فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2025-04-23-20-31-58 ڤیدیۆیەکە، فەرمانی پێویستم دەرکرد بۆ بەدواداچوون بۆ بابەتەکە." داواکاری گشتیی پارێزگای کرماشان گوتی، "بەمەبەستی لێکۆڵینەوەی زیاتر لە وردەکارییەکانی ئەم رووداوە، گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی پەروەردەش...
2025-04-23-20-28-02 گۆڵۆباڵیزم ( کەئەوکات بەسیستەمی نوێی جیهان) پێناسە دەکرا. ئەو ململانێ فکریەش لە نێوان (ساموئل هانتینگتون ) ی خاوەن تێزی (پێکدادانی شارستانیەکان) و فرەنسیس فۆکۆیامای خاوەن...
2025-04-23-19-52-21 ساڵ و دەیان ملیار دۆلاری تێچووی بوو . بەتایبەتی دوای ئەوەی ئیسرائیل بە بەکار هێنانی جۆرە موشەکێکی ئەمەریکی توانیتی حەسەن نەسرولله کە لە قولای...
2025-04-23-19-49-44 و بەشێوەی ناڕاستەوخۆ و تەنها لەسەر پرسی ئەتۆم، دانوستان لەگەڵ ئەمریكا ئەنجام بدات. هەروەها لە بەرامبەریشدا، ترامپ بە كۆمەڵێك پێشمەرجی زۆر و قورسەوە، نامەیەك بۆ...
2025-04-12-15-24-28 کۆچی دواییکرد و تەرمەکەی ناگەڕێندرێتەوە رۆژهەڵاتی کوردستان. رەنج پشدەری، چالاکڤانی کورد لە سوێد، ئەمڕۆ هەینی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "سەید عەلی رەحیم پوور،...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 ولادیمێر ڤان ویڵخنبێرخweladmir fan

پارتە سیاسییە كوردییەكان بۆ یەكەمینجار لەنێوان رۆژانی 15 تاوەكو 17ی مانگی داهاتوو لە هەولێر كۆدەبنەوە. بەڵام ئەگەر پرۆسەی ئاشتی لە توركیا سەركەوتوو نەبێت، رەنگە ئەو كۆبوونەوەیە سەرلەنوێ دوابخرێتەوە. تەنانەت ئەگەر دواشنەخرێت، ناكۆكییەكان زەق دەبنەوە و رەنگە وەكو كۆبوونەوە بێ ئەنجامەكانی كۆمكاری عەرەبیی لێبێت.  بیرۆكەی بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی دەگەڕێتەوە بۆ پرۆتۆكۆلێك لەنێوان پارتی كرێكارانی كوردستان PKK و پارتی دیموكراتی كوردستان كە ساڵی 1983 لە دیمەشق واژووكرا. كەچی ئەوكات رێككەوتنەكە جێبەجێ نەكرا، ئەویش لەبەر جیاوازیی بەرژەوەندییە سیاسییەكان و بوونی جەنگ لە ناوچەكەدا.  بەهۆی ئەوەی كە ئێستا پرۆسەی ئاشتی هەیە لە توركیا، پارتە كوردییەكان ترسی ئەوەیان نەبوو كە لەگەڵ PKK لەسەر یەك مێز دانیشن. چونكە دەزانن PKK كردەوەی چەكداری لەنێو توركیادا ئەنجام نادات.

Read more...

عەبدولڕەحمان سدیقabdulrahman sadiq

ئاواتی هەموو هاووڵاتییەك لە هەر وڵات و هەرێمێكی خاوەن سیستمی دیموكراسیدا، ئەنجامدانی هەڵبژاردنێكی (سپی)یە وەك ئاماژەیەك بۆ هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد و ئاواتی هەموو دۆستێكی ژینگەش لەم پڕۆسەیەدا ئەنجامدانی بانگەشە و هەڵمەتێكی (سەوز)ە وەك ئاماژەیەك بۆ پاراستنی ژینگە لەكاتی هەوڵدان بۆ بەدەستهێنانی دەنگی هاووڵاتیان. دیارە لە دەستووری هەمیشەیی عێراقدا كە ساڵی 2005 نزیكەی 80%ی خەڵكی عێراق بە(بەڵێ) دەنگیان بۆ دا، لەوساوە ژینگە بۆ یەكەمجار لەدەستوورێكی هەمیشەیی و دەنگ بۆ دراو و پەسندكراو لەلایەن زۆرینەی گەلانی عێراقەوە، جێگەی خۆی كردووەتەوە لە ماددەی (33)داو بەمجۆرە:
(یەكەم: هەموو كەسێك مافی ژیانی هەیە لە ژینگەیەكی سەلامەتدا.

Read more...

ئاوات قوره‌یشیnaqsha u alai kurdistan

ئاراسته‌ی رووداوه‌كانی ناوچه‌كه‌و دۆخی كورد به‌ گشتی جۆرێكه‌ كه‌ كۆمه‌ڵێك ده‌رفه‌ت بۆ كۆماری ئیسلامی هاتووه‌ته‌ ئاراوه‌. كۆماری ئیسلامی له‌وانه‌یه‌و ئه‌گه‌ر رووداوه‌كان هه‌ر به‌م ئاراسته‌ی ئێستادا بڕۆن، زیاترین قازانجی له‌ مه‌سه‌له‌ی كورد ده‌سكه‌وێت.  له‌ حاڵێكدا كه‌ ئه‌م قازانجانه‌ به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك كوردی رۆژهه‌ڵات و ویست و داواكانی ناگرێته‌وه‌. بۆیه‌ بزووتنه‌وه‌ی كورد له‌ كوردستانی رۆژهه‌ڵات، پتر له‌ هه‌میشه‌ له‌ ژێر گوشار و مه‌ترسیدایه‌. نه‌گۆڕ مانه‌وه‌ی دۆخی ئاڵۆزی سورییه‌ و هه‌رچی به‌هێزتر بوونی حكومه‌تی ناوه‌ندیی عێراق به‌ باڵاده‌ستی هێزی شێعه‌ و هاوپه‌یمانی كۆماری ئیسلامی و گه‌لێك فاكتۆری دیكه‌ له‌ باڵانسی

Read more...

فیشالfishal nusar 

مەبەستی ئێرانییەکان لە توندئاژۆیی نەتەوەیی، هەبوونی هزر و بیری جیایی خوازییە. هزرێک کە بە بۆچونی ئێرانیەکان دەبێتە هۆی زیادبونی گێرەوکێشەو ئاڵۆزیی هۆزی و تاییفی. لێرەدا پرسیار ئەوەیە کە ئایا بەڕاستی جیایی‌خوازی نیشانە و هێمای توندئاژۆییە؟ ئایا هەڵگرانی بیری جیایی خوازی بە بۆچونی ئێرانیەکان و( سەربەخۆیی خوازیی) بە بۆچونی باوەڕمەندانی دروشمی سەربەخۆیی سیاسی لە نێو چالاکانی کورددا، بە توندئاژۆیی دێتە هەژمار؟ ئایا سەربەخۆیی‌خوازی ڕوانینێکی سیاسی نییەو لە چوارچێوەی هزر و بڵاڤۆکی جیهانی مافەکانی مرۆڤدا ناگونجێت؟ ئایا لە دونیای مۆدێڕنی سیاسیدا هێنانە بەرباسی دروشمی (سەربەخۆیی سیاسی) بۆ نەتەوەیەک، بە واتای توند ئاژۆییە؟ (سەربەخۆیی خوازی) وەک تێڕوانینێکی سیاسی چاوی لێ دەکرێ و تەنانەت داواکردنەکەشی وەک داواکردنێکی ماف ویستانە هەڵسوکەوتی لەگەڵدا دەکرێت.

Read more...

سیاوەش گۆدەرزیsiyawesh gudarzi

زۆرجار رۆژهەڵاتناسە رۆژئاواییەكان، فەناتیزمی ئیسلامییان تەنیا وەك دژكردەوەیەك لەبەرامبەر كاریگەری و دەسەڵاتی رۆژئاوا لەوڵاتانی ئیسلامیدا زانیوە كە دەیەوێ بایەخە كولتووری و خۆماڵییەكان لەبەرامبەر رۆژئاوادا بەهێز بكات. لێرەدا باسی سەردەستی و هەژموونی سیاسی، ئابووری، كولتووری و سەربازی رۆژئاوا لە وڵاتانی ئیسلامیدا دەكەن.  وەك نموونە بەتایبەتی سەرهەڵدانی بنلادن و قاعیدە بەبوونی هەمەلایەنەی ئەمریكا لەخاكی "پیرۆز"ی مەكەو مەدینە گرێدەدەن.  لەلایەكی دیكەوە هەر لە رۆژئاوا وەك روونكردنەوە بۆ سەرهەڵدانی رادیكالیزمی ئیسلامی ماوەیەك زۆر بەگەرمی باسی تێزی سامۆئیل هانتینگتۆن كرا.  هانتینگتۆن پێیوایە ناكۆكی و ململانێی نێوان ئیسلام و رۆژئاوا لەپاش نەمانی شەڕی سارد و پەرەگرتنی گلۆبالیزم و

Read more...

حسێن نازدارhusain-nazdar

ئێران وڵاتێكی پان و بەرینە و خاكێكی رووبەرفراوانی هەیە، كۆمەڵگای ئێران لە رووی نەتەوایەتی،ئیتنیكی، زمانی،ئایینی و كولتوورییەوە پێكهاتەیەكی فرەچەشنە، واتە نەتەوەكانی فارس، تورك، كورد، عەرەب، بەلووچ ، توركمەن و كەمینەكانی ئەرمەنی، ئاسۆری و ژمارەیەك زمان و زاراوەی ناوچەیی وەك: لوڕی، گیلەكی، مازەنی، قەشقایی، ئەفشاری و پێڕەوانی ئایینی جیاواز وەك: مەسیحی، یەهوودی، بەهایی، ئێزیدی، زەردەشتی و ئیسلامی (شیعە و سوننی) لە ئێراندا دەژین. لە ئاكامی هەڵسەنگاندنی دیمۆگرافیی نەتەوایەتی ئێران، دەگەینە ئەو راستییە كە شەش نەتەوەی جیاواز لە ئێراندا دەژین و هیچ نەتەوەیەك بە تەنیا ناتوانێ‌ ئیدیعا بكا كە لە ئێراندا زۆرینەیە، هەر نەتەوەیەك تەنیا لە سەر زەوی باب و باپیرانی و لە چوارچێوەی هەرێمی خۆیدا زۆرینەیە، تەنانەت نەتەوەی فارسیش لە بەرابەر كۆی نەتەوەكانی دیكەی ئێران

Read more...

 حسێن نازدارhusain-nazdar

ئێران لە زۆربەی نزیك بە تەواوی مێژووی هاوچەرخی خۆیدا، بە شێوەی دەسەڵاتی ناوەندی سەرەڕۆ و پاوانخواز بەڕێوە چووە و نەتەوەی فارس خاوەنی هەموو ئیمكانات و سەرمایە و دەسەڵاتێك بووە و بە شێوازی جۆراوجۆر نەتەوەكانی دیكەی ئێرانی چەوساندونەتەوە، یەكێك لە كێشە سەرەكییەكانی وڵاتی ئێران، گرفتی ئاڵوگۆڕ نەكردنی دەسەڵات بە شێوەی ئاشتیخوازانە ودێمۆكراتیك بووە كە بۆتە ماكە و مەیدانی توندوتیژی و زەبر و زەنگ و كودەتا و جەنگ. وڵاتی ئێران لە ئەزموونی راپەڕین، شۆڕش، هەوڵدان بۆ كودەتا، شەڕی پارتیزانی، بزووتنەوەی سیاسیی و كۆمەڵایەتی رادیكاڵا و مانگرتن و خۆپێشاندان دا خاوەنی پلە و پێگەیەكی بەرزە، لە راستیدا بەشێكی بەرچاو لە مێژووی مۆدێڕنی ئێران لە رەوتی تێكۆشان و ئەزموونی سیاسی كۆمەڵایەتی دا بریتیە لە دووپاتبوونەوەی لێكدابڕانە

Read more...

عامر گوڵیamer goli

هەرچەند دێموکراسی لە تیۆریدا بە چەندەها جۆر تەعریف دەکرێت، بەڵام لە کردەوەدا تا چ رادیەک جێبەجێ دەکرێ، جێی پرسیارە؛ بەتایبەت ئەگەر پەنجە لەسەر رۆژهەڵاتی ناوین بێت. دێموکراسی ئەو وشەیەیە کە هەموو حیزبیە کوردیەکان و هەموو تاکەکانیش لە چەند ساڵی رابردوودا بەگوێرەی پێویستییان بەکاری دێنن و لە رووبەڕووبوونەوە حیزبی و سیاسییەکاندا، یەکدی بەوە تاوانبار دەکەن کە شێوازەکانیان دێموکراتیک نیە و دیکتاتۆرن. ئەگەر هەڵبژاردن، بنچینەی دێموکراسی بێت، ئەوا هەموو حیزبیەکان لە نێو خۆیاندا هەڵبژاردنیان هەیە و خۆشیان بە لایەنێکی دێموکرات دادەنێن.  پرسی سەرەکی لێرەدا ئەوەیە کە ئایا تا ئێستا مەجالێکی هاوبەش هاتووەتە ئاراوە کە کوردان بتوانن هەموو پێکەوە دێموکراسی تاقی بکەنەوە؟ ئایا پێوانەیەکی هاوبەش هەیە کە

Read more...

رێبوار كەریم وەلیrebwar wali

جارێ هەر لە سەرەتاوە ئامادەكارییەكان بۆ كۆنگرەی نەتەوەیی بە مشتومڕ و بچووككردنەوەی بۆ ئاستی حیزبایەتی دەستیپێكرد. ئینجا قسە لەسەر ئەوەكرا كە كێ سەرۆكی كۆنگرە بێت و كێ رابەرایەتی بكات؟ ئەو دوو خاڵەی سەرەوە دەریدەخات كۆنگرەی نەتەوەیی كورد لە كاتێكدا دەبەسترێت كە هێشتا وادەی نەهاتووە و پەلە كراوە لە بەستنەكەی . هۆكارەكەشی گەلێك روونە، نەبوونی ستاتۆیەكی یەكسان لەنێوان هێز و لایەنە بەشداربووەكانی كۆنگرە وایكردووە نەتوانرێت دەستنیشانی ئەوە بكرێت كە كێ دەبێ لەسەر كام كورسی دانیشێت؟   بە واتایەكی دیكە باشووری كوردستان بە ناوە دانپێدانراوەكەی كە (هەرێمی كوردستان - عێراق)ە تاكە پارچەی كوردستانە ستاتۆیەكی جێگیری هەیە و دانپێدانراوە و دەتوانێ لەسەر ئاستی داوودەزگا بڕیاردەرەكانی وجودی هەبێ،

Read more...

د.كەمال كەركووكیkamal kerkuki1

رۆژی 22ی تەمموزی 2013 رووداوێكی مێژوویی بەخۆیەوە بینی كە گەلە خەباتكارەكەمان لە دوای ساڵانێكی دوور و درێژی قوربانیدان چاوەڕوانی بەدیهاتنی دەكرد، ئەوەبوو بە سەرپەرشتی و چاودێریی راستەوخۆی سەرۆك مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان كۆبوونەوەی ئامادەكاریی یەكەمین كۆنگرەی نەتەوەیی كوردی لە ئامێز گرت و تێیدا بۆ جاری یەكەم (39) حزبی سیاسی كوردی كۆبوونەوە كە نوێنەرایەتی هێز و لایەنەكانی كوردی لەهەر چوار پارچەی كوردستان دەكرد، وەك ئاماژەیەك بۆ دەستپێكی قۆناغێكی نوێ لە مێژووی گەلی كوردی خەباتكار، كۆبوونەوەی ئەو هێز و لایەنە كوردیانە بووە هۆی شادمانیەكی گەورەی گەلەكەمان و جارێكی دی هیوا و ئاواتەكانی بووژاندەوە لە پێناو وەدیهێنانی ئامانجە رەواكانی، هەڵبەت ئەویش لە میانی هەڵهێنانی هەنگاوێكی شارستانیانەی دەگمەن لەسەر ئاستی مێژووی تێكڕای گەلانی ناوچەكە.  خەبات و تێكۆشانی گەلی كوردمان بە درێژایی مێژوو ئەو خەسڵەتەی

Read more...

 حسێن نازدارhusain-nazdar

لە سەدەکانی رابردوودا ئایدیۆلۆژیای رەهاگەراو نەگۆڕو لایەنگرانی نەریت، بە شێوازی جۆراوجۆر بیرو زەینی خەڵکیان چەواشە کردووەو زیانی گەورەیان بە زانست‌و پێشکەوتنی کۆمەڵگای کوردستان گەیاندووە. بەشێک لە پەیڕەوانی ئایدیۆلۆژییە غەیرە ئایینییەکان هەوڵیان داوە کە "شتە روون ‌و ئاشکراو راستییە رێژەییەکان وەک رەهاو نەگۆڕو مقدس" بەسەر خەڵکدا بسەپێنن ‌و لە لایەکی دیکەشەوە بەشێک لە پەیڕەوانی ئایدیۆلۆژییە ئایینییەکان بە هۆی بیر ‌و بۆچوونی خورافی ‌و پڕ لە وەهم، تان ‌و پۆی ئەقڵ ‌و ئەندیشەی مرۆڤی کوردیان لەگەڵ ئەفسانەکان لێک ئاڵاندووە ‌و ئاوێتەی یەکتریان کردووە، 

Read more...

qelemئاسۆ محەممەد

لەكۆنفرانسی ئاسایشی نێودەوڵەتی میونخ لەساڵی 2007، فلادیمیر پوتین لەیەكەم لێدوانی دژ بە ئەمریكادا گوتی "ئەمریكا ئاسایشی جیهانی لەرزۆك كردووە، ئەم سەرەڕۆییەی ئەمریكا مەترسیدراە و چیدی جیهان نەك تاك جەمسەری قبوڵ نییە، بەڵكو مەحاڵیشە". پوتین لە سێپتەمبەری 2008 ستراتیژی ئاسایشی نەتەوەیی رووسیای داڕشت، تەواوی جومگە و چەمكەكانی ئەم ستراتیژییە لەسەر بنەمای ئاسایشی سەربازی- وزە داڕێژراوە، پوختەی بنەماكە ئەمەیە: بۆ بەرگریكردن لە ئاسایش و باشتركردنی دۆخی ئابووری دەبێت جارێكی دی رووسیا ببێتەوە بە زلهێزێكی جیهانی، بۆیە كۆنترۆڵكردنی ئاسایشی وزە یەكەم هەنگاوی گەڕانەوەی پێگەی نێودەوڵەتی رووسیایە.    كەواتە رووسیا دەبێت خۆی لە گرێكوێرەی "سنوورە دوورەكان سنوورە نزیكەكان رزگار بكات" بەواتایەكی دی ئاسایشی رووسیا لە باشوور و باكووری قەوقاز جیاوازی نییە لە ئاسایشی ئاسیای ناوەڕاست و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لە دۆكیومێنتی ئاسایشی

Read more...

 نامۆ عەبدوڵلاnamo abdulla

بێگومان ئەمریکا بەهیچ شێوەیەک ئیخوانی موسلمین، ئایدۆلۆژیاکەی یاخود سەرۆکەکەی، موحەمەد مۆرسی، خۆشناوێت. ئەمریکا پێیباشترە حکومەتێکی دیموکراسی عەلمانی لە میسر دابمەزرێت. بەڵام بەلاشیەوە ئاساییە ئەگەر دەسەڵاتێکی دیکتاتۆری عەلمانی حوکمڕانی میسر بکات بەمەرجێک ئەو دەسەڵاتە هاوپەیمانێکی باشی ئەمریکا بێت. بۆ دەیان ساڵ لە ژێر دەسەڵاتی حوسنی موبارەکەدا، حاڵەتەکە بەمشێوەیە بوو.  پێنج جار سەرۆکی ئەمریکا گۆڕا بەڵام موبارەک هەر سەرۆکی میسر بوو. پەیوەندییەکانی نێوان میسر و ئەمریکاش هەرگیز گۆڕانیان بەسەردا نەهات. واتا ئەم تێڕوانینە بۆ سیاسەتی میسر تەنیا بەشێک نییە لە سیاسەتی ئۆباما. لە مانگی ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠٠٩ -ساڵێک پێش ئەوەی میسرییەکان موبارەک بڕوخێنن- سەرۆک ئۆباما لە ئۆڤاڵ ئۆفیس لە کۆشکی سپی

Read more...

نووسەری سەرکەوتووی ئەدەبی منداڵان ــــ رەزا شوانreza shwan

منداڵانی ئەمڕۆ ، هیوای دواڕۆژن .. گرنگترین و بەنرخترین سامان و سەرمایەی هەر گەل و وڵاتێکن .. چارەنووس و داهاتووی هەر گەلێک ، بەندە بە رادەی گۆشکردن و پەروەردەکردن و ئاراستەکردنی راست و دروستی منداڵە چاوگەشەکانی ئەمڕۆیانەوە .  لە ئەمڕۆدا ، رۆشنبیری و ئەدەبی منداڵان ، ژمارەیەکی زۆری لە نووسەران و ئەدیبان و دەروونناسان و پسپۆرانی بواری پەروەردە و توێژێنەران و رەخنەگران و میدیاکان و گەلێ دامەزراوە و دامودەزگای جیهانیان بە خۆیانەوە سەرقاڵ کردوون .  نووسەری فەرەنسی ( فەرەنسیس ڤیداڵ ) دەڵێ : " نووسەرانی منداڵان ، دەتوانن تام و چێژی جیهان بگۆڕن .. بەڵکو دەتوانن جیهان خۆشی بگۆڕن .. "  ئەدەبی منداڵان ، بەر لە هەموو شتێ هۆنەر و ئەدەبە .. ئەدەبی منداڵان ، بەشێکە لە ئەدەب و ، گرنگترین کۆڵەکەیە لە کۆڵەکەکانی رۆشنبیریی منداڵان .. پڕلەئاوترین و بەخوڕترین زێیە لە

Read more...

سەرۆ قادرsaro qadr

ئەگەر ئەزموونی كۆماری ئیسلامی لە ئێران سەركەوتنی بەدەست نەهێنا، كۆپیكردنی ئەو لە بەشی شیعەی عێراقیشدا ماوەی 10 ساڵە جگە لە توندڕەوی هیچی دیكەی لێنەكەوتووەتەوە. حوكمی ئیسلامی لە عێراقی عەرەبی شیعەدا، جیا لە توندوتیژی نەیتوانیوە هیچ هەنگاوێك نە بۆ چارەسەركردنی كێشە كۆمەڵایەتییەكان و نە بۆ گەشەسەندنی ئابووری وڵات بهاوێ و نە پابەندی دیموكراسی بێت. دیموكراسی بریتی نییە لە فرتوفێڵی سیاسی، دیموكراسی بریتییە لە كۆمەڵێ پرەنسیپی جیهانی كە هەر كۆمەڵگایەك بەپێی تایبەتمەندییەكانی خۆی دەتوانێ خۆی لەگەڵ بگونجێنێت و زیاد و كەمی تێدا بكات، بەڵام بە هیچ شێوەیەك جەوهەری دیموكراسی بەلاوە نانرێ و پێشێل ناكرێ. ئەزموونی ئیخوان

Read more...

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان