دوێنێ چوارشەممە لە كۆبوونەوەیەكی سێ كاژێریدا لە نێوان نێچیرڤان بارزانی و ئەردۆغان كە بڕیار بوو گرێبەستی هەناردەكردنی نەوت و غازی نێوان هەرێمی كوردستان و توركیا واژوو بكەن، بەهۆی ناڕەزایی بەغدا، واژووكردنی گرێبەستەكە بۆ مانگی داهاتوو دواخرا.
شاندێكی تەكنیكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ ماوەی مانگێكە لە توركیایە بۆ ئامادەكارییەكانی گرێبەستی هەناردەكردنی نەوت و غازی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ توركیا و لەوێشەوە بۆ بازاڕەكانی جیهان. گرێبەستەكە ئامادەكراو, بڕیاربوو لە كۆبوونەوەی دوێنێی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك وەزیرانی توركیا واژوو بكرێ، بەڵام دوای سێ كاژێر كۆبوونەوە واژووكردنەكە بۆ كاتێكی دیكە دواخرا.
هۆكاری دواخستنەكەی ئەم گرێبەستە ئابوورییە بە پێی رۆژنامەکانی چاپی ئەمڕۆی تورکیا بەهۆی ناڕەزایی تووندی بەغدا بۆ هەناردەكردنی نەوتی كوردستان بە بێ رەزامەنی حكومەتی ناوەند . ئەمجارە ئەنكەرە گوێ بۆ نارەزاییەكانی بەغدا دەگرێ پاش ئەوەی پەیوەندییە گرژەكانیانی نێوان ئەنكەرە و بەغدا بەرە و چاكبوونەوە دەڕوات و هەردوو پایتەخت چاوەڕوانی چەندین سەردان دەكەن.
بڕیارە نێچیرڤان بارزانی لە دوای سەردانەكەی توركیا بگاتە بەغدا و روونكردنەوەی زیاتر بدات لەسەر مەسەلەی گرێبەستەكە و چۆنیەتی گەڕانەوەی داهاتەكەی. هەروەها ئەنكەرەش لە چاوەڕوانی سەردانی نوری مالیكی، سەرۆك وەزیرانی عێراقە كە دەڵێن مانگی داهاتوو ئەنجامی دەدات. دواتریش بۆ زیندووكردنەوەی لیژنەی باڵای ستراتیژی هەردوولا، ئەردۆغان سەردانی بەغدا دەكات.
بەغدا، ئەمجارە تەنها زمانی هەڕەشە بەكارناهێنێ دژی توركیا، بەڵكو بۆ وەستاندنی ئەو گرێبەستە بەڵێنی گەورەتر دەدات. دوێنێ لەگەڵ رۆشتنی شاندەكەی هەرێمی كوردستان بۆ ئەنكەرە، حوسێن شەهرستانی، جێگری سەرۆك وەزیرانی عێراق بانگهێشتیی باڵیۆزی توركیا لە بەغدا دەكات و ناڕەزایی حكومەتەكەی لەبارەی ئەو گرێبەستەوە دەخاتە ڕوو. هەروەها بەڵێنی ئەوە دەدات ئەگەر توركیا گرێبەستی وزە لەگەڵ هەولێر واژوو نەكات، ئەوا بەغدا گشت پێداویستییەكانی نەوت و غاز بۆ توركیا دابین دەكات.
مالیكی پێش ئەوەی سەردانی ئەنكەرە بكات، پێشنیازێكی بە داود ئۆغلو دا بۆ ئەردۆغان ناردووە ، رەنگە ئەمەش هۆكارێكی دیكە بێ بۆ راگرتنی دڵی بەغدا لەلایەن ئەنكەرەوە.
لە دوایین سەردانیدا بۆ عێراق، وەزیری دەرەوەی توركیا، پێشنیازێكی مالیكی بۆ توركیا ئاشكراکردبوو، كە بریتییە لە دروستكردنی رێڕەوی "باشوور، باكو‌ور" بۆ گواستنەوەی نەوت و غازی عێراق بۆ توركیا، هەرچەندە بەرپرسانی توركیاش دڵنیایی دەدەن كە نابێتە بەدیل بۆ هاوكاریی وزەی نێوان هەرێمی كوردستان و ئەو وڵاتە.
سەركان دەمیرتاش، گۆشەنو‌وسی رۆژنامەی حورییەتی توركی، كە هاوەڵیی ئۆغڵوی كردووە لەو سەردانەی بۆ عێراق و لە زاری وەزیری دەرەوە باس لە پێشنیازەكەی مالیكی دەكات و دەنووسێت، داود ئۆغڵو هەرچەندە ئامادە نەبووە بە وردی باسی پێشنیازەكەی مالیكی بكات، بەڵام گوتو‌ویەتی كە جگە لە سوودی ئابووری، ئەم پرۆژەیە گرنگیشە بۆ هێوركردنەوەی تەنگژەی نێوان سوننە و شیعە، چونكە بۆرییەكە بە خاكی سوننەدا دەڕوات و دەگاتە توركیا.
بە پێی گوتارەكەی ئەو رۆژنامەنو‌وسە، لە هەنگاوەكانی داهاتووی پەیوەندییەكانی نێوان ئەنكەرە و بەغدا چۆنیەتی كاركردن لەسەر پێشنیازەكەی مالیكی باس دەكرێت. لەبارەی ئەوەی كە ئەم پێشنیازە چەند كاریگەریی هەیە لەسەر هاوكارییەكانی بواری وزە لەنێوان هەولێر- ئەنكەرە، بەرپرسانی توركیا كە هاوەڵی ئۆغڵویان كردبوو گوتو‌ویانە ئەو پێشنیازەی مالیكی هیچ كاریگەری نابێت لەسەر پەیوەندییەكانی تایبەت بە وزە لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان و، گوتو‌وشیانە "هیچیان نابنە بەدیل بۆ ئەوەی دیكەیان" .
پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و توركیا لە بواری وزە لە ئاستێكی پێشكەوتو‌ودان و یەكەم بۆری گواستنەوەی نەوت كۆتایی هاتووە و بڕیارە بۆری دووەمیش دروست بكرێ، كە رەنگە لە داهاتوویەكی نزیكدا هەرێمی كوردستان بتوانێت رۆژانە 2 ملیۆن بەرمیل نەوت هەناردەی توركیا بكات، ئەمە جگە لە رێككەوتن لەسەر ناردنی ملیارەها مەتر سێجا لە غازی سروشتی تاوەكو ساڵی ٢٠١٧، بەڵام هەموو ئەمانە بەندە لەسەر ئەو گرێبەستەی كە بڕیاربوو دوێنی واژوو بكرێت.
28/11/2013
