ئەفشین غوڵامی

^{هەندێک جار ئەو پرسیارە دەکرێت کە بۆ چی هێڵی ناسیۆنالیزمی کوردی لەسەرۆبەندی مۆدڕنیتەی سەرەتایی لە ئێران و دوای شەڕی جیهانی یەکم لە کرماشان و ئیلام سەریهەڵنەدا و ئەمەش لە دوای ئەوەدا دێت کە "یارسان" چ وەکو ئایین و چ وەکو ڕێبازێک بیری، نزیک بە هەشتسەد ساڵ جۆرێک لە ناسیۆنالیزمی خۆرسکی کوردی لە چوارچێوەی فەرهەنگی ئایینی-فەلسەفی لە کرماشان و ئیلام و ناوچەی ئەردەڵان تا دەشتی شارەزوور و کەرکووک و مووسڵ بەدی هێنابوو کە هەمیشە لەلایەن حکۆمەت و سیستەمە سیاسی ئیسلامیەکانی ناوچە لە ژێر گۆشار و لەناوچوون‌دا بوو.
پێش ئەوەی وڵامی پرسیارەکەی سەرەوە بدەین، واجیبە ئەمە بزانین کە ناکرێ بە زینیەتی ئەمڕۆییدا دیاردەیەکی مێژویی بکۆڵینەوە، بەڵکۆ پێویستە وەکو "دیاردەخوازی" و بەکەڵک‌گرتن لە ڕەوانینی "هۆسرل" و دیاردەناسەکان، سەرەتا زەین لە پێشداوەری واڵا کەین و ئینجا بە پاڵی‌یەک دانانی بەڵگە مێژوییەکان و ڕوویکردێک ڕەخنەیی و شێکاریی گوتاری، هۆکارگەلی بەدی نەهاتنی هزری ناسیۆنالیزمی کوردی لە کرماشان بە چەمکە ئەمڕۆییەکەیدا شێی بکەینەوە.
لەبنەماوە، کرماشان و هەروەهاش ئیلام، هیچ کات لە ڕەوت و هێڵی ناسیۆنالیزمی کوردی سەوار نەبوون، چۆنکە بیرۆکەی ناسیۆنالیزمی کوردی لە کوردستانی ژێر دەستی عۆسمانیەوە}

رەزا شوان

^{"قـه‌ده‌م خـێـر ئـه‌ی خوشـکی پـۆڵایـیـن .... کـۆشـکی په‌هـلــه‌ویـت هـێـنــایه‌ لـه‌رزیـن"
کورد لە زووەوە وتوویه‌تی:" شـێر له‌ لانـه‌ ده‌رچـێ چ نـێر چ مـێ " مێـژووی دێـرین و نـوێی پڕ له‌ شانازی و شکـۆداری گه‌له‌که‌مان، لاپـه‌ڕه‌ زێـڕینه‌کـانی به‌ نـاوی ده‌یـان ژنی هه‌ڵکه‌وتووی کوردمان له‌هه‌موو بواره‌کاندا ڕازانـدۆه‌ته‌وه‌، که‌ هه‌ریه‌که‌یان له‌ بوارێکـدا ڕوڵێکی به‌رز و گرنگی بینیوه‌ له‌ خزمه‌تکـردن و به‌رگـریکـردن له‌ کورد و کوردســتان، له‌ زانسـت و زانیـاری، له‌ بنیـاتـنـانی شـارسـتانـیـدا. لـه‌ نـاویـانـدا شـازاده‌ و میـرزاده و سه‌رکرده‌ و شۆڕە سواری ئازا و دلێر و شۆڕشگێڕ و پێشمه‌رگه‌ و شەرڤان و گەریلا و فـه‌رمانـڕه‌وا و زانـا و سـیاسه‌تـمـه‌دار و شـاعـیر و نـووسـه‌ر و ئـه‌فـسه‌ر و پـارێـزەر و میدیاکار و چالاکوان هونەرمەند و مامۆستای زانکۆ و.. تا ده‌گاته‌ په‌ڕله‌مانتار و وەزیر.
ئه‌گـه‌ر گه‌شـتنامه‌ و یادداشـتـنامە و کـتێب و نـووسـینه‌کـانی ئـه‌و گـه‌شـتیار و گـه‌ڕیـده‌ و رۆژهـەڵاتناس و کوردناس}

^{شیوا میرەکی}

^{یەکێک لەو تایبەتمەندیانەی کە نیشاندەری بەهێز یان لاوازبوونی هەر نەتەوەیکە؛ چۆنیەتی ڕوانینی ئەو نەتەوەیەیە بۆ ژن! تا لەم ڕێگەوە پەی بە قووڵایی باوڕ و تێڕوانینی ئەو کۆمەڵگا بە ژن ببەین. سەرنج‌دان لە کەلتوورە باوەکان و یاساکانی هەر کۆمەڵگایەک، یەکێک لە ڕێگاکانی ناسینی دۆخی ژنانی ئەو کۆمەڵگایە. ژن وەکوو نیوەی کۆمەڵگا، بە درێژایی مێژوو لە پەراوێزی کۆمەڵگا و لە ژێر دەسەڵاتی پیاوان‌دا بووە . یاساکان لە ژێر چاوەدێری پیاوان‌دا نووسراون بۆیە پیاوانەبوونی ئەم یاساگەلە زۆر بەرچاوە. یاسادانەر و یاسا جێ‌بەجێ‌کەریش هەر پیاوە. سیسته‌می پیاوسالار بە پشتیوانی دەسەڵاتی خۆی لە یاسادانەریی ، پەروەردەیی ، میدیایی و ... وەکوو ڕەگەزی سەرتر و خاون ڕا هەوڵی پاراستنی دەسەڵاتی خۆی ئەدا .
دووچاوەکی لە دنیای کاروپیشە بۆ ژن و پیاو ، لە تایبەتمەندییەکانی بازاڕە کە لە سەرانسەر دونیا ، لە هەر دۆخێکی کەلتووری و ئایینی و کۆمەڵایەتی‌دا هەیە و زۆر بەرچاوە .نایەکسانی بازاڕ کار ، هۆکاری جیاوازی هەیە و بۆتە هۆی لێهاتوونەبوونی ژنان و ناکارامەیی . لە سەردەمی جیهانی‌بوون بەرچاونەگرتنی بەشێکی گەورەی کۆمەڵگا بە مانای لەدەست‌دانی هزری ئینسانییە . ناسەربەخۆیی ئابووری بووە هۆی وابەستەیی ژنان و جگە لە هەوڵی بن‌دەست‌ڕاگرتنی ژنان ڕێگرە لە سەرخستنی توانا و لێهاتووییەکانی ژن کە کونتڕۆڵکردنی گشت کاروباری ژنانی بەدواوە بووە .کارگەلێک کە بە ژنان ئەسپێردرێ، حەقدەستی کەمتر و پلەوپایەی}

^{لێکۆڵینەوە – ئارێز}

^{هه‌میشه‌ چرپه‌ له‌قیژه‌ كاریگه‌رتره‌، شاعیر چۆن هه‌ڵوێستى ده‌بێت، پێویسته‌ ده‌ربڕینى هه‌بێت.}

^{رێبوار، جیا له‌وه‌ى زۆربه‌ى ژیان و شیعره‌كانیشی ته‌رخان كراوه‌ بۆ ره‌هه‌نده‌ سیاسییه‌، كرێكارییه‌كه‌ى، به‌ڵام جیاواز له‌و ره‌هه‌نده‌، سه‌یرى شیعره‌كانیشی كردوه‌ به‌واتایه‌كى تر، شیعر هه‌ر ریالیزم نییه‌، به‌ڵكوو رۆمانسییه‌ت و گۆرانیشه‌.}

^{شیرین ئەدوێ}

^{«شیرین ئەدوێ، کاڵی شیرین!}

^{گفتوگۆت چەندە شیرینە؛}

^{ئەى ناسکە چاو کاڵەکە}

^{کە گەشترین}

^{شاهۆ حوسینی}

^{پێشەکی:}

^{بێ گومان بەشیکی هەرگرینگی مێژووی سیاسی جیهان لەخۆگری ئەو دەغدەغەیە بوە کە چلۆن دەکرێت بەر بە پاوانخوازێتی دەسەڵات، دیکتاتۆرییەت و سەرەرۆیی دەسەڵاتی حکوومی بگیرێت، بۆ ئەو ئامانجەش دوو رێگا رەچاو کراوە، یەکەم بەربەرەکانی و شۆرشی سوور واتە کەلک وەگرتن لە تووند و تیژی و خەباتی چەکداری، دووهەم خەباتی مەدەنی و دوورە پەررێزی لە تووند و تیژی و خەباتی چەکداری.}

^{خەباتی مەدەنی شیوەیەک لە دەربرینی نارەزایەتی و دژ کردەوە نیشان دانە بە دژ حکوومەت و سیسەتەکانی کە لەودا لە هەر جۆرە تووند و تیژیەک دووری دەکرێت و کۆرگێران و بکەرانی خۆ لە هەرجۆرە تووند و تیژیەک دەپارێزن، خەباتی مەدەنی وەک بەربەرەکانی دوور لە تووند وتیژی بەشێوەی کردوە و دژکردەوە نواندنی بە دوور لە تووند و تیژی، نافەرمانی مەدەنی، بەشداری نەکردن لە پرۆسەکانی ئابووری، سیاسی، کلتووری حکوومی رەچاو دەکرێت. ئەو شیوە لە خەبات و بەربەرەکانیە لە وڵات گەلیکی وەک ویلایەتە یەکگرتۆکانی ئەمریکا، ئارژانتین، برازیل، کۆریای باشوور، فێنلاند، هیند، شیلی، بێرمە، یۆنان و لەپاش کۆتایی شەری سارد و رووخانی یەکێتی سۆڤییەت جگە لە رۆمانی لە بەشی هەرە زۆری وڵاتانی ئۆرۆپای رۆژهەڵاتی رەچاو کراوە و توانیوێتی سەرکەوتن وەدەست بێنێت. لە رێبەرە بەناو بانگەکان و تێئۆریسیەنە بەناو بانگەکانی ئەو شیوە لە خەباتە دەکرێ بەو رێبەر و کەسانە ئاماژە بکرێت: مەهاتما گاندی، مارتین لۆتێرکینگ، نێلسۆن ماندێللا، مایکێل نێگلر، مۆبارەک عەواز، ئانگ سان سوچی}

^{جەژنێ خاونکارە جەژنی ئائینی کوردان یارسانی
جەژن ڕزگاری و ئاشتی وەل ڕوشنایی و ئازادی لە تیەریکی وە پاوە گەزدان ئەرا دوارە ژیاننوەی ئایین وزوان وفەرهەنگ کوردلە گێشت خەڵکێ کورد پەروەر ئاینزای یارسان لە کوردستان بمارک بوود ،
وە هەر وەی بونەوە وە گێشت یارسانەیل جێهان پیروزبایی ئۊشیم}

^{جمێشت کوماریخوازەیلێ ڕوژهڵاتێ کوردسان : هڵاتنێ}

د. مستەفای شەمامی 

^{واتە:
۱- کورد مادام مرۆڤە، یەکێک لە سیفاتی مرۆڤیش ناتقی و قسەکردنە، کەوایە قسەکردن و خوێندن و نووسین بە زمانی کوردی، مافی قایم بە بوون و زاتی کوردە.
۲- کورد وەک هەموو نەتەوەکانی سەرتۆپی ئەم عەرزە ئازاد بەدونیا هاتووە، کەوایە دەبێ ئازاد بێت و بە ئازادیش بژیت، بۆیە مافی ئازادی، مافی قایم بەزاتی کوردە.
۳- کوردیش بۆ ئەوەی ئازاد بێت و بە ئازادیش بژیت، نابێ کۆیلە و یەخسیر و ژێر چەپۆکی هیچ کەس و لایەنێک بێت، بەڵکوو دەبێ سەربەست بێت، کەوایە کورد وەک مرۆڤ کاتێک ئازاد و سەربەستە کە خاوەنی مافی قایم بەزاتی حاکمیەت و خۆبەڕێوەبەری و سەروەری سیاسی و نەتەوەیی بێت، وەک هەموو نەتەوەکانی تر.
کۆبەندی:
۱- مافی قسەکردن و نووسین و خوێندن بە زمانی کوردی
۲- مافی ئازادی پۆسیتیۆ و بە ئازادی ژیانکردنی گشت رەهەندی
۳- مافی سەربەستی و خۆبەرێوەبەری}

^{رزگاری ئاكرەیی}

^{چەپی ئەلكترونی (E-Left)، بەرەو چەپــەكی زانستی‌و دیموكراتیی سەردەمیانە}

^{پێش نیزیكەی بیست ساڵ من سەرەتاكانی چەمكی چەپی ئەلكترۆنیم خستەڕوو (Electronic Left ”E-Left”) و باسم كردن لەخاڵی سەرەكی لەچەندین وتارو دیالۆگی جیاواز. وەكو دەبینین زۆر لە خاڵە باسكراوەكان راستگۆیی خۆیان سەلماندو ئێستا پێویستە بەفراوانی گرنگترین بنەمای هزری و رێكخراوەیی چەپی ئەلكترونی بەشێوەیەكی وردتر روون بكەینەوە.}

^{ئەكرێ‌ هەندێ‌ كەس واتێبگەن زاراوەی چەپی ئەلكترۆنی تەنها گۆڕینی دەزگاو پارتەكانی چەپە لەشێوەی ئاسایی خۆی بۆ بەكارهێنانی تەكنەلوجیای زانیاری و ئینترنێت! بەتێڕوانینی من، زۆر لەوە زیاترە، بەڵكو ئاراستەكی نوێ‌یە شێوازێكی زانستی دیموكراتی هاوچەرخ و سەردەمیانە بەخۆیەوە دەگرێت لەبارەی چەمكی چەپ و وتاری سیاسی و میكانیزمی رێكخستن و كاركردن، بۆ ئەوەی بگونجێت لەگەڵ پێشكەوتنی تەكنەلۆجی و زانستی و مافی مروڤ لەبوارە جیاوازەكان و گۆڕانكاری گەورە لەمیكانیزمی سەردەركردن و پەیوەندیكردن و رێكخستنی جەماوەر بەهۆی شۆڕشی تەكنەلۆجی و زانیاری.}

^{گرنگترین بنەمای هزری و سیاسی چەپی ئەلكترونی}

^{وەك هێزی چەپ خەبات دەكەین دژی سیستەمی سەرمایەداری بەشێوەی جیاوازی خۆی، كاردەكەین بۆ گۆڕینی، بەرەو سیستەمی سۆشیال دیموكرات كە زیاتر مروڤایەتی و دادپەروەری تێدا هەبێت، بەڵام پرسیار لێرە ئەوەیە، ئایا دەتوانین بیگۆڕین بەڕێگەی پێداگیری حەرفی بەتێكست و وتاری سیاسی و میكانیزمی كاركردن و رێكخراوەیی كلاسیكی ماوە بەسەرچوو لەناو قاڵبی جێگیر! كە ناگونجێن لەگەڵ بیركردنەوەی دیالێكتی و پێشكەوتنخوازی ماركسی}

عەبدولحکیم زراری

^{ده‌ستپێكی بابه‌ته‌كه‌م به‌ وته‌یه‌كی پسپۆڕى سه‌ربازی و فه‌یله‌سوفی چینی (سون تزو Sun Tzu) ده‌بێت كه‌ ده‌ڵێت: ستراتیژى بێ تاكتیك خاوترین رێگه‌یه‌ بۆ سه‌ركه‌وتن،و تاكتیكی بێ ستراتیژیش ژاوه‌ ژاوى پێش شكسته‌.گه‌مه‌ى سیاسیی كه‌ره‌سته‌و پێداویستى خۆى هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ى بتوانرێت به‌ جوانترین شێوه‌ ئیداره‌ى ئه‌و تاكتیك و ستراتیژه‌یه‌ بدرێت كه‌ داڕێژراوه‌ به‌مه‌به‌ستى گه‌یشتن به‌ ئامانجه‌ باڵاكان، یه‌كێكیش له‌و كه‌ره‌سته‌ سه‌ره‌كییانه‌ بوونى روئیایه‌كى قووڵی ستراتیژییه‌، بۆیه‌ ناكرێ حزب خۆى بخزێنێته‌ نێو گه‌مه‌ و ململانێیه‌كى توندی سیاسییه‌وه‌ كه‌ میكانیزم و كه‌ره‌سته‌ى ئه‌م گه‌مه‌ سیاسییه‌ى نه‌بێت، ستراتیژیش له‌ ساده‌ترین پێناسیدا داڕشتنى پلان و نه‌خشه‌یه‌كى درێژخایه‌نه‌ بۆ مه‌ودایه‌كى دوور، و تاكتیكیش فۆڕمێكى كرده‌ییه‌ بۆ گه‌یشتن به‌ یه‌كێك له‌ ئامانجه‌كانى ئه‌و ستراتیژه‌ى كارى بۆ ده‌كرێت. ستراتیژ ئه‌و چه‌مكه‌ گرنگه‌یه‌ كه‌ هه‌موو كه‌لێنێكى ژیانى گرتۆته‌وه‌ و په‌لی هاوێشتووه‌ بۆ كایه‌كانى ده‌وڵه‌ت و حیزب و رێكخراو و كۆمپانیاكانه‌وه‌. ئه‌وه‌ى مه‌به‌ستمه‌ له‌ روئیاى ستراتیژى نێو گه‌مه‌ى سیاسیی باسی لێ وه‌بكه‌م، په‌یوه‌سته‌ به‌و حزبه‌ سیاسییانه‌وه‌ كه‌ به‌ هۆى نه‌بوونى روئیایه‌كى روونی ستراتیژى و نه‌ خوێندنه‌وه‌ى بابه‌تیانه‌ له‌ چوارچێوه‌ى چه‌ندین پلانی تاكتیكى سیستماتیككراو بۆ ئه‌و هه‌ڵ و مه‌رجه‌ى له‌ واقیعدا بوونى هه‌یه‌ و بازدان به‌سه‌ریاندا، له‌ ئه‌نجامدا تووشی غلۆربوونه‌وه‌ بوونه‌ته‌وه‌ و به‌ زیان به‌سه‌ریاندا شكاوه‌ته‌وه‌ و شكستیان خواردووه‌.هه‌روه‌ك وتمان ستراتیژ و ئامانج هیوایه‌كى دوور مه‌ودایه‌ و گه‌یشتن به‌و ئامانجه‌ تاكتیكی عه‌قڵانی و هه‌نگاوى ژیرانه‌ى ده‌وێ، پێچه‌وانه‌ى ئه‌مه‌ حزب رووبه‌ڕووى چه‌قبه‌ستوویی سیاسیی و سستى و خاوى ئیداریی ده‌كاته‌وه‌ جا له‌سه‌ر ئاستى}

ئەکرەمی مێهرداد

^{سەرپێچی و ناڕەزایەتی هۆشیارانە خەڵک بەرامبەر یاسا یان دەسەڵاتە بۆ مەبەستی خستنەڕوول ئامانج یان داواکاری سیاسی و گشتی. یاخیبوونی مەدەنی لەگەڵ تاوان یان یاساشکێنی نەریتی لەوبارەوە جیاوازە ، کە ئەو کەسانەی یاخیبوون ئەنجام ئەدەن داواکاری سوود و بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان نین ، بەڵکو داخوازی گشتی و جەماوەرییان هەیە و بەشێک لە تایبەتمەندییشیان پابەندە بەو هەنگـاوانەی کە حکومەت چۆن وەڵامیان ئەداتەوە. ئامانجی سەرەکی یاخیبوونی مەدەنی ئاگادارکردنەوەی حکومەتە لە کاری هەڵەی دژ بە خەڵک و لەلایەکی تریشەوە هۆشیار کردنەوەی زۆرینەی خەڵکە سەبارەت بە ماف و ئازادی و دادپەروەری .}

^{زاراوەی یاخیبوونی مەدەنی چەند شێوە و ساز وکاری ڕەفتاری سیاسی و گشتی لەخۆ دەگرێت وەکو ، نافەرمانی گشتی و ئاگاهانە، ناڕەزایی گشتی، سەرپێچی بڕیارەکانی دەسەڵات و ئەمانەش لە سادەترین و تایبەتی ترین کاردانەوەی کەسەکان دەست پێدەکات هەتا فراوانتری یاخیبوون و ناڕەزایەتی گشتی و گەورە. واتە لە نەچوون بۆ سەربازی و مانگرتنی کارگەیەک یان فەرمانگەیەک هەتا یاخیبوون و خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی گشتی تەنانەت بۆ روخاندنی دەسەڵاتی زاڵم و چەوسێنەر ، هەروەکو نەمانی دەسەڵاتی ئینگلیزی لە هیندستان 1947 و نەمانی}