فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2025-04-23-20-31-58 ڤیدیۆیەکە، فەرمانی پێویستم دەرکرد بۆ بەدواداچوون بۆ بابەتەکە." داواکاری گشتیی پارێزگای کرماشان گوتی، "بەمەبەستی لێکۆڵینەوەی زیاتر لە وردەکارییەکانی ئەم رووداوە، گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی پەروەردەش...
2025-04-23-20-28-02 گۆڵۆباڵیزم ( کەئەوکات بەسیستەمی نوێی جیهان) پێناسە دەکرا. ئەو ململانێ فکریەش لە نێوان (ساموئل هانتینگتون ) ی خاوەن تێزی (پێکدادانی شارستانیەکان) و فرەنسیس فۆکۆیامای خاوەن...
2025-04-23-19-52-21 ساڵ و دەیان ملیار دۆلاری تێچووی بوو . بەتایبەتی دوای ئەوەی ئیسرائیل بە بەکار هێنانی جۆرە موشەکێکی ئەمەریکی توانیتی حەسەن نەسرولله کە لە قولای...
2025-04-23-19-49-44 و بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و تەنها لەسەر پرسی ئەتۆم، دانوستان لەگەڵ ئەمریكا ئەنجام بدات. هەروەها لە بەرامبەریشدا، ترامپ بە كۆمەڵێك پێشمەرجی زۆر و قورسەوە، نامەیەك بۆ...
2025-04-12-15-24-28 کۆچی دواییکرد و تەرمەکەی ناگەڕێندرێتەوە رۆژهەڵاتی کوردستان. رەنج پشدەری، چالاکڤانی کورد لە سوێد، ئەمڕۆ هەینی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "سەید عەلی رەحیم پوور،...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

ماریانا چارونتاكی

كوده‌تاكه‌ی ئه‌م دواییانه‌ی توركیا نه‌ دیارده‌یه‌كی نوێیه‌ له‌ ژیانی سیاسیی وڵات، نه‌ رووداوێكی چاوه‌ڕواننه‌كراویشه‌، له‌به‌رئه‌وه‌ی بازنه‌یه‌كه‌ به‌رده‌وام له‌ خولانه‌وه‌دایه‌. ته‌كتیكه‌كانی كۆده‌تا - لایه‌نی كه‌م له‌ روانگه‌ی دامه‌زراوه‌ی سه‌ربازیی توركیا - به‌درێژایی مێژووی هاوچه‌رخی وڵات هه‌میشه‌ ئامانجه‌كه‌ی بریتی بووه‌ له‌ پاراستنی سیفه‌تی سیكۆلاریزم له‌ وڵات و زاڵبوونی كه‌مالیسته‌كان و هه‌روه‌ها نه‌هێشتنی بێسه‌روبه‌ریی سه‌ركردایه‌تیی سیاسی.

شكستی توركیا له‌ به‌رده‌وامبوونی له‌ سیاسه‌تی ده‌ره‌كیی فره‌ڕه‌هه‌ند و گه‌نده‌ڵیی ئابووری و سیاسی و هه‌روه‌ها زنجیره‌یه‌ك رووداوی ناوخۆیی، بۆ نموونه‌ خۆپیشاندانه‌كانی (گێزی پارك) و قه‌یرانی په‌نابه‌ره‌كان و هه‌وڵه‌كانی (ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان) بۆ فراوانكردنی ده‌سه‌ڵاته‌كانی سه‌رۆكایه‌تی و به‌رده‌وامبوونی شه‌ڕ له‌ دژی كورده‌كان، كه‌ ناكۆكییه‌ ناوخۆییه‌كانی قووڵتر كردووه‌، هه‌موو ئه‌م هۆكارانه‌ نیگه‌رانیی لێ كه‌وته‌وه‌ و دیسان بووه‌ هۆی ئه‌و ده‌ستێوه‌ردانه‌ سه‌ربازییه‌ی كه‌ به‌م دواییانه‌دا رووی دا. به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ی له‌ میدیاكان و له‌ناو خه‌ڵك بڵاو كرایه‌وه‌ گوایه‌ سوپا به‌كۆتا هێنرا له‌لایه‌ن سه‌ركردایه‌تیی پارتی عه‌داله‌ت و گه‌شه‌پێدان 2001 (ئه‌ك پارتی)، ده‌مێكی زۆره‌ ئاماژه‌م به‌وه‌ كردووه‌ كه‌ هه‌رچه‌نده‌ ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان تا ڕاده‌یه‌ك سه‌ركه‌وتوو بووه‌ له‌ كۆنتڕۆڵكردنی دامه‌زراوه‌ی سه‌ربازی، به‌ڵام واتای ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ تێكڕای دامه‌زراوه‌كه‌ به‌ته‌واوی

Read more...

عومەر عەلی غەفور

جیهاد له‌ ئیسلامدا
كورته‌یه‌كی مێژوویی
ئه‌گه‌رچی وشه‌ی (الجهاد) له‌ڕووی زمانه‌وانییه‌وه‌ مانایه‌كی گشتیی هه‌یه‌ و به‌ مانای كۆششكردن دێ، كه‌ ده‌كرێ كۆششی مه‌ده‌نییش بگرێته‌وه‌ و له‌م روانگه‌وه‌ بانگه‌وازكردن به‌ زمان و قه‌ڵه‌م و پاره‌یش جۆرێكه‌ له‌ كۆشش، به‌ڵام مانای غاڵبی وشه‌ی جیهاد له‌ قورئان و حه‌دیس و ئه‌ده‌بیاتی ئیسلامیدا بریتییه‌ له‌ شه‌ڕی چه‌كداری (القتال) و له‌ پێناسه‌یدا گوتراوه‌: " أما تعریفه شرعاً فهو بژل الجهد فی قتال الكفار" (واته‌: پێناسه‌ی له‌ڕووی شه‌رعه‌وه‌ كۆششكردنه‌ له‌ شه‌ڕی كافراندا). عه‌بدوڵا عه‌ززامیش له‌ كتێبی (فی الجهاد، ێداب وأحكام)دا ده‌ڵێ، له‌ شه‌رعدا جیهاد ته‌نها مانای "كوشتار و یارمه‌تیدان تێیدا" ده‌گه‌یه‌نێ.

وه‌ك زانراوه‌ ته‌مه‌نی پێغه‌مبه‌رایه‌تیی پێغه‌مبه‌ر 23 ساڵ بووه‌، 13 ساڵی له‌ مه‌ككه‌ بووه‌ كه‌ قۆناغی بانگه‌واز و ئارامگرتن و رووبه‌ڕوونه‌بوونه‌وه‌ی سته‌می قوره‌یشییه‌كان و په‌نانه‌بردن بووه‌ بۆ شه‌ڕ و توندوتیژی. 10 ساڵی كۆتاییش له‌ مه‌دینه‌ بووه‌ كه‌ قۆناغی جیهاد له‌گه‌ڵ كافران و ده‌وڵه‌تداری و چه‌سپاندنی پایه‌كانی و بنبڕكردنی ئه‌و هێزانه‌ بووه‌ له‌ دوورگه‌ی عه‌ره‌بی، كه‌ مه‌ترسییان هه‌بووه‌.

Read more...

شوكرییه‌ ڕه‌سوڵ

ساڵی 2015 له‌ شاری هه‌ولێر كتێبێك به‌ ناوی (ته‌سه‌وف و ره‌وتی نیشتمانی) له‌ نووسینی به‌ڕێز شێخ یه‌حیا به‌رزنجی كه‌وته‌ بازاڕه‌وه‌، ئه‌م كتێبه‌ ئه‌وه‌ دێنی كه‌ ئاوڕێكی وه‌سف و شیكاری و هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ بكرێت. ـ به‌ ڕای ئێمه‌ ئه‌م كتێبه‌ له‌ دوو رووه‌وه‌ ده‌توانرێ باری سه‌رنج و ورده‌كاریی بۆ بكرێت:

یه‌كه‌م دیزاین: ئه‌م كتێبه‌ له‌ به‌رگێكی قه‌شه‌نگ و جواندا دیزاینی بۆ كراوه‌ كه‌ چه‌ند ڕه‌نگێكی له‌خۆ گرتووه‌، هه‌ر ره‌نگه‌ هێمایه‌ بۆ شتێك، شینی ئاسمانی نیشانه‌ی پاك و بێگه‌ردیی سروشتی جوانی گه‌ردوونه‌ و پاك و بێگه‌ردی دوو ته‌ریقه‌تی گه‌وره‌ن كه‌ له‌ كوردستاندا تاكو ئێستا مێژوویه‌كی پڕ له‌ سه‌روه‌ریی بیروباوه‌ڕی ئایینی و نیشتمانیی له‌خۆ گرتووه‌، سه‌وز چ وه‌ك ره‌نگی وه‌رزی به‌هار و سروشتی جوانی كوردستان، چ وه‌ك ره‌مزی پیرۆزی ئایینی له‌ پێڕه‌وی ئیسلامدا پیرۆزه‌، سپی و بێگه‌ردی و خاوێنیی نێوان ئه‌و دوو ره‌نگه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ره‌نگی سپیدا كه‌ نیشانه‌ی خاك و نیشتمان و هه‌واره‌، له‌ هه‌مان كاتدا له‌و كۆڕه‌ی له‌ یه‌كێتیی په‌رله‌مانتاران ئه‌نجام درا، به‌لای كاك نه‌وڕه‌س نیشانه‌ی موراده‌ و سواره‌كه‌شی فیكره‌، به‌لای شوان قه‌لادزه‌یی ئه‌سپ به‌لای پێغه‌مبه‌ر ( د.خ) پیرۆز بووه‌ و هانی منداڵه‌كانی داوه‌ فێری سوارچاكی بن... هه‌روه‌ها ئه‌و پیاوه‌ نوورانیه‌ به‌ته‌مه‌نه‌ به‌ڕای ئێمه‌ ده‌بێ ئاماژه‌ بێ بۆ شیخ مارفی نودێ كه‌

Read more...

دیدار ئەبوزێد

دۆستۆیفسكی له‌ رۆمانی هه‌ژاراندا ده‌ڵێ تۆ گریایت و ژیربوویته‌وه‌، ئه‌م مرۆڤه‌ به‌رازه‌ ده‌توانێ خۆی له‌گه‌ڵ هه‌موو شتێكدا بگونجێنێ. مرۆڤ‌ بوونه‌وه‌رێكی قه‌یراناوییه‌، به‌و مانایه‌ی كه‌ بوونی مرۆڤ هاوكات بووه‌ له‌گه‌ڵ قه‌یران و چاره‌سه‌ركردنی، مێژووی مرۆڤایه‌تی پڕیه‌تی له‌ چیرۆكی شكست و هه‌ستانه‌وه‌، له‌ كێشه‌ی نێوان ئاده‌م و حه‌وا بۆ قه‌یرانی بێ موچه‌یی له‌ كوردستان.  مرۆڤ چێژ له‌وه‌ ده‌بینێ بێ به‌ربه‌ست به‌ره‌و ئامانجه‌كانی بڕوات و كۆنترۆڵی ته‌واوی به‌سه‌ر ره‌وتی ژیانی هه‌بێ، ئه‌مه‌ش هه‌ستی دڵنیایی ده‌داتێ، به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ ژیان به‌م شێوه‌ جوانه‌ به‌رده‌وام نابێ، نه‌خۆشی جه‌سته‌یی، ته‌لاق، بێكاربوون، بێ مووچه‌یی یان مردنی كه‌سه‌ خۆشه‌ویسته‌كان و ده‌ربه‌ده‌ربوون هاوده‌می هه‌موومان ده‌بن له‌ ساتێك له‌ ساته‌كانی ژیان، كه‌ هه‌موویان حاڵه‌تێك دروست ده‌كه‌ن پێی ده‌ڵێن قه‌یران، به‌درێژایی مێژووی مرۆڤایه‌تی هیچ كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك نابینیه‌وه‌ به‌ حاڵه‌تی قه‌یراندا تێنه‌په‌ڕیبووبێ.

قه‌یران گۆڕانێكی نێگه‌تیڤی ره‌وتی شته‌كانه، تێكچوونی پرۆسه‌ی باشتربوونی باره‌ جیاوازه‌كانه‌. وشه‌یه‌كی یۆنانیه‌ و مانای جیابوونه‌وه‌ و جیاوازی ده‌گه‌یه‌‌نێ و خراپترین بارودۆخ یان كاته‌ له‌ گه‌شه‌كردندا، هه‌ستكردنه‌ به‌ ناروونی له‌ داهاتوودا و چركه‌ساتێكی پر له‌ به‌دگومانی و تووره‌یی و بێ متمانه‌ییه،

Read more...

عارف قوربانیarf qurbaniii

ئەوەی ساڵێك پێش ئەمڕۆ ناوەندەكانی بڕیار و توێژینەوەو چاودێرانی ناوچەكە وێنایان دەكرد، لە ئەگەری گۆڕانكاریی نەخشەی جوگرافیا و هاوكێشەی هێز لە دوای داعش، یەكێك لەو لایەنانەی بەرهەمی شەڕ و قوربانیەكانی دەچنێتەوە، كوردن. بەڵام ئەمڕۆ پێچەوانە بووەتەوە. ئەگەر پێشتر چاوەڕوانییەكان بە ئەندازەی دروستكردنی كیانێكی نەتەوەیی نوێ‌ لە ناوچەكە بوون، ئەمڕۆ ئەو ناوەندە جوگرافیەی چاوەڕێی بوون بە دەوڵەتی لێدەكرا، لەبەردەم لێكهەڵوەشانەوەو دابەشبوونێكی ترسناكدایە.

هۆكارەكان زۆرن، بەڵام هۆكاری سەرەكیی سەرهەڵدانی ئەم مەترسیە تازەیە، پەیوەندی بە بێدەربەستی و هەستنەكردن بە بەرپرسیارێتی دەسەڵاتدارانی ئەم قۆناغەی بزووتنەوەی سیاسی كوردستانەوە هەیە. ئەگەر ساڵی پار كێشەكان چارەسەر كرابان، ناكۆكییەكان بەم ئەندازەیەی ئێستا قووڵ نەدەبوونەوە. قووڵبوونەوەی ناكۆكیی حیزبەكانیش درزەكانی پێكەوەیی گەورەتر كردووە و ئێستا ئەگەرەكانی راگەیاندنی لێكترازان و دابەشبوون زاڵترە لەو ئەگەرانەی دڵنیایی پێكەوەییمان دەستەبەر دەكات. لە گوتاری میدیاییدا زۆرترین بانگەشە بۆ دروستكردنی ژینگە و كەشێكی سیاسی دەكرێت كە زەمینەی رێگایەكی مەدەنیانە و سەرنجڕاكێشانەی ناوەندەكانی بڕیاری نێودەوڵەتی لێبكەوێتەوە تا كوردستان بە راپرسی بۆ سەربەخۆیی بڕیار لە چارەنووسی خۆی بدات، بەڵام

Read more...

رابەر تەڵعەت

ماكس ڤیبەر لە سیمینارێكدا بەناونیشانی سیاسەت وەك پیشە Politik als Beruf لە ساڵی 1919 دا، بەناوبانگرین بۆچوونی خۆی سەبارەت بە سیاسەت پێشكەش كرد كە تا ئێستاش لە زانستی كۆمەڵناسیی سیاسیدا بە چەمكی ڤیبەرییانە بۆ سیاسەت دەناسرێت. سیاسەت لە روانگەی ڤیبەرەوە پیشە و بەهرەیە، بەم دوو ناوهێنانەش، ڤیبەر توانی وەرچەرخانێكی گەورە لە تێگەیشتن بۆ چەمكی سیاسەت بهێنێتە دی. لە روانگەی ئەوەوە سیاسەت میراتێكی كۆمەڵایەتی نییە بەڵكو رێگا و ئاراستەیەكی تاكەكەسییە و لە سایەی دەوڵەت و بیرۆكراسیی مۆدێرندا دەكرێت وەك پیشە چاو لە سیاسەت بكرێت.

لە سیستەمی ئەرستۆكراسیدا، كۆمەڵێك لە خەڵك و بنەماڵەی بازرگان و خانەدان و دەوڵەمەند كە خاوەنی سەربەخۆیی ئابووریی خۆیان بوون و باجیان دەدایە دەوڵەت، وەك سەرگەرمی و ئارەزوو یان تەنیا بۆ پێگەی كۆمەڵایەتیی خۆیان كاری سیاسەتیان دەكرد، ئەوان وەك كولتورێكی خانەدانی چاویان لە چالاكیی سیاسی دەكرد. بەڵام ماكس ڤیبەر پێشنیاری چاكسازی لە چەمكی سیاسەت و چالاكیی سیاسیدا كرد، بەجۆرێك كە ئیتر سیاسەت بگۆڕدرێت بۆ پیشە و خەڵكانێك دەركەون كە وەك پیشەوەری سیاسی بناسرێن و كاروپیشەیان سیاسەت بێت.

Read more...

رەزا شوانreza shwan11

( شکسپیر ) دەڵێ : " لە جیهـاندا سەرینـێک نییە .. کە لە بـاوەشی دایـک نەرمـتربێت )
بە لای ئێمەوە، لە کوردستان پیرۆزتر و جوانتر نییە .. لە کورد دڵپاکتر و لێبووردەتر نییە .. لە دایک بەسۆزتر و دڵسۆزتر نییە .. لە پێشمەرگەرە قارەمانتر و گیانبەخشتر نییە .. لە ئازادی و ئاشتی شیرینتر نییە .. لە هیوا و بڕوا و هاندەرتر نییە .. لە یەکێتی و تەباییش بە هێزتر نییە .

دایک پیرۆزترین بوونەوەرەی دونیایە .. دایک وشەیەکی بچووکە و، لە چوار پیت پێکهاتووە .. بەڵام جوانترین و ناسکترین و شیرینترین وشەیە، لەسەر زار و، لە ناخی دڵی هەموومان دایە .. دایک جوانترین وشەیە لە فەرهەنگەکانی زمانەکانی هەموو گەلاندا .. دایک وشەیەکە گەورەترین واتای لەخۆگرتووە، کە بە هەزاران وشە و رستە و دێڕ و هۆنراوە و پەخشان و رۆمان، نایاتە باسکردن و ستایش کردن .. دایک واتای بەزەیی و سۆز و خۆشەویستی و میهرەبانی و دلۆڤانی و بەرخودانی لەخۆگرتووە .. سۆز و خۆشەویستی و دڵسۆزی دایک بێ هـاوتا و بێ سنوورن و.. هەرگـیز لەبن نایەن .. دایک هەمیشە دەبەخشێت و، هیچ کاتێکیش چاوەڕوانی وەرگرتنی پاداشت ناکات .. دایک کانییەکی روونی هەمیشەبەخشی بەخۆڕە .. کە بەزەیی و سۆز و خۆشەویستی لێهەڵـدەقوڵێت .. نە لێڵ دەبێت و، نە وشکیش دەکات.

Read more...

دڵشاد میران

له‌ رووداوه‌كانی شكستهێنانی كۆده‌تا سه‌ربازییه‌كه‌ی ئه‌م دواییه‌ توركیادا، ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رنج بوو، هه‌ڵوێستی هێزه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كانی توركیا بوو له‌ پشتگرتنی ئۆردوگان و حزبه‌كه‌ی به‌رامبه‌ر به‌ كوده‌تای سوپا! ئه‌م هێزانه‌ به‌ هه‌موو بۆچوونه‌ جۆراوجۆره‌كانیانه‌وه‌ دژ به‌ هه‌وڵی كوده‌تا وه‌ستان، نه‌ك له‌به‌ر خاتری چاوی ئوردۆگان، به‌ڵكو بۆ توركیا و پاراستنی ئه‌زموونی دیموكراسی، تا چاره‌نووسی وڵات نه‌كه‌وێته‌ مه‌ترسییه‌وه‌، له‌ كاتێكدا ئه‌و ناكۆكییه‌ی كه‌ هه‌یه‌ له‌نێوان ئۆردوگان و حزبه‌كانی ئۆپۆزسیۆن ئه‌وه‌نده‌ قووڵه‌، گه‌یشتووه‌ته‌ لێكترازان و هه‌میشه‌ ئۆردوگانیان به‌ دیكتاتۆر له‌ قه‌ڵه‌م داوه‌ و له‌گه‌ڵ سیاسه‌ته‌كانی ناوه‌وه‌ و ده‌ره‌وه‌ی ناكۆكن، به‌ڵام كاتێ چاره‌نووسی وڵات كه‌وته‌ به‌ر مه‌ترسی، هه‌موو لایه‌ك یه‌ك هه‌ڵویست بوون بۆ پاراستنی وڵات، ئه‌مه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئارامی و سه‌قامگیریی وڵاتیان گه‌لێك پێ گرنگتره‌ له‌وه‌ی كێ له‌سه‌ر كورسیی حوكمڕانییه‌.

ئه‌مه‌ هه‌ستێكی نیشتیمانپه‌روه‌ریی زۆر به‌رزه‌، به‌ڵام ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ له‌ هه‌مان كاتیشدا ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ پارته‌كانی توركیا له‌ ئۆردوگان خۆش بوون و ره‌خنه‌كانیان بۆ شێوه‌ی كاركردنی كه‌متر ئه‌بێته‌وه‌، به‌ڵكو هه‌موو بابه‌تێك ئه‌وله‌ویه‌تی خۆی هه‌یه‌، به‌ پله‌ی یه‌كه‌م سومعه‌ و ناوبانگی وڵات و سه‌روه‌ری دێت، ئینجا مه‌سه‌له‌كانی تر كه‌ ئه‌توانرێت به‌ رێگای سه‌ندووقی ده‌نگدان بگۆڕدرێت.

Read more...

رێبوار کەریم وەلیrebwar karimm1

11 رۆژ بەسەر هەڵگەڕانەوە شكستخواردووە سەربازییەكەی توركیادا تێپەڕی. بەڵام رۆژ بە رۆژ پرسیارەكان و گومانەكان لەوبارەیەوە زیاتر و زیاتر دەبن. پرسیاری سەرەكی ئەوەیە كە ئایا ئەوەی روویدا سیناریۆیەكی رێكخراو بوو، یان بەڕاستی هەوڵێكی لەو چەشنە هەبوو؟ لە مێژووی توركیادا، چوار كودەتا هەن كە تەنیا یەكێكیان بە هەڵگەڕانەوەی ناو سوپا (واتا سەرۆكی ئەركانی سوپا لەگەڵ كودەتادا نەبووە) سەری گرتووە. هەڵگەڕانەوەی سەربازیی 1971 كە ژمارەیەك ئەفسەر كردیان و سەری گرت. نموونەی سەركەوتووی ئەو هەڵگەڕانەوانە لە وڵاتانی عەرەبیش گەلێك زۆرن كە زۆربەیان لەژێر ناوی ئەفسەرانی ئازاددا، كران و رێڕەوی مێژوویان گۆڕی.

هەر لە چركەساتی یەكەمی راگەیاندنی كودەتاوە، پەنجەی تۆمەت بۆ فەتحوڵڵا گولەن درێژ كرا. ئەم تۆمەتباركردنە لایەنێكی لۆژیكیی تێدایە، بەوپێیەی لە دەرەوەی پارتە سیاسییەكانی توركیا، تاكە هێزێك كە بتوانێ ئەو هەموو هێزە لە خۆیدا كۆبكاتەوە، تەنیا بزووتنەوەكەی فەتحوڵڵا گولەنە، چونكە لە 2008 ەوە لەژێر ناوی دۆسیەی ئەرگەنەكۆن، ریزەكانی سوپا لە تێكڕای ئەو كەسانە پاك كراوەتەوە كە گومانی كودەتایان لێ دەكرا. ئینجا دوای رووداوەكانی 17 تا 25ی كانوونی

Read more...

 

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان لە دیدارێکدا لەگەڵ بەشی فارسیی دەنگی ئەمەریکا هەندێ پرسی پەیوەندیدار بە هەرێمی کوردستان، ئۆپەراسیۆنی ئازادکردنەوەی مووسڵ، سەربەخۆیی کوردستان و قەیرانی دارایی هەرێمی خستووەتە بەرباس. نێچیرڤان بارزانی لە بەشێکی دیدارەکەیدا لەبارەی پرسی ئازادکردنی مووسڵ دەڵێت "بەڕای من نەبوونی ئامادەیی بۆ ئۆپەراسیۆنی ئازادکردنی مووسڵ، دوو هۆکاەری هەیە، یەکەم جیاوازیی مووسڵ لەگەڵ ناوچەکانی دیکەیە. بۆیە هەم لەباری سەربازی و هەرم بەو هۆیەی کە پاش ئازادکردنی دەبێ چۆن بەڕێوە بچێت، ئەمانە گرنگن و دەبێ سەرنجی وردیان لێ بدرێت. هاوکات هەتا ئێستا سوپای عێراق ئامادە نەبووە و لەوانەیە چەند مانگێک بخایەنێ هەتا ئامادە بن.

لەبارەی پرۆتۆکۆلی نێوان وەزارەتی پێشمەرگەی هەرێمی کوردستان و وەزارەتی بەرگریی ئەمەریکا سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان گوتوویە "ئەم ڕێککەوتنە دوو بەشە، بەشێکی یارمەتیی داراییە کە ئەمەریکا بە پیشمەرگەی دەدات، بەشێکی دیکەشی پرۆتۆکۆلێکی سەربازییە لە نیوان هەرێمی کوردستان و ئەمەریکادا، بەپێی ئەو ڕێککەوتنە ئە هاوکارییە سەربازییانەی بە هەرێمی کوردستان دەدرێن، نابێ بگەنە دەستی لایەنەکانی دیکە،

Read more...

ناسر باباخانیnaser babaxani

لە توركیا تەنانەت لە سەردەمی ئیمپراتۆریی عوسمانییشدا كودەتا وەك نەریتێكی باو بۆ گۆڕینی دەسەڵاتی سیاسی بەكارهاتووە، تەنانەت سەری چەند سوڵتانێكی عوسمانیشی خواردووە و لە سەردەمی كۆماری توركیاشدا، لە ساڵی 1960ـەوە تا ئێستا نیزیكەی 6-7 كودەتا روویانداوە كە رەنگە كودەتای سەركەوتووی ساڵی 1980 بە سەركردایەتی ژەنڕاڵ كەنعان ئێڤرەن تەنیا وێكچوونی لەگەڵ كودەتای ئەمجارەیان یەك شت بێ، ئەویش ئەوە بوو كە 36 ساڵ لە پاش 12ی ئەیلولی 1980، دیسان تانكەكانی سوپا رژانە سەر شەقامەكان و هیچی دی! بەڵام پرسیار ئەوەیە سەرەڕای بەسەرچوونی سەردەمی كودەتاكان، بۆچی كودەتای 15ی تەمووز سەرنەكەوت؟ بە باوەڕی من دەكرێ سێ یاریكەری سەرەكی بۆ ئەم سەرنەكەوتنە دەستنیشان بكەین:

(1) رای گشتی:

شەقام بە شێوەیەكی راستەوخۆ هەر لە یەكەم ساتەكانی كودەتا لە پاش بانگەوازەكەی ئەردۆغان لە مەڕمەڕەوە كە گوتی: وەرنە مەیدان منیش دێم! دژكردەوەیەكی زۆر خێرای لەخۆی نواند. خەڵك رژانە سەر شەقامەكان بۆ پشتیوانی لە دەوڵەت (ئەوەی من لە ناوەندی ئاناتۆلی بە چاوی خۆم بینیم ئامادەیی ئەم خەڵكە بوو بۆ گیانبەختكردنیان لە پێناو مانەوەی دەسەڵات)، میدیا و

Read more...

عارف قوربانی 

كوده‌تا سه‌ربازیه‌كه‌ی توركیا قسه‌وباسێكی زۆری به‌دوای خۆیدا هێناوه‌، له‌ ئاستی ناوه‌نده‌ ره‌سمیه‌ نێووده‌وڵه‌تیه‌كان وه‌ك ئه‌ته‌كێتێكی دیبلۆماسی، ده‌وڵه‌ته‌كان په‌یامی پشتیوانی بۆ توركیا ده‌نێرن. دامه‌زراوه‌ میدیایی و سه‌نته‌ره‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌و به‌دواداچوون چی له‌ناوخۆی توركیا و له‌ ده‌ره‌وه‌ش، شرۆڤه‌ی ژینگه‌ی سیاسی و سه‌ربازیی توركیا ده‌كه‌ن و سه‌رقاڵی دۆزینه‌وه‌ی هۆكاره‌كانی ئه‌نجامدانی كوده‌تاكه‌ن. هه‌ندێكیش به‌دوای زانیاری چۆنێتی رووداوه‌كه‌وه‌ن، شه‌ن و كه‌وی سه‌رنه‌كه‌وتنی كوده‌تاكه‌ ده‌كه‌ن. ته‌نانه‌ت هه‌ندێك گومانیش ده‌خرێنه‌ڕوو له‌وه‌ی شێوازی كوده‌تاكه‌، ده‌ربازبوونی ئه‌ردۆگان و كابینه‌ وزاریه‌كه‌ی حكومه‌ت، زوو هاتنه‌ ده‌ستی ده‌ست و پێوه‌نده‌كانی ئه‌ردۆگان و زوو شكست پێهێنانی كوده‌تاكه‌، وه‌ك سیناریۆیه‌كی ئه‌ردۆگان ده‌رئه‌خه‌ن تا بیكات به‌ پاساو و بیانووی پاكتاوكردنی نه‌یاره‌كانی.

بێگومان تا ماوه‌یه‌كی دوورتریش ئه‌م قسه‌و باسانه‌ به‌ گه‌رمووگوڕی ده‌مێننه‌وه‌، هه‌ر لایه‌نێك به‌ پێی به‌رژه‌وه‌ندی و ئه‌جندای سیاسی خۆی له‌ گۆشه‌نیگای خواست و ئامانجه‌كانی خۆیه‌وه‌، خه‌ڵكی پێوه‌ سه‌رقاڵ ده‌كه‌ن. كه‌ ئه‌مه‌ش دیوێكی سروشتی سیاسه‌ته‌، ئه‌گه‌ر كوده‌تاكه‌ سه‌ركه‌وتووبایا به‌شێك له‌و وڵاتانه‌ی ئێستا ئیدانه‌ی ده‌كه‌ن، ئه‌وكات پیرۆزباییان ده‌كرد. له‌ ناوخۆش زۆرێك له‌وانه‌ی ئیدانه‌ی ده‌كه‌ن ئه‌وكات خۆیان ده‌كرد به‌ شه‌ریكی سه‌ركه‌وتنه‌كان.

Read more...

هێمن عەبدوڵڵا

هەرچەندە هەوڵە شكستخواردووەكەی كودەتا لە توركیا بووە بەشێك لە رابردوو، بەڵام نابێ وەك رووداوێكی رۆژانە تێپەڕێت. بەتایبەتیش بۆ كورد هەم ئەگەر كودەتاكە سەری بگرتایە و هەم ئێستا كە سەری نەگرتووە دەرهاویشتەی دەبوون و دەبن. من لە یەكەم چركەوە دژی كودەتاكە بووم. باكیشم بەوە نەبوو فەیسبووكڤانی بێئاگا چیم لەسەر دەڵێن. هۆیەكەشی روونە: ئەوەی كورد پاش سەركەوتنی كودەتا لەدەستی دەدا، زۆر بوو و ریسێكی زۆری لێ دەكردینەوە بە خوری.

راستییەك هەیە: مێژووی مەینەتییەكانی كوردی باكوور هەمیشە لەسەردەمی فەرمانڕەوایی عەسكەر و پاش كودەتاكان لە توركیادا خوێناویتر بووە لە قۆناخەكانی دیكە. دانیشتن لەگەڵ سیاسەتمەدارانی باكوور یان شایەتحاڵەكانی كودەتاكانی شەستەكان و حەفتاكان و هەشتاكانی سەدەی رابردوو بەسن بۆئەوەی وێنە گەورەكە ببینیت. وێنەی كوشتاری بێ لێپێچینەوە و داپڵۆسین و بەزۆر توركاندنی كورد لەسەر دەستی فەرماندەكانی سوپای توركیا. بۆیەش پشتیوانیكردن لە كودەتایەك كە هەر دەیەیەك جارێك مەرگەساتی گەورەتری بۆ كوردی باكوور بەدواوە بووە، لەلایەن هەر كوردێكەوە بێت شێتییەكی گەورەیە.

Read more...

کارزان گلی

دوێنێ شه‌و بۆ هاووڵاتیانی توركیا رۆژێكی مێژوویی بوو، ره‌نگه‌ تا به‌یانی له‌ خه‌ونیاندا كابوسیان بینیبێت، وه‌لی كه‌ به‌یانی له‌ خه‌و هه‌ستان بینیان وڵاته‌كه‌یان كوده‌تاچییه‌كانیان ریسوا كردووه‌ و دیموكراتی بردنه‌وه‌یه‌كی گه‌وره‌ی تۆمار كردووه‌. توركیا نموونه‌یه‌كی جوانی دیموكراتی پێشكه‌شی دنیا كرد، به‌وه‌ی ئیراده‌ی گه‌ل به‌سه‌ر هه‌موو شتێكدا سه‌ركه‌وت و هیچ لایه‌نێك نه‌یتوانی چۆكی پێدا بدات. توركیا بۆ دنیای سه‌لماند كه‌ راسته‌ له‌ رووی ناوه‌خۆییه‌وه‌ كێشه‌ی گه‌وره‌یان هه‌یه‌، راسته‌ پارته‌ سیاسییه‌كانی توركیا به‌ توندترین شێوه‌ دژایه‌تی یه‌كتری ده‌كه‌ن به‌ تایبه‌ت دژایه‌تی ره‌جه‌ب ته‌ییب ئه‌ردۆگان به‌وه‌ی به‌ره‌و تاكڕه‌وی رۆیشتووه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئاسایشی وڵاته‌كه‌یان بكه‌وێته‌ مه‌ترسییه‌وه‌ هه‌موو ره‌نگه‌كان ده‌ست ده‌خه‌نه‌ ناو ده‌ستی یه‌كتری و رووبه‌رووی ده‌بنه‌وه‌.

ئه‌وه‌ بۆیه‌ جه‌هه‌په‌ و هه‌ده‌په‌ و مه‌هه‌په‌ له‌ دره‌نگانی شه‌ودا داوایان له‌ خه‌ڵك كرد رێگه‌ نه‌ده‌ن كوده‌تاچییه‌كان سه‌ربكه‌ن و بڕۆن رێگه‌یان لێ بگرن. هه‌ده‌په‌ ئه‌گه‌رچی له‌ ناخۆشترین ساته‌كانیدا ده‌ژیت له‌گه‌ڵ ئاك پارتی و ئه‌ردۆگاندا به‌وه‌ی پارێزبه‌ندی له‌سه‌ر ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كانیدا هه‌ڵگیراوه‌ و داوا ده‌كه‌ن بخرێنه‌ زیندانه‌وه‌، به‌ڵام ئه‌وان پشتگیرییان له‌ ئه‌ردۆگان كرد و دژی كوده‌تا وه‌ستانه‌وه‌.

Read more...

عەبدوڵڵا حەوێز

دوای کۆنترۆڵکردنەوەی فڕۆکەخانەی ئەتاتورک لە ئیستەنبوڵ لە کودەتاچییەکان، ئەردۆغان گوتی" ئەم کودەتایە دیارییەک بوو لەلایەن خوداوە بۆ پاککردنەوەی سوپاکەمان". ئینجا لە رۆژی دوای کودەتاکەوە تا ئێستا زیاتر لە 50 هەزار کەس لە کەرتی حکومی و دادگا و سوپا و پۆلیس و هەوڵگری لەسەر کارەکانیان لابراون. هەندێک لە میدیا رۆژئاوایی ولۆکاڵییەکانیش پێیانوایە شەپڕێوی لە کودەتاکە و پاککردنەوەی دامەزراوەکانی دەوڵەت ئاماژەن کە ئەردۆغان خۆی کودەتاکەی ئەنجام داوە بۆ ئەوەی پاساوی زیاتری هەبێت بۆ سەرکوتکردنی ئۆپۆزیسیۆن وکۆنترۆڵکردنی ئەو جومگانەی وڵاتیش کە تا ئێستا کۆنترۆڵی نەکردووە.

لەراستیدا رووداوەکە بەم شێوەیە نیە، زۆرێک لەوانەی دەیانەوێ لە گەورەیی وترسناکی کودەتاکە کەم بکەنەوە ئایدیۆلۆژیا بەسەریان زاڵە. دوای پێنج رۆژ لە کودەتاکە ئێستا چەندین زانیاری نوێ و سەرنجراکێش لەلایەن میدیای تورکی و جیهانیەوە بڵاودەکرێتەوە کە دەریدەخەن لەراستیدا پیلانی کودەتاکە زۆر بە پتەوی دارێژراوە وخەریک بوو سەرکەوتوو بێت. بەڵام هۆکاری خراپ جێبەجێکردنی پیلانەکە ئەنجامدانی کودەتاکە بووە چەند کاتژمێرێک پێش وادەی خۆی ئەمەش دوای ئەوەی هاکان فیدان، سەرۆکی دەزگای هەواڵگری تورکیا و یەکێک لە کەسە نزیکەکانی ئەردۆغان کاتژمێر چواری عەسر بە پیلانەکە دەزانێت بەمەش کودەتاچیەکان دەشڵەژێن و پێش وادەی خۆی پیلانەکە جێبەجێ دەکەن.

Read more...

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان