^{د. ئیدریس عەبدول کاکە}

^{لە سیاسەتدا کارەکتەرەکان لە گۆشەنیگای بەرژەوەندیەکانەوە دیمەنەکان ئەبینن.}

^{رێککەوتنی ئەمڕۆی نێوان ( مەزڵوم عەبدی) و ( ئەحمەد شەرع) بەگشتی جێگای دڵخۆشیە چونکە هەموومان ئەزانین گەلی سوریا بە سەرجەم پێکهاتە جیاوازەکانەوە خاوەن مێژوویەکی پڕ لە نەهامەتین چ لەسەردەمی بنەماڵەی ئەسەد و چ لە دوایی رووداوەکانی بەهاری عەرەبیەوە و تاکو ئەمڕۆش هاوڵاتیانی سوریا لە ژیانێکی نائارام و دۆخێکی دارایی زۆر خراپدا ژیان دەگوزەرێنن، ئەوە سەرەڕای دەربەدەربوونی ملیۆنان هاوڵاتی ئەو وڵاتە و بڵاوبونەوەیان بە هەموو جیهاندا.}

^{ئەگەر لە لایەنی ئابوریەوە تەماشا بکەین سوریا لە ڕووی ژێرخان و سەرخانی ئابووریەوە بەتەواوەتی داڕووخاوە و نەختینەی سوری نزمترین ئاستەکانی تۆمار کردووە.}

^{گەلی کورد لە ڕۆژئاوا سەرەڕای ئەو راستیانەی کە باسمان کرد وەکو هاوڵاتی سوری رووبەڕووی هەمان دۆخ بوونەتەوە، جگە لەوەش تاکو ئەمرۆ وەکو مرۆڤی نمرە دوو تەماشاکراون لە سوریا و خاوەن ناسنامەش نەبوون، کەواتە جگە لە مافە سیاسییەکان لە مافە مەدەنیەکانیش بێبەشبوون بە هۆی کورد بوونەوە.}

^{لەپاش رووداوەکانی ٢٠١٢ کورد لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا توانی بوونی خۆی بسەلمێنێت و ناوچەکانی تا رادەیەکی زۆر ئازاد بکات و لە کاتی هێرشەکانی داعشدا بە قوربانیەکی زۆر خاک}

^{موختار کەریمی}

^{بیس و یۆهەموو مانگەو فێبروارو ئیمساڵی(21.02.2025) پا منیەیمێ دلێ بیس وپەنجەمین(25) ساڵەو دیاری کەردەی ڕۆ جەهانی زوانی ئەڎاێێ جە لاو یونسکۆیەو.}

^{ئیمساڵێج جە باروودۆخێوەنە ملمێ پیرای ڕۆ جەھانی زوانی ئەڎاییەو کە هەرپاسە هەزاران زوانێ جە پانایی دنیاینە هەڕەشی نەمەنەیشا وەنە کریۆ و یان ڕۆ بە کزی ملا. یونسکۆیچ پی ئەرکیە هۆرستەن و گرد ساڵیە چی ڕوەنە بە مەراسمێ جۆراوجۆرێ دەسەڵاتدارێ گردوو وەڵاتاو دنیای و هەرپاسە ویروڕای گردی هۆشیار کەرۆوە کە ڕێز جە گردوو ئی زوانو گێریۆ، ئێمکاناتوو گەشەیشا پەی فەراهەم کریۆ، جە یاساو بنەڕەتی گرد وەڵاتێوەنە بەڕەسمی بشناسیا و وزیا ویەروو وانای و پەروەردەو ئا وەڵاتا.}

^{یونسکۆ نە تەنیا وانای و پەروەردە بە زوانی ئەڎایی بە مافێوی بنەڕەتی ئانزانی مزانۆ، بەڵکو گرد زوانێو بە سەروەت و سامانی فەرهەنگی گردوو کۆمەڵگاو ئانزانیەتی مزانۆ و فۆتیای هەر زوانێو بە خەسارەتێوی قەرەبوو نەکریا مزانۆ پەی گردوو کۆمەڵگاو ئانزانیەتی. هامکات چەنی ئانەیە گۆش نەڎای و یا وەرتەسک کەردەیەو هەر زوانێو جە لاو هەر دەسەڵاتێوە کە بۆ، بە تاوانە مڎۆش قەڵەم. ئی تاوانێ جە یاسا میادەوڵەتیەکانە بە نامێ تاوانەو زوانکوشی(لینگوساید)ی، پیسەو تاوانیە دژ بە مافە بنەڕەتیەکاو مافوو ئانزانی ئیدانە}

^{گەیلان عەباس}

^{لەیەکەم رۆژی دەستپێکی شۆڕشی رۆژئاواوە رێبەرانى خۆسەرى رۆژئاوا رایانگەیاند: "بەجەنگ بێت یاخود بەئاشتی، دەبێت لە داهاتودا کورد وەک پێکهاتەیەکی سەرەکی سوریا دانی پێدا بنرێت و تەواوی مافە زەوتکراوەکانیشی وەربگرێتەوە، هاوکات لەداڕشتنەوەی نەخشەی سیاسی و ئیداری سوریای نوێشدا رۆڵی سەرەکیان پێ بدرێت".}

^{ئەمە خاڵی دەستپێک و پێشمەرجی، شۆڕشگێڕانی رۆژئاوای کوردستان بو، بۆ گفتوگۆکردن و دانوستاندن لەگەڵ دەسەڵاتدارانی دیمەشق، لە ئەسەدەوە تا جۆلانی .}

^{ئێستاش لەناو جەنگ و ململانێ و گێژاوە سیاسی و ئەمنییەکانی سوریاو ناوچەکەدا، مەزڵوم عەبدی و گەلی رۆژئاوا، بژاردەی ئاشتییان هەڵبژارد و رێگە پێویست و راستەکەیان لەم قۆناغەدا گرتەبەر.}

^{بەڵێ ئەوەی لەیەکەم رۆژەوە بانگەوازیان بۆ کرد وردە وردە کار بۆ بەدەستهێنان و بەدیهێنانی دەکەن... بەڵام ئەوەی دەمێنێتەوە چاوەڕوانییە بۆ سەرکەوتن و جێبەجێکردنی رێککەوتنامەکە؟!.}

^{هەر لە بەدەستهێنانەوەی مافەکانی کورد بون لەسوریا، تا بگات بە بەهێزبونی پێگە و بەشداری سیاسی و ئیداری و سەربازی کورد لە سوریای داهاتودا، هەر لەدێرک و رمێڵان و قامیشلۆوە}

^{بزووتنەوەی کۆماریخوازی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، بە بۆنەی ساڵرۆژی ٨ی مارس ڕۆژی جیهانی ژنان، وێڕای بەرز نرخاندنی گشت دەستکەوتوو و زنجیرە سەرکەوتنەکانی ڕەوتی خەباتی ژنان لەپێناو دەستەبەرکردنی مافەکانیان‌دا، پڕ بەدڵ پیرۆزبایی ئەم رۆژە مێژووییە ڕوو لە ژنانی جیهان و به تایبەت ژنانی کوردستان ئاراستە دەکات.}

^{هەر لەم پەیوەندییەشدا بزووتنەوەی کۆماریخوازانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، کە وەک جەریانێکی مەدەنی/سیاسی کە لەپێناو دەسخستنی ئاشتی، ئازادی، حکومەتی خۆماڵی بۆ  ڕۆژهەڵاتی کوردستان خەبات دەکات، پشتگیریی و پاڵپشتی خۆی، ڕوو لەهەر بزووتنەوەیەکی ئازادیخواز و مافخواز، یەک لەوان بزووتنەوەی مافخوازی ژنان ئاڕاستە دەکات، که لەپێناو ئازادی و کەرامەتی ئینسانەکان خەبات و تێکۆشان دەکەن، و هیوای سەرکەوتنیان لە پرۆسێسی خەبات لەپێناو دەستخستن و یاسامەندکردنی مافەکانیان بۆ دەخوازێت.
بزووتنەوەی کۆماریخوازان پێی وایە کە خەباتی ژنان بەشێکە لە خەباتی گشت پیاوانی ئاشتیخواز و یەکسانی‌خواز و هەموو مرۆفگەلێک کە خوازیاری سەقامگیرکردنی کۆمەڵگایەکی پڕ لە ئاشتی‌ و ئازادی، وە هاوژینی بەئاشتین، بۆیە بزووتنەوە لەم‌ پەیوەندییەدا باوەڕی وایە، مادام ژنان نیوەی کۆمەڵگا پێکدێنن و نیوەکەی دیکەش بەرهەم دێنن و پەروەردە دەکەن، کەوایە ژن و پیاو خاوەن چەشنێک پەیوەندی ئۆڕگانیکین کە چارەنووسیان}

هاوژین سالحی

^{لە جیهان ٨ی مارس پیرۆیەکو گرنگی تایبەتی خۆی هەیە لە مێژویی خەباتی ژناندا لە جیهان ، کە بووە بە هێمایی خەباتو ماندوو بونو بە دیهێنانی دەستکەوتی زۆر لە بواری سیاسی و ئابووری .
بە تایبەتیش ژنانی کورد هاوشانی ژنانی جیهان کەم یان زۆر پشکێکی بەرهەمی ئەو ماندو بوونەی بەرکەوتووە، ژنان لە ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە جمۆجۆڵ دان بۆ بەرەو پێشچوون لە ژیانی ئابوری،و هەروەها لە ژیانی کۆمەڵایەتی ڕۆڵێکی گرینگ دەگێڕن . پرسی ژن تایبەت بە ڕۆژهەڵاتی کوردستان نیە و پرسێکی جیهانیە بەڵام بە نسبەت کۆمەڵگاکانی دیکە ژنانی کورد زیاتر لە ژنانی وڵاتانی دیکە مافەکانیان پێشێل کراوە. پرسی ژن لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست زیاتر گەشەی کردوە و بزوتنەوەکانی ژنان لە چوار پارچەی کوردستان شایەدی بۆ دەدەن،بۆیە ژنانی کورد دەبێ لە مەیدانی خەبات و هەروەها خەباتی نەتەوەیی و یەکسانخوازی بوونیان هەبێ.
بزوتنەوەی ژنان، وەکوو هەر بزوتنەوەیکی کۆمەڵایەتی و سیاسی دۆستو دوژمنی خۆیی هەیە،توندوتیژی بەرامبەر ژنان تەنها لەلایەن ڕەگەزی نێرەوە نیە ، هۆکاری سەرەکی توندوتیژی بەرامبەر بە ژن بە گشتی ڕیشەی لە سیستەم دایە ، کە دەیانەوێت تواناکانی ژنان لە خێزاندا وەکوو ماڵداری و پەروەردەی}

^{چه‌ندین بیروبۆچوونی جیاواز هه‌یه‌ ده‌رباره‌ی رۆژی ٨ی مارس له‌ جیهاندا،‌ به‌ڵام راستییه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كۆتایی سه‌ده‌ی ١٩ سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی ٢٠ كرێكارانی ژن زیاتر له‌ مه‌یدانی پیشه‌سازی جلوبه‌رگ و كارگه‌كانی رستن و چنیندا كاریان ده‌كرد.}

^{هۆکاری دیاریکردنی ڕۆژی ٨ی مارس وەک ڕۆژی جیهانی ژن، ڕێزلێنان بوو لە بیرەوەری خەباتی ژنانی کرێکاری کارگەی ڕستنی شاری نیۆیۆرکی ئەمریکا لە ساڵی ١٨٥٧، هەلومەرجی دژواری کاری تاقەتپڕوکێن و هەقدەستی کەمی کرێکارانی ژن، کە لە کۆتایی سەدەی ١٩ و سەرەتای سەدەی ٢٠ لە وەڵاتانی خاوەن پیشەسازی شانبەشان لەگەڵ پیاوان هاتبونە بازاڕی کارەوە، ئەوانی ناچار دەکرد ناڕەزایەتی دەربڕن و بێنە کۆڕی خەباتی یەکسانی خوازیەوە.}

^{لەم رۆژەدا کرێکارانی ژن لە کارگەیەکی چنین و ڕستن، دەستیاندایە مانگرتن بۆ نیشاندانی ناڕەزایەتی بەرانبەر بە هەلومەرجی دژواری ئیش و خراپی هەقدەستیان، بیرەوەری}

^{خەبات کوردە}

^{لەگەڵ گەڕانەوەی تڕەمپ ئەوەی کە بڵاودەکرێتەوە و ئاشکرا دەکرێ سیاسەتی هەڕەشە و گۆڕانکاری دەوڵەتانە بە تایبەتیش لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەو پێیەی خاوەنی زۆرترین داهاتی ژێر زەویە و ناوجەرگەی سەر زەویە، دەنا خودی تڕمپ هەر سەرۆکە شێت و چاوپیسە کەپیتالیستەکەی ڕۆژئاوایە!}

^{لە ڕوخانی هەر دوو ڕژێمەکەی سەدام و ئەسەددا کورد براوەی یەکەم و گەلانی ئەو دوو دەوڵەتەش دۆڕاوی یەکەم بوون. لە ڕوخانی سەدام و بە پێی دەستور؛ کورد بوو بە خاوەن هەرێمێکی فیدڕاڵی نیمچە سەربەخۆ و خەریکە کوردانی ڕۆژئاواش بە هەمان شێوە ببنە خاوەنی هەمان هەرێم و هەمان حەق و حقوق.}

^{دوای شەڕی غەززە و ڕاماڵینی باڵەکانی ئێران لە لوبنان و سوریا نۆرەی ڕاماڵینی شانە نوستوو و ئاشکراکانی ئێرانە لە عێڕاق و یەمەن، بەڵام ئەوەی کە دەبیندرێ و دەبیسترێ پانکردنەوەی سەری مارەکەیە لە ئێستادا کە ئێرانە.}

^{ڕۆژانە لە میدیا جیهانییەکان و بە تایبەتیش ڕۆژئاوایی، دەیان نەخشە بڵاودەکرێتەوە کە دەریدەخەن کە چۆن گۆڕانکاری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕوودەدەن و ئەو دەوڵەتانە کامانەن}

^{فه‌ره‌یدون كونجرینی}

^{پەیامی ٢٥ی شوباتی ٢٠٢٥ی بەڕێز عەبدوڵا ئۆجالان گۆڕانکارییەکی ستراتیژیی مێژویی لە ڕێبازی جوڵانەوەی کوردی (پەکەکە) و چارەسەری پرسی کوردی ترکیا پێشکەش دەکرد. ئەم پەیامە لە چەند خاڵی سەرەکی پێکدێت پێویستە زیاتر لەم جۆرە" توێژینەوەی بۆبکرێ،}

^{ئەم پەرەگرافەی بەڕێز عەبدوڵا ئۆجالان چەمکێکی ڕادیکاڵی سیاسی و چارەسەری پرسی کورد لە تورکیا پێشکەش دەکات، کە تێیدا دیموکراسییەکی چڕوپڕ و کۆمەڵایەتی وەک تەنها ڕێگەی بەردەوامی بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان دەناسێنێت. ئەم بیرۆکانە ڕەنگە وەک گۆڕانکارییەکی پارادایمی لە بیرۆکەکانی پێشوی (بەڕێزیان) سەیر بکرێن. بە وردی!؟}

^{١. سەرەکیترین خاڵەکانی پەیامەکە
ڕێزگرتن لە ناسنامەکان و دەربڕینی ئازاد
ئامانجەکە پاراستنی مافە کولتوری و سیاسییەکانی کوردە لە ناو سیستەمێکی دیموکراتیکدا، بەبێ ئەوەی ناچار بکرێت ناسنامەکانی خۆیان بسڕنەوە.}

^{ڕێکخستنی دیموکراتی
پێویستی بە خۆڕاگرتنی سیاسیی کوردەکان لە ڕێگەی دیموکراسییەکی}

^{نەمر (مەلا مستەفا) کوڕی (شێخ محەمەد بارزانی)، لە ساڵی 1903 لە گوندی بارزان هاتووەتە دونیا، و لە ساڵی 1976ی زاینیدا بە مەبەستی چارەسەرکردنی نەخۆشیەکەی و هەروەها دەستەبەرکردنی پشتیوانی و کۆمەگی دونیای دەرەوە، لەپێناو درێژەدان بە شۆرشی کورد، بەرەو وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا سەفەر دەکات و لە واشینگتۆن نیشتەجێ دەبێت، سەرئەنجام لە 1ی مارسی ساڵی 1979ی زایینی لە ئەنجامی تووش هاتن بە نەخۆشی شێرپەنجە، بەداخەوە کۆچی دوایی دەکات.}

^{بزووتنەی کۆماریخوازانی رۆژهەلاتی کوردستان بە ئەرکی نیشتمانی گشت خەڵکی کوردستانی دەزانێ، کە لە ساڵیادی کۆچی دووایی گەورە پیاویی کورد نەمر مەلا مستەفا بارزانی، یاد و یادمانی بەرز و پیرۆز رابگیردرێت و دەسکەوتە بەنرخەکانی لە رەوتی خەباتی رزگاریخوازی نەتەوایەتیدا گرینگ و پر بایەخ بنرخێندرێن.}

^{مەلا مستەفا بارزانی دەگەل ئەوەش کە لەلایەن گشت نیشتیمانپەروەرانی کورد وەک باوکی رۆحی نەتەوەیی کورد و کوردستان ناسراوە، بەڵکوو ئاشکراشە کە رێگا و رێبازی ئەم نەمرە دەگەڵ بنەما فیکری و فەلسەفیەکانی سەردەمی کۆمار و پێشەوا قازی، وەک سەرچاوە و قووتابخانەی بیر و هزری نەتەوەیی و نەتەوەخوازی، بوونەتە دەستمایەی ساغکردنەوەی ئیستێراتیژی تاک و کۆ و حیزبەکانی خاوەن ئاجێندەی نەتەوەخوازی. بۆیە هەڵدەگرێ رۆڵی ئەم گەورە پیاوە لە قۆناغگەلی جۆراوجۆری مێژووی مۆدێرن و هاوچەرخی بزاوتی}

^{بەداخەوە هەواڵی دڵتەزێن و ناخ هەژێنی گیان لە دەست دانی دەستەیەک شاخەوانی خۆشناوی کورد بە ناوەکانی شەهلا رەحمانی، کاروان ئەحمەدپوور، ڕووناک دانشمەند، یاسا سادقی، عومەر عەبدوڵاهی، خالق محەممەد نەژاد کە لە چیای قەرەژدابان ناوچەی بانەی لە رۆژھەڵاتی کوردستان کە ماوەی چەند رۆژ پێش کەوتنە ژێر ڕنوی بەفر و دواتر بە هەوڵ و هیمەت و هەروەزی خۆبەخشانەی خەڵکی ناوچەکە و چالاکوانی مەدەنی و شاخەوانانی کورد تەرمەکانیان دۆزرانەوە، بۆوە بە مایەی خەمباری و دلگرانیمان.}

^{بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەڵاتی کوردستان گیان لە دەستدانی ئەو پۆلە شاخەوانە خۆشەویستە بە خەسارێکی گەورە و قەرەبوونەکراوە دەنرخێنێت.}

^{بۆیە لەم پەیوەندییەدا بزووتنەوەی کۆماریخوازان سەرەخۆشی ئاراستەی بنەماڵە و کەسوکاری ئەو ئازیزانە و سەرجەم گەلی کوردی سەربەرز دەکات و خۆی بە شەریکی غەم و پەژارەیان دەزانێت،و لە خودای گەورە داواکارە، روحی بەرزی ئەو شاخەوانە سەربەرز و خۆشەویستانە بە بەهەشتی بەرین شاد بکات و}