/5/2016

<sup>ئێوارەی دوێنێ شەممە نێچیرڤان بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان لە هەولێر لەگەڵ مەحموود عەلەوی، وەزیری ئیتلاعاتی کۆماری ئیسلامیی ئێران کۆبووەوە.

لە دیدارەکەدا باس گرنگیی پەیوەندیی دوو قۆڵیی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئسیلامی کردیەوە و هەردوولا جەختیان لەسەر پەردەان بە پەیوەندییەکانیا کردووەتەوە.

لەم بارەوە ماڵپەڕی ئەنجومەنی وەزیرانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، پوختەیەک لە ناوەرۆکی دیدارەکەی بۆ ئاژانسی (باسنیوز) ناردووە.

دەقی پوختەی ناوەرۆکی دیدارەکە:

ئێوارەی ئەمڕۆ شەممە 14 - 5 - 2016 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوزای لە بەڕێز سەید د. مەحموود عەلەوی وەزیری ئیتڵاعاتی كۆماری ئیسلامیی ئێران و شاندێكی یاوەری كرد.

لە دیدارێكدا شاندی میوان خۆشحاڵیی خۆیان بە سەردانی هەرێمی كوردستان دەربڕی و باسیان لەوە كرد كە ئەوان گرنگییەكی زۆر بە پەیوەندییە دووقۆڵییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و كۆماری ئیسلامیی ئێران دەدەن. هەروەها دووپاتیان كردەوە كە ئەو پەیوەندییانە ڕەگ و ڕیشەیەكی مێژووییان هەیە و ئێران هەردەم هەرێمی كوردستانی بە دۆست و هۆكاری پەیوەندی باش و ئارامی ناوچەكە دەزانێت.

لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی ئەو سەردانە و كۆماری ئیسلامیی ئێرانی كرد كە هەردەم پشتیوانی هەرێمی كوردستان بووە و جەختی لەوە كردەوە كە هەرێمی كوردستان هەردەم ئامادەیە دۆستایەتی و پەیوەندییەكانی لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێران فراوانتر و تۆكمەتر بكات و ئامادەیی خۆیشی دەربڕی كە ئەو پەیوەندییانە لە هەموو بوارەكاندا پەرەیان پێ بدرێت.

لە بەشێكی دیكەی دیدارەكەدا هەردوولا بیروبۆچوونیان لەبارەی بارودۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان و عێراق و ناوچەكە و شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش ئاڵوگۆڕ كرد.</sup>

^15/5/2016

<sup>پارتی دۆزی ئازاد ناسراو بە " هوداپار"،  رۆژی یەکشەممە 15ی ئایاری 2016 لە ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا دووەمین کۆنگرەی ئاسایی دەبەستێت، لە باشووری كوردستانیش پارتی، یەکێتی و گۆڕان بانگهێشتكراون.

شەوکەت هەرکی، پەیامنێری رووداو لە ئەنقەرە رایگەیاند "هوداپار وەک پارتێکی ئیسلامی لە باکووری کوردستان و تورکیا چالاکییە سیاسییەکانی ئەنجامدەدات، ئەمڕۆش تەواوی ئامادەکارییەکان بۆ بەستنی کۆنگرە كراون و بەرنامەی کۆنگرەکەش بەسەر ئەندامان دابەشکراوە".</sup>

<sup>شەوکەت هەرکی ئاماژەی بەوەش کرد، لە دووەمین کۆنگرەی هوداپار، سەرۆکێکی نوێ بۆ پارتەکە هەڵدەبژێردرێت، هاوکات 28 کەس بۆ ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی و 10 کەسیش بۆ لیژنەی دیسپلین هەڵدەبژێردرێن.

هەركی گوتیشی "هەریەک لە نوێنەرانی پارتی دیموکراتی کوردستان، یەکێتی نیشتمانیی کوردستان، بزووتنەوەی گۆڕان و پارتە ئیسلامییەکان ئامادەی دووەمین کۆنگرەی هوداپار دەبن، بەڵام پارتی دیموکراتی گەلان- هەدەپە بۆ كۆنگرەكە بانگهێشت نەكراوە".</sup>

^15/5/2016

<sup>بەدووری 18 كلیۆمەتر لە شارەدێی حاجی ئۆمەران، بوومەلەرزەیەك لەنێو خاكی رۆژهەڵاتی كوردستان روویدا. بەڕێوەبەری گشتیی كەشناسی ‌و بوومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان دەڵێت "گوڕی بوومەلەرزەكە بەپێی پێوەری رێختەر 3.5 پلە بووە، هیچ زیانێكیشی لە هەرێمی كوردستان لێ نەكەوتووەتەوە".

فازڵ ئیبراهیم، بەڕێوەبەری گشتیی كەشناسی ‌و بوومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان بە (تۆڕی میدیایی رووداو) ی راگەیاند، كاژێر 05:37 خولەكی بەربەیانی رۆژی یەكشەممە 15-5-2016، بەدووری 18 كلیۆمەتر لە باكووری شارەدێی حاجی ئۆمەرانی باشووری كوردستان، بوومەلەرزەیەك لەنێو خاكی رۆژهەڵاتی كوردستان روویداوە و هاونیشتمانیانی هەرێمی كوردستانیش لە نزیك سنوورەكە هەستیان پێكردووە.

بەڕێوەبەری گشتیی كەشناسی ‌و بوومەلەرزەزانی هەرێمی كوردستان ئاشكرایكرد، گوڕی بوومەلەرزەكە بەپێی پێوەری رێكختەر 3.5 پلە و قوڵییەكەشی 4.8 كیلۆمەتر بووە. باسی لەوەش كرد بوومەلەرزەكە لە هەرێمی كوردستان هیچ زیانێكی نەبووە و، تەنیا خەڵكی چۆمان ‌و حاجی ئۆمەران لە دەڤەری باڵەكایەتی هەستیان پێكردووە.

دەڤەری باڵەكایەتی بە دووری 160 كیلۆمەتر دەكەوێتە رۆژهەڵاتی شاری هەولێر، لە شارۆچكەی چۆمان و پێنج شارەدێ (قەسرێ، حاجی ئۆمەران، گەڵاڵە، سمیلان و وەرتێ) و نزیكەی 150 گوند پێكدێت. بەپێی زانیارییەكانی رووداو لە بەشی زۆری باڵەكایەتی هەست بە بوومەلەرزەكە كراوە.</sup>

^15/5/2016

^{بەرپرسێكی باڵای وەزارەتی نەوتی ئێران رۆژی 5-5-2016 بە تەلەفزیۆنی حكومیی ئێرانی راگەیاند كە گرێبەستە نوێیەكانی نەوتی ئێران بۆ وەبەرهێنەرە نێودەوڵەتییەكان هەتا كۆتایی حوزەیران یان سەرەتای تەمووزی ئەمساڵ ئامادە دەبن.}

^{نزیكەی 135 كۆمپانیا، لەوانەش بی پی بەریتانی، تۆتاڵ، ئێنی ئیتاڵیا و رێپسۆڵی ئیسپانی لە مانگی تشرینی دووەمی پارساڵ بەشداری كۆنفرانسێك بوون كە بڕیار بوو گرێبەستەكانی نەوتی ئێران (ناسراو بەIPC )ی تێدا بخرێتە ڕوو، بەڵام ئاشكراكردنی گرێبەستەكان بەردەوام دواخرا.}

^{هۆكاری دواخرانی گرێبەستەكان بۆ كێشەی نێوان میانڕەوەكان (واتە حكومەتەكەی روحانی) و بناژۆخوازەكانی ئێران (رێبەر و سوپای پاسداران) دەگەڕێتەوە. بناژۆخوازەكان رەخنە لە وەزارەتی نەوتی ئێران دەگرن چونكە لە گرێبەستە نوێیەكاندا كۆتایی بە سیستەمی كڕینەوەی ئەو پشكانە هێناوە كە كۆمپانیا بیانییەكان دەشێت لە كەرتی نەوتی ئێراندا بیكڕن. مێژووی ئەم سیستەمە بۆ 20 ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە كە تێیدا رێگە بە كۆمپانیا بیانییەكان نادرێت یەدەگێكی نەوتی دیاریكراو بۆ خۆیان بگرنەوە، یانیش پشكی یەكسانیان لەگەڵ كۆمپانیا ئێرانییەكاندا هەبێت.}

^{روكنەدین جەوادی، جێگری وەزیری نەوتی ئێران بە میدیاكانی وڵاتەكەی راگەیاند "هیوادارین بتوانین لە مانگی تەمووز تەندەر و گرێبەستە نەوتییەكان ئامادە بن. دەرگای ئێران بەڕووی هەموو وەبەرهێنەرانی جیهاندا كراوەیە". جەوادی رەتیكردەوە هیچ كۆنفرانسێكی تایبەت بە خستنەڕووی گرێبەستەكانی نەوت و غاز لە دەرەوەی ئێران رێكبخرێت. پێشتر بڕیار وابوو كۆنفرانسێك لەم پەیوەندییەدا بۆ كۆمپانیا بیانییەكان لە لەندەن رێكبخرێت، بەڵام جەوادی دەڵێت "ئاشكراكردنی گرێبەستەكە بۆ وەبەرهێنەران دەكرێت لە ئێرانیش بكرێت".}

^{لەلایەكی دیكەوە بۆ پشتڕاستكردنەوەی گوتەكانی جەوادی، بەڕێوەبەرایەتی گشتی كۆمپانیای نیشتمانی نەوتی ئێران لە بەیاننامەیەكدا ئاشكرای كرد كە كۆمپانیا بیانییەكان لە مانگی تەمووزدا بانگهێشتی تاران دەكرێن بۆ ئەوەی گرێبەستەكەیان پیشان بدرێ.}

^{حكومەتەكەی رووحانی دەزانێت بۆ راكێشانی وەبەرهێنەرە بیانییەكانی نەوت دەبێت دەمیان شیرین بكات، بە تایبەتیش لە كاتێكدا كە بە گوتەی جەوادی ئێران بە نیازە لە داهاتوویەكی نزیكدا ئاستی هەناردەكردنی نەوتی وڵاتەكەی بۆ 2.2 ملیۆن بەرمیل لە رۆژێكدا بەرز بكاتەوە. بەپێی گوتەكانی جەوادی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتی ئێران بۆ 3.7 ملیۆن بەرمیل بەرزبووەتەوە كە لەم بڕە 2.1 ملیۆنی هەناردەی بازاڕەكانی جیهان كراوە.}

^{بەرپرسانی وەزارەتی نەوتی ئێران پێشتر جەختیان لەسەر ئەوە كردبووەوە كە بە نیازن هەتا كۆتایی مانگی حوزەیران ئاستی هەناردەكردنی نەوتی وڵاتەكەیان بۆ ئاستی بەر لە سەپاندنی سزا ئەتۆمییەكان بگەڕێننەوە كە بە گوتەی جەوادی رۆژانە 2.2 ملیۆن بەرمیل بووە. ئەمەش یەكێك لە خاڵە سەرەكییەكانی ناكۆكی نێوان ئێران و سعودیەیە.}

^{مانگی پێشوو كۆبوونەوەی نێوان ئۆپێك و رووسیا و ژمارەیەك وڵاتی دەرەوەی ئۆپێك بەهۆی بەشدارینەكردنی ئێران بێ ئەوەی هیچ رێككەوتنێكی تێدا بكرێت كۆتایی هات. ئامانجی كۆبوونەوەكانی دەوحە ئەوە بوو وڵاتانی ئۆپێك و دەرەوەی ئۆپێكی بەشدار لە كۆبوونەوەكە لەسەر سڕكردنی بەرهەمهێنانی نەوت لە ئاستی مانگی كانوونی دووەمی ئەمساڵ رێكبكەون. لە كۆبوونەوەكەی دەوحەدا ریاز مەرجی ئەوەی دانابوو كە هەر رێككەوتنێك لەسەر سڕكردنی ئاستی بەرهەمهێنان، دەبێت واژۆی هەموو ئەندامانی ئۆپێكی بەسەرەوە بێت، لە كاتێكدا ئێران بەشداری كۆبوونەوەكان نەبوو.}

^{ئێران لە وەڵامی داواكارییەكەی سعودیەدا رایگەیاندووە كە ئەوان كاتێك ئامادە دەبن رێككەوتن لەسەر سڕكردنی بەرهەمهێنانی نەوت واژۆ بكەن، وڵاتەكەیان بتوانێت ئاستی هەناردەكردنی نەوت بۆ ئاستی پێش سەپاندنی سزا ئەتۆمییەكان بەرز بكاتەوە. لەمبارەیەوە جەوادی رایگەیاند "دەكرێت ئێران بەشداری هەموو گفتوگۆیەكی تایبەت بە سیاسەتی كۆنتڕۆڵی نرخی نەوت بكات، بە مەرجێك ئاستی بەرهەمهێنانمان بۆ ئاستی پێش سزا ئەتۆمییەكان بەرزبكەینەوە."}

^{لێدوانەكەی جەوادی دەشێت بەو مانایە بێت كە ئێران ئامادەیە لە كۆبوونەوەی ئۆپێك بەشداری بكات كە تێیدا سەرلەنوێ هەوڵی دانانی سنوور بۆ بەرهەمهێنانی نەوت دەدرێت. بڕیارە كۆبوونەوەكەی ئۆپێك رۆژی دووی حوزەیران لە ڤیەننای پایتەختی نەمسا بەڕێوەبچێت. جێگری وەزیری نەوتی ئێران پێیوایە "
كۆبوونەوەی داهاتووی رێكخراوی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت لە كۆبوونەوەكەی دەوحە باشتر دەبێت، ئەگەر هەماهەنگی لە نێوان ئەندامانی رێكخراوەكەدا هەبێت."}

^{لێدوانەكەی روكنەدین جەوادی لە كاتێكدایە كە هەفتەی رابردوو، ئەندامانی ئۆپێك بە مەبەستی دانانی ستراتیژێكی درێژمەودای نەوت لە ڤیەننا كۆبوونەوە، بەڵام بەگوێرەی كۆمەڵێك سەرچاوە، لەو كۆبوونەوەیەشدا بەهۆی ناكۆكییەكانی ئێران و سعودیە، هیچ رێككەوتنێك لەسەر خاڵە سەرەكییەكانی ئەو ستراتیژە نەكراوە.
دوو سەرچاوەی ئاگادار لە ناوەڕۆكی كۆبوونەوەكان بە رۆیتەرزیان راگەیاند "لە كۆبوونەوەكەدا باسی رەشنووسی ستراتیژەكە كراوە، بەڵام لەسەر ئیدارەی ئامانجداری بەرهەمهێنان هیچ رێككەوتنێك نەكراوە".}

^{ئیدارەی ئامانجداری بەرهەمهێنان خاڵێكە ئێران لە رەشنووسی ستراتیژەكە زیادی كردووە كە تێیدا جەخت لەسەر ئەوە دەكرێتەوە بۆ گەڕاندنەوەی هاوسەنگی بۆ بەهای نەوت "پێویستە بەپێی هەلومەرجە داینامیكییەكانی بازاڕی نەوت ئاستی بەرهەمهێنانیش رێكبخرێت."}

^{ئێران و ژمارەیەكی دیكە لە وڵاتانی ئەندام لە ئۆپێك خوازیارن ئۆپێك رۆڵی نەریتی خۆی بگێڕێت و بە كەمكردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنان بەهای نەوت لە بازاڕەكاندا بەرز بكاتەوە. هەڵبەت بەو مەرجەی رێگە بدرێت ئێران یەكەمجار ئاستی هەناردەكردنی نەوتی وڵاتەكەی بۆ 2.2 ملیۆن بەرمیل لە رۆژێكدا بەرز بكاتەوە. سعودیە بەپێچەوانەی ئێران سوورە لەسەر ئەوەی پشكەكانی ئێستای خۆی لە بازاڕەكانی نەوتدا بپارێزێ.}

^{یەكێكی دیكە لە پێشنیازەكانی ئێران و جەزائیر گەڕانەوەیە بۆ سیستەمی پشكی بەرهەمهێنان كە لە ساڵی 2011ەوە كاری پێ ناكرێت، بەڵام سعودیە و وڵاتانی كەنداو دژی ئەم پێشنیازەشن. بازاڕی نەوتی جیهانی دەبێت هەتا سەرەتای مانگی حوزەیران چاوەڕێ بكات، بۆ ئەوەی دەربكەوێت ئەنجامی ناكۆكییەكانی تاران و ریاز لە كۆبوونەوەكەی ڤیەننا چی دەبێت.}

^14/5/2016

^{فرانسوا پیکۆ و مارک سایکس، ئەو دوو کەسەی دەمووچاوی ناوچەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستی دوای جەنگی جیهانیی یەکەمیان گۆڕی و، ئەو ناوچەیەی زیاتر لە چەند سەدەیەک لەژێر دەسەڵاتی عوسمانییەکان بوو، بۆ چەند دەوڵەتێکی دابەشکرد.}

^{دابەشکردنی ناوچەکە لەنێوان هەردوو زلهێزی ئەو دەمەی جیهان بوو، بەریتانیا و فەرەنسا، بێگومان پرۆسەکەش بە ئاگاداری ئیمپراتۆریەتی ئەو دەمەی رووسیای قەیسەری ئەنجامدرا.}

^{ناوچەکە بەپێی رێککەوتنێک دابەشكرا کە بە رێککەوتنی سایکس پیکۆ ناسراوە، هۆکاری ئەو نازناوەش بۆ هەردوو کەسایەتی سیاسی بەریتانیا و فەرەنسا دەگەڕێتەوە کە داڕێژەری رێککەوتنەکە و نوێنەری ئەو دوو وڵاتە بوون.}

^{فرانسوا ماری دێنیس جۆرج پیکۆ، ناسراو بە جۆرج پیکۆ}

<sup>- لە دایکبووی کانوونی یەکەمی ساڵی 1870 لە پاریس
- کوڕی مێژووناس جۆرج پیکۆ
- پارێزەر لە دادگای پاریس لە ساڵی 1893
- دیپلۆماتکار لە ساڵی 1895
- سکرتێری باڵیۆزی فەرەنسا لە دانیمارک
- کونسوڵی گشتیی فەرەنسا لە بەیرووت ساڵی 1913</sup>

^{جۆرج پیکۆ، لە ساڵی 1915 لەسەر داوای حکومەتی ئەو دەمەی فەرەنسا گەڕایەوە پاریس، لەوێ وەک راوێژکاری یاسایی کاری بۆ حکومەت و پارت و ئەو لایەنانە دەکرد کە لەگەڵ دانانی سووریا و لوبنان لەژێر کۆنترۆڵی فەرەنسادا بوون.}

<sup>- کۆمسیاری باڵا لە فەلەستین و سووریا لەنێوان 1917-1919
- کۆمسیاری باڵا لە بۆلگاریا 1920</sup>

^{- باڵیۆزی فەرەنسا لە ئەرجەنتین.}

^{مارک سایکس}

<sup>لەدایکبووی 16ی ئاداری ساڵی 1879 لە سیڵدمیر بەریتانیا
- لە خێزانێکی دەستڕۆیشتوو لەدایكبوو
- بڕوانامەی لە زانکۆی کێمبرج هەبوو
- ساڵی 1897 پەیوەندی بە سوپاوە كردووە
- 4 کتێبی سەربازی تا ساڵی 1904 بڵاوكردوونەتەوە</sup>

^{لەبەر ئەوەی مارک سایکس لە خێزانێکی دەوڵەمەند بوو، بەردەوام بەشداری گەشتەکانی باوکی دەکرد بۆ ناوچەکانی ژێر دەستی خەلافەتی عوسمانی.}

^{مارک سایکس، نوێنەری بەریتانیا بوو لە دانوستاندنەکانی تایبەت بە دابەشکردنی ناوچەکە لە نێوان بەریتانیا و فەرەنسا، هەروەها:}

<sup>- راوێژکاری سیاسی و سەربازی بوو
- گەشتیار لە ناوچە جیاجیاکانی جیهان
- شارەزا لە ناوچەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست
- شارەزا لە سووریا
- لە 20ی حوزەیرانی ساڵی 1951 لە تەمەنی 80 ساڵیدا لە پاریس کۆچی دوایی کرد.</sup>

^{بەڵام جۆرج پیکۆ، لەکاتی بەشداریکردنی لە دانوستاندنەکانی ئاشتی دوای جەنگی جیهانیی یەکەم لە پاریس لە ساڵی 1919 دا و بەهۆی نەخۆشی ئەنفلەوەنزای ئیسپانی کوشندەی ئەو دەمە، لە تەمەنی 40 ساڵیدا لە یەکێک لە هۆتێلەکانی پاریس گیانی لەدەستدا.}

<sup>دانووستاندنەکانی رێککەوتنی سایکس پیکۆ لەماوەی نێوان تشرینی دووەمی ساڵی 1915 تا ئاداری ساڵی 1916 بەردەوام بوون و لە 16ی مانگی ئایاری ساڵی 1916 واژۆکرا.

رێکكەوتنەکە نهێنی بوو تا 23ی مانگی تشرینی دووەمی ساڵی 1917، کاتێک لە رووسیا شۆڕش بەرپا بوو و رێکكەوتنەکەش لەلایەن حکومەتی نوێی رووسیا بەسەرۆکایەتی لینین ئاشکراکرا.</sup>

^{دوای 100 ساڵ لە واژۆکردنی رێککەوتنی سایکس پیکۆ، وێڕای هەموو ئاماژەکانی لاوزبوونی، بەڵام هێشتا هەر چالاک و بەردەوامە.}

^14/5/2016

<sup>سێ مانگە حکومەتی عێراق، ناردنی ئەو چەک و تەقەمەنییانەی کە بەشی هەرێمی کوردستانە و لەلایەن وڵاتانەوە بۆ شەڕی دژ بە داعش دەنێردرێت، راگرتووە.

شاخەوان عەبدوڵڵا، بڕیاردەری لیژنەی ئاسایش و بەرگریی لە پەرلەمانی عێراق بە (تۆڕی میدیایی رووداو)ی راگەیاند، ماوەی سێ مانگە بەشی هەرێمی کوردستان لە چەک و تەقەمەنی کە وڵاتان وەکو هاوکاری پێشکەشی عێراقی کردوون، رەوانە نەکراوە و تەنها لەسەر واژۆیەکی خالید عوبێدی، وەزیری بەرگری عێراق ماوە.

شاخەوان عەبدوڵڵا گوتیشی "ئەو بڕە چەک و تەقەمەنییە نزیکەی پێنج تۆن دەبێت و لەکاتی سەردانی وەزیری بەرگریی عێراق بۆ مەخموور، بەڵینی هەناردنی ئەو بەشەی هەرێمی کوردستانی دا، بەڵام تاوەکو ئیستا بەڵێنەکەی نەبردووەتە سەر و ئامادە نەبووە واژۆ بکات بۆ هەناردنی ئەو بڕە تەقەمەنییە".</sup>

^13/5/2016

<sup>تەقینەوەیەك لە  نزیک فڕۆکەخانەی دیمەشق روویدا و مستەفا بەدرەدین، سەرکردەی حیزبوڵڵا لە تەقینەوەکەدا کوژرا.

چەند کاژێرێک بەر لە ئێستا (رۆژی هەینی 13-5-2016) تەقینەوەیەک لەنزیک فڕۆکەخانەی دیمەشق روویدا.

حیزبوڵڵای لوبنانی کوژرانی مستەفا بەدرەدینی لە تەقینەوەکەی دیمەشق راگەیاند.

مستەفا بەدرەدین، بەرپرسی سەربازی حیزبوڵڵا بوو لە سووریا

بەدرەدین تۆمەتباری سەرەکی بوو بە کوشتنی رەفیق حەریری سەرۆکوەزیرانی لوبنان لە ساڵی 2005 لە بەیرووت.</sup>

^13/5/2016