فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2025-04-23-20-31-58 ڤیدیۆیەکە، فەرمانی پێویستم دەرکرد بۆ بەدواداچوون بۆ بابەتەکە." داواکاری گشتیی پارێزگای کرماشان گوتی، "بەمەبەستی لێکۆڵینەوەی زیاتر لە وردەکارییەکانی ئەم رووداوە، گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی پەروەردەش...
2025-04-23-20-28-02 گۆڵۆباڵیزم ( کەئەوکات بەسیستەمی نوێی جیهان) پێناسە دەکرا. ئەو ململانێ فکریەش لە نێوان (ساموئل هانتینگتون ) ی خاوەن تێزی (پێکدادانی شارستانیەکان) و فرەنسیس فۆکۆیامای خاوەن...
2025-04-23-19-52-21 ساڵ و دەیان ملیار دۆلاری تێچووی بوو . بەتایبەتی دوای ئەوەی ئیسرائیل بە بەکار هێنانی جۆرە موشەکێکی ئەمەریکی توانیتی حەسەن نەسرولله کە لە قولای...
2025-04-23-19-49-44 و بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و تەنها لەسەر پرسی ئەتۆم، دانوستان لەگەڵ ئەمریكا ئەنجام بدات. هەروەها لە بەرامبەریشدا، ترامپ بە كۆمەڵێك پێشمەرجی زۆر و قورسەوە، نامەیەك بۆ...
2025-04-12-15-24-28 کۆچی دواییکرد و تەرمەکەی ناگەڕێندرێتەوە رۆژهەڵاتی کوردستان. رەنج پشدەری، چالاکڤانی کورد لە سوێد، ئەمڕۆ هەینی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "سەید عەلی رەحیم پوور،...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

وه‌زاره‌تی به‌رگری ئه‌مریكا"په‌نتاگۆن" دامه‌زراندنی بنكه‌یه‌كی سه‌ربازی سه‌ربه‌خۆی له‌ باكوری عێراق ڕاگه‌یاند. ئه‌وه‌ش یه‌كه‌م هه‌نگاوی له‌وجۆره‌یه‌ له‌دوای ئه‌وه‌ی هێزه‌كانی ئه‌مریكا له‌2014ه‌وه‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ عێراق.

له‌په‌یامێكی كورتی ڕۆژنامه‌وانیدا"ستیڤ وارن" وته‌بێژی فه‌رمی هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی دژی داعش، ئاشكرای كرد كه‌ بنكه‌یه‌كیان به‌ناوی" فایر بیرز بیل" له‌ناوچه‌ی مه‌خمور كردۆته‌وه‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌ نێوان هه‌ردوو شاری موسڵ و كه‌ركووكه‌وه‌. ئه‌وه‌ش بۆ دابین كردنی پاسه‌وانی و ئارامییه‌ بۆ هێزه‌ عێراقییه‌كان و ڕاوێژكارانی هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی. هاوكات باسی له‌وه‌شكرد كه‌ هه‌بوونی ئه‌و هێزه‌ له‌و بنكه‌یه‌دا له‌سه‌ر بانگهێشتی حكوومه‌تی عێراق بووه‌و، به‌هه‌ماهه‌نگی ئه‌و حكوومه‌ته‌ بووه‌.

وارن گوتیشی: " ژماره‌ی سه‌ربازه‌كانی ئه‌و بنكه‌یه‌ له‌ 200 سه‌رباز كه‌متره‌، تاكو ڕاوێژكاره‌كان له‌مه‌خمور بمێننه‌وه‌ ئه‌وانیش ده‌مێننه‌وه‌. به‌ڵام ڕۆڵیان ته‌نها دابین كردنی پاسه‌وانییه‌، ڕێگه‌نه‌دراون به‌وه‌ی شه‌ڕی ڕاسته‌وخۆ بكه‌ن، ئه‌گه‌ر هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌منییان له‌سه‌ر نه‌بێت".
23/3/2016

 

فەرماندەیەکی هێزی پێشمەرگەی کوردستان ئاماژە بەوە دەکات سوپای عێراق لە ئازادکردنەوەی شاری موسڵ دواکەوتووە و دەبوایە خێراتر کاری بۆبکردبایە.

"قادر قادر"، فەرماندەی هێزی پێشمەرگەی لە میحوەری گوێر بە (باسنیوز)ی راگەیاند: حکوومەتی عێراق لە ئازادکردنەوەی شاری موسڵ دواکەوت دەبوایە زووتر موسڵ ئازادبکرابایەتەوە، چونکە بەشێکی زۆری ناوچە کوردیەکان بەماوەیەکی کەم لەلایەن هێزی پێشمەرگەی کوردستانەوە لەدەست داعش دەرهێنراوون.
ئەوەشی خستەروو: داعش وەک جاران توانا سەربازییەکانیان نەماوە، بەڵام مانای ئەوەش نییە کە جێگیا مەترسی نەبن، چونکە هێشتا هاوکارییان لە سوریاوە بۆ دێت.
22/3/2016

 

یەكێتی بازاڕەكانی دراوی ئەوروپا لێكۆڵینەوەیەكی لەبارەی زیانەكانی چوونە دەرەوەی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا كردووە، تیایدا ئاشكرای دەكات ئەگەر ئەو وڵاتە لە یەكێتییەكە بچێتە دەرەوە 145 ملیار دۆلار زیانی بەردەكەوێ.

ئەنجامی لێكۆڵینەوەكە لە 68 لاپەڕە پێكدێت، دەزگای كلیفۆرد چانسی یاساییش داوای كردووە بكرێتە كارتێكی گوشار بۆ ئەوەی لە راپرسییەكەی 23ی حوزەیرانی بەریتانیادا داوای مانەوە لە چوارچێوەی یەكێتی ئەوروپادا بكرێت.

لە ئەنجامی لێكۆڵینەوەكەدا هاتووە "لەوانەیە چوونە دەرەوە لە یەكێتی ئەوروپا كاریگەرییەكی نەرێنی گەورە بكاتە سەر بانكەكان و كۆمپانیاكانی وەبەرهێنانی بەریتانیا، لەبەرئەوەی ئەو هەنگاوە چەندین ڕێگری و مەرجی نوێ دێنێتە نێو كارەكان، بەتایبەتیش لە چالاكییەكانی دەرەوەی سنووری بەریتانیا".

هەروەها ئەو هەنگاوە دەبێتە هۆی ئەوەی نزیكەی یەك ملیۆن فەرمانبەر و كارمەندی بەریتانی كارەكانیان لەدەست بدەن.
21/3/2016

 

سەرۆک وەزیرانی عێراق پەیامێک بۆ گەلانی عێراق بە گشتی و گەلی کوردستان دەنێرێت.

"حەیدەر عەبادی"، سەرۆک وەزیرانی عێراق لە پەیامەکەیدا، کە لە پەیتی تایبەتیی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی فەیسبووک بڵاوکراوەتەوە، پیرۆزبایی جەژنی نەورۆز لە گەلانی عێراق بە گشتی و "گەلی کورد بە تایبەتی" دەکات.

لە پەیامەکەیدا، حەیدەر عەبادی داوا لە خوا دەکات هەموو رۆژی "عێراقییەکان" پڕ بێت لە خێر و خۆشی و ئاشتی و ئارامی.
21/3/2016

 

هەولێر-KDP.info- (سەرۆك بارزانی) بەبۆنەی جەژنی نەتەوەیی نەورۆز و سەری ساڵی تازەی كوردی پیرۆزبایی لە گشت خەڵكی كوردستان بە هەموو پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی دەكات و ده‌ڵێت، بە درێژایی مێژووی گەلی كوردستان لە نەورۆزدا زوڵم و ستەم و تاریكی تێكشكاوە و سەركەوتن و ئازادی بەدیهاتووە. زۆربەی سەركەوتن و خۆشی و ناخۆشییەكانی گەلی كوردستان لە نەورۆزدا ڕوویان داوە و مێژووی ئێمەیان نەخشاندووە و، نیشانەی ئەوەیە كە كوردستان زوڵم قبووڵ ناكات و كۆتایی بە چەوسانەوە و ژێردەستی دەهێنێت.

ده‌قى پەیامی سەرۆك بارزانی بەبۆنەی نەورۆز

بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان

هاووڵاتیانی خۆشەویستی كوردستان

بەبۆنەی جەژنی نەتەوەیی نەورۆز و سەری ساڵی تازەی كوردی پیرۆزبایی لە گشت خەڵكی كوردستان بە هەموو پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی دەكەم. پیرۆزبایی لە خانەوادەی سەربەرزی شەهیدان و پێشمەرگە قارەمانەكان دەكەم كە بە خوێن و قوربانیدانیان گەل و نیشتیمانیان پاراستووە. لەم بۆنەیەدا هەزاران سڵاو دەنێرین بۆ گیانی پاكی شەهیدەكانمان كە ڕۆحی بێگەردیان هەوێنی سەربەرزی و ژیانی گەلەكەمانە.

نەورۆز بۆ گەلی كوردستان هەڵگری پەیامی ڕووناكی و نوێبوونەوە و ئازادییە. بە درێژایی مێژووی گەلی كوردستان لە نەورۆزدا زوڵم و ستەم و تاریكی تێكشكاوە و سەركەوتن و ئازادی بەدیهاتووە. زۆربەی سەركەوتن و خۆشی و ناخۆشییەكانی گەلی كوردستان لە نەورۆزدا ڕوویان داوە و مێژووی ئێمەیان نەخشاندووە و، نیشانەی ئەوەیە كە كوردستان زوڵم قبووڵ ناكات و كۆتایی بە چەوسانەوە و ژێردەستی دەهێنێت.

نەورۆزی ئەمساڵ لە كاتێكدایە كە ناوچەكەمان بە گۆڕانكاریی قووڵدا تێدەپەڕێت و گەلەكەمان لەبەردەم دەرفەتی مەزن و هەڕەشە دایە. ئەگەرچی پەلاماری تیرۆریستان و گوشاری هەمە لایەنەی نەیاران بۆ ئەوە بوو گەلی كوردستان دەستبەرداری پێشكەوتن و مافە ڕەواكانی بێت بەڵام بە خۆڕاگریی خەڵك و گیانفیدایی پێشمەرگە دوژمن تێكشكا و گەلەكەمان لە هەموو كاتێك زیاتر پێداگرە بۆ ئەوەی بگاتە شكۆ و ئازادی و خاوەنی چارەنووسی خۆی بێت. پیرۆزبایی نەورۆز لە خوشك و براكانم لە پارچەكانی دیكەی كوردستانیش دەكەم و هیوای خۆشی و سەركەوتنیان بۆ دەخوازم. لەگەڵ ئەوە داین كە كێشەی كورد لە پارچەكانی تر بە ڕێگەچارەی ئاشتیانە چارەسەر بكرێت. زۆر نیگەران و خەمبارم بە قووڵبوون و ئاڵۆزتربوونی گرژییەكانی توركیا، بۆ ئەوەی ڕێگە لە كارەساتی مەزن بگیرێت و نەبێتە شەڕی نەتەوەیی، هیوادارم شەڕ و خوێنڕێشتن ڕابگیرێت و گرژییەكان زیاتر تەشەنە نەكەن. لەبارەی سووریایش سیستەمی پێشنیاركراوی فیدڕاڵی بە چارەسەرێكی گونجاوی دەزانین بۆ داهاتووی سووریا و بۆ سەركەوتنی دەبێ پێكهاتە و لایەنەكانی سووریا لەسەری ڕێكبكەون.

بەپێویستی دەزانم لەم بۆنەیەدا لەبارەی چەند پرسێك بۆچوونی خۆم ڕاشكاوانە بە ئێوەی خۆشەویست ڕابگەیێنم.

لەبارەی قەیرانی سیاسیی هەرێم و بابەتی سەرۆكایەتی هەموو هەوڵێك لەگەڵ حزبەكان درا و ئەوەی پێویست بوو بۆ چارەسەری دۆخەكە لەگەڵ حزبە سیاسییەكان باس كراوە. حزبەكان بڕیاریان لەسەر ئەوە نەدا هەڵبژاردنی سەرۆك بكرێت، یان بەڕێزێك دەستنیشان بكرێت بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكایەتی و بڕیاریان بۆ ئەوەیش نەدا كە بە لەبەرچاوگرتنی شەڕ و گرفتەكانی دیكە بارودۆخی ئێستا هەتا هەڵبژاردنەكانی 2017 وەك خۆی بمێنێتەوە و كار بۆ چارەسەركردنی گرفتەكانی خەڵك بكەن. بە داخەوە نەیانتوانی چارەسەری دۆخەكە بكەن و بەشێكیان تەنیا كەوتنە تۆمەتبەخشین و قووڵتركردنی گرفتەكان. كە كاریش گەییشتە ئەوە، هیچ بایەخێك بۆ تۆمەت و هەڵسوكەوتیان نامێنێت. ئێستایش جەخت لە هەمان هەڵوێستم دەكەمەوە كە لایەنەكان لەسەر سێ بژاردەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی یان دەستنیشانكردنی كەسێك بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی هەرێم یان بڕیاردان لەسەر مانەوەی دۆخەكە هەتا هەڵبژاردنی داهاتوو ڕێكبكەون و كۆتایی بەو پرسە بهێنن. لەبارەی پڕۆسەی سیاسیی هەرێمیش لە 23ـی حوزەیران بنەمای ئەو تەوافوقە تێكدرا كە حكوومەت و پارلەمانی لەسەر بنیاتنرا بوو، بۆیە باشترین چارەسەر ئەوەیە پارلەمان كارا بكرێت و دەستەی سەرۆكایەتیی پارلەمان و حكوومەتێكی تازە پێكبهێندرێت.

سەبارەت بە قەیرانی داراییش كە هۆكارەكانی بۆ بڕینی بودجەی هەرێم و تێچوونەكانی شەڕ و میوانداریی سەدانهەزار ئاوارە و دابەزینی نرخی نەوت و كەموكوڕییەكانی بەڕێوەبردن دەگەڕێتەوە، وێڕای ئەوەی سوپاسی بێ پایانی تەحەمول و خۆڕاگریی گەلی كوردستان دەكەم لەوە دڵنیام كە قەیرانەكە كاتییە و پشت بە خودا گەلەكەمان بە سەركەوتوویی قەیرانەكە تێدەپەڕێنێت. ئەو پڕۆژە چاكسازیانەی ڕاگەیێندراون كاری جددی لەسەر كراوە و ئەنجامەكانیشی بە زوویی دەدیترێن و یارمەتیدەر دەبێت بۆ تێپەڕاندنی قەیرانی دارایی و دەستەبەركردنی دادپەروەری. پێویستە قەیرانی دارایی وەك هەلێك سەیر بكەین بۆ پشتبەستن بە توانا و سەرمایە ناوخۆییەكان و دەستەبەركردنی سەرچاوەكانی تری داهات و هەروەها پێداچوونەوە و ڕاستكردنەوەی هەڵەكان و توندوتۆڵكردنی سیستەمی كارگێڕی و كاركردن بۆ بنیاتنانی وڵاتێكی بەرهەمهێن، بەشێوەیەك كە لە خزمەتی خۆشگوزەرانی و دادپەروەری بێت بۆ گەلەكەمان. ئومێدی زۆرم هەیە كۆتایی بە قەیرانی دارایی بێت و چاكسازییەكانیش سەركەوتوو بن و هیچ قەیران و كۆسپێكیش ناتوانێ ڕێگر بێت لەبەردەم پڕۆسەی چاكسازی و ئەوانەی بە هەر هۆكارێك دژی چاكسازی دەوەستن و لە هەوڵی نائومێدكردنی خەڵكن دواجار ئەنجامەكەی دەبینن.

جەماوەری سەربەرزی كوردستان

لە سەرەتای دروستبوونی دەوڵەتی عێراق هەتا ساڵی 2003 كە دەوڵەتێك بوو لەسەر بنەمای شەراكەتی نێوان كورد و عەرەب، بەشی گەلی كوردستان لەو شەراكەتە جینۆساید و ئەنفال و كیمیاباران و بەعەرەبكردن و هەوڵدان بۆ تواندنەوەی گەلی كوردستان و تێكدانی چوارهەزار و پێنجسەد گوندی كوردستان و بەكارهێنانی سامانی كوردستان لەدژی خەڵكی كوردستان بوو. لە دوای ڕاپەڕینی 1991 و لەپێناو كردنەوەی لاپەڕەیەكی تازە و بەدیهێنانی پێكەوەژیاندا گەلی كوردستان گەورەیی نواند و پەنای بۆ تۆڵە نەبرد، تەنانەت لەپێناو كۆتاییهێنان بە نەهامەتییەكان و بۆ ئاگاداربوون لە چارەنووسی دەیانهەزار بێسەروشوێنی ئەنفال، وەك شاندی بەرەی كوردستانی چووین بۆ بەغدا و چاومان بە بكوژانی گەلەكەمان و تاوانبارانی بەعسیش كەوت بەڵام دەستەڵاتدارانی عێراق ئەو پەیامە بەرزەی گەلی كوردستانیان وەرنگرت و بەردەوام بوون لە ملهوڕی و سەرەڕۆییان. دوای 2003 هەر ئەوانەی لەسەر شانی گەلی كوردستان بوون بە دەستەڵاتداری عێراق نانی خەڵكی كوردستانیان بڕی. هێشتا دیار نییە كە چۆن مافیان بە خۆیان داوە نانی خەڵكی كوردستان ببڕن؟ بۆ پشتیان لە پەیمان و بەڵێن و ئیمزاكانیان كرد؟ دەمەوێ زۆر ڕاشكاوانە ڕایبگەیێنم كە گرفتی سەرەكی فەرهەنگ و عەقلیەتێكە كە ڕێگە نادات پێكەوەژیان و شەراكەت جێگەی خۆی بگرێت و ناتوانێ پابەندی دەستوور بێت و شەراكەتی گەلەكەمان قبووڵ بكات. بۆیە با خۆمان هەڵنەخەڵەتێنین ئێمە دوو ڕێگەمان لەبەردەمە. یان دەست لە هەموو شتێك هەڵگرین و قوربانیدان و خەباتی سەدساڵەی خۆمان پشتگوێ بخەین یان دەبێ ئەو بارودۆخە و سرووشتی پەیوەندی لەگەڵ بەغدا گۆڕانی بەسەردا بێت. بەردەوامبوونی ئەو وەزعەی ئێستا لە بەرژەوەندیی هیچ لایەك نابێت. چونكە ئێمە دوای ئەو هەموو قوربانیدانە پاشكۆیی قبووڵ ناكەین و فەرهەنگی باڵادەستی دەستەڵادارانی بەغدایش شەراكەت بە گەلی كوردستان ڕەوا نابینێت. بۆ ئەوەی لە شەڕ و كێشەكان دوور بكەوینەوە و بتوانین خۆمان بپارێزین و گەشە بە ژیانی خۆمان بدەین دەبێ چارەنووسی خۆمان لە دەستی خۆماندا بێت. گەلی ئێمە چیتر ناتوانێ تەحەمولی كارەسات و نەهامەتی بكات و دەبێ لە ئاشتیدا بژییت و پێویستە هەموو لایەك و دراوسێكانمان لە ئازار و داوا ڕەواكانی گەلی كوردستان بگەن. ویستی سەربەخۆیی گەلی كوردستان ویستێكی ئاشتیخوازانەیە و هەڕەشە نییە بۆ هیچ لایەك و دەمانەوەێ بە خۆشی و لێكتێگەییشتن و دوور لە گرژی و توندوتیژی لەگەڵ بەغدا بگەینە ئەنجام. هەر بۆ ئەو مەبەستەیش بەر لە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم، هەرێمی كوردستان دەكەوێتە دیالۆگێكی جددی و ڕاستگۆیانە و ڕاشكاوانە لەگەڵ بەغدا بۆ ئەوەی چارەسەری كێشە و پەیوەندییەكانیان بكەن.

ئەوانەیشی لەناوخۆی كوردستاندا بەرانبەر مافی سەربەخۆیی دوودڵ و بەدگومانن و ستراتیژییان تێكدانی ئاساییشی خەڵكی كوردستانە، دەكەونە بەرەی دژی سەربەخۆیی گەلی كوردستان و، ئەوانەیش كە دەڵێن هێشتا كاتی سەربەخۆیی نییە، شانازیی ئەو دەستكەوتەی گەلی كوردستانیان بەرناكەوێت و بەرپرسیش نابن لە هیچ ئەگەرێك.

ئیرادەی گەلی كوردستان لەسەرووی هەموو ویست و ئیرادەیەكە، دۆزی گەلی كوردستان ڕەوایە و شاییستەی گرانبەهاترین دەستكەوتە چونكە لەڕێگەی ئازادیدا قوربانیی بێهەژماری داوە.

نەورۆزتان پیرۆز و هیوای شادی و بەختەوەریتان بۆ دەخوازم.

مسعود بارزانی

سەرۆكی هەرێمی كوردستان

21/3/2016

 

رووسیا-KDP.info-نیوزویك سه‌باره‌ت به‌ رۆڵی رووسیا له‌ پشتگیریكردنی كورد بۆ سه‌ربه‌خۆیی، له‌ ڕاپۆرتێكیدا نووسیویه‌تی، كاتێك توركیا فڕۆكه‌یه‌كی رووسیایی خسته‌ خوار، (پووتین) گوتی، له‌كاتی گونجاودا وه‌ڵامی توركیا ده‌ده‌ینه‌وه‌.

نیوزویك سه‌باره‌ت به‌ رۆڵی رووسیا له‌ پشتگیریكردنی كورد بۆ سه‌ربه‌خۆیی، له‌ ڕاپۆرتێكیدا نووسیویه‌تی، كاتێك توركیا فڕۆكه‌یه‌كی رووسیایی خسته‌ خوار، (پووتین) گوتی، له‌كاتی گونجاودا وه‌ڵامی توركیا ده‌ده‌ینه‌وه‌. بێگومان مه‌به‌ستی سه‌رۆكی ڕووسیا ئه‌وه‌ نه‌بوو ته‌نیا بازرگانیی ته‌ماته‌ له‌گه‌ڵ توركیا رابگیرێت، به‌ڵكو پشتیوانیكردنی كورده‌كان بۆ سه‌ربه‌خۆیی كه‌ زیاتر له‌ دووسه‌د ساڵه‌ زانیاری و خوێندنه‌وه‌ی باشیان له‌سه‌ر هه‌یه‌، له‌ ئه‌گه‌ره‌ به‌هێزه‌كانه‌.
نیوزویك ده‌ڵێت: ئه‌سته‌مه‌، كشانه‌وه‌ی رووسیا له‌ سووریا، كشانه‌وه‌یه‌كی یه‌كجاری له‌و ناوچه‌یه‌ بێت. كورده‌كان ئه‌مڕۆ له‌ عێراق و سووریا و توركیا و به‌ ئێرانیشه‌وه‌، زۆر به‌هێزترن له‌ جاران و له‌ كاراكته‌ره‌ به‌هێزه‌كانی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستن، به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ مێژووی هاوچه‌رخی خۆیان.

ئێستا به‌هێزتر له‌ هه‌ر كاتێك، ئه‌گه‌ری دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆی كوردی له‌ ئارادایه‌. به‌ڵام سه‌ركه‌وتنی كورده‌كان بۆ سه‌ربه‌خۆیی به‌بێ پاڵپشتیی به‌هێزی زلهێزه‌كان، كارێكی ئه‌سته‌مه‌. به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه‌ریكا كه‌ هاوپه‌یمانێتی له‌گه‌ڵ توركیا، بووه‌ته‌ كۆسپ و ته‌گه‌ره‌ له‌ به‌رانبه‌ر پاڵپشتییه‌كی سه‌داسه‌د بۆ ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی كوردستان، به‌ڵام رووسیا ده‌توانێ پاڵپشتییه‌كی بێسنوور و زۆر ئازادانه‌تر له‌ ئه‌مه‌ریكا له‌ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی كوردی بكات.

(پووتین) ده‌توانێ له‌ ماوه‌یه‌كی كورتدا په‌یوه‌ندیی زیاتر له‌ دووسه‌د ساڵه‌ی مۆسكۆ له‌گه‌ڵ كورده‌كان بگه‌یه‌نێته‌ باڵاترین ئاستی لۆژیكی و عه‌قلانی و، بۆ سه‌ربه‌خۆیی پشتگیرییان بكات، له‌ هه‌مان كاتیشدا گورزێكی كوشنده‌ له‌ توركیا بدات.

نیوزویك ده‌ڵێت: (ئه‌ردۆگان و داوودئوغلو)، هه‌ردووكیان حه‌ز و نیازێكی شاراوه‌یان بۆ زیندووكردنه‌وه‌ی سه‌رده‌می عوسمانی و به‌تایبه‌تی (سوڵتان عه‌بدولحه‌میدی دووه‌م) ئاشكرا كردووه‌. به‌ڵام باشتره‌ هه‌ردووكیان ئه‌وه‌ له‌بیر نه‌كه‌ن كه‌ له‌ سه‌رده‌می هه‌مان (سوڵتان عه‌بدولحه‌میدی دووه‌م) بوو كه‌ هێزی سه‌ربازی و دیپلۆماسیی رووسیایی وڵاتانی بولگاریا و رۆمانیا و سربستانی گه‌یانده‌ قۆناغی سه‌ربه‌خۆیی. له‌ قۆناغی ئه‌مڕۆیشدا، ده‌وڵه‌تی كوردستان چاوه‌ڕێی هه‌ڵوێستێكی دیكه‌ی له‌و چه‌شنه‌ رووسیایه‌.
21/3/2016

 

هاوسەرۆکی پارتی دیموکراتیکی گەلان (هەدەپە) رایدەگەیەنێت، کە گەلی کورد لە کوردستانی باشوور هەر بڕیارێک لەبارەی مافی چارەنووسی خۆی بدا، ”پشتیوانیی دەکەین“.

”سەڵاحەدین دەمیرتاش“، هاوسەرۆکی هەدەپە لە چاوپێکەوتنێ کەناڵی (کوردستان 24) رایگەیاند، کە ئەوان رۆژانە ھەواڵەکانی کوردستانی باشوور دەبیستن و ئاگاداری رەوشی نالەباری دارایی، گەمارۆی حکوومەتی عێراق و شەڕی رێکخراوی توندڕەوی داعشن لەسەر ھەرێمی کوردستان، بەڵام ”ھەر ھەواڵێکی ناخۆش لە بارەی ناکۆکیی نێوان لایەنەکانەوە ببیستین، زۆر خەمبار و نیگەران دەبین“.

سەڵاحەدین دەمیرتاش هەروەها داواکارییەکی ئاراستەی ”مەسعود بارزانی“ سەرۆکی ھەرێمی کوردستان کردووە، کە بە ”برای بەرێزم“ ناوی هێناوە، تاوەکو ”پشتگیری و ھەماھەنگیی ھەموو لایەنەکان بەدەستبھێنێت بۆ یەکخستنی گوتاری کوردی لە بارەی پرسی سەربەخۆییەوە و پێشنیازیش دەکەم، پرسی کۆنگرەی نەتەوەیی کورد بێتەوە بەرباس و ھەموو گەل بەیەکەوە ئەو بڕیارە بدەن“.

هاوسەرۆکی هەدەپە پەیامێکیشی ئاراستەی حزبەکانی کوردستانی باشوور کرد، کە ”شانبەشانی حکوومەت“ هەوڵ بدەن قیرانەکان تێبپەرینن و ”ئێستا بەرپرسیارێتیان لە ئەوەیە بەیەکەوە کار بکەن بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و ئاشتیی و دیموکراسی لە کوردستانی باشوور پێشبخەن“.

سەڵاحەدین دەمیرتاش ئاماژەی بەوەشکرد، کە پرسی سەربەخۆیی کوردستانی باشوور ”پرسێکی گرنگە و گەلی کورد لەو بەشەی کوردستان چ بڕیارێک بدات ئێمە پشتیوانی لێدەکەین“.

هەروەک دەمیرتاش رایگەیاندووە، کە کەسایەتیی مەسعود بارزانی ”پێشەنگە لە ناوچەکەدا و خەونی دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستانی ھەیە“.
20/3/2016

 


سەرۆکی هەرێمی کوردستان، پەیامێکی بە بۆنەی جەژنی نەورۆز بڵاو کردەوە و تێیدا پیرۆزبایی لە گەلی کوردستان کرد، هاوکات چەند لایەنێکی کێشە سیاسییە ناوخۆییەکان و قەیرانی دارایی و هەوڵەکانی سەربەخۆیی کوردستان و کێشەکان لەگەڵ بەغدای ڕوون کردەوە، ئەمەش دەقی پەیامەکەیە:


بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان

هاووڵاتیانی خۆشەویستی كوردستان

بەبۆنەی جەژنی نەتەوەیی نەورۆز و سەری ساڵی تازەی كوردی پیرۆزبایی لە گشت خەڵكی كوردستان بە هەموو پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی دەكەم. پیرۆزبایی لە خانەوادەی سەربەرزی شەهیدان و پێشمەرگە قارەمانەكان دەكەم كە بە خوێن و قوربانیدانیان گەل و نیشتیمانیان پاراستووە. لەم بۆنەیەدا هەزاران سڵاو دەنێرین بۆ گیانی پاكی شەهیدەكانمان كە ڕۆحی بێگەردیان هەوێنی سەربەرزی و ژیانی گەلەكەمانە.

نەورۆز بۆ گەلی كوردستان هەڵگری پەیامی ڕووناكی و نوێبوونەوە و ئازادییە. بە درێژایی مێژووی گەلی كوردستان لە نەورۆزدا زوڵم و ستەم و تاریكی تێكشكاوە و سەركەوتن و ئازادی بەدیهاتووە. زۆربەی سەركەوتن و خۆشی و ناخۆشییەكانی گەلی كوردستان لە نەورۆزدا ڕوویان داوە و مێژووی ئێمەیان نەخشاندووە و، نیشانەی ئەوەیە كە كوردستان زوڵم قبووڵ ناكات و كۆتایی بە چەوسانەوە و ژێردەستی دەهێنێت.

نەورۆزی ئەمساڵ لە كاتێكدایە كە ناوچەكەمان بە گۆڕانكاریی قووڵدا تێدەپەڕێت و گەلەكەمان لەبەردەم دەرفەتی مەزن و هەڕەشە دایە. ئەگەرچی پەلاماری تیرۆریستان و گوشاری هەمە لایەنەی نەیاران بۆ ئەوە بوو گەلی كوردستان دەستبەرداری پێشكەوتن و مافە ڕەواكانی بێت بەڵام بە خۆڕاگریی خەڵك و گیانفیدایی پێشمەرگە دوژمن تێكشكا و گەلەكەمان لە هەموو كاتێك زیاتر پێداگرە بۆ ئەوەی بگاتە شكۆ و ئازادی و خاوەنی چارەنووسی خۆی بێت. پیرۆزبایی نەورۆز لە خوشك و براكانم لە پارچەكانی دیكەی كوردستانیش دەكەم و هیوای خۆشی و سەركەوتنیان بۆ دەخوازم. لەگەڵ ئەوە داین كە كێشەی كورد لە پارچەكانی تر بە ڕێگەچارەی ئاشتیانە چارەسەر بكرێت. زۆر نیگەران و خەمبارم بە قووڵبوون و ئاڵۆزتربوونی گرژییەكانی توركیا، بۆ ئەوەی ڕێگە لە كارەساتی مەزن بگیرێت و نەبێتە شەڕی نەتەوەیی، هیوادارم شەڕ و خوێنڕێشتن ڕابگیرێت و گرژییەكان زیاتر تەشەنە نەكەن. لەبارەی سووریایش سیستەمی پێشنیاركراوی فیدڕاڵی بە چارەسەرێكی گونجاوی دەزانین بۆ داهاتووی سووریا و بۆ سەركەوتنی دەبێ پێكهاتە و لایەنەكانی سووریا لەسەری ڕێكبكەون.

بەپێویستی دەزانم لەم بۆنەیەدا لەبارەی چەند پرسێك بۆچوونی خۆم ڕاشكاوانە بە ئێوەی خۆشەویست ڕابگەیێنم.

لەبارەی قەیرانی سیاسیی هەرێم و بابەتی سەرۆكایەتی هەموو هەوڵێك لەگەڵ حزبەكان درا و ئەوەی پێویست بوو بۆ چارەسەری دۆخەكە لەگەڵ حزبە سیاسییەكان باس كراوە. حزبەكان بڕیاریان لەسەر ئەوە نەدا هەڵبژاردنی سەرۆك بكرێت، یان بەڕێزێك دەستنیشان بكرێت بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكایەتی و بڕیاریان بۆ ئەوەیش نەدا كە بە لەبەرچاوگرتنی شەڕ و گرفتەكانی دیكە بارودۆخی ئێستا هەتا هەڵبژاردنەكانی 2017 وەك خۆی بمێنێتەوە و كار بۆ چارەسەركردنی گرفتەكانی خەڵك بكەن. بە داخەوە نەیانتوانی چارەسەری دۆخەكە بكەن و بەشێكیان تەنیا كەوتنە تۆمەتبەخشین و قووڵتركردنی گرفتەكان. كە كاریش گەییشتە ئەوە، هیچ بایەخێك بۆ تۆمەت و هەڵسوكەوتیان نامێنێت. ئێستایش جەخت لە هەمان هەڵوێستم دەكەمەوە كە لایەنەكان لەسەر سێ بژاردەی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی یان دەستنیشانكردنی كەسێك بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی هەرێم یان بڕیاردان لەسەر مانەوەی دۆخەكە هەتا هەڵبژاردنی داهاتوو ڕێكبكەون و كۆتایی بەو پرسە بهێنن. لەبارەی پڕۆسەی سیاسیی هەرێمیش لە 23ـی حوزەیران بنەمای ئەو تەوافوقە تێكدرا كە حكوومەت و پارلەمانی لەسەر بنیاتنرا بوو، بۆیە باشترین چارەسەر ئەوەیە پارلەمان كارا بكرێت و دەستەی سەرۆكایەتیی پارلەمان و حكوومەتێكی تازە پێكبهێندرێت.

سەبارەت بە قەیرانی داراییش كە هۆكارەكانی بۆ بڕینی بودجەی هەرێم و تێچوونەكانی شەڕ و میوانداریی سەدانهەزار ئاوارە و دابەزینی نرخی نەوت و كەموكوڕییەكانی بەڕێوەبردن دەگەڕێتەوە، وێڕای ئەوەی سوپاسی بێ پایانی تەحەمول و خۆڕاگریی گەلی كوردستان دەكەم لەوە دڵنیام كە قەیرانەكە كاتییە و پشت بە خودا گەلەكەمان بە سەركەوتوویی قەیرانەكە تێدەپەڕێنێت. ئەو پڕۆژە چاكسازیانەی ڕاگەیێندراون كاری جددی لەسەر كراوە و ئەنجامەكانیشی بە زوویی دەدیترێن و یارمەتیدەر دەبێت بۆ تێپەڕاندنی قەیرانی دارایی و دەستەبەركردنی دادپەروەری. پێویستە قەیرانی دارایی وەك هەلێك سەیر بكەین بۆ پشتبەستن بە توانا و سەرمایە ناوخۆییەكان و دەستەبەركردنی سەرچاوەكانی تری داهات و هەروەها پێداچوونەوە و ڕاستكردنەوەی هەڵەكان و توندوتۆڵكردنی سیستەمی كارگێڕی و كاركردن بۆ بنیاتنانی وڵاتێكی بەرهەمهێن، بەشێوەیەك كە لە خزمەتی خۆشگوزەرانی و دادپەروەری بێت بۆ گەلەكەمان. ئومێدی زۆرم هەیە كۆتایی بە قەیرانی دارایی بێت و چاكسازییەكانیش سەركەوتوو بن و هیچ قەیران و كۆسپێكیش ناتوانێ ڕێگر بێت لەبەردەم پڕۆسەی چاكسازی و ئەوانەی بە هەر هۆكارێك دژی چاكسازی دەوەستن و لە هەوڵی نائومێدكردنی خەڵكن دواجار ئەنجامەكەی دەبینن.

جەماوەری سەربەرزی كوردستان

لە سەرەتای دروستبوونی دەوڵەتی عێراق هەتا ساڵی 2003 كە دەوڵەتێك بوو لەسەر بنەمای شەراكەتی نێوان كورد و عەرەب، بەشی گەلی كوردستان لەو شەراكەتە جینۆساید و ئەنفال و كیمیاباران و بەعەرەبكردن و هەوڵدان بۆ تواندنەوەی گەلی كوردستان و تێكدانی چوارهەزار و پێنجسەد گوندی كوردستان و بەكارهێنانی سامانی كوردستان لەدژی خەڵكی كوردستان بوو. لە دوای ڕاپەڕینی 1991 و لەپێناو كردنەوەی لاپەڕەیەكی تازە و بەدیهێنانی پێكەوەژیاندا گەلی كوردستان گەورەیی نواند و پەنای بۆ تۆڵە نەبرد، تەنانەت لەپێناو كۆتاییهێنان بە نەهامەتییەكان و بۆ ئاگاداربوون لە چارەنووسی دەیانهەزار بێسەروشوێنی ئەنفال، وەك شاندی بەرەی كوردستانی چووین بۆ بەغدا و چاومان بە بكوژانی گەلەكەمان و تاوانبارانی بەعسیش كەوت بەڵام دەستەڵاتدارانی عێراق ئەو پەیامە بەرزەی گەلی كوردستانیان وەرنگرت و بەردەوام بوون لە ملهوڕی و سەرەڕۆییان. دوای 2003 هەر ئەوانەی لەسەر شانی گەلی كوردستان بوون بە دەستەڵاتداری عێراق نانی خەڵكی كوردستانیان بڕی. هێشتا دیار نییە كە چۆن مافیان بە خۆیان داوە نانی خەڵكی كوردستان ببڕن؟ بۆ پشتیان لە پەیمان و بەڵێن و ئیمزاكانیان كرد؟ دەمەوێ زۆر ڕاشكاوانە ڕایبگەیێنم كە گرفتی سەرەكی فەرهەنگ و عەقلیەتێكە كە ڕێگە نادات پێكەوەژیان و شەراكەت جێگەی خۆی بگرێت و ناتوانێ پابەندی دەستوور بێت و شەراكەتی گەلەكەمان قبووڵ بكات. بۆیە با خۆمان هەڵنەخەڵەتێنین ئێمە دوو ڕێگەمان لەبەردەمە. یان دەست لە هەموو شتێك هەڵگرین و قوربانیدان و خەباتی سەدساڵەی خۆمان پشتگوێ بخەین یان دەبێ ئەو بارودۆخە و سرووشتی پەیوەندی لەگەڵ بەغدا گۆڕانی بەسەردا بێت. بەردەوامبوونی ئەو وەزعەی ئێستا لە بەرژەوەندیی هیچ لایەك نابێت. چونكە ئێمە دوای ئەو هەموو قوربانیدانە پاشكۆیی قبووڵ ناكەین و فەرهەنگی باڵادەستی دەستەڵادارانی بەغدایش شەراكەت بە گەلی كوردستان ڕەوا نابینێت. بۆ ئەوەی لە شەڕ و كێشەكان دوور بكەوینەوە و بتوانین خۆمان بپارێزین و گەشە بە ژیانی خۆمان بدەین دەبێ چارەنووسی خۆمان لە دەستی خۆماندا بێت. گەلی ئێمە چیتر ناتوانێ تەحەمولی كارەسات و نەهامەتی بكات و دەبێ لە ئاشتیدا بژییت و پێویستە هەموو لایەك و دراوسێكانمان لە ئازار و داوا ڕەواكانی گەلی كوردستان بگەن. ویستی سەربەخۆیی گەلی كوردستان ویستێكی ئاشتیخوازانەیە و هەڕەشە نییە بۆ هیچ لایەك و دەمانەوەێ بە خۆشی و لێكتێگەییشتن و دوور لە گرژی و توندوتیژی لەگەڵ بەغدا بگەینە ئەنجام. هەر بۆ ئەو مەبەستەیش بەر لە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم، هەرێمی كوردستان دەكەوێتە دیالۆگێكی جددی و ڕاستگۆیانە و ڕاشكاوانە لەگەڵ بەغدا بۆ ئەوەی چارەسەری كێشە و پەیوەندییەكانیان بكەن.

ئەوانەیشی لەناوخۆی كوردستاندا بەرانبەر مافی سەربەخۆیی دوودڵ و بەدگومانن و ستراتیژییان تێكدانی ئاساییشی خەڵكی كوردستانە، دەكەونە بەرەی دژی سەربەخۆیی گەلی كوردستان و، ئەوانەیش كە دەڵێن هێشتا كاتی سەربەخۆیی نییە، شانازیی ئەو دەستكەوتەی گەلی كوردستانیان بەرناكەوێت و بەرپرسیش نابن لە هیچ ئەگەرێك.

ئیرادەی گەلی كوردستان لەسەرووی هەموو ویست و ئیرادەیەكە، دۆزی گەلی كوردستان ڕەوایە و شاییستەی گرانبەهاترین دەستكەوتە چونكە لەڕێگەی ئازادیدا قوربانیی بێهەژماری داوە.

نەورۆزتان پیرۆز و هیوای شادی و بەختەوەریتان بۆ دەخوازم.

مسعود بارزانی

سەرۆكی هەرێمی كوردستان

20ـی 3ـی 2016

 

 

لە ڕێوڕەسمی کردنەوەی ئاگری نەورۆزی کوردەواریدا پارێزگاری هەولێر و نوێنەرانی لایەنە سیاسییەكان بەشدار دەبن بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی پارێزگای هەولێر ڕایدەگەیەنێ‌ سەعات 6ی ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 20-3-2016 لە پاركی شانەدەر مەشخەڵی ئاگری نەورۆز دەكرێتەوە.

ئەمڕۆ یەكشەممە 20-3-2016 "هەمزە حامید" بەڕێوەبەری ڕاگەیاندن و پەیوەندییەكانی پارێزگای هەولێر بە (باسنیوز)ی ڕاگەیاند: "ئەمڕۆ سەعات6ی ئێوارە لە پاركی شانەدەر لە مەراسیمێكی جەماوەریی گەورەدا بە ئامادەبوونی پارێزگاری هەولێر و نوێنەرانی حیزب و لایەنە سیاسییەكان و هاووڵاتیانی شاری هەولێری خۆشەویست مەشخەڵی ئاگری نەورۆز دەكرێتەوە ."

دەشڵێت ئەمساڵ بەهۆی قەیرانی دارایی پارێزگای هەولێر چالاكی دیکەی نابێت، جگە لەوەی ئێستا كۆنفرانسی نێودەوڵەتیی گەشیاری لە هەولێر بەڕێوە دەچێت زیاتر بایەخ بەو كۆنفرانسە دراوە كە نوێنەرانی 500 وڵات تێیدا بەشدارن .

"هەمزە حامید" ئەوەش دەخاتەڕوو: "كە هەر ئەمڕۆ ئێوارە ڤیستیڤاڵێكی نەورۆزی لە سۆران بەڕێوە دەچێت كە ئاگركردنەوە و ئاهەنگی نەورۆزی بەڕێوە دەچێت و نوێنەرانی حكوومی و حیزبی و بیانی تێیدا بەشدار دەبن.
20/3/2016

 

ده‌گوترێت ڕێكه‌وتێكی سه‌یره‌ بۆ ئه‌وانه‌ی سه‌یری زنجیره‌ی كارتۆنی "خێزانی سیمبسۆن"یان كردووه‌، چونكه‌ 15 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر یه‌كێك له‌ ئاڵقه‌كانی ئه‌و زنجیره‌یه‌، هۆشداری ده‌دات له‌وه‌ی "دۆناڵد ترامب" ببێته‌ سه‌رۆكی ئه‌مریكا.

نوسه‌ری ئه‌و ئاڵقه‌یه‌ی كارتۆنییه‌كه‌، ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ به‌رهه‌مهێنه‌ره‌كانی ئه‌و زنجیره‌یه‌ له‌و كاته‌دا پێیان وابووه‌ به‌سه‌رۆك بوونی دۆناڵد ترامب، بۆ ئه‌مریكا كاره‌سات دروست ده‌بێت.

"دان گرینی" نوسه‌ری ئه‌و ئاڵقه‌یه‌ كه‌ پێشبینی بۆ ئاینده‌ی بنه‌ماڵه‌ی سیمبسۆن ده‌كات، كارتۆنییه‌كه‌ له‌ساڵی 2000 داپه‌خش كرا، به‌ سایتی" هۆلیۆد ڕیپۆرته‌ر" ده‌ڵێت: " ئه‌و كاته‌ پێشبینی ئه‌وه‌مان كرد كه‌ترامبی ملیاردێر بگاته‌ به‌رزترین پۆستی سه‌رزه‌وی، له‌چوارچێوه‌ی سیناریۆ یان چیرۆكێكدا سه‌باره‌ت به‌و حاڵه‌تی شێتبوونه‌ی كه‌ئه‌مریكا ده‌گرێته‌وه‌".

له‌و ئه‌ڵقه‌یه‌دا باس له‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ "بارت"ی براگه‌وره‌ زۆر له‌باوكی ده‌چێت، واته‌ له‌هومر، ئه‌وه‌ له‌كاتێكدا خوشه‌كه‌ زیره‌كه‌كه‌ی كه‌ناوی لیزایه‌، ده‌بێته‌ یه‌كه‌م سه‌رۆكی ژن له‌مێژووی ئه‌مریكادا، ئه‌ویش له‌دوای ئه‌وه‌ی كۆتایی سه‌رده‌می ترامب دێت.

شیاوی باسه‌ تاكو ئێستا ترامب له‌ پێشبڕكێی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا له‌پێشڕه‌ویدایه‌.
20/3/2016

 

هه‌ولێر-KDP.info- (ئیلیا مۆرگۆنۆڤ) باڵیۆزی رووسیا له‌ عێراق رایگه‌یاند، پێوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستاندا زۆر باشه‌ و، ئه‌گه‌ر گه‌لی كورد سه‌ربه‌خۆیی هه‌ڵبژارد، ڕووسیا رێز له‌م ویسته‌ ده‌گرێت.

(ئیلیا مۆرگۆنۆڤ) به‌ كوردستان24ی گوتووه‌: "هه‌روه‌ك پێشتر گوتوومانه‌، بیرۆكه‌ی فیدڕاڵییه‌ت ره‌ت ناكه‌ینه‌وه‌ و، دژی ئه‌وه‌ش نین گه‌لان به‌ مافی چاره‌نووسی خۆیان بگه‌ن".

باڵیۆزی رووسیا له‌ عێراق ده‌ڵێ: "له‌ دیداره‌كانیشمدا له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان ئاماژه‌م داوه‌، ئه‌نجامدانی راپرسی به‌ واتای راسته‌وخۆی سه‌ربه‌خۆیی نییه‌،'' ئاشكرایشی كرد كه‌، "هه‌میشه‌ رێز له‌ خواستی گه‌لان ده‌گرین، خۆ ئه‌گه‌ر گه‌لی كورد سه‌ربه‌خۆیی هه‌ڵبژارد، ئێمه‌ رێز له‌م ویسته‌ ده‌گرین".
19/3/2016

 

هەر چەند لە پێناسەكردنی كۆمەڵكوژی بیر و بۆچوونی جیاواز هەیە؛ بەڵام بە شێوەیەكی گشتی بە لەناوبردنی بە ئەنقەست و دوور لە رەوشتی مرۆڤایەتی لە دژی نەژادێك یا خود نەتەوەیەك وەسفكراوە كە لە كۆمەڵگەی كۆن و مۆدێڕندا بە شێوازی جیاواز كراوە و نەتەوەی كوردیش بەشێكی هەرە بەرچاوی ئەو كۆمەڵكوژییانەی جیهانی بەركەوتووە. بە پێی سەرچاوە مێژووییەكان؛ كۆمەڵكوژییەكان لەسەر ئاستی جیهان لە مێژوودا بەم شێوەیەن:

1. كۆمەڵكوژیی هۆلوكۆست: لە سەردەمی كۆنەوە؛ جولەكەكان لەلایەن مسرییەكانەوە تووشی ئازار و ئەشكەنجە هاتن؛ بەڵام كۆمەڵكوژیی هۆلوكۆستەكان لە سەردەمی ئەدۆلف هیتلەرەوە روویدا. رەوشی ئابووری و كۆمەڵایەتیی ئەڵمانیا لە ساڵەكانی دوای جەنگی جیهانیی یەكەم ئاڵۆزتر بوو و هیتلەریش پەیامی نەفرەت ئامێزی خۆی ئاراستەی جولەكەكان دەكرد و دەیوت؛ بەڵای لەدەستدانی شۆكی ئەڵمانیان. جولەكەكان گروپ گروپ رەوانەی ناوچەكانی گەمارۆدراوی "گتو" دەكران و دواتریش لە رێگەی شەمەندەفرەوە رەوانەی كۆمەڵگەكانی بە زۆرە مڵی دەكران و تووشی ئەشكەنجە و كوشتن دەهاتن. تا لە ساڵی 1945 كاتێك كۆمەڵگەكان ئازاد بون؛ بەلانی كەم 6 ملیۆن جولەكە كوژران .

2. كۆمەڵكوژیی بوسنییەكان: رووخانی یەكێتی سۆڤیەت؛ كاردانەوەی سیاسی و كۆمەڵایەتیی زۆری لێكەوتەوە؛ بەڵام هیچ كامیان وەك ئەوەی لە یوگسلاڤیای پێشوو روویدا دەنگی نەدایەوە. لە دەستپێكی ساڵی 1990؛ وڵات دابەش بوون بۆ چەند كۆمارییەك و ناكۆكییەكانی مەزهەبی و نەتەوەیی ئاڵۆزتر بوون. ترسناكترین تاوان كە لە بۆسنیا روویدا؛ بە سەرپەرشتیی ژەنەرال راتكو ملادیچ؛ هەزاران موسلمانی بۆسنی و سربی لەبەرامبەر پاكسازیی نەتەوەیی؛ كۆمەڵكوژ كران.

3. كۆمەڵكوژیی ئەرمەنەكان: ئیمپراتۆریەتی عوسمانی بەرپرسیاری ژمارەیەكی یەكجار زۆر پێشێڵكردنی مافەكانی مرۆڤە؛ بەڵام هیچ كامیان لە كۆمەڵكوژیی ئەرمەنەكان ترسناكتر نییە؛ لە دەستپێكی ساڵی 1915 لە كاتێكدا كە هەموو جیهان خەریكی جەنگی جیهانیی یەكەمە؛ عوسمانییەكان؛ ئەرمەنییەكانیان كردە ئامانج. ئەم كۆمەڵكوژییە هەر چەند بە ئەندازەی هۆلۆكۆستەكان نەناسێنرا؛ بەڵام زۆر ترسناك بوو چونكە هەزاران كەس كوژران و ملیۆنانان ئاوارە كران و هەزاران گوندیش بە تەواوی دانیشتووانییەوە سووتێنران و دەیان كەشتیی ئەرمەنەكان لە دەریای رەش دا نغرۆ كران.

4. كۆمەڵكوژیی ئەمەریكییەكانی بومی: دەستنیشانكردنی ژمارەی ئەمەریكییە بومییەكان بەر لە هاتنی كریستۆڤەر كلمبوس ئەستەمە؛ بەلام لە ساڵەكانی دوای 1492ی زایینی ئەورووپییەكان بۆ بەدەستهێنانی بەرژەوەندییەكانیان روویان لە ناوچەكانی بومییەكان كرد. لە ئەمەریكای باكوور؛ فرانسیسكۆ پیزارو ؛ خەڵكی ئینكا قەتلوعام كران؛ بەڵام وێرانترینیان بۆ خەڵكی بومی؛ نەخۆشی بوو بە تایبەت پەتای سوریكە بوو كە هیچ چارەسەرییەكی لەو كاتەدا نەبوو. ملیۆنان بومی شوێن بزر بوون و بوونە خۆراكی گۆرگەكان و بەو شێوەیەك بۆ هەمیشە ئەو نەژادە لەناوچوو.

5. كۆمەڵكوژیی كەشتیی پیگمی: هۆزەكانی پێگمی لە ئەفریقای ناوەندی سەریان هەڵدا؛ بەهۆی ئەوەی زۆربەیان بەدەوی و دارستان نشین بوون؛ لە شەڕەكانی ناوخۆی كۆنگۆ لە ناوچەكەدا تووشی زیانی زۆر هاتن. نوێنەرانی پیگمی پەیوەندییان بە رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكانەوە كرد و رایانگەیاند كە لایەنەكانی شۆڕشگێڕیی وەك بزووتنەوەی ئازادیی كۆنگۆ؛ پەلاماری خەڵكی دەدەن و بە كۆمەڵ دەكوژرێن و تەنیا 500 هەزار پیگمی ماون و ژمارەیان بە هۆی كۆمەڵكوژییان بەرەو نەمان چووە.

6. قاتوقوڕی پەتاتەی ئیرلەندا: لە كاتێكدا كە بەریتانیا نەیتوانی راستەوخۆی بەرپرسیاریەتی قاتوقوڕیی پەتاتە كە ئیرلەندا توشی ببوو؛ بناسێنێت؛ بەڵام مورخانەكان وتوویانە كە كەمتەرخەمیی بەریتانیا وەك كۆمەڵوژی وەسف دەكرێت. بۆ ماوەیەكی زۆر خوێنڕشتن لە نێوان بەریتانیەكانی پرۆتستان و ئیلەندییەكانی كاتۆلیكی روویدا و تا ئەمرۆ لە نیوان جوداخوازەكانی وەك سوپای كۆماریخوازانی ئیرلەندا بەردەوامە. لە نێوان ساڵانی 1846--1852 هەزار كەس بە هۆی نەخۆشی و برسیەتی گیانیان لەدەستدا و سەرمایەدارانی بەریتانیا ئامادەی هاوكاریی جوتیارانی ئیرلەندی نەبوو و لە ناوچەكانیان دوورخرانەوە لە ئەنجامدا؛ یەك ملیۆن ئیرلەندی مردن و یەك ملیۆنی دیكەش ئاوارە بوون.

7. كۆمەڵكوژیی رواندا: وەك مائوری و موریورییەكان؛ هۆتووەكان و توتسییەكان كە نەژادی هاوبەشیان هەیە؛ تا بەر لە هاتنی ئیمپریالیستەكانی بەلژیكی و ئەڵمانی؛ ناكۆكیی زۆر نەبوو و ئەورووپییەكان ئەو دوو گروپەیان لەسەر شێوازی ئابووری دابەشیان كرد و توتسییەكانیان دەوڵەمەند كرد. توتیسیەكان كە دەسەڵاتدارانی رواندا بوون؛ هوتوییەكانیان سەركوت دەكرد و لە دەستپێكی دەیەی 1990 شۆڕش دەستیپێكرد و هوتوییەكان توشی كۆمەڵكوژیی توتسییەكان هاتن و سەدان كەسیان لە سێدارە دران.

8. كۆمەڵكوژیی موریوری: مائۆرییەكان هاووڵاتیی بومیی جەزائیر پلینزی نیوزلەندان؛ كە نزیكەی 800 ساڵ لەو ناوچەكە ژیان. نزیكەی 500 ساڵ بەر لە ئێستە؛ گروپێكی مائورییەكان ئاوارەی جەزائیر چاتام بوون و كۆمەڵگەیەكی ئاشتیخوازییان بە ناوی :موریوری" دامەزراند. لە دەستپێكی ساڵی 1835 ژمارەیەكی زۆر مائورییەكان چەكیان هەڵگرت و دەستیان بە كوشتن و بڕینی هاووڵاتیانی بێ تاوانی خۆیان كرد كە ئەوانەی بە زۆر هاوسەرگێرییان لەگەڵ دا نەدەكرد دەیان كوشت و ئەوانی دیكەشیان وەك بەندە خرانە خزمەتی خۆیانەوە . لە كەمتر لە 30 ساڵ تەنیا 101 موریوری لە ژیان دا مان؛ دوایین كەس لە موریورییەكان لە ساڵی 1935 كۆچی دوایی كرد.

9. ئەنفالی گەلی كورد: لە 22ی شوباتی ساڵی 1988 یەكەم قۆناغی ئەنفالكردنی گەلی كوردستان لە ناوچەكانی دۆڵی جاڤایەتی دەستیپێكرد و هێزە ئەمنییەكانی رژێمی سەدام حوسێن؛ بە بێ گوێ دانە بەها مرۆییەكان هەزاران كوڕ و كچ و پیر و منداڵی كوردستانی عێراقی ئەنفال كرد و پرۆسەی بە 8 قۆناغ بەرێوەچوو و تێدا 182 هەزار كەس بێ سەر و شوێن كران.

10. كۆمەڵكوژیی كوردانی ئێزدی: دوای ئەوەی هێزی سوپای عێراق نەیتوانی پارێزگاری لە موسل بكات و ئەو شارەی رادەستی تیرۆریستانی داعش كرد، تیرۆستانی داعش هەوڵی ئەوەیان دا كە تەواوی پارێزگای نەینەوا داگیر بكەن و لەو چوارچێوەیەشدا لە 4ی ئابی 2014 دەڤەری شنگالیان داگیر كرد و زیاتر لە 5 هەزار كوردی ئێزیدیان شەهید كرد. بەشێكی دیكەی دانیشتوانی شنگال روویان لە چیای شنگال كرد و بۆ ماوەیەك لە لایەن تیرۆریستانی داعش گەمارۆ دران و چەندین رۆژ بێ‌ خواردن و خۆراك مانەوە و بەشێك لە مندالان و بە سالاچووان بەو هۆیەوە گیانیان لە دەستدا.
19/3/2016

 

پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ هەینی 18 - 3 - 2016، “نێچیرڤان بارزانی”، سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە “برێت مەكگۆرك”، نوێنەری تایبەتیی “باراك ئۆباما”ی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا لە هاوپەیمانیەتیی نێودەوڵەتیی شەڕی دژی داعش و شاندێكی یاوەری كرد و شاندەکەی ئەمریکا پشتیوانیکردنیان بۆ هەرێمی کوردستان دووپات کردەوە.

بەپێی ڕاگەیاندراوێکی ئەنجومەنی وەزیران کە وێنەیەکی بۆ (باسنیوز) نێردراوە، لەو دیدارەدا، کە هەریەک لە “ستیوارت جۆنز”، باڵیۆزی ئەمەریكا لە عێراق و چەند بەرپرسیارێكی دیكە لەگەڵ شاندە ئەمریکییەکەدا بەشدار بوون و “قوباد تاڵەبانی”، جێگری سەرۆکی حکوومەت و “فوئاد حوسێن”، سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان، وەزیری ناوخۆ و کاروباری پێشمەرگەش بەشدار بوون، مەكگۆرك خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی هەرێمی كوردستان دەربڕی و باسی لە دوا پێشهاتەكانی بەرەكانی جەنگی دژی تیرۆرستانی داعش و پتەوتركردنی كۆمیتەی هەماهەنگیی نێوان هێزەكانی هاوپەیمانان و بەغدا و هەولێر كرد، بە مەبەستی ئـۆپەراسیۆنی ئازادكرنی شاری مووسڵ لە دەستی ڕێکخراوی توندڕەوی داعش.
نوێنەرەکەی ئۆباما لە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، جەختی لەوە کردەوە کە پشتگیریكردنی هێزی پێشمەرگە بەردەوام دەبێت، بە تایبەتی كە هەرێمی كوردستان دووچاری قەیرانێكی سەختی دارایی بووەتەوە و ئەوان ئاگاداری ئەو دۆخە سەختەن و ئێستا تاوتوێی ئەوە دەكەن كە بە چ شێوەیەك، بتوانن هاوكاریی هەرێمی كوردستان بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەكە بکەن.

لە بەرامبەردا، نێچیرڤان بارزانی سوپاسی ئەو سەردانە و هاوكارییە بەردەوامەكانی ئەمەریكای بۆ پێشمەرگە كرد و هیوای خواست، ئەو هاوكارییانە فراوانتر و باشتر بكرێن. گوتیشی: “ئێستا هەرێمی كوردستان بە قەیرانێكی سەختی داراییدا تێدەپەڕێت و پێویستییەكی زیاتری بە هاوكاری لە ڕووی سەربازی و مرۆییەوە هەیە، بەتایبەتی كە ژمارەیەكی یەكجار زۆری ئاوارە و پەنابەری دەستی تیرۆر ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كردووە”.

سەبارەت بە ڕەوشی سیاسیی ناوخۆی هەرێمی كوردستانیش، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوە دا، ئەوان ئامادەن بۆ چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكان گفتوگۆ لەگەڵ هەموو لایەنەكاندا بكەن و لەمبارەیەشەوە دەست بە هەڵنانی هەنگاوی پێویست کراوە و هیوای خواست لە داهاتوویەكی نزیكدا هەموو كێشەكان بگەنە چارەسەری گونجاو.

تاوتوێكردنی پێشهاتە سیاسی و ئەمنییەکانی ناوچەكە و وڵاتانی هاوسێی هەرێمی كوردستان و چەند بابەتێكی پەیوەندیداری وەك ئازادكردنی شاری مووسڵ و پێویستیی بەردەوامبوونی گفتوگۆ و دیالۆگ لە نێوان هەولێر و بەغدا بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵواسراوەكان، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو.
19/3/2016

 

جۆن كیربی گوته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا رایگەیاند پشتیوانی له‌ هیچ هەرێمێكی فیدراڵی ناكه‌ین له‌ سووریا. هەروەها گوتی "ئه‌وه‌ی ئێمه‌ خوازیاری بینینی ده‌كه‌ین، سووریایه‌كی یه‌كگرتووه‌ كه‌ به‌شار ئه‌سه‌د رابه‌رایه‌تی نه‌كات.

كیربی رایگه‌یاند "پشتیوانیمان له‌و فیدراڵیه‌تە نه‌كردووه‌ كه‌ په‌یه‌ده‌ له‌ ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی خۆی له‌ باكووری سووریا رایگه‌یاندووه‌".

ئەمڕۆ هەینی كیربی، له‌ میانی كۆنگره‌ی رۆژنامه‌وانیدا، وه‌ڵامی چه‌ند پرسیارێكی دایه‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌ راگه‌یاندنی فیدراڵی تاكلایه‌نه‌ی په‌یه‌ده‌ له‌ سووریا، به‌ڵێنه‌كانیشی وه‌بیرهێنایه‌وه‌ بۆ یه‌كێتی و یه‌كپارچه‌یی خاكی سووریا و گوتی "له‌ سووریادا پشتیوانی له‌ ناوچه‌ی خۆسه‌ری، نیمچه‌ خۆسه‌ری ناكه‌ین".

گوته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد كه‌ ئه‌مریكا له‌گه‌ڵ به‌ره‌وپێشبردنی قۆناخی گواستنه‌وه‌ی سیاسییه‌ كه‌ پشت به‌ دانوستانه‌كان ببه‌ستێت و گوتیشی "ئه‌وه‌ی ئێمه‌ خوازیاری بینینی ده‌كه‌ین، سووریایه‌كی یه‌كگرتووه‌ كه‌ به‌شار ئه‌سه‌د رابه‌رایه‌تی نه‌كات، حكوومه‌تێكی هه‌بێت هه‌ستیار بێت به‌رامبه‌ر گه‌لی سووریا. سووریایه‌كی یه‌كگرتوو كه‌ پشت به‌ مه‌زهه‌بگه‌ری نه‌به‌ستێت. ئامانجه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌".

كیربی، باسی له‌وه‌ش كرد كه‌ ده‌زانن بۆ گه‌یشتن به‌و ئامانجه‌ كاتیان پێویسته‌، ئه‌وه‌شی وه‌بیرهێنایه‌وه‌ كه‌ زۆر بابه‌ت هه‌ن پێویسته‌ هه‌ڵوێسته‌ی له‌سه‌ر بكه‌ن و سه‌ربكه‌ون به‌سه‌ریدا، له‌به‌رئه‌وه‌ "لێره‌دا باوه‌ڕ ناكه‌ین ناوچه‌كانی خۆسه‌ری، نیمچه‌ خۆسه‌ری وه‌ڵامێك بن"
18/3/2016

 

پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ هەینی 18 - 3 - 2016، “نێچیرڤان بارزانی”، سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، پێشوازی لە “برێت مەكگۆرك”، نوێنەری تایبەتیی “باراك ئۆباما”ی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا لە هاوپەیمانیەتیی نێودەوڵەتیی شەڕی دژی داعش و شاندێكی یاوەری كرد و شاندەکەی ئەمریکا پشتیوانیکردنیان بۆ هەرێمی کوردستان دووپات کردەوە.

بەپێی ڕاگەیاندراوێکی ئەنجومەنی وەزیران کە وێنەیەکی بۆ (باسنیوز) نێردراوە، لەو دیدارەدا، کە هەریەک لە “ستیوارت جۆنز”، باڵیۆزی ئەمەریكا لە عێراق و چەند بەرپرسیارێكی دیكە لەگەڵ شاندە ئەمریکییەکەدا بەشدار بوون و “قوباد تاڵەبانی”، جێگری سەرۆکی حکوومەت و “فوئاد حوسێن”، سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان، وەزیری ناوخۆ و کاروباری پێشمەرگەش بەشدار بوون، مەكگۆرك خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی هەرێمی كوردستان دەربڕی و باسی لە دوا پێشهاتەكانی بەرەكانی جەنگی دژی تیرۆرستانی داعش و پتەوتركردنی كۆمیتەی هەماهەنگیی نێوان هێزەكانی هاوپەیمانان و بەغدا و هەولێر كرد، بە مەبەستی ئـۆپەراسیۆنی ئازادكرنی شاری مووسڵ لە دەستی ڕێکخراوی توندڕەوی داعش.
نوێنەرەکەی ئۆباما لە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی، جەختی لەوە کردەوە کە پشتگیریكردنی هێزی پێشمەرگە بەردەوام دەبێت، بە تایبەتی كە هەرێمی كوردستان دووچاری قەیرانێكی سەختی دارایی بووەتەوە و ئەوان ئاگاداری ئەو دۆخە سەختەن و ئێستا تاوتوێی ئەوە دەكەن كە بە چ شێوەیەك، بتوانن هاوكاریی هەرێمی كوردستان بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەكە بکەن.

لە بەرامبەردا، نێچیرڤان بارزانی سوپاسی ئەو سەردانە و هاوكارییە بەردەوامەكانی ئەمەریكای بۆ پێشمەرگە كرد و هیوای خواست، ئەو هاوكارییانە فراوانتر و باشتر بكرێن. گوتیشی: “ئێستا هەرێمی كوردستان بە قەیرانێكی سەختی داراییدا تێدەپەڕێت و پێویستییەكی زیاتری بە هاوكاری لە ڕووی سەربازی و مرۆییەوە هەیە، بەتایبەتی كە ژمارەیەكی یەكجار زۆری ئاوارە و پەنابەری دەستی تیرۆر ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كردووە”.

سەبارەت بە ڕەوشی سیاسیی ناوخۆی هەرێمی كوردستانیش، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوە دا، ئەوان ئامادەن بۆ چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكان گفتوگۆ لەگەڵ هەموو لایەنەكاندا بكەن و لەمبارەیەشەوە دەست بە هەڵنانی هەنگاوی پێویست کراوە و هیوای خواست لە داهاتوویەكی نزیكدا هەموو كێشەكان بگەنە چارەسەری گونجاو.

تاوتوێكردنی پێشهاتە سیاسی و ئەمنییەکانی ناوچەكە و وڵاتانی هاوسێی هەرێمی كوردستان و چەند بابەتێكی پەیوەندیداری وەك ئازادكردنی شاری مووسڵ و پێویستیی بەردەوامبوونی گفتوگۆ و دیالۆگ لە نێوان هەولێر و بەغدا بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵواسراوەكان، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو.
19/3/2016

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان