عەبدوڵڵا مەحموود 

^{بەرواری ١٠ ئەم مانگە بە دەسپێشخەری و لەژێر چاودێری وڵاتی چیندا، ئیران و سعودیە رێکەوتنامەیەکیان ئیمزا کرد، بەپێی ئەو ڕیکەوتنامەیە بریارە ئیران و سعودیە لە ماوەی دوو مانگدا سەفارەتخانەکانیان لەهەردوو وڵاتدا بکەنەوە، رێز لە سەروەری یەکتر بگرن، و دەستوەردان لە کاروباری ناوخۆ یەکتریدا نەکەن.}

^{ئەوەی ئەم ڕیکەوتنامەیە بەکوێ دەگات و تا چەندە ئامانجەکانی خۆی وەدی دێنێت، یانا نا، مەسەلەیەکی لاوەکی تر، لە ئامانجە فراوانترەکانە. ئەم ڕیکەوتنامەیە لەهەلومەرجێکدا رویداوە، کە مۆری و نیشانەکانی پێشووی بەلاوازی پێوەیەو مۆرو نیشانەی دۆخی تازەی بەشێوەیەکی بەرجەستە لەخۆی هەڵپێکاوە. ناکامی هەوڵەکانی ئەمریکا لەوەی دنیای یەک قوتبی سازبدات کە خۆی ناوەند و میحوەری جوڵەی دنیا بێت، بە دەستپێکی جەنگ لە ئۆکرانیا، کۆتایی پێهات. دەورەی هەوڵەکانی ئەمریکا بەتەواوەتی نەک بن بەست، بەڵکو سەرەتای دەوریەکی تر و واوەتر و لەوە بازدانێک روویدا. روسیا و وەکو قوتب و هیزێکی سەربازی و نەیاری ئەمریکا و دنیای تاک بلۆکی، لە جەرگەی جەنگی دژی داعشدا!! و لەسوریادا، لەجێگای دەستێوردانی سیاسی و جەنگی نیابەتی، راستەوخۆ هاتە ناو گۆرەپانی ناوچەکە، ئەمە بەر لەهەموو شت ناکامی ئەمریکاو غەرب لە عێراق و سوریا و لە ململانێ بۆ کورتکردنەوەی رۆڵی ئیران لەناوچەکە و رۆژهەلاتی}

^{بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان، بە بۆنەی ساڵرۆژی ٨ی مارس رۆژی جیهانی ژنان، وێڕای بەرز نرخاندنی گشت دەستکەوتوو و زنجیرە سەرکەوتنەکانی رەوتی خەباتی ژنان لەپێناو دەستەبەرکردنی مافەکانیان‌دا، پڕ بەدڵ پیرۆزبایی ئەم رۆژە مێژووییە روو لە ژنانی جیهان و به تایبەت ژنانی کوردستان ئاراستە دەکات.}

^{هەر لەم پەیوەندییەشدا بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان، کە وەک جەریانێکی مەدەنی/سیاسی کە لەپێناو دەسخستنی ئاشتی، ئازادی، وە خۆبەرێوەبەری خۆجەیی بۆ کوردستانی رۆژهەڵات خەبات دەکات، پشتگیریی و پاڵپشتی خۆی، روو لەهەر بزووتنەوەیەکی ئازادیخواز و مافخواز، یەک لەوان بزووتنەوەی مافخوازی ژنان ئاراستە دەکات، که لەپێناو ئازادی و کەرامەتی ئینسانەکان خەبات و تێکۆشان دەکەن، و هیوای سەرکەوتنیان لە پرۆسێسی خەبات لەپێناو دەستخستن و یاسامەندکردنی مافەکانیان بۆ دەخوازێت.
بزووتنەوەی کۆماریخوازان پێی وایە کە خەباتی ژنان بەشێکە لە خەباتی گشت پیاوانی ئاشتیخواز و یەکسانی‌خواز و هەموو مرۆفگەلێک کە خوازیاری سەقامگیرکردنی کۆمەڵگایەکی پڕ لە ئاشتی‌و ئازادی، وە هاوژینی بەئاشتین، بۆیە بزووتنەوە لەم‌ پەیوەندییەدا باوەریوایە، مادام ژنان نیوەی کۆمەڵگا پێکدێنن و نیوەکەی دیکەش بەرهەم دێنن و پەروەردە دەکەن، کەوایە ژن و پیاو خاوەن چەشنێک پەیوەندی ئۆرگانیکین کە چارەنووسیان لەئاست ئازادی و یەخسیری، پێکەوە بەستراوەتەوە. واتە کاتێک پیاوان هەست بە ئازادی دەکەن کە ژنان چێژی ئازادی بچێژن، دیارە پێچەوانەکەشی دروستە. ئەوەی راستی بێت ئازادی و بەختەوەری، وە هاوژینی بەئاشتی دوولایەن کاتێک موحەقەق دەبێت، کە ژنان بە دوور لە رەوتی "فمینیزمی رادیکالی" کە راگرتنی گۆپالی ژنان لەسەر سەری پیاوان جایز دەزانێت، هەوڵبدەن بەسودوەرگرتن لە قووتابخانەی "فمینیزمی کولتووری" کە چەسپاندنی ماف و ئازادی ژنان بەسوودوەرگرتن}

^{نەمر (مەلا مستەفا) کوڕی (شێخ محەمەد بارزانی)، لە ساڵی 1903 لە گوندی بارزان هاتووەتە دونیا، و لە ساڵی 1976ی زاینیدا بە مەبەستی چارەسەرکردنی نەخۆشیەکەی و هەروەها دەستەبەرکردنی پشتیوانی و کۆمەگی دونیای دەرەوە، لەپێناو درێژەدان بە شۆرشی کورد، بەرەو وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا سەفەر دەکات و لە واشینگتۆن نیشتەجێ دەبێت، سەرئەنجام لە 1ی مارسی ساڵی 1979ی زایینی لە ئەنجامی تووش هاتن بە نەخۆشی شێرپەنجە، بەداخەوە کۆچی دوایی دەکات.}

^{بزووتنەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان بە ئەرکی نیشتمانی گشت خەڵکی کوردستانی دەزانێ، کە لە ساڵیادی کۆچی دووایی گەورە پیاویی کورد نەمر مەلا مستەفا بارزانی، یاد و یادمانی بەرز و پیرۆز رابگیردرێت و دەسکەوتە بەنرخەکانی لە رەوتی خەباتی رزگاریخوازی نەتەوایەتیدا گرینگ و پر بایەخ بنرخێندرێن.}

^{مەلا مستەفا بارزانی دەگەل ئەوەش کە لەلایەن گشت نیشتیمانپەروەرانی کورد وەک باوکی رۆحی نەتەوەیی کورد و کوردستان ناسراوە، بەڵکوو ئاشکراشە کە رێگا و رێبازی ئەم نەمرە دەگەڵ بنەما فیکری و فەلسەفیەکانی سەردەمی کۆمار و پێشەوا قازی، وەک سەرچاوە و قووتابخانەی بیر و هزری نەتەوەیی و نەتەوەخوازی، بوونەتە دەستمایەی ساغکردنەوەی ئیستێراتیژی تاک و کۆ و حیزبەکانی خاوەن ئاجێندەی نەتەوەخوازی. بۆیە هەڵدەگرێ رۆڵی ئەم گەورە پیاوە لە قۆناغگەلی جۆراوجۆری مێژووی مۆدێرن و هاوچەرخی بزاوتی نەتەوایەتیمان‌دا بەرز بنرخێندرێ و لە ئازموونەکانی خەباتی بە نرخ و پر بەهای، سوودی فەلسفی و روانگەییان لێ وەربگیردرێت.}

^{مەلا مستەفا بارزانی یەکێک لەو کەسایەتییانە بوو کە رۆڵی گەورەی بۆ کورد و کوردستانی گەورە، بە تایبەت لەدامەزراندن و بەرگریکردن لە کۆماری کوردستان لە مەهاباد دا گێرا، و ژیان و ماڵی}

خەڵکی مافخواز و بە شەرەفی کوردستان!

^{گەنجان و ژنان و پیاوانی هێژای کوردستان
کەسایەتیە سیاسی، ئاینی،و کۆمەڵایەتییەکان!
حیزب و گروپە سیاسی، ئاینی و مەدەنییەکان!}

^{بەم هۆیەوە ڕادەگەیەنین کە، شوڕای بەڕێوەبەری کاتی حکومەتی دیفاکتۆ و خۆماڵی کوردستان، لێکەوتەی دۆخێکی پڕ لە قەیران و هەستیاری شۆڕشی ژینایە، ئەم شوڕایە لە دەستپێک‌دا لەلایەن شوڕای هاوئاهەنگی بزووتنەوەی کۆماریخوازان و چالاکوانانی هێژای ناوخۆی وەڵات و دەرەوەی وەڵات پێکهاتووە، ئەم شوڕایە دوای لێکدانەوەی قووڵ و خەسارناسانەی گۆفتمانی و ڕەوشی کاری مەیدانی شۆڕشی ژینا کە ددانی ناسیۆنالیزمی بزاڤی کوردی دەرهێنا، بە ئیرادەیە کی نەتەوەیی، لەسەر ئاستی بنەما فیکری و فەلسەفییەکانی سەردەمی کۆمار و پێشەوا، بەشێوەی خوارەوە پێکهاتووە.}

^{**خوێندنەوەی شوڕا لەسەر دۆخی پێش دەستپێک و ڕەوتی شۆڕشی ژینا
بە پێی ماسمێدیا و مێدیای عالەمی مجازی واتە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، کە لە چەند مانگی رابردوودا زۆر بە ووردی زوومی خۆیان بەنیسبەت رووماڵکردنی ڕاپەڕینی شارە جۆراوجۆرەکانی کوردستان و گشت ئێران دژ بە نیزامی کۆماری ئیسلامی ئینفۆکە کردبوو، دەردەکەوێت کە خەڵکی هەژار و بێ‌دەرەتانی ئێران لەئەنجامی سیاسەتی سەرکووت و دۆخێکی پڕ لە قەیرانی ئابووری و کۆمەڵایەتی، تەنانەت دراویی و بانکی، تووشی نەداری و گەرانی،و نەهامەتی لەرادەبەدەر کرابوون، بۆیە ئەگەر بڵێین خەڵکی هەژاری ئێران سەرەرای بێکاری و نەداری، تووشی گرانی نرخی سەرەتایترین پێداویستییەکانی ژیان هاتبوون، تا جێگایەک کە ئاستی مەوجوودی و هەبوویی دراوییان کەفافی دابینکردنی هزینەی کڕینی خواردەمەنییە سەرەتاییەکانیان نەدەکرد ئیغراقمان نەکردووە، و لە پاڵ ئەو هەموو هەژاری و بێکاریەش دا، خەڵک و گەلانی ئێران لەئەنجامی سیاسەتی ئینکار و هەروەها بە ئەمنییەتی کردنی ژین و ژینگەی سیاسی و کۆمەڵایەتی وەڵات، تووشگری زەخت و فشاری سیاسی و کۆمەڵایەتی لەڕادەبەدەر هاتبوون، کە ئەو زەخت و فشارە گشت رەهەندییەش، لەئەنجام‌دا بە ڕووداویی کوژرانی پڕ لە تراژدیای ژینا، وەک دینەمۆی حەرەکەت و شۆڕشی ژینا خۆ وێنا دەکات.
سەرهەڵدان و ڕاپەڕینی خۆڕسکی خەڵکی ئێران کە بە شۆرشی ژینا ناوبانگی جیهانی پەیدا کردووە، بەرهەمی قەیرانگەلێک بوو، کە باڵی بەسەر گشت رەهەندگەلی ژیانی سیاسی، کۆمەڵایەتی، ئابووری خەڵکی ئێران دا کێشابوو، هەر بۆیەشە خەڵکی بێ دەرەتان و وەزاڵەهاتوویی ئێران، ڕووداویی پڕ لە تراژدیای کووژرانی ژینا ئەمینی کچە کوردی خەڵکی شاری سەقزیان لە شاری تاران، وەک چەخماخەی تەقاندنەوەی ئەو دۆخە پڕ لە قەیرانە گشت رەهەندییە قۆستەوە، و لەئەنجام‌دا گشت خەڵک و گەلانی ئێران بە ژن و پیاو،و کچ و کور و وورد و درشتەوە، لە دژ بە سیاسەتی سەرکووت و قڕکردن لە لایەن کاربەدەستانی نیزام، وە هەروەها بەمەبەستی نیشاندانی هاودەردی و هاسۆزی دەگەڵ بنەماڵەی شەهید ژینا ئەمینی هاتنە سەرشەقامەکان. ڕاپەڕینی خەڵک و گەلانی ئێران، دەگەڵ ئەوەش‌دا کە لە بوواری دیسکورس و گوفتمانیەوە، یەک دەنگ و یەک رەنگ نەبوو، بەڵام بەوحاڵەش، درووشمی «ژن،ژیان،ئازادی»، وەک مکانیزمێکی گشتگیرهەموو جۆراوجۆرییەتی و تەنەوعاتی ئیتنیکی، زمانی، کولتووری، ئاینی، و ناوچەیی ئێرانی فرەنەتەوەی، لەژێر چەترێکی موەحەد‌دا کۆکردەوە و وەک درووشمێکی کوردستانی و ئێرانی کاراکتێرێکی جیهان پەسەندی بەخۆوە گرت،}

^{بەڵام مەخابن ئەو درووشمە پاش ماوەیەکی کورت لەئەنجامی ململانی نێوانحیزبی و نێوان گوفتمانی فاشیزمی نەتەوەی سەردەست و شوناسخوازی نەتەوەکانی تر دا، کاراکتێری گشت‌پەسەندی لە دەست دەدات و فاشیستەکان بۆ سڕینەوەی مۆڕکی کوردستانی بەسەر دروشمی «ژن ژیان ئازادی»، لەبەرامبەر دا درووشمی «مرد،میهن،ابادی» یان، زەق کردەوە.
لە ڕوانگەی بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، درووشی «ژن،ژیان،ئازادی»، دەگەڵ ئەوەش‌دا کە لە حەوتووەکانی سەرەتای شۆڕشی ژینا دا، ڕۆڵێکی گرینگی لەراستای ساغکردنەوە یەکڕیزی و یەک گووتاری کۆمەڵگای دابڕاو و پچرپچر کراوی ئێران دا گێرا، بەڵام بەوحاڵەش ئەو درووشمە لەئەنجامی کەماسی مودیرییەتی و نەبوونی ڕێبەرێکی خاوەن کاریزما، سەرئەنجام بوو بە هەوێنی بە دوو قووتپی کردنی کۆمەڵگای ئێران و هەوێنی دەستپێکی ململانی نێوان لایەنەکانی سیاسی، و چین و توێژەکانی کۆمەڵگا، و لەئەنجام‌دا بوو بەهۆی خۆپارێزی دایکان و باوکانی محافزەکار، لە پیشتیوانی لە کوڕ و کچانی خوێن گەرمی سەر شەقامەکان، کە ئەوەش بەداخەوە بوو بە هۆکاری ئەوەی کە ڕەوتی ڕوو لە گەشەی شۆڕشی ژینا، بەرەو ئاقاری دابەزینی و دامڕکانەوەی هەنووکەیی، بڕوات.}

^{لەڕوانگەی بزووتنەوەی کۆماریخوازان، کێشەی کورد، زیاتر لە پرسی ژن، پرسێکی مرۆڤی، سیاسی و نەتەوەییە،و پرسی نەبوونی سەروەری سیاسی لە شکلی موومکینی خۆیدایە، بۆیە بە بڕوای بزووتنەوەی کۆماریخوازان، درووشمی «ژن،ژیان،ئازادی»، دەگەڵ ئەوەش دا کە بوو بەهۆی سەدان شەهید و ئیعدامی، و هەزاران بریندار،و زیندانی، بەڵام مخابن ئەو درووشمە ددانی ئەقڵی ناسیۆنالیزمی کوردی لە بنەڕەت‌ڕا کێشا. ئەو درووشمە لەتێکۆشانی گۆفتمانی و کرداری وە مەیدانی‌دا، ناسنامەی نەتەوەیی لە بزاڤی کورد ستاندەوە، و فیدای ساغکردنەوەی هوویەتێکی ئێرانی کرد، ئەو ناسنامە موەحەدە ئێرانییە کە بەرهەمی شۆڕشی ژینا بوو، لە لایەن هێزەکانی نەتەوەی سەردەست، واتە فارسە فاشیستەکان سوودی ئەبزاری لێ وەرگیرا،و بە هۆی تەبلیغی دیسکورس و گوفمانێکی نوێی پان ئیرانیستی، حاشا لە کاراکتێری پلورالیستی و جۆراوجۆرییەتی پێکهانەی ئێرانی فرەنەتەوەیی کرا.}

^{ئەم درووشمە لە خەراپترین حاڵەتی‌دا، هەروەک لەسەروەش باسکرا، ددانی ناسیۆنالیزمی کوردی کێشا،و دیسانەوەش کورد و حیزبەکانی تووشی ئافەتی زەمەنی و مکانی، و هەروەها قەیرانی هویەتی، ئیستراتێژی،و گوفتمانی سیاسی کردەوە، تا جێگایەک کە ئەم حیزبانەی وادار بە تەقەبوولی بەیعەت و ‌هێنانەوەی قاتل و قاتلانی نەمران: ( سمکۆ، پێشەوا قازی محەممەد سەرۆک کۆماری کوردستان، سەیفی قازی، سەدری قازی،و هاوڕییەکانی لە بۆکان، سەقز، و هەروەها ڕێبەرانی شۆڕشی ١٣٤٦/٤٧، و گشت خان و خانزایەکانی دەوەری کرماشان، ئیلام،لۆرستان و بەختیارەکان )، کردەوە، بەڵام بەخۆشییەوە حیزبەکان تەسلیمی ئەو گوفتمانە فاشیستییە نەبوون و ڕەدیان کردەوە.
ئاشکرایە ئیستراتێژی شۆڕشی ژینا لە فەزای مێدیایی و مجازی دا، وەک ئیستراتێژیەک لەپێناو ساغکردنەوەی ئێرانێکی ئازاد، دێموکراتیک، سێکۆلار،رو بەرابەری تاک و کۆ، پێناسە و تەبلیغ دەکرێت، بەڵام بە بروای ئێمە هەروەک دیمۆکڕاسی دەگەل ئەوەش‌دا کە مافگەلی مرۆڤ وەک: ئازادی، بەشداری سیاسی،و دەسەڵاتی یاسا، و خۆبەرێوەبەری گەلانی لە وەڵاتانی ئازاد و دیمۆکراتیک‌دا مسەوگەر کردوە، بەڵام بەوحاڵەش لە بەرامبەر حەللی یەکجارەکی کێشەی ناسیۆنالیستی لە وەڵاتانی فرەنەتەوە بە داماویی ماوەتەوە.}

^{لەم پەیوەندییەدا پێویستە ئاماژە بەم خاڵە بکردرێت کە دوابەدوای شۆڕشی مەشروتەی ئێران، هەر جووڵە و راپەڕین و شۆڕشێک لە ئێران‌دا بەرپا بووە، ئیستراتێژی و ئامانجی ئیستراتێژیکی شۆرش و گشت ئەکتەر، ئەحزاب، و ڕێبەرانی ئایینی، سیاسی و کۆمەڵایەتی، ساغکردنەوەی ئێرانێکی ئازاد، دیمۆکڕاتیک بووە کە تێیدا مافی مرۆڤ و کەمە نەتەوەکان بۆ خۆبەرێوەبەری خۆجەیی، دابین بکردرێت، بەڵام مەخابن شۆڕشگێران لە هەموو شۆڕشەکان دا دوای ئەو هەموو بەڵێنانەی کە بە خەڵکیان وەعدە دەدا، دوای سەرکەوتنیان و دەستاودەست کردنی دەسەڵاتیان لەسەر حەمامی خوێنی خەڵکی بێ دەرەتان، هەموو بەڵێنیەکانیان بۆ خزمەتگوزاری و باشبژێویی خەڵک لەبیر کردوە، و لەکاتی سەدارەتیش‌دا خەراپتر لە دەسەڵاتدارانی پێش شۆرش، دەگەل خەڵک و کەمەنەتەوەییەکان تەعاموولیان کردووە.
کەوایە بە هەموو لێکدانەوەکان شۆڕش لە ئێران‌دا بەو گوفتمان و ڕوانگە فاشیستییەی لایەنەکانی ئوپۆزیسیۆنی ئێرانی، چ سەکەوتوو، وە یان داکەوتوو بێت، هیچی لەپێناو دابینکردنی مافی نەتەوەیی بۆ کورد پێ نییە، لە باشترین حاڵەت‌دا و لە ئەگەری سەرکەوتنی شۆڕش لە ئێران‌دا، ڕەنگە لە ڕووی ناچاری و بۆ ژێست گرتن بە دیمۆکڕاسی، مافی شارۆمەندی بە فیلتێرەوە بۆ کورد و نەتەوەکانی دیکەی ئێرانی فرەنەتەوە، رەچاو بگرن، کە بێگوومان ئەوەش لەئاست سەدەیەک خەباتی کورد و حیزبەکان، بەو هەموو ئازار و تێچووە گیانی و ماڵی و مۆڕاڵییەوە. هیچ بایەخی نییە.}

^{ئەو شۆڕشە کە لەمەڕ ناکارامەیی ئەحزاب بۆ ڕێبەری و مودیرییەتی کاری مەیدانی و رێکخراوەیی، لەلایەن خەڵکانێکی بێ ئازموون هیدایەت دەکرا، مەخابن تووشی تێچوێکی زۆری گیانی و ماڵی بۆتەوە، و دەگەڵ ئەوەش‌دا ڕووکردی شۆڕش لە ئەنجامی سیاسەتی سەرکووتی ڕێژیم، بەرەو هێوەری و دامەڕکاندنەوەی کاتی و سڕیەوە دەڕوات، بەڵام لەوەها حاڵەتێکیش‌دا مادام دەسەڵات لە تاران داخوازگەلی گشت ڕەهەندی خەڵک و گەلانی ئێران لە بوارگەلی سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی،و کولتووری، دابین نەکات، بێگوومان ژیلەمۆی بن خۆڵەمێش دیسانەوە بە گڕ و تین، و هێز و ئیرادە و داخوازی زیاترەوە، بەڕۆکی دەسەڵات لە تاران دەگرێتەوە، و بەوچەشنە ڕەوتی ڕاپەڕین و شۆڕش دژ بە دەسەڵات تا رووخان هەر بەردەوام دەبێت. بۆیە پێویستە وە دەبێ کۆماری ئیسلامی ئێران، بۆ پێشگیری لە هاتنە ئارای بارودۆخێکی پڕ لە قەیرانتر و گوونجاوتر بۆ سەرهەڵدان و شۆڕشێکی دیکەی گەلان، هەوڵ بدات سەرەڕای دابینکردنی مافە ئیسلامی و ئایین و ئاینزاکان بۆ ئومەتی ئیسلامی ئێران، هاوکاتیش پێویستە وە دەبێ لەچوارچێوەی ئەسلی کۆمارییەتی نیزام دا، بە بەشدارکردنی خەڵک لە بەڕێوەبەری وەڵات‌دا و گەراندنەوەی مافی خۆبەڕێوەبەری خۆجێیی بۆ نەتەوەکانی ئێرانی فرەنەتەوە و یەک لەوان کورد، ناوەڕۆکی دیمۆکڕاتییەتی کۆماری ئیسلامی مسەوگەر بکات.}

^{بۆیە لەوەها دۆخێک‌دا، کورد و حیزبەکان پێویستە، چ ماف و داخوازە نەتەوەییەکانیان لەلایەن دەسەڵاتی ئێستا و دوایی لە تاران، دابین بکردرێت یان نا، دەبێ هەر لە ئێستاوە پشت ئەستوور بە «مافی قایم بەزات»، پێناسەی ماف: «دەدرێت،و دەستێندرێت» ڕەت بکەنەوە، مافی قایم بە زات، نە دەدرێت و نە دەسێندرێت، چوونکە مافێکی خودایی ، گەردوونی و سرووشتییە، وە لەلایەن هیچ ئیماندارێکەوە قابیلی ئینکار نییە، بەڵکوو ئەو مافە دەبێ ڕوو لە یار و نەیار بسەلمێندرێت و دواتر بە ئیمان و ئیرادەیەکی پتەو، لەسەر ئەرزی واقیع، دیفاکتۆ و دواتریش دیژوور و یاسامەند بکردرێت.}

^{هەر بۆیەشە بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان، بە باوەڕی قووڵی بە ئەسلی مافی دیاریکردنی چارەنووس و ئەسلی «مافی قایم بەزات»، دوای دوازدە ساڵ تێکۆشانی بەردەوام لەپێناو ساغکردنەوەی سەروەری سیاسی لەشکلی حکومەتی دیفاکتۆ و خۆماڵی‌دا، ئەم دۆخەی هەنووکەییە وەک دەرفەتێکی ئاڵتوونی دەقۆزێتەوە، و وێنەی سەردەمی کۆمار و پێشەوا قازی، پراگماتیستانە و بەشێوەی کرداری، پێکهێنانی «شوڕای بەڕێوەبەری کاتی حکومەتی دیفاکتۆی تەوافووقی و ئینتقالی وە لە تەبعیددا وەک حکومەتی خۆبەڕێوەبەری خۆماڵی، لەچوارچێوەی تەواوییەتی خاک و جوغرافیای سیاسی ئێران‌دا، ڕادەگەیەنێت.
ئەم شوڕا کاتییە، شوڕایەکی دیمۆکڕاتیک و کراوەیە، ئەو شوڕایە ئاوێنەی تەواو نمای ‌جۆراوجۆرییەتی گشت ڕەهەندی کوردستانی رۆژهەڵاتە، واتە هەموو کەسایەتییەکی ئایینی، سیاسی، مەدەنی و کۆمەڵایەتی، لە هەر ناوچە و شار و گوندێکی کوردستانی ڕۆژهەڵات، کە ئامادەی شان وەبەردانی ئەو ئەرکە نەتەوەییە بێت، جێگا و مەکانەتی لە سیستەمی موودیریەتی شوڕای بەڕێوەبەری کاتی‌دا، پارێزراو دەبێت،و بە پێی ئیستعداد و قابلییەت، و پسپۆرییەتیان، ڕۆڵی شایان و گوونجاو دەگەڵ کەسایەتیان، خۆسەرانە، بۆ دیاردەبێت.}

^{حکومەتی دیفاکتۆ چیە،و چ ئەرگوومێنتێکی مافەوانی، پێویستی راگەیاندنی ئەو حکومەتە لەم کاتە و لە تەبعید‌دا، تەسریح دەکات:}

^{لە مەنشووری بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان دوای خەسارناسێکی گشت ڕەهەندی سەبارەت بە مێژووی مۆدێرن و هاوچەرخی کورد، و هەروەها داماوماویی حیزبەکان لەئاست ساغکردنەوەی سەروەری سیاسی کورد، ئاماژە بە نەقشەڕێگا بۆ دامەزراندنی حکومەتی دیفاکتۆ، تەوافوقی، ئینتقالی، وە لە تەبعید‌دا، کراوە.}

^{لەو نەقشەڕێگایە‌دا، پرۆسێسی ساغکردنەوەی سەروەری سیاسی کورد لە شکلی حکومەتی دیفاکتۆ و خۆماڵی، لە سێ فاز و قۆناغ‌دا فۆرموولە کراوە،
کە بریتییە لە کلیک بکە: نەخشەرێگای حکومەتی دیفاکتۆی تەوافووقی و ئینتقاڵی لە تەبعیددا}

^{نەقشەرێگا: رێکارەکانی دەستەبەرکردنی سەروەری سیاسی بۆ کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان
بزووتنەوەی کۆماریخوازانی رۆژهەڵاتی کوردستان هەر لە سەرتای دامەزران و دەستپێکی کاری مەیدانی، هەموو ئیمکانات و مکانیزمەکانی بەردەستی لەپێناو رەخساندنی بوواری گوونجاویی گوفتمانی و مەیدانی بۆ بە ئیجرایی کردنی خاڵ بە خاڵی ناوەڕۆکی نەقشەڕێگا بەکار هێنا، لەو پەیوەندییەدا سەرەڕای دامەزراندنی کانالی ماهوارەیی «کۆمار تیڤی» چالاکی تەبلیغی رۆژانەی سەبارەت بە ناوەڕۆکی نەقشەڕێگا ڕوو لە جەماوەری کوردستان بۆ ماوەی سێ ساڵ}

^{گەلی خۆراگری کوردستان !
مامۆستایان و گەورەکانی شار و گوند و رێکخراوە مەدەنیەکان و چین و توێژەکانی کوردستان !}

^{بە داخەوە لە وەرزی سەرما و سەخڵەتی دا لەماوەی مانگێک دا دوو کارەساتێکی سرووشتی و بەڵاگیر بەرۆکی وڵاتەکەمانی لە سێ بەشی کوردستان دا گرتۆتەوە، کە ئەویش بوومەلەرەزەی شاری خۆی رۆژهەڵاتی کوردستان لە رۆژی ۸ی رێبەندان بە پلەی ۵.۹ پێوەری ریختەری، و هەروەها رۆژی ۱۷ی رێبەندان بوومەلەرزەیەک بە پلەی ۷.۸ پلە بە پێوەری ریختەری لە قوڵایی زنحیرە چیاکانی تورۆس لە مەرعەشی باکووری کوردستان، کە جیا لەوەی چەندین گوند و گەرەک و شاری خاپوور کردووە، بەلکوو بۆتە هۆی هەزاران کوژراو و}

خالیدی حاجی ئەحمەد

^{تا ده‌ستپێكردنی جه‌نگی روسیاو ئۆكرانیا، چاوه‌روانیه‌كی زۆر هه‌بوو ئێران و وڵاتانی (5) كۆ (1) له‌سه‌ر ورده‌كارییه‌كانی رێككه‌وتنامه‌كه‌ی ڤیه‌نای 2015 بگه‌نه‌ رێككه‌وتنی كۆتایی. هاتنه‌ سه‌ركاری (ره‌ئیسی) كه‌ كه‌سایه‌تییه‌كی به‌هێزی كۆنسێرڤاتیه‌كان و زیاتریش وه‌ك جێگره‌وه‌ی ڕابه‌ر (خامنه‌یی) چاوی لێده‌كرا، ئه‌و گومانه‌ی زیاتر كرد كه‌ ئێران له‌ كاریگه‌ریی گوشاره‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان تێگه‌یشتوه‌و به‌رێككه‌وتنێكی ئابڕووپارێزانه‌ خۆی ده‌رباز ده‌كات.}

^{له‌ گه‌رمه‌ی گفتوگۆگاندا (پۆتین) جه‌نگی دژ به‌ ئۆكرانیا هه‌ڵگیرساند. جیهان و به‌تایبه‌ت ئه‌وروپا پڕبوو له‌ ده‌نگۆی مه‌ترسیی قه‌یرانی وزه‌و خۆراك،... به‌تایبه‌ت كه‌ روسیا له‌ گه‌وره‌ترین به‌رهه‌مهێنه‌ره‌كانی نه‌وت و غازه‌ له‌ جیهانداو بڕێكی زۆریش له‌ غازه‌كه‌ له‌رێگه‌ی ئۆكرانیاوه‌ ده‌گاته‌ ئه‌وروپا. هه‌ندێكی تریش پێیانوابوو له‌ زوترین كاتدا (چین) په‌لاماری تایوان ئه‌دات و قه‌یرانه‌كان قوڵتر ده‌بنه‌وه‌. لێره‌وه‌ ده‌وڵه‌تی (ره‌ئیسی)و كۆنه‌پارێزه‌كانی ئێران كه‌وتنه‌ ته‌ڵه‌كه‌وه‌و ئه‌و هه‌ڵه‌ گه‌وره‌یه‌یان ئه‌نجامدا كه‌ ئێستا راستكردنه‌وه‌ی زه‌حمه‌ته‌.}

^{له‌ كۆتایی فه‌رمانڕه‌واییه‌كه‌ی (حه‌سه‌ن رۆحانی)دا گفتوگۆكان گه‌یشتبوونه‌ ئه‌و خاڵه‌ی: لیژنه‌ی باڵای ئه‌تۆمیی نێوده‌وڵه‌تی بۆ دواجار سه‌ردانی ئێران بكه‌ن و كۆی بنكه‌ ئه‌تۆمییه‌كان به‌سه‌ربكه‌نه‌وه‌و دڵنیابن له‌رێژه‌ی پیتاندنی یۆرانیۆم و وێستگه‌كانی (ئاوی قورس) دابخرێت و دواتر بڕی زیاده‌ی یۆرانیۆمی پیتێندراو تا كاتی به‌كارهێنانی له‌لایه‌ن}

حازم ساغیە

^{كورد له‌ كوێ بێت، سته‌م و نه‌هامه‌تی له‌وێیه‌، له‌م رۆژگاره‌ماندا له‌ یه‌ك كاتدا له‌ ئێران و توركیا و عێراق و سووریا دووچاری مه‌رگ ده‌كرێنه‌وه‌.}

^{هۆكاره‌كان زۆرن، ناوخۆیی، هه‌رێمایه‌تی و نێوده‌وڵه‌تیین، كه‌ راڤه‌ی گه‌شه‌سه‌ندنی ئێستای وه‌زری خوێنی كوردیی و گه‌شانه‌وه‌ی له‌سه‌ر رووبه‌ری چوار وڵاته‌كه‌ی ناوچه‌كه‌ ده‌كه‌ن.}

^{هۆكاره‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌، كه‌ له‌ هه‌موو هۆكاره‌كان گرنگتره و ده‌كرێت بڵێین هۆی هۆكاره‌كانه‌، ئه‌وه‌یه‌ هه‌ر چوار وڵاته‌كه‌ی ناومان هێنان، ده‌سته‌پاچه‌ن و نه‌یانتوانیوه‌ ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌كان درووست بكه‌ن و كۆمه‌ڵێكی نیشتمانی یه‌كسان پێكبهێنن.}

^{ده‌زانین، كه‌ كورد، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی گه‌وره‌ترین پێكهاته‌یه‌ له‌ جیهاندا، كه‌ تا ئێستا چانسیان نه‌بوو، كاتێك وڵاتی نوێ هاتنه‌ ئاراوه‌، ئه‌وان ده‌وڵه‌تێكیان هه‌بێت، سه‌ره‌ڕای بێبه‌شبوونیان، ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌یان بۆ نه‌ڕه‌خسێنرا، كه‌ ببنه‌ هاووڵاتی یه‌كسان له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵ و گرووپی دیكه‌ له‌و چوار وڵاته‌ی پێكهێنران.}

^{هۆكارگه‌لێك رێگرن له‌ پێشكه‌وتنی ئه‌و وڵاتانه‌، نه‌ته‌وه‌ی جیای زۆر له‌و وڵاتانه‌ی ناومان هێنان ده‌ژین. ده‌ربڕینی ئه‌و شكسته‌ زۆر شێوه‌ی هه‌یه‌، ئومه‌ت له‌ زۆربه‌ی حاڵه‌ته‌كاندا ده‌وڵه‌تی قوتدا، نه‌ته‌وه‌گه‌ری}

هاونیشتمانانی خۆشەویست
رۆژی ٢ی رێبەندان،٧٧سال بەسەر دامەزرانی یەکەم کۆماری کورستاندا تێدەپەرێت، ٢ی رێبەندان و کۆمار بۆ کورد، تەواوکەری بیرەوەریەکی پر لەشانازی و نووختەگۆرانێکی زەق و بەرچاو لەمێژوویی نەتەوایەتی کورد و کوردستانن. مێژووی کۆمار دەگەڵ رووداوە چارەنووس‌ سازەکەی ٢ی رێبەندان، وەبیرهێنەرەوەی قۆناغێکی زێرینی سەروەری‌سازی بۆ نەتەوەی کوردن، یاد و یادمانی ٢ی رێبەندان و کۆمار، واتە گەرانەوەیەکی ئسوولگەرایانە بەڵام رۆمانتیکی لە عالەمی زەین و خەیاڵ، بۆ دوونیای واقیعی سەروەری و سەربەستی کوردانە، واتە گەرانەوەیەکی زەمەنی بۆ قۆناغێکی درەوشین و زێرینی پر لە بەختەوەری، سەربەستی، پر لە ئازادی‌،و ئاسایش و خێر، وە خۆشی نەتەوەیی، هەربۆیەشە ئەم رۆژە لە گشت لایەکی کوردستان وەک لووتکەی هەره‌بەرزی دوونیای بیرەوەریەکانی نەتەوەیی، بەرێزەوە یادی دەکرێتەوە و جێژنی بۆ دەگیردرێت.
گرینگیی مێژووی ٢ی رێبەندان لەمەدایە، کە دروست لەم رۆژەدا بوو کە بۆ یه‌که‌م جار حکوومەتێکی دیفاکتۆی کوردی له‌ ناوچه‌یه‌کی زۆر به‌رته‌سکی نیشتمانی کورددا دامه‌زرا. لەژێر دەسەڵاتی ئەم حکوومەتەدا بوو کە ئازادی و ئاسایشی نەتەوەیی به‌ پێی گونجاویی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ دابین کرا. خوێندنگه‌ ، چاپخانە‌، گۆڤار و ڕۆژنامه‌ دامه‌زران و وەشانی خۆیان بەزمانی کوردی دەستپێکرد، بازرگانی میللی لەپال دەستپێکی هەڵسووکەوتی دیپلۆماتیک بۆ پاراستنی بەرژەوەندی نەتەوەیی گه‌شه‌ی پێدرا. ئیراده‌یه‌کی میللی سه‌ری هه‌ڵدا که‌ تا ئه‌و سه‌رده‌مه‌ لەهەموو مێژووی پر لەنەهامەتی نەتەوییماندا هه‌بوونی نه‌بوو. لەئەنجامی دەستپێکی دیپلۆماسیەکی چالاک و ئەکتیودا بوو، کە نه‌ته‌وه‌ی کورد توانی له‌ کایه‌ سیاسیەکانی ناوچه‌کەدا، خاوەن رۆڵی دیاریکەرو‌ کارگه‌ر بێت که‌ تا ئه‌و کات حیسابی بوونی بۆ نه‌ده‌کرا.
بەرێزان
کۆماری کوردستان لاپه‌ڕه‌یه‌کی نوێی له‌ ژیانی نه‌ته‌وایه‌تی، کۆمه‌ڵایه‌تی، سیاسی، فه‌رهه‌نگی و حقووقی کورددا هه‌ڵدایەوه‌ که‌ له‌ چه‌شنی خۆیدا بێ وێنه‌ بوو. کورد بۆ یه‌که‌م جار له‌ سه‌رده‌می نوێدا ئه‌زموونی به‌ڕێوه‌بردنی چاره‌نووسی خۆی له‌ به‌شێکی وڵاته‌که‌یدا تاقی کرده‌وه‌ و بەکردەوە ئاستی دەرایەت و کەفایەتی سیاسی خۆی سەبارەت بە خۆبەرێوەبەری خۆجەیی بەعالەم نیشاندا. بۆیە پێویستە وە دەبێ قۆناغی مێژووی کۆماری کوردستان به‌ هه‌موو تاریک و ڕوونیه‌کانیه‌وه‌، به‌ هه‌موو خاڵه‌ زه‌ق و لاواز و کەم و کوری و نەواقساتیەوە، وەک قۆناغێکی پرشەنگدار و زێرینی مێژوویی بێتەنرخاندن و بە رێزو تامەزرۆی دامەزراندنەوەی سەیری ئیلهام بەخشانەی لێبکرێت و رێزی بەشکۆی لێ‌بگیردرێت.
چوونکە کۆمار دەگەڵ ئەوەش کە نووختەگۆرانێکی گرینگی مێژوویە، لەهەمانکاتیشدا لووتکه‌یه‌کی هەرە به‌رزی خه‌باتی نه‌ته‌وایه‌تیمانه‌، واتە قوولەی سەرکێش و لە بەرچاو ووننەبووی گۆرەپانی خەبات و رەوتی مێژووی سەروەریسازی سیاسیمانە. بۆیە هه‌ڵده‌گرێ لەعالەمی پر لەقەیرانی ئیستێراتیژی و شووناسی هەنووکەیی کورددا، ئەم قوولە بەرچاوە و کانگەی بیری نەتەوەیی، وەک قیبلەگای هیواو خەۆنەکانی نەتەوەییمان رووی تێبکرێ و، لەراستای تەنزیمی جەهەتی قوتپنمای سیاسی

^{توانا محەمەد نوری}

^{زیاتر لە چوار مانگە ڕاپەڕینێكی مەزن بە پێشڕەوی ژنان بۆ ڕزگارکردنی خۆیان و هەموو مرۆڤەکانی ژێر چەوساندنەوە و ئیستغلالکردن لە کۆت و بەندەکانی دەسەڵاتی بۆرجواژی كۆماری ئیسلامی دەستیپێكردووە. ڕاپەڕینێك کە میحوەرەکەی "ژن ژیان ئازادی" یە و یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی ڕوخاندنی کۆماری ئیسلامییە.}

^{ڕەنگە هەندێک بە زەحمەتی بزانێ کە خۆپیشاندەرانی بێچەک، هەرچەند ژمارەشیان زۆر بێت، بتوانن حکومەتێکی هار و دڕندە و سەرتاپا سەربازی بروخێنن. کاتی خۆشی ناڕەزایەتییەکان دژ بە دەسەڵاتی پاشایەتی لە ئێران بە هەمان شێوە بەدوور دەزانرا کە سەرکەوتوو بێت. بەڵام خۆپیشاندانەکان بۆ چەند مانگێک لە سەرانسەری وڵاتدا بڵاوبۆوە پاشان مانگرتنەکان دەستیان پێکرد. هێزە ئەمنییەکان وایان لە خەڵک دەکرد لە شوێنێکی کاردا بگەڕێنەوە سەر کارەکانیان، بەڵام کاتێک هێزەکان دەچوونە شوێنی داهاتوو، شوێنی پێشوو مانیان دەگرتەوە. تەنانەت بە چوارەم گەورەترین سەربازی جیهانیشەوە، دەسەڵاتی پاشایەتی ئێران ئەوەندە کارمەندی ئەمنی نەبوو کە بتوانێت بە یەکجار و لە یەک کاتدا هەمووان ملکەچ بکات.}

^{ھەرچەندە لە ماوەی ئەم چوار مانگەدا، کۆماری ئیسلامی تاوانی گەورەی}

^{هەندرێن شێخ راغب}

^{دوو وێنەی كورد لە خۆپیشاندانەكانی ئێران هەیە، وێنەیەكی پیلان داڕێژراوی مەترسی داری رژێم خۆیەتی. كە لەیەكەم ساتەوەختی رووداوەكانی دوای مەركی ژینا ئەمینی كاری لەسەر دەكات. رژێم بە كردەوەش هەنگاوی زۆری نا. پەلاماری هەرێمی كوردستانی دا بەدرۆن‌و موشەك، رای گشتی بەم ئاراستەیە دەبرد كە ئەوەی لە ئێران دەگوزەرێ پڕۆژەیەكی ناوخۆیی (ئێران)ی نیەو گەلانی ئێران نین كە خۆپیشاندان دەكەن، بەڵكو هێزە كوردییە دژ بەرەكانن لە هەرێمی كوردستان و سەر سنورو ناوچە كوردنشینەكان. لەمەشدا چەند مەبەستێك هەیە وەك: بچوك كردنەوەی ناڕەزایەتی‌و خۆپیشاندانەكانی ئێرانە لەیەك شوناس و یەك ناوچەی جوگرافی بچوكی دیاریكراو. هەوڵی كۆكردنەوەو گەمارۆدانی خۆپیشاندانە سەر تاسەریەكانە لەناوچە كوردیەكان‌و دواتر كۆنتڕۆڵ كردنی. هەوڵی رژێمە كە ئەمە ناڕەزایەتی كەمە نەتەوەیەكی ناو ئێرانە لەهەندێك رەفتاری ناو سیستەم، نەك راپەڕین‌و جوڵانەوەیەكی گەلانی ئێران بۆ گۆڕینی سیستەم. ئەم بە كوردی كردنە هەوڵێكی دیكەیە بۆ پەرتەوازەكردنی بەرەی ناڕەزایەتی ناو ئێران بەسەر گروپ‌و نەتەوەو پێكهاتەی جیاواز جیاوازدا، واتە جوڵاندنی هەستی ناسیۆنالیستی فارسی لە تاران دژی}