فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2025-04-23-20-31-58 ڤیدیۆیەکە، فەرمانی پێویستم دەرکرد بۆ بەدواداچوون بۆ بابەتەکە." داواکاری گشتیی پارێزگای کرماشان گوتی، "بەمەبەستی لێکۆڵینەوەی زیاتر لە وردەکارییەکانی ئەم رووداوە، گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی پەروەردەش...
2025-04-23-20-28-02 گۆڵۆباڵیزم ( کەئەوکات بەسیستەمی نوێی جیهان) پێناسە دەکرا. ئەو ململانێ فکریەش لە نێوان (ساموئل هانتینگتون ) ی خاوەن تێزی (پێکدادانی شارستانیەکان) و فرەنسیس فۆکۆیامای خاوەن...
2025-04-23-19-52-21 ساڵ و دەیان ملیار دۆلاری تێچووی بوو . بەتایبەتی دوای ئەوەی ئیسرائیل بە بەکار هێنانی جۆرە موشەکێکی ئەمەریکی توانیتی حەسەن نەسرولله کە لە قولای...
2025-04-23-19-49-44 و بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و تەنها لەسەر پرسی ئەتۆم، دانوستان لەگەڵ ئەمریكا ئەنجام بدات. هەروەها لە بەرامبەریشدا، ترامپ بە كۆمەڵێك پێشمەرجی زۆر و قورسەوە، نامەیەك بۆ...
2025-04-12-15-24-28 کۆچی دواییکرد و تەرمەکەی ناگەڕێندرێتەوە رۆژهەڵاتی کوردستان. رەنج پشدەری، چالاکڤانی کورد لە سوێد، ئەمڕۆ هەینی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "سەید عەلی رەحیم پوور،...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

سەرۆكی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ رایدەگەیێنێ، عەلی سیاسی ‌و هاوڕێكانی كە بەتۆمەتی ئەنجامدانی خۆپیشاندانی بێ‌ مۆڵەت لە هەولێر دەستگیركراون، ئازدا دەكرێن.

زیا پەترۆس سلێوا، سەرۆكی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤی هەرێمی كوردستان بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند، عەلی سیاسی‌ و حەوت هاوڕێی دیكەی كە بەتۆمەتی خۆپیشاندانی بێ‌ مۆڵەت لە هەولێر دەستگیركرابوون، رۆژی دووشەممە 1-2-2016 لەلایەن پۆلیسەوە بڕیاری ئازادكردنیان بۆ دەرچووە.

سەرۆكی دەستەی مافی مرۆڤ راشیگەیاند "لەكاتی دەستگیركردنیانەوە لە هەوڵی ئازادكردنیان داین، دوای هەوڵێكی زۆر لایەنی پەیوەندار گەیشتە ئەو بڕیارەی ئازادیان بكات". ئەو رەتیشیكردەوە ئازادكردنەكەیان بە كەفالەت بێت.

رۆژی 31/1/2016 ، عەلی سیاسی، چالاكڤانی كۆمەڵی مەدەنی لەگەڵ 7 هاوڕێی دیكەی لەبەردەم پاركی سامی عەبدولرەحمان لە شاری هەولێر بەتۆمەتی ئەنجامدانی خۆپیشاندانی بێ مۆڵەت دەستگیركران.

1/2/2016

 

زیكا، ئەو ڤایرۆسەی هاوپەیوەندكراوە بە لەدایكبوونی هەزاران منداڵ بە تێكچوونی گەشەی مێشك، بە خێرایی لە بڵاوبوونەوەدایە و كیشوەری ئەمریكای بەرەو ئەوروپا بەجێهێشتووە، تەندروستی جیهانیش هۆشداریدەدات لە بڵاوبوونەوەیەكی جیهانیی و درووستكردنی تەنگاوییەكی نێودەوڵەتی لەلایەن ئەو ڤایرۆسەوە.

هەندێك ناوچەی جیهان لە ئێستاوە حاڵەتی تەنگاوییان راگەیاندووە، لە هەندێك ناوچەی دیكەش داوا لە خانمان دەكرێ بیرۆكەی منداڵ درووستكردن دوابخەن تاكو ئەم قۆناخە سەختەی بڵاوبوونەوەی زیكا تێدەپەڕێنرێت.

نیشانەكانی زیكا

بە دەگمەن خەڵكی بەم ڤایرۆسە دەمرن، تەنانەت 20%ـی تووشبووان نیشانەكانیان تیادا دەردەكەوێت، كە ئەمانەن:
-بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی لەش (تا)
-سووتانەوە و سووربوونەوەی چاو
-سەرئێشە
-ئازاری جومگەكان
-پەڵەی پێست

لە هەندێك حاڵەتی دەگمەندا بەهۆی نەخۆشخستنی دەمارەكانەوە، ئیفلیجییەكی كاتی بەهۆی ئەم ڤایرۆسەوە پەیدا دەبێت.

تاكو ئێستا نە پێكوتە (ڤاكسین)ـی دژی ئەم ڤایرۆسە درووستكراوە، نە دەرمانی تایبەتمەندی لەنێوبەری ڤایرۆسەكەش هەیە. وەكو جۆرە جیاوازەكانی دیكەی پەتا، داوا لە تووشبووان دەكرێ پشووبدەن و شلەمەنی زۆر بخۆنەوە.

گەورەترین نیگەرانی كە ئەم ڤایرۆسە درووستیكردووە. لە خانمانی دووگیاندایە، كە رەنگە ببێتەهۆی بچووكی كەلـلەسەر و ناتەواویی مێشكی كۆرپەكانی نێو سك-یان.

بچووكیی كەلـلەسەر چییە؟

-قەبارەی سەریان بچووكتر دەبێ لە ئاسایی
-بەزۆری بەهۆی ئەوەوەیە كە مێشك لە ناوەوە گەورە نابێ
-پێوانەی چێوەی سەر لەكاتی لەدایكبوون لە 31.5 سەنتیمەتر كەمتر دەبێت

راددەی بچووكییەكە جیاوازە، هەندێكجار مێشك هێندە بە كەمی گەشەی كردووە كە ناتوانێ كردە بنچینەییكانی ژیان جێبەجێبكات و رەنگە تووشبووەكان بەهۆیەوە بمرن.

ئەو منداڵانەی نامرن و بەدرەوامدەبن لە ژیان، راددەی زیرەكییان كەمدەبێ و گەشەیان ناچالاك دەبێ.

وڵاتێكی وەك بەرازیل لەساڵی 2014 و بەر لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی زیكا لە سەراپای ئەو ساڵە دا لە هەموو وڵاتەكە 150 حاڵەتی بچووكیی سەری منداڵی هەبووە، كەچی ساڵی رابردوو دوای بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەكە، ژمارەكە زیادیكرد بۆ 3500 منداڵ.

ڤایرۆسی زیكا لە كوێوە هاتووە؟

ڤایرۆسی زیكا بۆ یەكەمجار ساڵی 1947 لە مەیموونەكانی ئۆگەندا دۆزرایەوە.

یەكەم حاڵەتی تووشبوونی مرۆڤ بە ڤایرۆسەكە ساڵی 1954 لە نێجیریا تۆماركرا و دواتر چەند شەپۆلێكی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەكە لە ئەفریقا، باشووری رۆژهەڵاتی ئاسیا و دورگەكانی زەریای هێمن تۆماركران.

چۆن بڵاودەبێتەوە؟

بەهۆی جۆرە مێشوولەیەكەوە دەگوێزرێتەوە، كە هەمان ئەو مێشوولەیەیە كە تای دانكە و چیكونگونیا دەگوێزێتەوە و بە Aedes mosquitoes ناسراون.

مێشوولەكە لە شوێنە زۆر ساردەكاندا بەرگەناگرێ و لەنێودەچێ، واتە زۆرتر لە شوێنە فێنك و گەرمەكاندا دەژی.

كاتێك بە كەسێكی تووشبووەوە دەدەن، ڤایرۆسەكە لە خوێنییەوە وەردەگرن، دواتر بە كەسێكی تەندروستەوە دەدەن و ڤایرۆسەكەی بۆ دەگوێزنەوە و تووشیدەكەن.

بەپێچەوانەی مێشوولەی گوازەرەوەی مەلاریا، ئەم مێشوولەیە زۆرتر بە رۆژدا چالاكە، بۆیە پەردەكولـلە رێگرییەكی ئەوتۆی لێناكات.

بەشێك لە پسپۆڕان هۆشداریدەدەن كە زیكا هەر لە ئەمریكا قەتیس نامێنێتەوە، بەڵكوو ئاسیاش دەبێ چاوەڕوانی شەپۆلی فراوانی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەكە بێت.

خەڵكی چۆن خۆیان بپارێزن؟

لەبەرئەوەی دەرمانی تایبەتمەندی دژی ڤایرۆسەكە تاكو ئێستا درووستنەكراوە، باشترین رێوشوێنی دژی تووشبوون، خۆپاراستنە لە پێوەدانی مێشوولەكە، ئەویش بە:

-رشتنی دەرمانی دژە مێشوولە
-جلێك لەبەر بكە زۆربەی جەستەت دابپۆشێ
-دەرگا و پەنجەرەكانت دابخە

مێشوولەكە لە ئاوە راوەستاوەكاندا هێلكەی خۆی دادەنێت، بۆیە ئاوی نێو دەفرە سەردانەپۆشراوەكان بەكارمەهێنە، لەسەر ئاستی فراوانیش گۆماوە راوەستاوەكان كۆنترۆڵبكرێن.

ئەو خانمانەی دووگیانن، با گەشت نەكەن بۆ ئەو وڵاتانەی نەخۆشییەكەیان تیادا تۆماركراوە.

تاكو ئێستا چی كراوە بۆ رێگە لێگرتنی؟

1-لە بەرازیل ئامێرێك درووستكراوە بۆ دەستنیشانكردنی خێرای هەبوونی نەخۆشییەكە لە خوێنی كەسێكدا
2-بیر لەوە كراوەتەوە مێشوولەی ئەوتۆ لە شوێنی مێشوولەكانی ئێستەی ناوچەكان بڵاوبكرێنەوە كە گۆڕانكاری بۆماوەییان تێداكرابێت، بەجۆرێك نەتوانن ڤایرۆسەكە بگوێزنەوە.
3-هەڵمەتی فراوانی بڵاوكردنەوەی دەرمانی مێروكوژ لەو ناوچانەی لە مەترسیدان، دەستیپێكردووە.

یارییە ئۆڵۆمپیەكان مەترسییان لەسەرە؟

بڕیارە لە 5-21ی ئابی ئەمساڵ یارییە ئۆڵۆمپییە جیهانییەكان لە ریۆ دی جانیرۆـی بەرازیل ئەنجامبدرێن، دیارە بەرازیلیش ئێستا ڤایرۆسی زیكا تیایدا بڵاوبووەتەوە.

دەسەڵاتدارانی بەرازیل لە هەوڵی چڕوپڕدان تاكو بەر لە وادەی یارییە ئۆڵۆمپییەكان، مەترسیی نەخۆشییەكە نەهێڵن و لەنێوی ببەن.

لەلایەكی دیكەوە، مانگی ئاب مانگێكی سارد و وشكە لە بەرازیل، ئومێد هەیە ئەوەش رێگربێت لە مێشوولەی گوازەرەوەی نەخۆشییەكە.

1/2/2016

 

لە ناوچەکانی باشووری خوراسانی ئێران، کێڵگەکانی گوڵی نێرگز، گوڵیان پێ گەیشتووە و ئیدی نێرگز چنینەوە دەست پێدەکات.

بۆن و بەرامەی نێرگز بە مەزراکاندا بڵاو بووەتەوە و جووتیاران سەرقاڵی گوڵچنینن.

لە باشووری خوراسان نزیکەی 200 جووتیار داهات و بژێوییان لە کێڵگەکانی نێرگز بە دەست دەهێنن، داهاتی ساڵانەیان نزیکەی دوو ملیار تمەنی ئێرانییە.

جووتیاران پێش خۆرهەڵهاتن دەچنە سەر کێڵگەکان و دەڵێن، بۆنی نێرگز لە کاتی خۆرهەڵهاتندا هاوشێوەی نییە.

لە چەند شارێکی ئێران وەک، تاران ، کرمان ، یەزد ، خوراسانی رەزەوی، سیستان و بەلوچستان گوڵی نێرگز دەچێندرێت و بەرهەم و بۆنوبەرامەی سوودی لێ وەردەگیرێت.

هەندێک لە جووتیاران رۆژانە نزیکەی دوو هەزار چل گوڵی نێرگز دەچننەوە.

شارەزایانی بواری کشتوکاڵ دەڵێن ، کێڵگەکانی نێرگز لە رووی ئابوورییەوە سوودێکی زۆریان هەیە ، بەتایبەت کە لە رووی دابینکردنی ئاو، کێشەیەکی ئەوتۆیان نییە.

دووەم و سێیەم مانگی هاوین، بە باشترین کات بۆ چاندنی گوڵی نێرگز دادەنرێت، بۆئەوەی رەگەکانیان پێش هاتنی زستان گەشە بکەن.

گوڵی نێرگز لە هەندێک ناوچە خۆی دەڕوێت و رەنگی جۆراوجۆری وەکو ؛ سپی و زەرد و سەوز و پەمەیی و پرتەقاڵی و سووریشی تێدایە.

تۆوی نێرگز بۆ ماوەی چەند ساڵ بەر دەدات و ساڵ لە دوای ساڵ گوڵەکەی جوانتر دەردەکەوێت.

چاندن و روواندنی گوڵی نێرگز ، بەراورد بە جۆرەکانی دیکەی گوڵ ئاسانترە و دەکرێت لە باخچەیەکی بچووکدا بەرهەم بهێندرێت.

1/2/2016

 

یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە)ی باڵی سەربازیی پارتی یەکێتی دیموکراتی (پەیەدە) هەرەشە لە حکوومەت و سوپای تورکیا دەکات و رایدەگەیەنێت، ”بێ دەنگ نابین“.

لە بەیاننامەیەکدا، یەپەگە رایدەگەیەنێت، کە سوپای تورکیا بەردەوام هێرش و دەستدرێژی دەکاتە سەر شەڕڤانەکانیان.

یەپەگە هەڕەشە لە سوپای تورکیا و سەرکردایەتییەکەی دەکات و رایدەگەیەنێت، ”پێویستە روونتر بین لە ئاگادارکردنەوەمان بۆ سوپای تورکیا لەوەی سنووری خاکمان نەبەزێنێت“.

ئەو هێزە سەربازییەی پەیەدە، کە باڵی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)یە لە کوردستانی رۆژئاوا، بەڵێن دەدات ”بەرگری“ لە خاک و گەل بکات و لە ئەگەری هەر رووداوێکی نەخوازراویش، ”حکوومەتی تورکیا بەرپرسیارە“.

31/1/2016

 

شاندێكی یەكێتی ئەوروپا سەردانی لایەنەكان سیاسییەكانی باشووری كوردستان دەكات و یەكەمجاریش لەگەڵ كۆمەڵی ئیسلامی كۆدەبێتەوە.

رۆژی یەكشەممە 31-1-2016، شاندێكی یەكێتی ئەوروپا و ژمارەیەك كونسوڵی وڵاتانی بیانی بە سەرۆكایەتی پاتریك گەیسن، بەرپرسی نووسینگەی یەكێتی ئەوروپا لە هەرێمی كوردستان دەست بە زنجیرەیەك سەردان و كۆبوونەوە لەگەڵ لایەنە سیاسییەكانی باشووری كوردستان دەكەن.

حەسەن بابەكر، بەرپرسی نووسینگەی ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامیی كوردستان بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند:" سبەی شاندێكی یەكێتی ئەوروپا و كۆمەڵێک سەركونسوڵی وڵاتانی ئەوروپی سەردانی مامۆستا عەلی باپیر دەكەن، بڕیارە لەبارەی بارۆدخی سیاسی و دارایی هەرێمی كوردستان گفتوگۆ و ئاڵوگۆری بیروڕا بكەین".

بەپێی زانیارییەكانی رووداو، سەردانی ئەو شاندەی یەكێتی ئەوروپا بۆ لای لایەنە سیاسییەكانی باشووری كوردستان بۆ هەوڵدان و نزیكخستنەوەی بۆچوونەكانە سەبارەت بە قەیرانە سیاسییەكان و ئاڵوگۆڕكردنی بیروڕایە دەربارەی بەرەنگاربوونەوەی قەیرانی دارایی.

31/1/2016

alai rrusya

 

رێکخراوی پەیمانی ئەتڵەسی باکوور- ناتۆ، داوا لە رووسیا دەکات رێز لە سەروەری ئاسمانی تورکیا بگرێت.

رێکخراوی پەیمانی ئەتڵەسی باکوور NATO لە نوێترین کاردانەوەیدا دوای بەزاندنی ئاسمانی تورکیا لەلایەن فڕۆکەیەکی رووسییەوە رایگەیاند، پێویستە رووسیا رێز لە سەروەری ئاسمانی تورکیا بگرێت و راشیگەیاند، هەوڵدەدەن لەگەڵ ڤیلادیمێر پوتین، سەرۆکی رووسیا کۆببنەوە سەبارەت بە بەزاندنی ئاسمانی تورکیا لەلایەن فڕۆکەکانی رووسیاوە.

تورکیا، رووسیا بەوە تۆمەتبار دەکات جارێکی دیکە سنووری ئاسمانی وڵاتەکەی پێشێل کردووە، لە هەر "کردەوەیەکی نا بەرپرسانە" شدا مۆسکۆ ئاگادار دەكاتەوە و هۆشداری پێدەدات، بۆ ئەو مەبەستەش باڵیۆزی رووسیا لە ئەنقەرە بانگهێشت دەکات و ناڕەزایەتی تووندی پێدەگەیێنێت.

ئیگۆڕ کۆناشیکۆڤ، گوتەبێژی وەزارەتی بەرگری رووسیا رایگەیاند، ئاسمانی تورکیا لەلایەن فڕۆکە جەنگییەکانی رووسیاوە "کە لە سووریا دەجەنگن" نەبەزێنراوە و، ئەوەی تورکیا باسی دەکات پڕوپاگەندەیە و هیچ بنەمایەکی نییە.

وەزارەتی دەرەوەی تورکیا، رۆژی شەممە 30-1-2016، لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوە كرد، ئەو فڕۆکە جەنگییەی رووسیا کە ئاسمانی تورکیای بەزاندووە، لە جۆری سوخۆی 34 بووە، سنوور بەزاندنەکەش لە کاژێر 11:46 خولەك بەکاتی نێوخۆی تورکیا بووە.

بەپێی راگەیێندراوەکەی وەزارەتی دەرەوەی تورکیا، ئەنقەرە باڵیۆزی رووسیای بانگهێشتی وەزارەتی دەرەوە کردووە، بە مەبەستی "بە تووندی ناڕەزایەتی دەربڕین بۆ ئەو پێشێلکارییەو ئیدانەکردنی".
هەر بەپێی راگەیێندراوەکەی وەزارەتی دەرەوەی تورکیا، پێشێلکردنی کایەی ئاسمانی تورکیا بەڵگەی روونە لەسەر ئەوەی، رووسیا دەیەوێت گرژییەکانی لەگەڵ تورکیا زیاتر بکات.

رۆژی 24-11- 2015 ، فڕۆکەیەکی جەنگی رووسیا لە جۆری سوخۆی 24، لەلایەن فڕۆکەیەکی جەنگی تورکیاوە خرایە خوارەوە، تورکیا هۆکاری خستنەخوارەوەی فڕۆکە رووسییەکەی بۆ ئەوە گەڕاندەوە، کە فڕۆکە رووسییەکە "کایەی ئاسمانی تورکیای پێشێل کردووە".

لەو کاتەوە پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و رووسیا گرژی و ئاڵۆزییان تێكەوتووە، لەوبارەیەوەش مۆسكۆ چەند سزایەكی بەسەر ئەنقەرەدا سەپاندوون.

31/1/2016

 

خاوەنی بەنزینخانەیەك لە سنووری شاری سلێمانی رایگەیاند، لەپێناو بەرژەوەندی گشتی بڕیاریان داوە نرخی لیترێك بەنزین بۆ خوار 500 دینار دابەزێنن.

كامەران ئەحمەد، كە سەرپەرشتیاری بەنزینخانەیەكە لەسەر رێگەی سەرەكی سلێمانی- دوكان بە رووداوی راگەیاند، نرخی یەك لیتر بەنزینی ئێرانی بۆ 480 دینار‌ و لیترێك بەنزینی ئیماراتی-یان بۆ 535 دینار دابەزاندووە، ئەمەش وەك خۆی گوتی "لەپێناو بەرژەوەندی شوفێران و بۆ كەمكردنەوەی بەشێك لەو قەیرانە دارایییە كە رووی لە كوردستان كردووە". 

كامەران ئەحمەد باسی لەوەش كرد بەنزینەكە لە ئێرانەوە دەهێنن‌ و جۆرەكەشی لەوەی حكومەت باشترە. هەروەها گوتی "ئۆكتانی  ئەو بەنزینە 90 ەو لیتری بە 480 دینار دەفرۆشین، ئەمەش رێژەیەكی خراپ نییە، قازانجیشی لەوە باشترە كە لە حكومەت وەریبگرین ‌و بیفرۆشین".

دابەزینی نرخی نەوت لەسەر ئاستی جیهان بووەتە هۆی دابەزینی نرخی بەرهەمە نەوتییەكان ‌و بەنزینیش وەك یەكێك لە بەرهەمەكانی نەوت نرخی دابەزیوە، بەڵام تاوەكو ئێستا حكومەت نرخی سوووتەمەنی دانەبەزاندووە، بەجۆرێك نرخی یەك بەرمیل نەوتی سپی لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بە زیاتر لە 140 هەزار دینار دەفرۆشرێ.

31/1/2016

 

په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتی ده‌ڵێ كۆبوونه‌وه‌كه‌ی چه‌ند رۆژی رابردووی بارزانی له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌ سیاسیه‌كان به‌رچاوڕَوونی و ئه‌جێندایه‌كی باشی پێوه‌ دیار بوو خه‌لكیش گه‌شبین بووه‌ پێی، به‌ڵام ئه‌م هێرشانه‌ی له‌دوای كۆبوونه‌وه‌كه‌وه‌ ،گۆران له‌رێگای میدیاوه‌ ده‌یكاته‌ سه‌ر یه‌كێتی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ره‌وا نیه‌.
"سه‌ركه‌وت سه‌رحه‌د" په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی یه‌كێتیی نیشتمانی كودستان له‌ په‌رله‌مانی كوردستان به‌ (باسنیوز)ـی راگه‌یاند: "كۆبوونه‌وه‌كه‌ی چه‌ند رۆژی رابردووی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌ سیاسیه‌كان به‌رچاوڕوونییه‌كی پێوه‌ دیار بوو، نییه‌تێكی باش هه‌بوو له‌ رێككه‌وتن و دیالۆگ بۆ داهاتووی پرسه‌ سیاسییه‌كان، ره‌نگدانه‌وه‌شی هه‌بوو له‌وه‌ی كه‌ به‌ هه‌وڵی بارزانی و لایه‌نه‌ به‌شداربووه‌كان پرسه‌ سیاسییه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێت و په‌رله‌مان كارا بكرێته‌وه‌ و له‌گه‌ڵ به‌غدا گفتوگۆ ده‌ست پێبكرێته‌وه‌ و چاره‌سه‌ری زۆرێك له‌ قه‌یرانه‌كان بكرێت و هه‌روه‌ها باس له‌ چۆنیه‌تی ئه‌نجامدانی ریفرادۆمیش كرا كه‌ ئه‌مانه‌ش ده‌ریده‌خه‌ن كه‌ ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه‌ ئه‌جیندایه‌كی باشی هه‌بوو خه‌لكیش گه‌شبین بووه‌ پێی".

گوتیشی: "یه‌كیتی ئه‌وه‌ی راگه‌یاندووه‌ كه‌ لیژنه‌یان پێك هێناوه‌ و چاوه‌روانی وه‌ڵامن بۆئه‌وه‌ی سه‌ردانی گۆران و كۆمه‌ڵ بكه‌ن بۆ ئه‌م پرسانه‌".
ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی یه‌كێتی زیاتر گوتی: "ئه‌م هێرشانه‌ی له‌دوای كۆبوونه‌وه‌كه‌وه‌ كه‌ بزووتنه‌وه‌ی گۆران له‌رێگای میدیاوه‌ ده‌یكاته‌ سه‌ر یه‌كێتی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ره‌وا نیه‌. چونكه‌ یه‌كێتی له‌ رابردوو چه‌ندین كۆبوونه‌وه‌ی هه‌بووه‌ بۆ پرسی سازان به‌ناوی چوار لایه‌نه‌كه‌وه‌. له‌چه‌ند رۆژی رابردووش پرۆژه‌ی پێشكه‌ش به‌ پارتی و گۆران كردووه‌ بۆ بابه‌تی هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ به‌غدا".

ره‌ونیشی كرده‌وه‌ كه‌ یه‌كێتی و پارتی سه‌نگی سیاسی خۆیان هه‌یه‌ ، چونكه‌ ئێستا به‌ درێژایی هه‌زار و دووسه‌د كیلۆمه‌تر له‌ شه‌ردان له‌گه‌ڵ تیرۆریستانی داعش، له‌ رابردووشدا چه‌ندین رێكه‌وتننامه‌ی ستراتیژیان هه‌بووه‌ و به‌رپرسانه‌ مامه‌ڵه‌یان كردووه‌ و به‌گوێره‌ی خۆیشیان به‌رپرسیارییه‌تی كه‌موكوڕیه‌كانیان به‌ركه‌وتووه‌ . ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ش كرد كه‌ یه‌كێتی چه‌ندین هه‌وڵیشی داوه‌ بۆ نزیك كردنه‌وه‌ی پارتی و گۆران و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی نێوانیان. ئێستاش كه‌ یه‌كێتی چووه‌ته‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ له‌سه‌ر ئه‌ژماری گۆران چووه‌. بۆیه‌ ئه‌م هێرشانه‌ی میدیای گۆران به‌ ره‌وا نابینم.

30/1/2016

 

بوڵەنت ئارنج جێگری پێشووی سەرۆک وەزیرانی تورکیا رایدەگەیەنێت، دەبێت جارێکیتر حکومەتی تورکیا بگەرێتەوە بۆ پرۆسەی ئاشتی.


لە چاوپێکەوتنێکیدا کە لەگەڵ تەلەفیزیۆنی CNN turk ئەنجامیداوە، بوڵەنت ئارنج جێگری پێشووی سەرۆک وەزیرانی تورکیا و یەکێک لە دامەزرێنەرانی ئاکەپە رایگەیاندووە، راستە کە بە فەرمی هیچ پۆستێکی نییە بەڵام وازی لە سیاسەت نەهێناووە.

ئارنج باسی لەوەشکرد، ئەوان پێویستیان بە پرۆسەیەکی هاوشێوەی(پرۆسەی چارەسەری)دەبێت، دەشڵێت تورکیا لە بەرانبەر دوو هەرەشەدایە ئەویش هەرەشەی ناوخۆو هەرەشەی دەرەوە.

وتیشی:" لە ئێستاشدا هەرەشەی دەرەوە لە پێش هەرەشەی ناوخۆوە دێت، بۆ دەربازبوون لەم هەرەشانەش دەبێت ناوخۆیی تورکیاو ئاشتی کۆمەڵگا بپارێزرێت، هەروەک دەوڵەت و خەڵک یەکتر لە ئامێز بگرن بۆ ئەوەی کۆتایی بە تیرۆر بهێندرێت".

جێگری پێشووی سەرۆک وەزیرانی تورکیا  راشیگەیاند": بۆ کۆتایی هێنان بە تیرۆر پێویست بە چەک ناکات، بەڵکو تاکە رێگا دۆزینەوەی هاوشێوەی پرۆسەی چارەسەرییە، ئەگەر حیزبێکی دیکە لە شوێنی هەدەپە نییە، ئاوا پێویستە رێکەوتن لەگەڵ هەدەپە بکرێت".

هاوکات ئارنج پرسیار لە حکومەت دەکات و دەڵێت:" ئێوە دەزانن چەند هەزار کەس رۆیشتن بۆ شاخ؟ من ناڵێم سەد کەس، ئەم کارە لێرەدا کۆتایی نایەت"، وتیشی بە لەبەرچاوگرتنی هەموو مەترسییەکان پێویستە پرۆسەی ئاشتی جارێکی دیکە نوێبکرێتەوە، هەروەها ئەگەر پرۆسەی چارەسەریش بێمانا بوبیت ئەوا پێویستە بگۆڕدرێت".

هەر لە چاوپێکەوتنەدا بوڵەنت ئارنج باسی لەوەشکرد، کە سەرۆک کۆماری تورکیا رەجەب تەیب ئەردۆغان و سەرۆک وەزیرانی تورکیا ئەحمەد داود ئۆغڵۆ، ئاگایان لە رێکەوتنی (دوڵمە باخچە)ی نێوان شاندی ئیمرالی و حکومەت هەبووە".

30/1/2016

حكومه‌تی‌ هۆڵه‌ندا ره‌زامه‌ندی‌ ده‌ربڕی‌ له‌سه‌ر درێژكردنه‌وه‌ی‌ به‌شداریكردنی‌ له‌و هاوپه‌یمانییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌ی‌ كه‌ ولایه‌ته‌یه‌كگرتووه‌كانی‌ ئه‌مریكا سه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كات له‌دژی‌ رێكخراوی‌ تیرۆریستی‌ داعش.
هه‌روه‌ك بڕیاریدا، له‌مه‌ودوا هێرشه‌كانی‌ ئه‌و ئامانجانه‌ی‌ رێكخراوی‌ تیرۆرریستی‌ داعش بكاته‌ ئامانج كه‌ له‌ناو خاكی‌ سوریادان، به‌پێی‌ سایتی‌ "سپۆتینك عه‌ره‌بی‌" روسیایی‌.
هۆڵه‌ندا، به‌كرده‌وه‌ له‌ساڵی‌ 2014ه‌وه‌ به‌شداریده‌كات له‌ لێدانی‌ ئامانجه‌كانی‌ رێكخراوی‌ داعش له‌ ناو خاكی‌ عیراقدا و پۆلێك فڕۆكه‌ی‌ ئێف 16ی‌ هه‌یه‌ كه‌چه‌ندینجار هێرشیان كردووه‌ته‌سه‌ر بنكه‌و باره‌گاو حه‌شارگه‌كانی‌ ئه‌و رێكخراوه‌ تووندڕه‌وه‌ له‌ عیراقدا.
ئه‌و هاوپه‌یمانه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌ی‌ ئه‌مریكا سه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كات، هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ عیراق ده‌كات بۆ لێدانی‌ تیرۆریستانی‌ داعش، به‌ڵام رژێمی‌ سوریا هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و هاوپه‌یمانییه‌دا نییه‌.
30/1/2016

 

سەرکۆماری تورکیا رەجەب تەیب ئەردۆغان سەبارەت بە کۆبوونەوە لەگەڵ لەیلا زانا رایگەیاند ''با سەرەتا ئەوە بڵێم کە پێویستە پێش هەموو شتێک سوێندەکەی بخوات. ئەگەر لە پەرلەمان سوێند نەخوات ئەوا کۆبوونەوەیەکی لەوجۆرە تەنانەت نابێتە جێگەی باسیش''.

ئەردۆغان سەبارەت بە مانگرتنی پەرلەمانتارانی هەدەپە، رایگەیاند ''ئێمە هەرگیز بەو فێڵانە ناخەڵەتێین، دەتوانن مان لە خواردن بگرن، دەتوانن شتی دیكەش ئەنجام بدەن. ئەمانە لە ئێستەدا خزمەتی رێكخراوی تیرۆریستی دەكەن''.

ئەردۆغان لەدوای نوێژی هەینی وەڵامی پرسیاری رۆژنامەوانانی دایەوە. سەبارەت بە مانگرتنی پەرلەمانتارانی هەدەپە گوتی "ئەمانە لە ئێستادا وەك داردەستی رێكخراوی تیرۆریستی كار دەكەن. كارەكە بە تەواوی پێچەوانە بووەتەوە. ئەمانە لە پەرلەمان دانانیشن، بەردەوام لەو ناوچانەن كە پێكدادانی تێدایە، ئێستەش دەڵێن كە مان لە خواردن دەگرن. هەندێكیان مان لە خواردن دەگرن، هەندێكی دیكەیان هاوشێوەی هاوسەرۆكەكەیان لە پشوون زۆر خۆش كات بەسەر دەبەن. ئیتر ئێمە ئەمانە دەناسین. كامەیان چی دەكات روون نییە. پێویستە چیتر وەك میدیا بەم فێڵە نەخەڵەتێین".

29/1/2016

 

ماراسۆنى نێوده‌وڵه‌تى به‌غداد  ئه‌مرۆ هه‌ینى 29/1/2016 له‌ سه‌نته‌رى شارى به‌غداد به‌رێوه‌چوو ، كچانى یانه‌ى پێشمه‌رگه‌ى سلێمانى وه‌ك ته‌نیا نوێنه‌رى راكه‌رانى كوردستان له‌ ماراسۆنه‌كه‌ توانیان باڵاده‌ستى خۆیان نمایش بكه‌ن .

زه‌رده‌شت ره‌فیق،راهێنه‌رى تیپى ماراسۆنى كچانى یانه‌ى پێشمه‌رگه‌ى سلێمانى به‌ (رووداو)ى گوت، ماراسۆنه‌كه‌ به‌شدارى هه‌زاران راكه‌رى نێوخۆى و نزیكه‌ى نۆ وڵاتى میوان به‌رێوه‌چوو ، پاش ركابه‌رییه‌كى به‌هێز  له‌سه‌ر ئاستى تیپ كچانى پێشمه‌رگه‌ى سلێمانى پله‌ى یه‌كه‌میان ده‌سته‌به‌ر كرد .

گوتیشى له‌سه‌ر ئاستى تاك ، پله‌كانى یه‌كه‌م و دووه‌م بۆ دوو ڕاكه‌رى وڵاتى به‌حره‌ین و سودان بوو له‌ پله‌كانى سێیه‌مه‌وه‌ تا شه‌شه‌میش كچانى پێشمه‌رگه‌ى سلێمانى كۆنترۆِلى ماراسۆنه‌كه‌یان كرد .

 ماراسۆنى به‌غدادى نێو ده‌وڵه‌تى به‌ به‌شدارى نۆ وڵات بۆ ماوه‌كانى 12-8 كیلۆمه‌تر له‌سه‌ر ئاستى هه‌ردوو ره‌گه‌زو بۆ ته‌مه‌نه‌ جیاوازه‌كان به‌ڕێوه‌چوو .

ماراسۆنه‌كه‌ له‌ ژێر دروشمى " به‌غدادى خۆشه‌ویستى و ئاشتى " بوو  راسته‌وخۆش خه‌ڵاته‌كانى له‌ لایه‌ن وه‌زاره‌تى وه‌رزش و لاوانه‌وه‌ دابین كرا.

29/1/2016

 

سەرۆک کۆماری تورکیا بە توندی هێرشی کردە سەر ئەو لایەنانەی لە تورکیادا لایەنگریی (حوکمی خۆسەری) دەکەن و رایگەیاند کە ژیان بۆ ئەو کەسانە زۆر قورس و ئەستەم دەکەن.

رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆماری تورکیا ئەمڕۆ پێنجشەممە 28ی کانوونی دووەم، ئامادەی پلاتفۆڕمێکی تایبەت بە دەستوری وڵاتەکەی بوو و وتارێکی پێشکەشکرد، تیایدا دووبارە پشتیوانیی لە سیستەمی سەرۆکایەتی کرد و بە توندی هێرشیکردە سەر داواکاریی کوردانی باکور بەمەستی پێکهێنانی خۆسەری لە ناوچە کوردییەکاندا.

سەرۆک کۆماری تورکیا، لە سەرەتای وتەکانیدا سەبارەت بە خۆسەری، وتی : " ژیانی ئەوانەی هەوڵی دروستکردنی هەرێم لەناو هەرێمدا دەدەن ئەستەم دەکەین، وەک چۆن بەرامبەر ئەوانەی هەوڵی بنیاتنانی شێوازێکی هاوشێوەیان لەژێر ناوی جیاواز و کۆمەڵگەدا-دەدا ئەنجامدا".

پلاتفۆڕمەکە لە ژێر ناونیشانی "پێکەوە بەرەو دەستورێکی نوێ" رێکخرابوو و ئەردۆغان تیایدا بە روونی لەسەر گرنگترین پرسەکانی تورکیا قسەیکرد و رایگەیاند، کە پێویستە سیستەمی بەڕێوەبردنی وڵات بگۆڕدرێت بۆ سەرۆکایەتی و دەستوری نوێش بەپێی ئەو سیستەمە تازەیە بنوسرێتەوە.

دەبێت بڕیاری کۆتایی گەل بیدات
ئەردۆغان وتیشی : " زۆر زەحمەتە ئەم کارە بە بوونی سەرۆک و سەرۆک وەزیرانی هەڵبژێردراودا ئەنجامبدرێت. پێشنیازی من ئەوەیە کە رێگە بدەین گەل لەنێوان هەردوو بژاردەکەدا بڕیاری یەکلاکەرەوە بدات، دەبێت پەرلەمان لەم خاڵەدا وتەی خۆی هەبێت و دواتر پرسەکە ئاڕاستەی گەل بکات. گرنگترین خاڵ لێرەدا ئەوەیە، کە پێویستە بڕیاری کۆتایی گەل بیدات نەک پەرلەمان".

دەستوری نەتەوەیی
ئەردۆغان ئەم دەستورەی ئێستای بە نامۆ و دەرەکی وەسفکرد و وتی : " هەموو ئەوانەی لە ئێستادا پێیان دەوترێت دەستوور، هاوردەن و ناوخۆیی نین. ئێستا پێویستە بگەڕێینەوە بۆ ناوخۆ، بۆ گەل".

دابەشکردنی هێز
ناوبراو لە درێژەی وتەکانیدا ئاماژەیکرد بەوەی، کە یەکێک لە گرنگترین ئەو بابەتانەی ناکۆکیی زۆر هەڵدەگرێت، پرسی دابەشکردنی هێزە "پێویستە دڵنیابین لەوەی، کە هەریەک لە دەسەڵاتەکانی دادوەری و یاسادانان، گرنگترین ئەرکە سەرەتاییەکانی سەرشانیان جێبەجێدەکەن".

29/1/2016

 

حكوومه‌تی توركیا هه‌موو هه‌وڵێكی خۆی خسته‌گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی نه‌هێڵێ په‌یه‌ده‌ به‌شداری له‌ كۆبوونه‌وه‌ی لوتكه‌ی جنێف بكات بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی ناوه‌خۆیی سووریا. هه‌وڵه‌كانی توركیاش سه‌ریگرت و په‌یه‌ده‌ داوه‌ت نه‌كرا.

لەمبارەوە ده‌میرتاش له‌ناو په‌رله‌مانی توركیاوه‌ په‌یامێكی ئاڕاسته‌ی حكوومه‌تی توركیا كرد و گوتی ئه‌گه‌ر داعش به‌شداری ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ی بكردابوایه‌ ئه‌وه‌نده‌ داكۆكیتان ده‌كرد و دژی ده‌وه‌ستانه‌وه‌؟

له‌ دوای ئه‌وه‌ی وتارێكی له‌ په‌رله‌مانی توركیا پێشكه‌ش كرد، هاوسه‌رۆكی هه‌ده‌په‌ سه‌لاحه‌دین ده‌میرتاش له‌گه‌ڵ چه‌ند رۆژنامه‌نووسێكدا ده‌مه‌ته‌قێی كرد و له‌باره‌ی كۆبوونه‌وه‌كه‌ی جنێف كه‌ بڕیاره‌ 29ی ئه‌م مانگه‌ ئه‌نجام بدرێت بۆچوونی خۆی خسته‌روو.

ده‌میرتاش گوتی چه‌ندی هه‌وڵ ده‌ده‌م بڕوا به‌ خۆم بهێنم كه‌ بۆچی ئاكپارتی ئه‌وه‌نده‌ دوژمنی كورده‌، به‌ڵام ناگه‌مه‌ هیچ ئه‌نجامێك.

ئاماژه‌شی دا كه‌ ئێستە ئه‌وه‌ی دژی داعش له‌ سووریا شه‌ڕ ده‌كات و به‌ توندترین شێوه‌ رووبه‌رووی ده‌بێته‌وه‌ هێزه‌كانی په‌یه‌ده‌ن، ئیتر بۆچی ئه‌و مافه‌ی نه‌بێت به‌شداری له‌ كۆبوونه‌وه‌ی جنێفدا بكات؟

ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ش كرد كه‌ ئه‌گه‌ر داعشیان داوه‌تی ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ بكردابوایه‌، ئایا توركیا به‌و شێوه‌یه‌ی كه‌ دژایه‌تی په‌یه‌ده‌ ده‌كات، به‌ هه‌مان شێوه‌ ده‌یگوت نابێت داعش به‌شداری بكات؟

له‌ به‌شێكی دیكه‌ی قسه‌كانیدا كه‌ بۆ ئاژانسی DHAی كردووه‌، ده‌ڵێ په‌یه‌ده‌ تاوه‌كو ئێستا به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك یه‌ك گولـله‌شی به‌رامبه‌ر توركیا نه‌ته‌قاندووه‌، ته‌نیا به‌رامبه‌ر به‌ داعش نه‌بێت، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا ئه‌وان به‌شداری نه‌كه‌ن، كۆبوونه‌وه‌كه‌ له‌ سه‌ره‌تاوه‌ شكست ده‌هێنێ و هیچ شه‌رعیه‌تێكی نابێ و چاوه‌ڕوانی ئه‌نجامیشی لێ مه‌كه‌ن.

گوتیشی "له‌ ناو سووریا به‌هێزترین هێز هێزی په‌یه‌ده‌یه‌، تۆ به‌ قسه‌ی ئاكپارتی ئه‌و هێزه‌ بخه‌یته‌ ده‌ره‌وه‌، ئه‌وه‌ به‌و مانایه‌ دێت كه‌ تۆ ناته‌وێت كێشه‌ی ناوه‌خۆیی سووریا چاره‌سه‌ر بكرێت. ناته‌وێت ئاشتی بۆ سووریا بگه‌ڕێته‌وه‌. ده‌بێت حكوومه‌تی ئاكپارتی واز له‌و سیاسه‌ته‌ بهێنێت كه‌ به‌رامبه‌ر به‌ په‌یه‌ده‌ ده‌یگرێته‌ به‌ر، چونكه‌ به‌و هه‌ڵوێستانه‌ی كێشه‌ی زیاتر له‌ سووریا دروست ده‌كات. ئه‌وان ده‌یانه‌وێ ئێمه‌ش وه‌كو ئه‌وان بیر بكه‌ینه‌وه‌، به‌ڵام ئێمه‌ به‌ هێچ شێوه‌یه‌ك مه‌جبوور نین كه‌ به‌ دوای هه‌ڵوێستی ئاكپارتی بكه‌وین".

28/1/2016

 

نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە یەكێتی ئەوروپا لەگەڵ ڕیچارد چارنێسكی جێگری سەرۆكی پەرلەمانی ئەوروپا و ژمارەیەك پەرلەمانتاری ئەوروپی باسی قەیرانی ئابووریی هەرێمی کوردستان دەخاتەڕوو.

لە دیدارێكدا لەگەڵ جێگری سەرۆكی پەرلەمانی ئەوروپا، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان د. دلاوەر ئاژگەیی باسی لە ڕەوشی نالەباری ئابووری هەرێم و ئەو قەیرانە داراییە كرد كە لە ئەنجامی دابەزینی نرخی نەوت بۆ هەرێمی كوردستان دروست بووە.

لەو چوارچێوەیەدا ئاماژە درا بە بارگرانی لەخۆگرتنی نزیكەی دوو ملیۆن ئاوارە و هەروەها شەری دژی داعش كە پێشمەرگەی كوردستان وەك هێزی چالاك و سەرەكی بە ناوی جیهانی ئازادەوە ئەو شەڕە دەكات.

لە لای خۆیەوە ڕیجارد چارنێسكی، كە سەرەتای مانگی یەكی ئەمساڵ سەردانی هەرێمی كوردستانی كردبوو، بەڵێنی دا ئەو پرسە بگەیەنێتە بەرزترین ئاستی ئەوروپی لە كۆمسیۆن و كۆنسەی ئەوروپا.

لەمبارەوە ئەمڕۆ هەینی ڕیچارد چارنێسكی دوو نامەی جیاوازی بۆ هەریەك لە (ژانكلود یونكەر) سەرۆكی كۆمسیۆنی ئەوروپا و (فێدەریكا مۆگەرینی) بەرپرسی باڵای سیاسەتی دەرەوەی یەكێتی ئەوروپا نارد.

لەو دوو نامەیەدا كە وێنەكانی بۆ نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە یەكێتی ئەوروپا نێردراوە، بەڕێز چارنێسكی پاش ئاماژەدان بە سەردانەكەی بۆ هەرێمی كوردستان، ستایشی ڕۆڵی حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكات لە بواری مرۆیی و گرتنەخۆی ٢ ملیۆن ئاوارەی سووری و ئاوارەی ناوخۆ.

جگە لەوەش ستایشی هێزی پێشمەرگەی كوردستان دەكات و ئەو هێزە بە ئازا و خۆڕاگر ناو دەبات.

جێگری سەرۆكی پەرلەمانی ئەوروپا ڕاشكاوانە داوای هاریكاری زیاتر دەكات لە هەردوو بواردا بۆ هەرێمی كوردستان و سەبارەت بە ئاوارەكان دەڵێ ''حكومەتی هەرێمی كوردستان كاری زۆر باشی كردووە و پێویستە یەكێتی ئەوروپا پێزانینی زیاتری هەبێ و هەروەها بەچەشنی دیكەی وڵاتانی ناوچەكە لە لایەن یەكێتی ئەوروپاوە هاریكاری ڕاستەوخۆ بكرێ.

هەرچی سەبارەت بە پێشمەرگەشە، دەڵێ ''كوردەكان هێڵی بەرگری یەكەمن لە جەنگی دژی داعشدا هەر بۆیە دەبێ هاریكاری ڕاستەوخۆیان بكرێ و كۆنسەی ئەوروپا، هاوچەشنی بڕیارە گرنگەكەی ئابی 2014، ئەمجارەش بڕیارێكی گرنگ بۆ بەدەنگەوەهاتن و یارمەتیدانی ڕاستەوخۆی پێشمەرگە بدات".

29/1/2016

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان